Κάθε Τετάρτη και Πέμπτη (21:30) έως τις 15 Φεβρουαρίου, στο Από Μηχανής Θέατρο (Ακαδήμου 13, Μεταξουργείο, τηλ. κρατήσεων: 210 5232097) ανεβαίνει η παράσταση με τίτλο «Μια πορνογραφική σχέση» του Φιλίπ Μπλασμπάντ σε μετάφραση Ανδρέα Στάικου και σκηνοθεσία Βαγγέλη Παπαδάκη, με τον ίδιο στον πρωταγωνιστικό ρόλο και την Χριστίνα Δενδρινού. Η παράσταση ξεχωρίζει και έχει πάρει θετικές κριτικές και για τη μουσική της, που υπογράφει η νέα και ταλαντούχα Σίσσυ Βλαχογιάννη.
Με αφορμή τη συγκεκριμένη παράσταση, μια συζήτηση περί μουσικής και τέχνης γενικότερα, αλλά και τη γυναικεία τραγουδοποιία και το ρόλο της θεωρητικής κατάρτισης στη σύνθεση.
Πόσο διαφορετικό είναι να γράφεις μουσική (ή και τραγούδια) για ένα θεατρικό έργο από το ελεύθερο γράψιμο; Πόσο βοηθά η «παραγγελία» και το «πλαίσιο» δηλαδή την ελευθερία της δημιουργίας;
Είναι πολύ διαφορετικό γιατί από τη μία υπάρχει χρονικός περιορισμός και από την άλλη δίνονται οδηγίες και μία συγκεκριμένη κατεύθυνση από τον σκηνοθέτη ως προς το ύφος και τη δομή του έργου. Όλα αυτά τα στοιχεία είναι μεν βοηθητικά γιατί έχεις μία αφετηρία, μα αυτομάτως σε φέρνουν αντιμέτωπο με μία μοναδική πρόκληση, του να δημιουργήσεις κάτι ποιοτικό υπό τέτοιες συνθήκες. Σίγουρα είναι μία διαδικασία που απαιτεί γνώσεις, εμπειρία, ευελιξία και πολλή φαντασία.
Με ποιο τρόπο εργάστηκες στο συγκεκριμένο θεατρικό έργο; Παρακολούθησες πρόβες; Διάβασες το σενάριο; Μίλησες με τους συντελεστές; Πως οδηγήθηκες στη συγκεκριμένη μουσική φόρμα και στο συγκεκριμένο μουσικό ύφος;
Η διαδικασία αυτή είναι κάθε φορά η ίδια για έναν συνθέτη. Αφού διαβάσει το σενάριο, γίνεται μία συνάντηση με τον σκηνοθέτη. Στη συνάντηση αυτή απαιτείται η εύρεση της χρυσής τομής για το που θα ήταν συνετό να μπει η μουσική και γύρω από ποιο μουσικό ύφος θα κινηθεί. Παρόλα αυτά, οι ιδέες του ενός και του άλλου ξεκινούν από την πρώτη κιόλας αυτή συνάντηση, αλλά και κατά τη διάρκεια των προβών, ένα ενδιαφέρον ταξίδι που καταλήγει στο τελικό αποτέλεσμα. Το μαγικό στη συγκεκριμένη δουλειά ήταν πως και εγώ και ο σκηνοθέτης φανταστήκαμε το ίδιο μουσικό ύφος χωρίς ακόμη να έχουμε συζητήσει μεταξύ μας. Ήταν μια αισθητική που μας έβγαλε το ίδιο το σενάριο διαβάζοντάς το. Αυτό μοιραία μας οδήγησε σε μία πολύ όμορφη συνεργασία.
Στις δύσκολες αυτές εποχές που διανύουμε, όπου όλα τα επαγγέλματα και μαζί με αυτά και η μουσική βιομηχανία αντιμετωπίζουν την κρίση, κατά πόσο μπορεί να βιοπορίζεται ένας μουσικός από αυτή καθαυτή την βασική του ιδιότητα;
Ένας καλλιτέχνης σήμερα, δυστυχώς, δεν μπορεί να βιοποριστεί από την βασική του ιδιότητα, αλλά δεν νομίζω πως αυτό είναι και κάτι που τον τρομάζει ιδιαίτερα. Οι καλλιτέχνες ανέκαθεν ήταν μαθημένοι στα λίγα. Η φτώχεια είναι μέρος της ζωής τους ήδη από την αρχαιότητα. Αν η ψυχή τους χαμογελά και δημιουργεί, δεν φοβάται καμία κρίση.
Συμμερίζεσαι την άποψη εκείνων που θεωρούν ιδανικούς ερμηνευτές τους ανθρώπους που δημιουργούν τα τραγούδια; Εσύ, που δεν ερμηνεύεις τα τραγούδια σου, με ποιο κριτήριο επιλέγεις τους ερμηνευτές σου;
Τολμώ να πω πως συμφωνώ με την άποψη αυτή, χωρίς να θέλω να καταδικάσω τους ερμηνευτές που δεν είναι τραγουδοποιοί, γιατί πολλοί απ' αυτούς έχουν τραγουδήσει έργα συνθετών με μοναδικό τρόπο. Για παράδειγμα, έχει άλλη γοητεία ν' ακούς τον ίδιο τον Χατζηδάκη σε ένα από τα τραγούδια του από έναν ερμηνευτή του, αφού η ερμηνεία του συνδέεται άμεσα με την πηγή της δημιουργίας. Όσο για μένα που δεν ερμηνεύω τα τραγούδια μου, το κριτήριο για την επιλογή του κατάλληλου ερμηνευτή αποτελούσε πάντα η αισθητική του. Αναζητώ συνεργάτες που είναι στιλιστικά στο ίδιο μήκος κύματος και έχουν κοινά μουσικά ερεθίσματα με τα δικά μου.
Πόσο σε βοηθά η θεωρητική σου κατάρτιση στη σύνθεση; Είναι απαραίτητη η σπουδή προκειμένου να γράψει κανείς; Τι θα συμβούλευες κάποιον που ονειρεύεται να γίνει συνθέτης - κυρίως για το θέατρο και τον κινηματογράφο;
Θαυμάζω τους καλλιτέχνες που είναι αυτοδίδακτοι. Ένιωθα πάντα πως έχουν έναν ιδιαίτερο τρόπο που δημιουργούν, ελεύθερο από φόρμες και κανόνες. Παρόλα αυτά όμως, θεωρώ πως είναι καλό να σπουδάζει κανείς και να μαθαίνει όσα περισσότερα μπορεί για το αντικείμενο με το οποίο καταπιάνεται. Η μουσική για παραστατικές τέχνες έχει κάποιες ιδιαιτερότητες που είναι απαραίτητο να γνωρίζουν οι δημιουργοί που θ' ασχοληθούν μ' αυτή. Σε αυτούς τους μελλοντικούς συνθέτες εύχομαι να μη φοβηθούν να κυνηγήσουν το όνειρό τους όσο δύσκολο κι αν είναι αυτό. Να αφήσουν την ψυχή τους να μιλήσει ελεύθερα μέσα από το έργο τους.
Πότε κατάλαβες πρώτη φορά ότι θες να γίνεις μουσικός; Πόσο δεκτικοί ήταν οι δικοί σου σε αυτή σου την απόφαση; Υπάρχουν σήμερα ταμπού σε αυτού του είδους τα ζητήματα;
Οι δικοί μου με έφεραν για πρώτη φορά σ' επαφή με τη μουσική όταν ήμουν πολύ μικρή. Κατάλαβαν ότι είχα κλίση προς τα εκεί και με έγραψαν στο τοπικό ωδείο. Από τότε δεν θυμάμαι τη ζωή μου χωρίς αυτή την τέχνη. Η καθημερινότητά μου ήταν πάντα ένα μουσικό ταξίδι. Νιώθω ευλογημένη που μετέπειτα οι γονείς μου αγκάλιασαν και στήριξαν την απόφασή μου ν' ασχοληθώ και επαγγελματικά με τη μουσική, γιατί δυστυχώς αυτό δεν το συναντάς συχνά. Σαφώς και υπάρχουν ταμπού. Δυστυχώς τα καλλιτεχνικά επαγγέλματα θεωρούνται από πολλούς τα επαγγέλματα της φτώχειας.
Η τραγουδοποιία στη χώρα μας, για κάποιο(υς) λόγο(υς), εκπροσωπείται περισσότερο από άνδρες δημιουργούς. Λίγες είναι οι γυναίκες δημιουργοί. Αντίθετα, οι τραγουδίστριες είναι όσες και οι τραγουδιστές. Πώς εξηγείς αυτό το γεγονός;
Αυτό το γεγονός όντως αποτελεί ένα μυστήριο. Ίσως έχει να κάνει με την άμεση ή έμμεση έκθεση στο κοινό. Οι γυναίκες πιστεύω πως αρέσκονται στην άμεση έκθεση, γι' αυτό πιθανόν επιλέγουν να γίνουν τραγουδίστριες και όχι δημιουργοί. Εμένα με έλκυε πάντα το αντίθετο. Γοητεύομαι από τον κόσμο της δημιουργίας. Ανέκαθεν θαύμαζα τους αφανείς ήρωες, αυτούς που έδιναν την ψυχή τους «πίσω από τις κάμερες».
Θυμάσαι την πρώτη φορά που άκουσες ένα τραγούδι σου στο ραδιόφωνο; Πότε και που βρισκόσουν;
Ήταν το 2014 όταν άκουσα για πρώτη φορά τη μουσική που είχα γράψει για ένα θεατρικό έργο. Παρουσιάστηκε στην εκπομπή της Αριστέας Γιάννου στον Αθήνα 9,84. Λίγο αργότερα άκουσα και ένα από τα τραγούδια μου, στην εκπομπή του Πέτρου Κουμπλή στον Δίεση 101,3. Και στις δύο περιπτώσεις ήμουν στο σπίτι μου και θυμάμαι χαρακτηριστικά την συγκίνηση των δικών μου ανθρώπων.
Σε ποιες περιστάσεις ακούς μουσική; Έχεις ακούσει κάτι καλό τελευταία;
Ακούω καθημερινά μουσική. Με συντροφεύει την στιγμή που θα πάρω το πρωινό μου, στο αυτοκίνητο, στη δουλειά, σε μουσικές σκηνές, μέχρι και τη στιγμή που θα χαλαρώσω στον καναπέ μου αργά το βράδυ. Ακόμη κι όταν δεν ακούω μουσική σιγομουρμουρίζω μελωδίες. Τελευταία άκουσα ζωντανά μία πολύ ενδιαφέρουσα προσέγγιση του ρεμπέτικου τραγουδιού με τρεις κιθάρες. Ένα τρίο αποτελούμενο από τους Αλέξανδρο Εμμανουηλίδη, Ηλία Βαμβακούση και Γιάννη Παπαγεωργίου.
Ο Ράινε Μαρία Ρίλκε, στα «Γράμματα σε ένα νέο ποιητή», έλεγε πως το χειρότερο πράγμα που συνέβη ποτέ στην τέχνη είναι η κριτική. Συμμερίζεσαι αυτή την άποψη; Σου έχει τύχει να διαβάσεις αποθεωτική κριτική μιας εμφάνισής σου που, κατά τη γνώμη σου, δεν ήταν καλή και το αντίθετο;
Συμφωνώ εν μέρη. Μία κριτική ανεξάρτητα αν είναι καλή ή κακή, μπορεί να επηρεάσει ή ακόμη και να αποπροσανατολίσει δημιουργικά έναν καλλιτέχνη. Όπως και να 'χει όμως, θα βγαίνει πάντα κερδισμένος αν αγαπά αληθινά την τέχνη με την οποία ασχολείται. Θεωρώ όμως πως είναι καλό να υπάρχει αμερόληπτη και ουσιώδης κριτική, αρκεί ο καλλιτέχνης να μην στέκεται πολύ σε αυτή. Μην ξεχνάμε πως η ουσία βρίσκεται στην ίδια την δημιουργία.
Φωτογραφία: Βάσια Αναγνωστοπούλου
Με αφορμή τη συγκεκριμένη παράσταση, μια συζήτηση περί μουσικής και τέχνης γενικότερα, αλλά και τη γυναικεία τραγουδοποιία και το ρόλο της θεωρητικής κατάρτισης στη σύνθεση.
Πόσο διαφορετικό είναι να γράφεις μουσική (ή και τραγούδια) για ένα θεατρικό έργο από το ελεύθερο γράψιμο; Πόσο βοηθά η «παραγγελία» και το «πλαίσιο» δηλαδή την ελευθερία της δημιουργίας;
Είναι πολύ διαφορετικό γιατί από τη μία υπάρχει χρονικός περιορισμός και από την άλλη δίνονται οδηγίες και μία συγκεκριμένη κατεύθυνση από τον σκηνοθέτη ως προς το ύφος και τη δομή του έργου. Όλα αυτά τα στοιχεία είναι μεν βοηθητικά γιατί έχεις μία αφετηρία, μα αυτομάτως σε φέρνουν αντιμέτωπο με μία μοναδική πρόκληση, του να δημιουργήσεις κάτι ποιοτικό υπό τέτοιες συνθήκες. Σίγουρα είναι μία διαδικασία που απαιτεί γνώσεις, εμπειρία, ευελιξία και πολλή φαντασία.
Με ποιο τρόπο εργάστηκες στο συγκεκριμένο θεατρικό έργο; Παρακολούθησες πρόβες; Διάβασες το σενάριο; Μίλησες με τους συντελεστές; Πως οδηγήθηκες στη συγκεκριμένη μουσική φόρμα και στο συγκεκριμένο μουσικό ύφος;
Η διαδικασία αυτή είναι κάθε φορά η ίδια για έναν συνθέτη. Αφού διαβάσει το σενάριο, γίνεται μία συνάντηση με τον σκηνοθέτη. Στη συνάντηση αυτή απαιτείται η εύρεση της χρυσής τομής για το που θα ήταν συνετό να μπει η μουσική και γύρω από ποιο μουσικό ύφος θα κινηθεί. Παρόλα αυτά, οι ιδέες του ενός και του άλλου ξεκινούν από την πρώτη κιόλας αυτή συνάντηση, αλλά και κατά τη διάρκεια των προβών, ένα ενδιαφέρον ταξίδι που καταλήγει στο τελικό αποτέλεσμα. Το μαγικό στη συγκεκριμένη δουλειά ήταν πως και εγώ και ο σκηνοθέτης φανταστήκαμε το ίδιο μουσικό ύφος χωρίς ακόμη να έχουμε συζητήσει μεταξύ μας. Ήταν μια αισθητική που μας έβγαλε το ίδιο το σενάριο διαβάζοντάς το. Αυτό μοιραία μας οδήγησε σε μία πολύ όμορφη συνεργασία.
Στις δύσκολες αυτές εποχές που διανύουμε, όπου όλα τα επαγγέλματα και μαζί με αυτά και η μουσική βιομηχανία αντιμετωπίζουν την κρίση, κατά πόσο μπορεί να βιοπορίζεται ένας μουσικός από αυτή καθαυτή την βασική του ιδιότητα;
Ένας καλλιτέχνης σήμερα, δυστυχώς, δεν μπορεί να βιοποριστεί από την βασική του ιδιότητα, αλλά δεν νομίζω πως αυτό είναι και κάτι που τον τρομάζει ιδιαίτερα. Οι καλλιτέχνες ανέκαθεν ήταν μαθημένοι στα λίγα. Η φτώχεια είναι μέρος της ζωής τους ήδη από την αρχαιότητα. Αν η ψυχή τους χαμογελά και δημιουργεί, δεν φοβάται καμία κρίση.
Συμμερίζεσαι την άποψη εκείνων που θεωρούν ιδανικούς ερμηνευτές τους ανθρώπους που δημιουργούν τα τραγούδια; Εσύ, που δεν ερμηνεύεις τα τραγούδια σου, με ποιο κριτήριο επιλέγεις τους ερμηνευτές σου;
Τολμώ να πω πως συμφωνώ με την άποψη αυτή, χωρίς να θέλω να καταδικάσω τους ερμηνευτές που δεν είναι τραγουδοποιοί, γιατί πολλοί απ' αυτούς έχουν τραγουδήσει έργα συνθετών με μοναδικό τρόπο. Για παράδειγμα, έχει άλλη γοητεία ν' ακούς τον ίδιο τον Χατζηδάκη σε ένα από τα τραγούδια του από έναν ερμηνευτή του, αφού η ερμηνεία του συνδέεται άμεσα με την πηγή της δημιουργίας. Όσο για μένα που δεν ερμηνεύω τα τραγούδια μου, το κριτήριο για την επιλογή του κατάλληλου ερμηνευτή αποτελούσε πάντα η αισθητική του. Αναζητώ συνεργάτες που είναι στιλιστικά στο ίδιο μήκος κύματος και έχουν κοινά μουσικά ερεθίσματα με τα δικά μου.
Πόσο σε βοηθά η θεωρητική σου κατάρτιση στη σύνθεση; Είναι απαραίτητη η σπουδή προκειμένου να γράψει κανείς; Τι θα συμβούλευες κάποιον που ονειρεύεται να γίνει συνθέτης - κυρίως για το θέατρο και τον κινηματογράφο;
Θαυμάζω τους καλλιτέχνες που είναι αυτοδίδακτοι. Ένιωθα πάντα πως έχουν έναν ιδιαίτερο τρόπο που δημιουργούν, ελεύθερο από φόρμες και κανόνες. Παρόλα αυτά όμως, θεωρώ πως είναι καλό να σπουδάζει κανείς και να μαθαίνει όσα περισσότερα μπορεί για το αντικείμενο με το οποίο καταπιάνεται. Η μουσική για παραστατικές τέχνες έχει κάποιες ιδιαιτερότητες που είναι απαραίτητο να γνωρίζουν οι δημιουργοί που θ' ασχοληθούν μ' αυτή. Σε αυτούς τους μελλοντικούς συνθέτες εύχομαι να μη φοβηθούν να κυνηγήσουν το όνειρό τους όσο δύσκολο κι αν είναι αυτό. Να αφήσουν την ψυχή τους να μιλήσει ελεύθερα μέσα από το έργο τους.
Πότε κατάλαβες πρώτη φορά ότι θες να γίνεις μουσικός; Πόσο δεκτικοί ήταν οι δικοί σου σε αυτή σου την απόφαση; Υπάρχουν σήμερα ταμπού σε αυτού του είδους τα ζητήματα;
Οι δικοί μου με έφεραν για πρώτη φορά σ' επαφή με τη μουσική όταν ήμουν πολύ μικρή. Κατάλαβαν ότι είχα κλίση προς τα εκεί και με έγραψαν στο τοπικό ωδείο. Από τότε δεν θυμάμαι τη ζωή μου χωρίς αυτή την τέχνη. Η καθημερινότητά μου ήταν πάντα ένα μουσικό ταξίδι. Νιώθω ευλογημένη που μετέπειτα οι γονείς μου αγκάλιασαν και στήριξαν την απόφασή μου ν' ασχοληθώ και επαγγελματικά με τη μουσική, γιατί δυστυχώς αυτό δεν το συναντάς συχνά. Σαφώς και υπάρχουν ταμπού. Δυστυχώς τα καλλιτεχνικά επαγγέλματα θεωρούνται από πολλούς τα επαγγέλματα της φτώχειας.
Η τραγουδοποιία στη χώρα μας, για κάποιο(υς) λόγο(υς), εκπροσωπείται περισσότερο από άνδρες δημιουργούς. Λίγες είναι οι γυναίκες δημιουργοί. Αντίθετα, οι τραγουδίστριες είναι όσες και οι τραγουδιστές. Πώς εξηγείς αυτό το γεγονός;
Αυτό το γεγονός όντως αποτελεί ένα μυστήριο. Ίσως έχει να κάνει με την άμεση ή έμμεση έκθεση στο κοινό. Οι γυναίκες πιστεύω πως αρέσκονται στην άμεση έκθεση, γι' αυτό πιθανόν επιλέγουν να γίνουν τραγουδίστριες και όχι δημιουργοί. Εμένα με έλκυε πάντα το αντίθετο. Γοητεύομαι από τον κόσμο της δημιουργίας. Ανέκαθεν θαύμαζα τους αφανείς ήρωες, αυτούς που έδιναν την ψυχή τους «πίσω από τις κάμερες».
Θυμάσαι την πρώτη φορά που άκουσες ένα τραγούδι σου στο ραδιόφωνο; Πότε και που βρισκόσουν;
Ήταν το 2014 όταν άκουσα για πρώτη φορά τη μουσική που είχα γράψει για ένα θεατρικό έργο. Παρουσιάστηκε στην εκπομπή της Αριστέας Γιάννου στον Αθήνα 9,84. Λίγο αργότερα άκουσα και ένα από τα τραγούδια μου, στην εκπομπή του Πέτρου Κουμπλή στον Δίεση 101,3. Και στις δύο περιπτώσεις ήμουν στο σπίτι μου και θυμάμαι χαρακτηριστικά την συγκίνηση των δικών μου ανθρώπων.
Σε ποιες περιστάσεις ακούς μουσική; Έχεις ακούσει κάτι καλό τελευταία;
Ακούω καθημερινά μουσική. Με συντροφεύει την στιγμή που θα πάρω το πρωινό μου, στο αυτοκίνητο, στη δουλειά, σε μουσικές σκηνές, μέχρι και τη στιγμή που θα χαλαρώσω στον καναπέ μου αργά το βράδυ. Ακόμη κι όταν δεν ακούω μουσική σιγομουρμουρίζω μελωδίες. Τελευταία άκουσα ζωντανά μία πολύ ενδιαφέρουσα προσέγγιση του ρεμπέτικου τραγουδιού με τρεις κιθάρες. Ένα τρίο αποτελούμενο από τους Αλέξανδρο Εμμανουηλίδη, Ηλία Βαμβακούση και Γιάννη Παπαγεωργίου.
Ο Ράινε Μαρία Ρίλκε, στα «Γράμματα σε ένα νέο ποιητή», έλεγε πως το χειρότερο πράγμα που συνέβη ποτέ στην τέχνη είναι η κριτική. Συμμερίζεσαι αυτή την άποψη; Σου έχει τύχει να διαβάσεις αποθεωτική κριτική μιας εμφάνισής σου που, κατά τη γνώμη σου, δεν ήταν καλή και το αντίθετο;
Συμφωνώ εν μέρη. Μία κριτική ανεξάρτητα αν είναι καλή ή κακή, μπορεί να επηρεάσει ή ακόμη και να αποπροσανατολίσει δημιουργικά έναν καλλιτέχνη. Όπως και να 'χει όμως, θα βγαίνει πάντα κερδισμένος αν αγαπά αληθινά την τέχνη με την οποία ασχολείται. Θεωρώ όμως πως είναι καλό να υπάρχει αμερόληπτη και ουσιώδης κριτική, αρκεί ο καλλιτέχνης να μην στέκεται πολύ σε αυτή. Μην ξεχνάμε πως η ουσία βρίσκεται στην ίδια την δημιουργία.
Φωτογραφία: Βάσια Αναγνωστοπούλου
