Πρώτη φορά που ήρθα σε επαφή με τον κόσμο της Αρλέτας πρέπει να ήταν κάπου εκεί γύρω στη Μεταπολίτευση.
Καλοκαίρι ήταν και σε μιά βραδιά αναψυχής, από αυτές που έκαναν οι κατασκηνώσεις εκείνη την εποχή, κάποιος μεγαλύτερος έπαιξε με την κιθάρα του το ΄΄Μιά φορά θυμάμαι ΄΄. Έπαθα έρωτα με το τραγούδι και μόλις βγήκα από την κατασκήνωση το πρώτο πράγμα που έκανα ήταν να προμηθευτώ, σε κασέτα παρακαλώ, τον δίσκο της Αρλέτας που είχε και το συγκεκριμένο τραγούδι. Το άκουγα με επιμονή νεοφώτιστου μοναχού, πρωί, μεσημέρι, βράδυ, χωρίς συνταγή γιατρού.
Και το οξύμωρον της εποχής: από την μια διαδηλώσεις και αντάρτικα, από την άλλη, επιστρέφοντας στο σπίτι, κόλλημα με το ΄΄Μιά φορά θυμάμαι΄΄. Που βεβαίως, αγνοούσα εκείνη την εποχή ότι την μουσική του έγραψε ο Γιάννης Σπανός και τους στίχους ο Γιώργος Παπαστεφάνου. Εμένα με ενδιέφερε το συγκεκριμένο τραγούδι όπως το τραγουδούσε η Αρλέτα. Τελεία.
Πολλά χρόνια αργότερα,σε κάποια εμφάνιση της Αρλέτας στις ΄΄Γραμμές΄΄ αν θυμάμαι καλά, η ίδια προλόγισε το τραγούδι λέγοντας΄΄Ύπάρχει κάπου ένα μικρό κρατίδιο που είναι δικό μου΄΄, εννοώντας το συγκεκριμένο τραγούδι.
Και ενώ έμπαιναν με ταχύ ρυθμό στις ζωές μας τα άπαντα του Θεοδωράκη και του Σαββόπουλου, πέφτει στα χέρια μου σε βινύλιο το ΄΄12 συν 1 τραγούδια του Μάνου Χατζιδάκι΄΄ με την Αρλέτα. Δίσκος ηχογραφημένος το 1969. Για να είμαι ειλικρινής, εκείνη την εποχή, ονόματα σαν του Γκάτσου ή του Μπρέχτ τα γνώριζα μεν, αλλά δεν γνώριζα τι ακριβώς σημαίνουν. Τα είχα ακουστά, που λένε. Και είμαι σίγουρος ότι για τους πιο πολλούς έφηβους που πέρασαν την παιδική τους ηλικία στη διάρκεια της δικτατορίας, παρέα με τις εκπομπές της ΥΕΝΕΔ και του τότε ΕΙΡΤ, κάπως έτσι είχαν τα πράγματα.
Θέλεις το αριστουργηματικό του τραγουδιού, θέλεις το εφηβικό ένστικτο, με το που ακούω το ΄΄Τώρα που πας στην ξενητειά΄΄ παθαίνω καινούργιο έρωτα. Η Αρλέτα το τραγούδησε σε αυτόν τον δίσκο αξεπέραστα, σε σημείο που τόσα χρόνια μετά, εξακολουθώ να θεωρώ την συγκεκριμένη ηχογράφηση την καλύτερη που έγινε ποτέ σε αυτό το τραγούδι. Μάταια οι φίλοι μου μου έβαλαν να ακούσω και την Νάνα Μούσχουρη στο ίδιο τραγούδι: ήμουν και παραμένω αμετάπειστος. Η Αρλέτα το τραγούδησε καλύτερα απ΄όλες.
Περνάνε τα πρώτα χρόνια μετά την μεταπολίτευση, τα αντάρικα και ο Θεοδωράκης πήγαν στην άκρη, ανακαλύπτω την τζάζ και κάπου εκεί, περίπου στά μέσα της δεκαετίας του ΄80, πάω φαντάρος. Περνάω έναν μεταεφηβικό συναισθηματικό χωρισμό και εκεί, στο τάγμα ΓΕΣ, ακούω μιά μέρα από το κρατικό ραδιόφωνο της εποχής: ΄΄Κάπως σαν αστείο, είπαμε αντίο, πήρα το πικ άπ σου και μου πήρες το ψυγείο...μάτια μου αντίο, τέλειωσε τ΄αστείο, πήγα το πρωί και ξαναγόρασα ψυγείο΄΄.
Τέρμα, αυτό το τραγούδι γράφτηκε για μένα, τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Η φωνή, βέβαια, γνώριμη. Της Αρλέτας.
Οι μέρες περνάνε, το τραγούδι παίζει συνέχεια στο ραδιόφωνο και μέχρι να πάρω τον δίσκο στα χέρια μου το είχα μάθει απέξω και το τραγουδούσα. Ανακαλύπτω τον Λάκη Παπαδόπουλο και την Μαριανίνα Κριεζή.
Αλλά ανακαλύπτω και έναν δίσκο που είναι ένας από τους καλύτερους ελληνικούς δίσκους που βγήκαν εκείνη την δεκαετία. Αν είσαι φαν της Αρλέτας βέβαια. Αλλά και να μην είσαι δεν μπορείς να αγνοήσεις το γεγονός ότι στο ΄΄Περίπου΄΄ δεν υπάρχει τραγούδι για πέταμα. Τα δυό μελοποιημένα του Καββαδία, το ΄΄Ωρα σελήνης΄΄, η ΄΄Πλατεία Αμερικής΄΄, το Αρτεσιανό μου φρέαρ΄΄, τραραγούδια το ένα καλύτερο από το άλλο.
Τόσα χρόνια μετά,εξακολουθώ να θεωρώ το ΄΄Περίπου΄΄ έναν υπέροχο δίσκο.
Χωρίς να το καταλάβω, είχε πια αναπτυχθεί ανάμεσα σε μένα και στην Αρλέτα μια ιδιαίτερη σχέση. Εστω κι αν δεν είχαμε πει ούτε ένα ΄΄χαίρετε΄΄ από κοντά. Την ένοιωθα δικό μου άνθρωπο, πάει και τελείωσε.
Πέρασαν λίγα χρόνια και βρίσκομαι να κάνω μιά νυχτερινή εκπομπή στο Κανάλι 1 του Πειραιά, το πρώτο καλοκαίρι της ελεύθερης ραδιοφωνίας. Πήγε καλά, κι έτσι με το που μπήκε το φθινόπωρο, σκέφτηκα να έχω κάποιον καλεσμένο κάθε Σάββατο βράδυ. Πρώτη καλεσμένη, ποια άλλη; Η Αρλέτα. Τρακ και αγωνία εκ μέρους μου, ήταν και η πρώτη συνέντευξη που έκανα, στρώθηκα μιά βδομάδα ολόκληρη να ετοιμάσω τις ερωτήσεις. Στο μυαλό μου ήταν ένα ιδιαίτερα ποιητικό πρόσωπο κι έτσι όλες οι ερωτήσεις που ετοίμασα είχαν αυτή την απόχρωση. Έρχεται το Σάββατο, περνάω να την πάρω από το σπίτι, φτάνουμε στο σταθμό, αρχίζει η εκπομπή, το δικό μου τακ και άγχος είχαν χτυπήσει κόκκινο. Είχα καταπιεί την φωνή μου, με το ζόρι έβγαινε. Και πέφτει η πρώτη ερώτηση που τη θεωρούσα ό,τι ακριβώς πρέπει να ρωτήσει κανείς την Αρλέτα στην πρώτη συνάντησή του μαζί της:΄΄ Αρλέτα, ο Ελύτης γράφει κάπου ότι γράφει για αυτούς που δακρύζουν κρυφά. Εσύ για ποιούς τραγουδάς;΄΄ Και μου έρχεται η απάντηση χαριτωμένα κοφτά: ΄΄Γι΄αυτούς που δακρύζουν φανερά΄΄. Τελεία και παύλα. Tα χάνω όπως ειναι φυσικό, εμπειρία δεν είχα, προσπαθώ να ψελλίσω κάτι, δεν μου βγαίνει και με χρονοκαθυστέρηση κάνω νόημα στον ηχολήπτη να πέσει το επόμενο τραγούδι.
Δεν θυμάμαι ποια ήταν η επόμενη ερώτηση, η Αρλέτα έδωσε μιά ανάλογη απάντηση, οπότε επειδή είμασταν στον αέρα και είχα ήδη χάσει κάθε ίχνος αυτοπεποίθησης στο πώς γίνεται μια συνέντευξη, βρήκα το θάρρος και της είπα στον αέρα: ΄΄Ξέρεις, είναι η πρώτη μου συνέντευξη!΄΄, οπότε εντελώς φυσικά μου απαντά: ΄΄Ω, Θεέ μου, πάλι σε παρθένο έπεσα;΄΄ Εκεί βάλαμε και οι δύο τα γέλια και προφανώς η Αρλέτα πήρε τον έλεγχο της συνέντευξης. Από εκείνο το βράδυ γίναμε φίλοι, με την έννοια ότι μιλούσαμε αρκετά συχνά στο τηλέφωνο.
Μετά από λίγο καιρό η Αρλέτα απέκτησε την δική της εκπομπή στο Κανάλι 1 του Πειραιά, με τίτλο ΄΄Επιτέλους μόνοι΄΄, κάθε Σάββατο βράδυ. Ηταν καταπληκτική, ήταν η Αρλέτα που ήξερα από τα τραγούδια. Ένα βράδυ έκανε μια εκπομπή αφιερωμένη στη Μελίνα Μερκούρη. Ηταν απλώς μαγική. Αυτή την εκπομπή την έχω σε μια κασέτα που μου έδωσε η Σωτηρία Μπαβέλου, η οποία την είχε κρατήσει στο αρχείο της και, αλήθεια σας λέω, την ακούω κάθε τόσο, ξανά και ξανά, και είναι σαν να ακούω έναν ολόκληρο δίσκο της Αρλέτας. Είναι η εποχή της ελεύθερης ραδιοφωνίας, κάπου εκεί γνωριζόμαστε και με τη Σωτηρία Μπαβέλου, γνωριμία που έμελλε να γίνει σχέση ζωής, με τα πάνω της και τα κάτω της, και από εκεί και πέρα κάθε καινούργιο δίσκο που έβγαζε η Αρλέτα τον παρουσιάζαμε μαζί στο ραδιόφωνο. Εχω ακόμα τις ζωγραφιές που μου έκανε στα εξώφυλλα των βινιλίων.
Είναι πια η εποχή που δουλεύω στη Λύρα, η Αρλέτα ανήκει στο δυναμικό της Sony, πολλά-πολλά επαγγελματικά δεν έχουμε. Πλην όμως, η Σωτηρία Μπαβέλου έχει γράψει στίχους που μελοποίησε η Αρλέτα σε ένα μαγικό τραγούδι με τίτλο΄΄Εγώ δεν έχω φίλους΄΄ και μου το έδωσε παιγμένο με μιά κιθάρα και με την φωνή της Αρλέτας σε μια κασέτα. Μαγεύτηκα με αυτό το τραγούδι. Επειδή ήταν χασάπικο η Αρλέτα ήθελε να το τραγουδήσει ένας λαικός τραγουδιστής. Εκείνη την εποχή είχαμε την Πόλυ Πάνου στη Λύρα και επιμελήθηκα έναν δίσκο της με παλίοτερα αλλά και νεότερα λαικά τραγούδια που είχαν σαν θέμα τον Πειραιά. Και επειδή το συγκεκριμένο τραγούδι λέει στο ρεφραίν:΄΄Και πάμε αν θέλεις μια βραδιά μια βόλτα ως τον Πειραιά, Σαρωνικό αστέρι μου, παλάτι μου, να κάνω το κομμάτι μου΄΄, σκέφτηκα ότι μπορούσε να ενταχθεί στον δίσκο που θα είχε τίτλο ΄΄Ενα τραγούδι για τον Πειραιά΄΄.
Το λέω και στις δύο και κανονίζω ένα ραντεβού στο σπίτι της Αρλέτας στα Εξάρχεια.
Η Πόλυ Πάνου που γνώρισα ήταν μια καταπληκτική γυναίκα, με ανοιχτό μυαλό, με επίγνωση του ποια ήταν και με τεράστιο σεβασμό στο κλασικό λαικό τραγούδι. Είχε συνεργαστεί με τους πάντες, αλλά νομίζω είχε μια αδυναμία στον Γιάννη Παπαιωάννου. Συναντιόμαστε, λοιπόν, και πάμε μαζί στο σπίτι της Αρλέτας. Εκεί, συνέβη μια συνάντηση που εάν υπήρχε κάμερα να την καταγράψει, θα είχαμε μιά ιστορική εκπομπή για το τι είναι το λαικό τραγούδι. Αυτές οι δύο γυναίκες, που συναντήθηκαν για πρώτη φορά, ήξεραν η μια την άλλη. Προέρχονταν από διαφορετικούς μουσικούς χώρους κι όμως ήταν σαν να είχαν τραγουδήσει μαζί. Σα να ήταν φίλες σαράντα χρόνια. Ηξερε η μία τι είχε κάνει η άλλη. Η Πόλυ Πάνου γνώριζε τα περισσότερα τραγούδια της Αρλέτας και η Αρλέτα βέβαια, γνώριζε όλες τις μεγάλες συνεργασίες της Πόλυ Πάνου με τον Βαμβακάρη, τον Τσιτσάνη, τον Μητσάκη, τον Παπαιωάννου, τον Χιώτη και όλους τους σπουδαίους λαικούς συνθέτες που συνεργάστηκε. Το ΄΄Εγώ δεν έχω φίλους΄΄ που της έπαιξε με την κιθάρα της η Αρλέτα μάς είπε ότι της έφερε στο μυαλό τον Γιάννη Παπαιωάννου. Δεν θυμάμαι πόσο κράτησε αυτή η συνάντηση, θυμάμαι όμως, ότι δεν έλεγε να τελειώσει. Μεσημέρι συναντηθήκαμε, βράδυ ήταν όταν φύγαμε.
Αυτό που δεν θυμάμαι, επίσης, είναι για ποιον λόγο τελικά, δεν μπήκε αυτό το τραγούδι στο δίσκο της Πόλυς Πάνου με τα τραγούδια για τον Πειραιά. Το πιο πιθανό είναι ότι μας πίεζε ο χρόνος και τελικά δεν προλάβαμε να το ηχογραφήσουμε. Εμεινε στο μυαλό μου, όμως, αυτή η συνάντηση. Τελικά το ΄΄Εγώ δεν έχω φίλους΄΄ το τραγούδησε η ίδια η Αρλέτα, που μάλλον ήταν και το πιο σωστό, λίγα χρόνια αργότερα. Ακόμα ένα τραγούδι της που με έχει στοιχειώσει.
Κάποια στιγμή επιμελήθηκα ένα cd με τραγούδια του Νέου Κύματος σε καινούργια remix που έκαναν οι Stereomatic. Πρώτο-πρώτο, βέβαια, το ΄΄Μιά φορά θυμάμαι΄΄. ΄Όταν το έβαλα στην Αρλέτα να το ακούσει, δεν της άρεσε. Τη ρώτησα αν θέλει να μην το βάλουμε καθόλου στη συλλογή που θα έβγαινε. Μου απάντησε ότι το τραγούδι ανήκει στον συνθέτη και στον στιχουργό. ΄΄Από τη στιγμή που σε εκείκους αρέσει, εμένα δεν μου πέφτει λόγος΄΄. ΄΄Μα είναι η φωνή σου΄΄ ψιθύρισα, γιατί καλά τα επαγγελματικά, αλλά κάποιοι άνθρωποι στέκουν πάνω από αυτά. ΄΄Οχι΄΄,επέμενε. ΄΄Εφόσον αρέσει στον Γιάννη και στον Γιώργο, εμένα δε μου πέφτει λόγος΄΄.
Κι ένα βράδυ χτυπάει το τηλέφωνο και μαθαίνω για αυτό που της είχε συμβεί στον Βόλο. Μέρες αγωνίας. Τελικά τα κατάφερε.
Το τοπίο γύρω μας άλλαζε, εμείς δεν νομίζω ότι το είχαμε πάρει είδηση, εξακολούθησα να δουλεύω στη Λύρα που τώρα πια είχε εξαγοράσει ο όμιλος Γιαννίκου, με τα γνωστά αποτελέσματα, καλοκαίρι του 2008 πρέπει να ήταν, κι ετοιμαζόμασταν να κυκλοφορήσουμε τον χειμώνα το καινούργιο cd της Αρλέτας με τίτλο ΄΄Και πάλι χαίρετε!΄΄. Όλα έτοιμα για την κυκλοφορία, το εξώφυλλο το είχε ζωγραφίσει η ίδια, πλην όμως δεν είχαμε πληροφορίες για το promo. Τη βρίσκω στο κινητό, την φιλοξενούσαν κάποιοι φίλοι στην Ραφήνα και της προτείνω κάποιους φωτογράφους για να κάνουμε μιά φωτογράφηση. ΄΄Μανάρι μου΄΄, μόνο η Κατερίνα Μαριανού μπορεί να με φωτογραφήσει έτσι ώστε να είμαι σίγουρη για τα αποτέλεσμα΄΄. Δεν είχε τύχει να ξανασυνεργαστώ με την Κατερίνα Μαριανού, κάποιοι γνωστοί μου είπαν ότι ήταν στο εξωτερικό, με τα πολλά βρίσκω το κινητό της και απαντάει. Όντως ήταν στο εξωτερικό, αλλά με το που της είπα ότι πρόκειται για την Αρλέτα μου απάντησε ότι ο κόσμος να χαλάσει την επόμενη εβδομάδα θα ερχόταν στην Ελλάδα και θα κάναμε την φωτογράφηση.
Κι έρχεται η μέρα, η Κατερίνα θα έφερνε και μιά κοπέλα για το μακιγιάζ, τα άφησα όλα πάνω της. Βρέθηκα στη Ραφήνα νωρίτερα και συναντήθηκα με την Αρλέτα στο δωμάτιό της. Ηταν καταβεβλημένη, δεν ήταν η Αρλέτα που ήξερα. Με το πού καθόμαστε να πούμε δυό κουβέντες, μου ζήτησε τσιγάρο. ΄΄Μα, τσιγάρο; Επιτρέπεται;΄΄ ρώτησα αφελώς. ΄΄Βρε, άσε τι επιτρέπεται, και δώσε μου ένα τσιγάρο΄΄μου απάντησε. Καπνίσαμε παρέα, της είπα πόσο μου άρεσε ο καινούργιος δίσκος, τη χαρά που έκανε η Μαριανού που θα τη φωτογράφιζε. Ήρθε η Κατερίνα, αγκαλιές, φιλιά, της είπε ότι θα ερχόταν από την άκρη της γης για να τη φωτογραφήσει και βγήκαμε στον κήπο. Το αποτέλεσμα ήταν εξαιρετικό, η Αρλέτα υπάκουη σαν φρόνιμο παιδί,, έκανε ότι της ζητούσε η Κατερίνα, το αποτέλεσμα δικαίωσε και τις δύο. Στο ενδιάμεσο κάπνισε άλλα δύο τσιγάρα.
Κάπου εκεί αποχαιρετιστήκαμε, χωρίς να ξέρουμε ότι ουσιαστικά, ήταν η τελευταία φορά που τα λέγαμε από κοντά. Από εκεί και πέρα όλα τα υπόλοιπα είναι ιστορία.
Ήμουν για επαγγελματικούς λόγους στη Χαλκιδική όταν έμαθα το θάνατό της. Μούδιασα. Καταλάβαινα ότι μαζί της έφευγε μια ολόκληρη εποχή. Μιά εποχή που την καθόρισε με την ευγένεια της φωνής της, με τις επιλογές της, με την παρουσία της. Το ίδιο βράδυ προσπάθησα να επικοινωνήσω με τη Σωτηρία. Δεν τα κατάφερα. Ηθελα με κάποιον να μοιραστώ αυτό που ζήσαμε. Τις βόλτες στις ψαροταβέρνες της Πειραικής, τα πειράγματα της Αρλέτας, το γέλιο μιας εποχής που πέρασε και δεν ξαναγυρνάει. Κι επειδή όλοι μεγαλώνουμε, τώρα πιά καταλαβαίνω πόσο πολύτιμα ήταν αυτά που ζήσαμε. Τουλάχιστον, καταφέραμε να είμαστε μάρτυρες, από μέσα, κάποιων ανθρώπων που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο άλλαξαν τον τρόπο που ζήσαμε, που αισθανθήκαμε, που μας έκαναν να δούμε τον κόσμο κάτω από ένα διαφορετικό φως.
Νομίζω ότι αν μου ζητούσε κανείς να περογράψω την Αρλέτα με δυο κουβέντες, θα έλεγα κάτι που μου είπε η ίδια όταν την ρώτησα πως θα περιέγραφε τον Αλέκο Πατσιφά: ΄΄Ο Πατσιφάς είχε τα ελαττώματά του, όπως κάθε έργο τέχνης. Αλλά αυτό ακριβώς τον έκανε μοναδικό. Αν πιάσεις με το χέρι σου μια παλιά κουπαστή σκάλας που είναι φτιαγμένη στο χέρι, θα καταλάβεις ότι δεν είναι τέλεια. Έχει ελαττώματα. Αλλά αυτό είναι που την κάνει μοναδική΄΄.
Αυτό ήταν και η Αρλέτα. Οπως όλοι οι σπουδαίοι καλλιτέχνες. Μοναδική.
Καλοκαίρι ήταν και σε μιά βραδιά αναψυχής, από αυτές που έκαναν οι κατασκηνώσεις εκείνη την εποχή, κάποιος μεγαλύτερος έπαιξε με την κιθάρα του το ΄΄Μιά φορά θυμάμαι ΄΄. Έπαθα έρωτα με το τραγούδι και μόλις βγήκα από την κατασκήνωση το πρώτο πράγμα που έκανα ήταν να προμηθευτώ, σε κασέτα παρακαλώ, τον δίσκο της Αρλέτας που είχε και το συγκεκριμένο τραγούδι. Το άκουγα με επιμονή νεοφώτιστου μοναχού, πρωί, μεσημέρι, βράδυ, χωρίς συνταγή γιατρού.
Και το οξύμωρον της εποχής: από την μια διαδηλώσεις και αντάρτικα, από την άλλη, επιστρέφοντας στο σπίτι, κόλλημα με το ΄΄Μιά φορά θυμάμαι΄΄. Που βεβαίως, αγνοούσα εκείνη την εποχή ότι την μουσική του έγραψε ο Γιάννης Σπανός και τους στίχους ο Γιώργος Παπαστεφάνου. Εμένα με ενδιέφερε το συγκεκριμένο τραγούδι όπως το τραγουδούσε η Αρλέτα. Τελεία.
Πολλά χρόνια αργότερα,σε κάποια εμφάνιση της Αρλέτας στις ΄΄Γραμμές΄΄ αν θυμάμαι καλά, η ίδια προλόγισε το τραγούδι λέγοντας΄΄Ύπάρχει κάπου ένα μικρό κρατίδιο που είναι δικό μου΄΄, εννοώντας το συγκεκριμένο τραγούδι.
Και ενώ έμπαιναν με ταχύ ρυθμό στις ζωές μας τα άπαντα του Θεοδωράκη και του Σαββόπουλου, πέφτει στα χέρια μου σε βινύλιο το ΄΄12 συν 1 τραγούδια του Μάνου Χατζιδάκι΄΄ με την Αρλέτα. Δίσκος ηχογραφημένος το 1969. Για να είμαι ειλικρινής, εκείνη την εποχή, ονόματα σαν του Γκάτσου ή του Μπρέχτ τα γνώριζα μεν, αλλά δεν γνώριζα τι ακριβώς σημαίνουν. Τα είχα ακουστά, που λένε. Και είμαι σίγουρος ότι για τους πιο πολλούς έφηβους που πέρασαν την παιδική τους ηλικία στη διάρκεια της δικτατορίας, παρέα με τις εκπομπές της ΥΕΝΕΔ και του τότε ΕΙΡΤ, κάπως έτσι είχαν τα πράγματα.
Θέλεις το αριστουργηματικό του τραγουδιού, θέλεις το εφηβικό ένστικτο, με το που ακούω το ΄΄Τώρα που πας στην ξενητειά΄΄ παθαίνω καινούργιο έρωτα. Η Αρλέτα το τραγούδησε σε αυτόν τον δίσκο αξεπέραστα, σε σημείο που τόσα χρόνια μετά, εξακολουθώ να θεωρώ την συγκεκριμένη ηχογράφηση την καλύτερη που έγινε ποτέ σε αυτό το τραγούδι. Μάταια οι φίλοι μου μου έβαλαν να ακούσω και την Νάνα Μούσχουρη στο ίδιο τραγούδι: ήμουν και παραμένω αμετάπειστος. Η Αρλέτα το τραγούδησε καλύτερα απ΄όλες.
Περνάνε τα πρώτα χρόνια μετά την μεταπολίτευση, τα αντάρικα και ο Θεοδωράκης πήγαν στην άκρη, ανακαλύπτω την τζάζ και κάπου εκεί, περίπου στά μέσα της δεκαετίας του ΄80, πάω φαντάρος. Περνάω έναν μεταεφηβικό συναισθηματικό χωρισμό και εκεί, στο τάγμα ΓΕΣ, ακούω μιά μέρα από το κρατικό ραδιόφωνο της εποχής: ΄΄Κάπως σαν αστείο, είπαμε αντίο, πήρα το πικ άπ σου και μου πήρες το ψυγείο...μάτια μου αντίο, τέλειωσε τ΄αστείο, πήγα το πρωί και ξαναγόρασα ψυγείο΄΄.
Τέρμα, αυτό το τραγούδι γράφτηκε για μένα, τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Η φωνή, βέβαια, γνώριμη. Της Αρλέτας.
Οι μέρες περνάνε, το τραγούδι παίζει συνέχεια στο ραδιόφωνο και μέχρι να πάρω τον δίσκο στα χέρια μου το είχα μάθει απέξω και το τραγουδούσα. Ανακαλύπτω τον Λάκη Παπαδόπουλο και την Μαριανίνα Κριεζή.
Αλλά ανακαλύπτω και έναν δίσκο που είναι ένας από τους καλύτερους ελληνικούς δίσκους που βγήκαν εκείνη την δεκαετία. Αν είσαι φαν της Αρλέτας βέβαια. Αλλά και να μην είσαι δεν μπορείς να αγνοήσεις το γεγονός ότι στο ΄΄Περίπου΄΄ δεν υπάρχει τραγούδι για πέταμα. Τα δυό μελοποιημένα του Καββαδία, το ΄΄Ωρα σελήνης΄΄, η ΄΄Πλατεία Αμερικής΄΄, το Αρτεσιανό μου φρέαρ΄΄, τραραγούδια το ένα καλύτερο από το άλλο.
Τόσα χρόνια μετά,εξακολουθώ να θεωρώ το ΄΄Περίπου΄΄ έναν υπέροχο δίσκο.
Χωρίς να το καταλάβω, είχε πια αναπτυχθεί ανάμεσα σε μένα και στην Αρλέτα μια ιδιαίτερη σχέση. Εστω κι αν δεν είχαμε πει ούτε ένα ΄΄χαίρετε΄΄ από κοντά. Την ένοιωθα δικό μου άνθρωπο, πάει και τελείωσε.
Πέρασαν λίγα χρόνια και βρίσκομαι να κάνω μιά νυχτερινή εκπομπή στο Κανάλι 1 του Πειραιά, το πρώτο καλοκαίρι της ελεύθερης ραδιοφωνίας. Πήγε καλά, κι έτσι με το που μπήκε το φθινόπωρο, σκέφτηκα να έχω κάποιον καλεσμένο κάθε Σάββατο βράδυ. Πρώτη καλεσμένη, ποια άλλη; Η Αρλέτα. Τρακ και αγωνία εκ μέρους μου, ήταν και η πρώτη συνέντευξη που έκανα, στρώθηκα μιά βδομάδα ολόκληρη να ετοιμάσω τις ερωτήσεις. Στο μυαλό μου ήταν ένα ιδιαίτερα ποιητικό πρόσωπο κι έτσι όλες οι ερωτήσεις που ετοίμασα είχαν αυτή την απόχρωση. Έρχεται το Σάββατο, περνάω να την πάρω από το σπίτι, φτάνουμε στο σταθμό, αρχίζει η εκπομπή, το δικό μου τακ και άγχος είχαν χτυπήσει κόκκινο. Είχα καταπιεί την φωνή μου, με το ζόρι έβγαινε. Και πέφτει η πρώτη ερώτηση που τη θεωρούσα ό,τι ακριβώς πρέπει να ρωτήσει κανείς την Αρλέτα στην πρώτη συνάντησή του μαζί της:΄΄ Αρλέτα, ο Ελύτης γράφει κάπου ότι γράφει για αυτούς που δακρύζουν κρυφά. Εσύ για ποιούς τραγουδάς;΄΄ Και μου έρχεται η απάντηση χαριτωμένα κοφτά: ΄΄Γι΄αυτούς που δακρύζουν φανερά΄΄. Τελεία και παύλα. Tα χάνω όπως ειναι φυσικό, εμπειρία δεν είχα, προσπαθώ να ψελλίσω κάτι, δεν μου βγαίνει και με χρονοκαθυστέρηση κάνω νόημα στον ηχολήπτη να πέσει το επόμενο τραγούδι.
Δεν θυμάμαι ποια ήταν η επόμενη ερώτηση, η Αρλέτα έδωσε μιά ανάλογη απάντηση, οπότε επειδή είμασταν στον αέρα και είχα ήδη χάσει κάθε ίχνος αυτοπεποίθησης στο πώς γίνεται μια συνέντευξη, βρήκα το θάρρος και της είπα στον αέρα: ΄΄Ξέρεις, είναι η πρώτη μου συνέντευξη!΄΄, οπότε εντελώς φυσικά μου απαντά: ΄΄Ω, Θεέ μου, πάλι σε παρθένο έπεσα;΄΄ Εκεί βάλαμε και οι δύο τα γέλια και προφανώς η Αρλέτα πήρε τον έλεγχο της συνέντευξης. Από εκείνο το βράδυ γίναμε φίλοι, με την έννοια ότι μιλούσαμε αρκετά συχνά στο τηλέφωνο.
Μετά από λίγο καιρό η Αρλέτα απέκτησε την δική της εκπομπή στο Κανάλι 1 του Πειραιά, με τίτλο ΄΄Επιτέλους μόνοι΄΄, κάθε Σάββατο βράδυ. Ηταν καταπληκτική, ήταν η Αρλέτα που ήξερα από τα τραγούδια. Ένα βράδυ έκανε μια εκπομπή αφιερωμένη στη Μελίνα Μερκούρη. Ηταν απλώς μαγική. Αυτή την εκπομπή την έχω σε μια κασέτα που μου έδωσε η Σωτηρία Μπαβέλου, η οποία την είχε κρατήσει στο αρχείο της και, αλήθεια σας λέω, την ακούω κάθε τόσο, ξανά και ξανά, και είναι σαν να ακούω έναν ολόκληρο δίσκο της Αρλέτας. Είναι η εποχή της ελεύθερης ραδιοφωνίας, κάπου εκεί γνωριζόμαστε και με τη Σωτηρία Μπαβέλου, γνωριμία που έμελλε να γίνει σχέση ζωής, με τα πάνω της και τα κάτω της, και από εκεί και πέρα κάθε καινούργιο δίσκο που έβγαζε η Αρλέτα τον παρουσιάζαμε μαζί στο ραδιόφωνο. Εχω ακόμα τις ζωγραφιές που μου έκανε στα εξώφυλλα των βινιλίων.
Είναι πια η εποχή που δουλεύω στη Λύρα, η Αρλέτα ανήκει στο δυναμικό της Sony, πολλά-πολλά επαγγελματικά δεν έχουμε. Πλην όμως, η Σωτηρία Μπαβέλου έχει γράψει στίχους που μελοποίησε η Αρλέτα σε ένα μαγικό τραγούδι με τίτλο΄΄Εγώ δεν έχω φίλους΄΄ και μου το έδωσε παιγμένο με μιά κιθάρα και με την φωνή της Αρλέτας σε μια κασέτα. Μαγεύτηκα με αυτό το τραγούδι. Επειδή ήταν χασάπικο η Αρλέτα ήθελε να το τραγουδήσει ένας λαικός τραγουδιστής. Εκείνη την εποχή είχαμε την Πόλυ Πάνου στη Λύρα και επιμελήθηκα έναν δίσκο της με παλίοτερα αλλά και νεότερα λαικά τραγούδια που είχαν σαν θέμα τον Πειραιά. Και επειδή το συγκεκριμένο τραγούδι λέει στο ρεφραίν:΄΄Και πάμε αν θέλεις μια βραδιά μια βόλτα ως τον Πειραιά, Σαρωνικό αστέρι μου, παλάτι μου, να κάνω το κομμάτι μου΄΄, σκέφτηκα ότι μπορούσε να ενταχθεί στον δίσκο που θα είχε τίτλο ΄΄Ενα τραγούδι για τον Πειραιά΄΄.
Το λέω και στις δύο και κανονίζω ένα ραντεβού στο σπίτι της Αρλέτας στα Εξάρχεια.
Η Πόλυ Πάνου που γνώρισα ήταν μια καταπληκτική γυναίκα, με ανοιχτό μυαλό, με επίγνωση του ποια ήταν και με τεράστιο σεβασμό στο κλασικό λαικό τραγούδι. Είχε συνεργαστεί με τους πάντες, αλλά νομίζω είχε μια αδυναμία στον Γιάννη Παπαιωάννου. Συναντιόμαστε, λοιπόν, και πάμε μαζί στο σπίτι της Αρλέτας. Εκεί, συνέβη μια συνάντηση που εάν υπήρχε κάμερα να την καταγράψει, θα είχαμε μιά ιστορική εκπομπή για το τι είναι το λαικό τραγούδι. Αυτές οι δύο γυναίκες, που συναντήθηκαν για πρώτη φορά, ήξεραν η μια την άλλη. Προέρχονταν από διαφορετικούς μουσικούς χώρους κι όμως ήταν σαν να είχαν τραγουδήσει μαζί. Σα να ήταν φίλες σαράντα χρόνια. Ηξερε η μία τι είχε κάνει η άλλη. Η Πόλυ Πάνου γνώριζε τα περισσότερα τραγούδια της Αρλέτας και η Αρλέτα βέβαια, γνώριζε όλες τις μεγάλες συνεργασίες της Πόλυ Πάνου με τον Βαμβακάρη, τον Τσιτσάνη, τον Μητσάκη, τον Παπαιωάννου, τον Χιώτη και όλους τους σπουδαίους λαικούς συνθέτες που συνεργάστηκε. Το ΄΄Εγώ δεν έχω φίλους΄΄ που της έπαιξε με την κιθάρα της η Αρλέτα μάς είπε ότι της έφερε στο μυαλό τον Γιάννη Παπαιωάννου. Δεν θυμάμαι πόσο κράτησε αυτή η συνάντηση, θυμάμαι όμως, ότι δεν έλεγε να τελειώσει. Μεσημέρι συναντηθήκαμε, βράδυ ήταν όταν φύγαμε.
Αυτό που δεν θυμάμαι, επίσης, είναι για ποιον λόγο τελικά, δεν μπήκε αυτό το τραγούδι στο δίσκο της Πόλυς Πάνου με τα τραγούδια για τον Πειραιά. Το πιο πιθανό είναι ότι μας πίεζε ο χρόνος και τελικά δεν προλάβαμε να το ηχογραφήσουμε. Εμεινε στο μυαλό μου, όμως, αυτή η συνάντηση. Τελικά το ΄΄Εγώ δεν έχω φίλους΄΄ το τραγούδησε η ίδια η Αρλέτα, που μάλλον ήταν και το πιο σωστό, λίγα χρόνια αργότερα. Ακόμα ένα τραγούδι της που με έχει στοιχειώσει.
Κάποια στιγμή επιμελήθηκα ένα cd με τραγούδια του Νέου Κύματος σε καινούργια remix που έκαναν οι Stereomatic. Πρώτο-πρώτο, βέβαια, το ΄΄Μιά φορά θυμάμαι΄΄. ΄Όταν το έβαλα στην Αρλέτα να το ακούσει, δεν της άρεσε. Τη ρώτησα αν θέλει να μην το βάλουμε καθόλου στη συλλογή που θα έβγαινε. Μου απάντησε ότι το τραγούδι ανήκει στον συνθέτη και στον στιχουργό. ΄΄Από τη στιγμή που σε εκείκους αρέσει, εμένα δεν μου πέφτει λόγος΄΄. ΄΄Μα είναι η φωνή σου΄΄ ψιθύρισα, γιατί καλά τα επαγγελματικά, αλλά κάποιοι άνθρωποι στέκουν πάνω από αυτά. ΄΄Οχι΄΄,επέμενε. ΄΄Εφόσον αρέσει στον Γιάννη και στον Γιώργο, εμένα δε μου πέφτει λόγος΄΄.
Κι ένα βράδυ χτυπάει το τηλέφωνο και μαθαίνω για αυτό που της είχε συμβεί στον Βόλο. Μέρες αγωνίας. Τελικά τα κατάφερε.
Το τοπίο γύρω μας άλλαζε, εμείς δεν νομίζω ότι το είχαμε πάρει είδηση, εξακολούθησα να δουλεύω στη Λύρα που τώρα πια είχε εξαγοράσει ο όμιλος Γιαννίκου, με τα γνωστά αποτελέσματα, καλοκαίρι του 2008 πρέπει να ήταν, κι ετοιμαζόμασταν να κυκλοφορήσουμε τον χειμώνα το καινούργιο cd της Αρλέτας με τίτλο ΄΄Και πάλι χαίρετε!΄΄. Όλα έτοιμα για την κυκλοφορία, το εξώφυλλο το είχε ζωγραφίσει η ίδια, πλην όμως δεν είχαμε πληροφορίες για το promo. Τη βρίσκω στο κινητό, την φιλοξενούσαν κάποιοι φίλοι στην Ραφήνα και της προτείνω κάποιους φωτογράφους για να κάνουμε μιά φωτογράφηση. ΄΄Μανάρι μου΄΄, μόνο η Κατερίνα Μαριανού μπορεί να με φωτογραφήσει έτσι ώστε να είμαι σίγουρη για τα αποτέλεσμα΄΄. Δεν είχε τύχει να ξανασυνεργαστώ με την Κατερίνα Μαριανού, κάποιοι γνωστοί μου είπαν ότι ήταν στο εξωτερικό, με τα πολλά βρίσκω το κινητό της και απαντάει. Όντως ήταν στο εξωτερικό, αλλά με το που της είπα ότι πρόκειται για την Αρλέτα μου απάντησε ότι ο κόσμος να χαλάσει την επόμενη εβδομάδα θα ερχόταν στην Ελλάδα και θα κάναμε την φωτογράφηση.
Κι έρχεται η μέρα, η Κατερίνα θα έφερνε και μιά κοπέλα για το μακιγιάζ, τα άφησα όλα πάνω της. Βρέθηκα στη Ραφήνα νωρίτερα και συναντήθηκα με την Αρλέτα στο δωμάτιό της. Ηταν καταβεβλημένη, δεν ήταν η Αρλέτα που ήξερα. Με το πού καθόμαστε να πούμε δυό κουβέντες, μου ζήτησε τσιγάρο. ΄΄Μα, τσιγάρο; Επιτρέπεται;΄΄ ρώτησα αφελώς. ΄΄Βρε, άσε τι επιτρέπεται, και δώσε μου ένα τσιγάρο΄΄μου απάντησε. Καπνίσαμε παρέα, της είπα πόσο μου άρεσε ο καινούργιος δίσκος, τη χαρά που έκανε η Μαριανού που θα τη φωτογράφιζε. Ήρθε η Κατερίνα, αγκαλιές, φιλιά, της είπε ότι θα ερχόταν από την άκρη της γης για να τη φωτογραφήσει και βγήκαμε στον κήπο. Το αποτέλεσμα ήταν εξαιρετικό, η Αρλέτα υπάκουη σαν φρόνιμο παιδί,, έκανε ότι της ζητούσε η Κατερίνα, το αποτέλεσμα δικαίωσε και τις δύο. Στο ενδιάμεσο κάπνισε άλλα δύο τσιγάρα.
Κάπου εκεί αποχαιρετιστήκαμε, χωρίς να ξέρουμε ότι ουσιαστικά, ήταν η τελευταία φορά που τα λέγαμε από κοντά. Από εκεί και πέρα όλα τα υπόλοιπα είναι ιστορία.
Ήμουν για επαγγελματικούς λόγους στη Χαλκιδική όταν έμαθα το θάνατό της. Μούδιασα. Καταλάβαινα ότι μαζί της έφευγε μια ολόκληρη εποχή. Μιά εποχή που την καθόρισε με την ευγένεια της φωνής της, με τις επιλογές της, με την παρουσία της. Το ίδιο βράδυ προσπάθησα να επικοινωνήσω με τη Σωτηρία. Δεν τα κατάφερα. Ηθελα με κάποιον να μοιραστώ αυτό που ζήσαμε. Τις βόλτες στις ψαροταβέρνες της Πειραικής, τα πειράγματα της Αρλέτας, το γέλιο μιας εποχής που πέρασε και δεν ξαναγυρνάει. Κι επειδή όλοι μεγαλώνουμε, τώρα πιά καταλαβαίνω πόσο πολύτιμα ήταν αυτά που ζήσαμε. Τουλάχιστον, καταφέραμε να είμαστε μάρτυρες, από μέσα, κάποιων ανθρώπων που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο άλλαξαν τον τρόπο που ζήσαμε, που αισθανθήκαμε, που μας έκαναν να δούμε τον κόσμο κάτω από ένα διαφορετικό φως.
Νομίζω ότι αν μου ζητούσε κανείς να περογράψω την Αρλέτα με δυο κουβέντες, θα έλεγα κάτι που μου είπε η ίδια όταν την ρώτησα πως θα περιέγραφε τον Αλέκο Πατσιφά: ΄΄Ο Πατσιφάς είχε τα ελαττώματά του, όπως κάθε έργο τέχνης. Αλλά αυτό ακριβώς τον έκανε μοναδικό. Αν πιάσεις με το χέρι σου μια παλιά κουπαστή σκάλας που είναι φτιαγμένη στο χέρι, θα καταλάβεις ότι δεν είναι τέλεια. Έχει ελαττώματα. Αλλά αυτό είναι που την κάνει μοναδική΄΄.
Αυτό ήταν και η Αρλέτα. Οπως όλοι οι σπουδαίοι καλλιτέχνες. Μοναδική.
