Σαν σήμερα…
Στις 2 Δεκεμβρίου 1944 γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη ο Διονύσης Σαββόπουλος. Κι επειδή τα βιογραφικά στοιχεία για το ξεκίνημά και την πορεία του στο ελληνικό τραγούδι είναι λίγο, πολύ γνωστά, μπαίνω κατευθείαν στο θέμα μου, που είναι η «λαϊκή» πλευρά του Σαββόπουλου… Η συζήτηση βέβαια για το τι είναι λαϊκό τραγούδι είναι μεγάλη και ίσως να μην οδηγεί πουθενά. Γι’ αυτό αποφάσισα να συμπεριλάβω σε αυτή την κατηγορία τα τραγούδια που καθιερώθηκαν σαν λαϊκά, ανάλογα με το ρυθμό την ενορχήστρωση ή το λαϊκό «δρόμο» που γράφτηκαν, αλλά και κάποια ακόμα που «φλερτάρουν» διακριτικά με το λαϊκό ήχο. Μαζί με αυτά διάλεξα τις ξεχωριστές επανεκτελέσεις που πραγματοποίησε ο Σαββόπουλος σαν ερμηνευτής σε παλιά λαϊκά τραγούδια, κάποιες διασκευές του σε παραδοσιακά κομμάτια, αλλά και δικές του δημιουργίες με επιρροές από την παραδοσιακή μουσική.
Έτσι, σαν μια ραδιοφωνική εκπομπή…
Τα «λαϊκά» του Διονύση Σαββόπουλου
Δεν ήταν λίγες οι φορές που ο Διονύσης Σαββόπουλος εξέφρασε δημόσια την εκτίμησή του στο ρεμπέτικο και το λαϊκό τραγούδι. Οι συνεργασίες του με τη Σωτηρία Μπέλλου, τον Μπαγιαντέρα, τον Μιχάλη Μενιδιάτη αλλά και πολλές από τις συμπράξεις του στην εκπομπή «Ζήτω το ελληνικό τραγούδι» αποδεικνύουν περίτρανα, τη διορατικότητα, την ευφυΐα και το ανοιχτό του πνεύμα…
Mπέλλου, Μπαγιαντέρας, Μενιδιάτης…
Το 1969 κυκλοφόρησε ο δεύτερος δίσκος του Σαββόπουλου, «Το περιβόλι του τρελού», από τον οποίο διάλεξα καταρχάς το εναρκτήριο κομμάτι, «Το περιβόλι».
Στον ίδιο δίσκο υπήρχε και η διασκευή του Σαββόπουλου στο παραδοσιακό «Ντιρλαντά», το οποίο είχε ηχογραφήσει πριν από κάποια χρόνια ο καπετάνιος Παντελής Γκίνης. Η επιτυχία του τραγουδιού δημιούργησε προβλήματα στον Σαββόπουλο, αφού ο Γκίνης ισχυριζόμενος πως το τραγούδι είναι δικό του, τον οδήγησε στα δικαστήρια. Στη δίκη κατέθεσε και ο λαϊκός συνθέτης Γιάννης Παπαϊωάννου, που ισχυρίσθηκε πως το τραγούδι δεν είναι κανενός και το λέγανε στα ψαράδικα. Τελικά στη δίκη δικαιώθηκε ο Παντελής Γκίνης. (1)
Το 1974 κυκλοφόρησε από τη Lyra ένας δίσκος 45 στροφών στην μια πλευρά του οποίου υπήρχε η πρώτη εκτέλεση του «Σαν τον Καραγκιόζη» με τον Σαββόπουλο και παιδική χορωδία, ένα τραγούδι που στο πέρασμα των χρόνων γνώρισε δεκάδες διαφορετικές προσεγγίσεις.
Στην άλλη όψη του δίσκου ακουγόταν το τραγούδι «Για την Κύπρο» (που το 1979 συμπεριλήφθηκε σε νέα ηχογράφηση και στην «Ρεζέρβα») με τη συμμετοχή και πάλι της παιδικής χορωδίας.
Το 1975 ήρθε η «θρυλική» συνύπαρξη του Σαββόπουλου με την Σωτηρία Μπέλλου στην επανεκτέλεση του «Ζεϊμπέκικου» («Μ’ αεροπλάνα και βαπόρια»), ενός τραγουδιού που είχε ηχογραφηθεί το 1972 από τον Σαββόπουλο για το δίσκο «Βρώμικο ψωμί». Περιχαρής ο δημιουργός που είχε καταφέρει να γράψει επιτέλους ένα λαϊκό τραγούδι, ακούει την Μπέλλου να λέει βγαίνοντας από το στούντιο «Αχ Διονύση, μ’ έκανες και τραγούδησα ποπ!!!». Αδιάψευστος μάρτυρας η καταγραφή της ηχογράφησης στο τηλεοπτικό ντοκιμαντέρ του Λάκη Παπαστάθη «Χαίρω Πολύ… Σαββόπουλος».
Το τραγούδι συμπεριλήφθηκε στο δίσκο «10 χρόνια κομμάτια» που στο πέρασμα των χρόνων ξεπέρασε τις 200.000 πωλήσεις. Ακούμε και τη δισκογραφική εκδοχή του.
Στον ίδιο δίσκο ο Σαββόπουλος ξαναηχογράφησε, με διαφορετικό ηχητικό «περίβλημα» αυτή τη φορά, ένα τραγούδι σε στίχους του Ντίνου Χριστιανόπουλου, που είχε πρωτοτραγουδήσει το 1965 σε δίσκο 45 στροφών. Στο «Τι να τα κάνω τα τραγούδια σας» ο «Νιόνιος» τραγουδά μαζί με την Δόμνα Σαμίου.
Μια συνεργασία που δεν έγινε ιδιαίτερα γνωστή ήταν αυτή του Σαββόπουλου με τον Δημήτρη Γκόγκο ή Μπαγιαντέρα. Σε ένα μικρό δίσκο που κυκλοφόρησε από τη Lyra το 1975, Σαββόπουλος και Μπαγιαντέρας τραγούδησαν τον «Καθρέφτη» ένα χασαποσέρβικο σε μουσική και στίχους του Μπαγιαντέρα, που στα χρόνια του ’90 έγινε περισσότερο γνωστό μέσα από την επανεκτέλεση της Δήμητρας Γαλάνη.
Από την άλλη πλευρά ο δίσκος είχε τον «Πολιτευτή» του Σαββόπουλου, που έγινε γνωστότερος από την επανεκτέλεσή του στη «Ρεζέρβα» το 1979. Το 1976 ο «Πολιτευτής» ηχογραφήθηκε και από το Θέμη Ανδρεάδη στο δίσκο του «Ο πρωταθλητής».
Το 1976 ο Σαββόπουλος συνέθεσε τη μουσική για την ταινία του Παντελή Βούλγαρη «Happy end». Για το τραγούδι «Λαϊκός τραγουδιστής» (ή «Θητεία» όπως είναι γνωστότερο), διάλεξε ένα λαϊκό τραγουδιστή, που πραγματοποίησε μια από τις πιο χαρακτηριστικές ερμηνείες της καριέρας του. Τον Μιχάλη Μενιδιάτη…
Το 1979 κυκλοφόρησε η «Ρεζέρβα», ένας διπλός δίσκος που μεταξύ των άλλων περιείχε το «Μακρύ ζεϊμπέκικο για τον Νίκο», ένα μικρό αριστούργημα 13 λεπτών, αφιερωμένο στον Νίκο Κοεμτζή. Συμμετείχαν με τα φωνητικά τους ο Νίκος Παπάζογλου και ο Δημήτρης Κοντογιάννης.
Ένα τραγούδι που ηχογραφήθηκε στα 1981 – και μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση τότε – και νομίζω πως έχει θέση σ’ αυτή την κατηγορία, είναι ο «Κηπουρός» με τον Σαββόπουλο και τον Βαγγέλη Γερμανό. Συμπεριλήφθηκε στα ιστορικά «Μπαράκια», τον πρώτο δίσκο του Βαγγέλη Γερμανού, που κυκλοφόρησε σε παραγωγή του Σαββόπουλου…
«Τραπεζάκια έξω», Ολυμπιακό Στάδιο, «Ζήτω το ελληνικό τραγούδι»
Το 1983 κυκλοφόρησαν τα «Τραπεζάκια έξω», ίσως ο «λαϊκότερος», όσον αφορά τον ήχο, δίσκος του Σαββόπουλου. Διάλεξα τέσσερα τραγούδια από τα «Τραπεζάκια», τα τρία από τα οποία είναι από ξεχωριστές ζωντανές εκτελέσεις. Το πρώτο είναι το «Δεν είναι ρυθμός».
Το δεύτερο τραγούδι που λέει «Το χειμώνα ετούτο, άμα τον πηδήσαμε», έρχεται συχνά στα χείλη μας τα τελευταία χρόνια...
Το τρίτο είναι ένα τραγούδι «σήμα κατατεθέν» του Σαββόπουλου, όπως ακούστηκε στο «Πάρτυ» του Λουκιανού Κηλαηδόνη στη Βουλιαγμένη, στις 25 Ιουλίου 1983.
«Ας κρατήσουν οι χοροί», χωρίς άλλα λόγια…
Η αναφορά στα «Τραπεζάκια έξω» κλείνει στις 19 Σεπτεμβρίου 1983, όταν ο Σαββόπουλος πραγματοποίησε την ιστορική συναυλία του στο Ολυμπιακό Στάδιο, με πολλές και σημαντικές συμμετοχές τραγουδιστών, όπως η Χάρις Αλεξίου, που τραγούδησε την «Πρωτομαγιά».
Το 1984 κυκλοφόρησε μια συλλογή τραγουδιών με τίτλο «Στο χορό στο πανηγύρι». Τραγουδούσαν οι Μάκης Χριστοδουλόπουλος, Έλενα Γιαννακάκη, Δημήτρης Κοντογιάννης, Βάσω Χαρακίδα, Χρυσούλα Χριστοπούλου και ο Διονύσης Σαββόπουλος, που εκτός από το «Ας κρατήσουν οι χοροί» έδωσε τη δική του εκδοχή στο παραδοσιακό «Μάτια σαν και τα δικά σου».
«Ταξιδεύοντας» 29 χρόνια πίσω στεκόμαστε αυτονόητα σε μια από τις εκπομπές που έγραψαν ιστορία στην ελληνική τηλεόραση. Το «Ζήτω το ελληνικό τραγούδι» με το Διονύση Σαββόπουλο που προβλήθηκε την τηλεοπτική περίοδο 1986-87 και κατάφερε μέσα σε μερικές ώρες, να συγκεντρώσει κάποια από τα μεγαλύτερα ονόματα του ελληνικού τραγουδιού (και όχι μόνο), σε απρόβλεπτες συνυπάρξεις και ηχογραφήσεις, αλλά και σε έναν ιστορικό διπλό δίσκο… Ανάμεσά τους ο Γιώργος Ζαμπέτας, ο Στράτος Διονυσίου, η Ελένη Βιτάλη, ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης και η Καίτη Γκρέυ με την ορχήστρα του Βασίλη Τσιτσάνη και οι Αλέκος Κιτσάκης, Ελευθερία Αρβανιτάκη, Γιάννης Μηλιώκας, Δήμητρα Γαλάνη, Νίκος Παπάζογλου, Λίτσα Διαμάντη και Παύλος Χαϊκάλης, που μαζί με τον Σαββόπουλο τραγούδησαν «Ανέβηκα στην πιπεριά»…
Υπάρχει όμως και μια ξεχωριστή στιγμή με τον Σαββόπουλο και τον Γιώργο Νταλάρα να τραγουδούν το «Τσάμικο» (από τα «Τραπεζάκια έξω») σε μια εκπομπή που γυρίστηκε στην Ύδρα και προβλήθηκε στις 25 Μαρτίου 1987. Το τραγούδι συμπεριλήφθηκε στο διπλό δίσκο σαν ποτ-πουρί με την «Ωδή στον Γεώργιο Καραϊσκάκη». Εμείς το ακούμε από την τηλεοπτική εκτέλεση.
«Μέρες καλύτερες θα’ρθουν»
Τρία τραγούδια για τη συνέχεια από τον δίσκο του Σαββόπουλου «Μη πετάξεις τίποτα» που κυκλοφόρησε στα 1994. Στο πρώτο ο «Νιόνιος» τραγουδά με την Γλυκερία για μια «Φιλημένη μες στους κινηματογράφους».
Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά τραγούδια αυτής της σειράς με τα «λαϊκά» του Σαββόπουλου, είναι το χασάπικο «Πώς με κατάντησε η αγάπη».
Ο δίσκος κλείνει με το «Μέρες καλύτερες θα ‘ρθουν» (σ.σ.: Αμήν και πότε!)
Το 1997 κυκλοφόρησε ένας ξεχωριστός δίσκος με ερμηνευτρια την Πόλυ Πάνου σε μια σειρά τραγουδιών με αναφορές στον Πειραιά. Ο τίτλος του δίσκου «Ένα τραγούδι για τον Πειραιά» και ο Διονύσης Σαββόπουλος, με τη συνοδεία της Πόλυς Πάνου και του Βασίλη Χατζηνικολάου στα φωνητικά τραγουδούσε «Πάρε ναυτάκι συριανό» («Οι θαλασσινοί», όπως είναι ο τίτλος του τραγουδιού) του Γιώργου Ζαμπέτα σε στίχους Στέλιου Γεράνη και Δημήτρη Αρώνη.
Στα 1999, στο γύρισμα του αιώνα, κυκλοφόρησε ο «Χρονοποιός». Με βαλκανικά ηχοχρώματα το γνωστότερο τραγούδι του δίσκου που λέει «Σου μιλώ και κοκκινίζεις».
Στο ρυθμό του ζεϊμπέκικου ένα από τα λιγότερο γνωστά του «Χρονοποιού», όπου ο Σαββόπουλος αναρωτιέται «Ποιος φτιάχνει τα ανέκδοτα;»
Το 2001, μετά από πολλά χρόνια, η «Ρεμπέτικη Κομπανία» ενώθηκε ξανά και παρουσίασε το δίσκο «Συγγενείς και φίλοι», με επανεκτελέσεις παλιών λαϊκών, αλλά και κάποια νέα τραγούδια. Συμμετείχαν η Δόμνα Σαμίου, η Σοφία Παπάζογλου και ο Διονύσης Σαββόπουλος που στο πεντάγραμμο του Βασίλη Τσιτσάνη τραγουδούσε «Μ’ ένα πικρό αναστεναγμό» («Ότι κι αν πω δεν σε ξεχνώ»), με τη συνοδεία του Γιώργου Κοντογιάννη στα φωνητικά.
Ένας δίσκος που δεν έγινε ιδιαίτερα γνωστός είναι το «Είτε έχεις, είτε δεν έχεις» του Γιώργου Ζήκα που κυκλοφόρησε το 2007. Ο ίδιος ο Ζήκας επέλεξε να τραγουδήσει τα περισσότερα από τα κομμάτια, ενώ συμμετείχαν η Ελένη Βιτάλη, η Άννα Κονανούδη και ο Σαββόπουλος με ένα καρσιλαμά με τον τίτλο «Ας χαθούμε».
Ένα χρόνο μετά, το 2008, ο Σαββόπουλος συνεργάστηκε με τον Θανάση Παπακωνσταντίνου. Αποτέλεσμα της συνεργασίας τους ένας ολοκληρωμένος δίσκος με τίτλο «Ο Σαμάνος», από τον οποίο ξεχωρίζει το «Ζεϊμπέκικο της Κυριακής», σε μουσική και στίχους του Παπακωνσταντίνου, στο ρυθμό του καμηλιέρικου ζεϊμπέκικου, με αναφορές στον Βασίλη Τσιτσάνη…
Λίγες μέρες πριν από την 25η του Μάρτη του 2013 κυκλοφόρησε μαζί με εβδομαδιαία εφημερίδα ο δίσκος του Βασίλη Σαλέα και του Βασίλη Παπαδόπουλου «Ελλάδα γεια σου» με συμμετοχές τραγουδιστών όπως η Ελένη Βιτάλη, η Γλυκερία, ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου, ο Μανώλης Μητσιάς, ο Τόλης Βοσκόπουλος, ο Αντώνης Βαρδής, ο Αντώνης Ρέμος, ο Σαράντης Σαλέας, ο Θέμης Αδαμαντίδης, ο Νίκος Αλιάγας, η Ευδοκία, ο Βαγγέλης Κονιτόπουλος και με δυο τραγούδια ο Διονύσης Σαββόπουλος. Το πρώτο είναι και το ομώνυμο του δίσκου. «Ελλάδα γεια σου»…
Ενώ το δεύτερο είναι σε μουσική του Σαράντη Σαλέα, στίχους του Βασίλη Παπαδόπουλου και φέρει τον πρωτότυπο τίτλο «Φέρτε μου μια βαριοπούλα» !
Η αναφορά μας στο «λαϊκό» πρόσωπο του Διονύση Σαββόπουλου κλείνει με τη συμμετοχή του στον τελευταίο δίσκο του Δημήτρη Μυστακίδη «Εσπεράντο» που κυκλοφόρησε πριν από λίγες μέρες με τη συμμετοχή 16 ερμηνευτών. Ο Διονύσης Σαββόπουλος τραγουδά Μιχάλη Σουγιούλ, Τάκη Μωράκη, Χρήστο Γιαννακόπουλο και «Αδύνατον να κοιμηθώ»…
Πηγές: 1) Κείμενο στην ιστοσελίδα «Μηχανή του χρόνου»
