Σαν σήμερα...
Στις 25 Νοεμβρίου 1941 γεννήθηκε στο Τείχιο Δωρίδος η Ελένη Καραΐνδρου. Με αυτή την αφορμή, σήμερα προτίμησα να ξεφύγω από τις ορχηστρικές μουσικές της για τον κινηματογράφο, το θέατρο και την τηλεόραση και να εστιάσω σε μια μικρότερη, αλλά εξίσου σημαντική πτυχή της καριέρας της, που είναι τα απλά, «έντεχνα» λαϊκά τραγούδια, μαζί με κάποια οργανικά θέματα με «λαϊκά» ηχοχρώματα...
Τα πρώτα τραγούδια με Γαλάνη & Μητσιά
Οι πρώτες ηχογραφήσεις της Ελένης Καραΐνδρου - αν δεν μου έχει ξεφύγει κάτι - πραγματοποιήθηκαν το 1969. Ήταν δυο τραγούδια σε στίχους Νίκου Γκάτσου, που κυκλοφόρησαν σε δίσκο 45 στροφών (His master’s voice 7PG 3892), με ερμηνεύτρια την Δήμητρα Γαλάνη. Αυτό το 45άρι ήταν συγχρόνως ένα από τα τρία πρώτα για την Δήμητρα Γαλάνη. Εκεί η Ελένη Καραΐνδρου υπέγραφε ως Ελένη Καρά.
Το πρώτο τραγούδι, στο ρυθμό του χασάπικου, ήταν το «Μια νύχτα σ’έχασα», το οποίο μέχρι σήμερα δεν έχει επανεκδοθεί σε μεγάλο δίσκο ή cd.
Το δεύτερο τραγούδι, σε ρυθμό 5/8, ήταν το «Ποια πόρτα να χτυπήσω». Αυτό συμπεριλήφθηκε το 1987 στη συλλογή τραγουδιών «Δυο - δυο» με τον Μανώλη Μητσιά και την Δήμητρα Γαλάνη.
Ένα χρόνο μετά, η Ελένη Καραΐνδρου συνεργάστηκε με τον Μανώλη Μητσιά, με αποτέλεσμα τέσσερα τραγούδια, ένα σε στίχους Νίκου Γκάτσου και τρία της συνθέτριας, που κυκλοφόρησαν σε δυο μικρούς δίσκους. Στον πρώτο δίσκο (με κωδικό της Columbia SCDG 3909) υπήρχαν τα «Δεν είν’ αυλή να δροσιστείς» και «Έλα αύριο βράδυ στις εννιά» με στίχους της Καραΐνδρου και δεύτερες φωνές από την Βούλα Γκίκα.
Και τα δυο τραγούδια εντάχθηκαν το 1971 στον πρώτο προσωπικό δίσκο του ερμηνευτή, που είχε τίτλο το όνομά του.
Λίγο αργότερα το 1970 (ή στις αρχές του 1971) κυκλοφόρησε ένα ακόμα 45άρι (Columbia SCDG 3973) με τα τραγούδια «Μαζί σου να την πάρεις δεν μπορείς» σε στίχους της Ελένης Καραΐνδρου και «Απόψε τα μεσάνυχτα» με λόγια του Νίκου Γκάτσου με ερμηνευτή τον Μανώλη Μητσιά.
Πολλά χρόνια μετά αυτά τα δυο τραγούδια συμπεριλήφθηκαν σε συλλογές τραγουδιών του Μητσιά. Στο «Απόψε τα μεσάνυχτα» τον ερμηνευτή σιγοντάρει η Βούλα Γκίκα.
Η «Μεγάλη αγρύπνια» της Μαρίας Φαραντούρη
«Οι στίχοι και η μουσική της "Μεγάλης αγρύπνιας” γράφτηκαν το 1972 για να τραγουδηθούν από τη φωνή της Μαρίας Φαραντούρη, τη φορτωμένη μνήμες σκληρές. Η ηχογράφηση της ορχήστρας έγινε στην Αθήνα κι ανταμώθηκε με τη φωνή της Μαρίας στο Studio Apple του Λονδίνου, το '73 σε μέρες οργής».
Αυτά σημειώνει η Ελένη Καραΐνδρου στο οπισθόφυλλο του πρώτου της μεγάλου δίσκου που είχε τον τίτλο «Η μεγάλη αγρύπνια». Η ποίηση ήταν του Κ.Χ. Μύρη (Κώστα Γεωργουσόπουλου) και τραγουδούσε η Μαρία Φαραντούρη. Ο δίσκος εκδόθηκε τελικά από την Columbia το 1975, αλλά χάθηκε μέσα στην δισκογραφική υπερπαραγωγή εκείνης της εποχής. Αυτός ήταν και ο μοναδικός ολόκληρος δίσκος με τραγούδια στη διαδρομή της Ελένης Καραΐνδρου, αφού στη συνέχεια αφοσιώθηκε εξ’ολοκλήρου στη σύνθεση μουσικής για τον κινηματογράφο, το θέατρο και την τηλεόραση.
Τα δέκα τραγούδια της «Μεγάλης αγρύπνιας» είναι φτιαγμένα με τον ήχο του «έντεχνου» τραγουδιού της εποχής, ενώ πολλά στοιχεία στην ενορχήστρωση παραπέμπουν στο παραδοσιακό τραγούδι. Διάλεξα αρχικά να ακούσουμε «Τα Ελληνόπουλα», που είναι και το εναρκτήριο κομμάτι του δίσκου.
Νομίζω πως αξίζει να σταθούμε σε ένα ντοκουμέντο από το ντοκιμαντέρ «Διάλογοι» που γυρίστηκε τον Ιούλιο του 1975, ένα χρόνο μετά την τουρκική εισβολή στην Κύπρο σε σκηνοθεσία και παρουσίαση της Μελίνας Μερκούρη. Σε κάποιο σημείο της ταινίας η Μελίνα ερμηνεύει το «Αντινανούρισμα», που είναι το τελευταίο κομμάτι από τη «Μεγάλη αγρύπνια» της Ελένης Καραΐνδρου και του Μύρη.
Η «θρυλική» «Λωξάντρα»
Το λαϊκό στοιχείο ήταν παρόν σε πολλές από τις εργασίες της Ελένης Καραΐνδρου για την τηλεόραση και τον κινηματογραφο. Από τις πιο χαρακτηριστικές περιπτώσεις η μουσική για την «Λωξάντρα», την τηλεοπτική σειρά της ΕΡΤ, που βασίσθηκε στο ομώνυμο βιβλίο της Μαρίας Ιορδανίδου και προβλήθηκε το 1980 με την Μπέττυ Βαλάση, τον Γιάννη Αργύρη και άλλους ηθοποιούς. Το σενάριο ήταν του Χρήστου Δοξαρά και η σκηνοθεσία του Γρηγόρη Γρηγορίου.
Από την αστείρευτη «δεξαμενή» του youtube, διάλεξα αρχικά να ακούσουμε τους τίτλους αρχής της σειράς.
Και το «Τραγούδι της Λωξάντρας» σε στίχους της Μαρία Ιορδανίδου με ερμηνεύτρια την Γιώτα Βέη. Ολόκληρη η μουσική της σειράς εκδόθηκε το 2014 από την «Μικρή Άρκτο» σε μια κασετίνα με 2 cd με τίτλο «Μουσική για τη μικρή οθόνη» (Πρωτότυπες ηχογραφήσεις 1976 - 1989).
Το περίφημο «ταξίδι» του Νταλάρα
Το γνωστότερο ίσως κομμάτι αυτής της κατηγορίας ηχογραφήθηκε το 1984 για τις ανάγκες της ταινίας του Θόδωρου Αγγελόπουλου «Ταξίδι στα Κύθηρα», που βασίσθηκε στο σενάριο των Τονίνο Γκουέρα, Θανάση Βαλτινού και του ίδιου του Αγγελόπουλου. Σ’αυτή την ταινία πραγματοποιήθηκε η προτελευταία κινηματογραφική εμφάνιση του Μάνου Κατράκη, λίγους μήνες πριν από «Τα χρόνια της θύελλας» του Νίκου Τζίμα, που ήταν και το «Κύκνειο άσμα» του σπουδαίου ηθοποιού. Η ταινία απέσπασε το βραβείο σεναρίου και το βραβείο Fipresci στο Φεστιβάλ Καννών, ενώ προτάθηκε και για τον Χρυσό Φοίνικα.
Στο περίφημο, ομώνυμο χασάπικο ο Γιώργος Νταλάρας τραγούδησε και έπαιξε μπουζούκι και μπαγλαμά, σημειώνοντας μια από τις διαχρονικότερες επιτυχίες και το πιο πολυηχογραφημένο τραγούδι στη μακρόχρονη διαδρομή του. Είναι χαρακτηριστικό πως για το «Ταξίδι στα Κύθηρα», έχουν πραγματοποιηθεί μέχρι σήμερα, επτά δισκογραφημένες εκτελέσεις, μόνο από τον Νταλάρα! (Συμπεριλαμβανομένης και της ζωντανής ηχογράφησης από τις συναυλίες «Και με φως και με θάνατον ακαταπαύστως» που πραγματοποιήθηκαν στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών το 1994 και κυκλοφόρησαν μόνο σε περιορισμένο αριθμό βιντεοκασετών από τον Ο.Μ.Μ.Α.)
«Τραγούδι στο καφενείο»
Στο ίδιο «μήκος κύματος» και το χασάπικο «Τα βουρκωμένα μάτια μου» (ή «Τραγούδι στο καφενείο») σε στίχους του Λευτέρη Παπαδόπουλου, που ηχογραφήθηκε το 1986 για τις ανάγκες της ταινίας «Ο μελισσοκόμος» σε σενάριο Θόδωρου Αγγελόπουλου, Δημήτρη Νόλλα και Τονίνο Γκουέρα και σκηνοθεσία Θόδωρου Αγγελόπουλου, με πρωταγωνιστές τον Μαρτσέλο Μαστρογιάννι και την Νάντια Μουρούζη. Και εδώ, ο Γιώργος Νταλάρας έπαιξε μπουζούκι, κιθάρα και μπαγλαμά ενώ η Ελένη Καραΐνδρου έπαιξε πιάνο και έκανε φωνητικά. Η πρώτη προβολή της ταινίας έγινε στο Φεστιβάλ της Βενετίας τον Σεπτέμβρη του 1986.
Το τραγούδι «Τα βουρκωμένα μάτια μου» συμπεριλήφθηκε στο διπλό δίσκο που κυκλοφόρησε από τη Minos, με τη μουσική της ταινίας και γνώρισε άλλη μια δισκογραφημένη εκτέλεση από τον Γιώργο Νταλάρα στο διπλό δίσκο με τη συναυλία της Ελένης Καραΐνδρου στο Ηρώδειο θέατρο στις 6 Σεπτεμβρίου 1988.
«Πανσέληνος ο έρωτας»
Το 1991 ήταν η σειρά της Χαρούλας Αλεξίου, να τραγουδήσει τις μελωδίες της Ελένης Καραΐνδρου... Στην ταινία «Το μετέωρο βήμα του πελαργού» σε σενάριο Θόδωρου Αγγελόπουλου, Πέτρου Μάρκαρη, Τονίνο Γκουέρα και Θανάση Βαλτινού και σκηνοθεσία Θόδωρου Αγγελόπουλου, με πρωταγωνιστές τον Μαρτσέλο Μαστρογιάννι και την Ζαν Μορό, η ερμηνεύτρια τραγούδησε ένα ξεχωριστό «μπολέρο» με τίτλο «Πανσέληνος ο έρωτας», σε μουσική της Ελένης Καραΐνδρου και στίχους του Κ.Χ. Μύρη (Κώστα Γεωργουσόπουλου). Ο δίσκος κυκλοφόρησε από την Minos.
Τό «10»
Το 2008 κυκλοφόρησε από τη «Μικρή Άρκτο» το cd με τη μουσική της Ελένης Καραΐνδρου από την τηλεοπτική σειρά «Τό “10”», που προβλήθηκε από τον Alpha την περίοδο 2007-2008. Η σειρά ήταν βασισμένη στο έργο του Μ.Καραγάτση και σε σκηνοθεσία Πηγής Δημητρακοπούλου. Τα περισσότερα από τα 37 οργανικά κομμάτια του δίσκου είναι ενορχηστρωμένα και παιγμένα με λαϊκά όργανα. Μπουζούκι, κιθάρα, μπαγλαμάς, ακορντεόν, βιολί κλπ. Δεν ξέρω ποια ήταν η αποδοχή του συγκεκριμένου δίσκου από το κοινό. Το μόνο σίγουρο είναι πως ανάμεσα στις εργασίες της Ελένης Καραΐνδρου για τη μικρή και τη μεγάλη οθόνη, «Το “10”», λόγω της ελληνικότητας του ήχου του, σαφώς ξεχωρίζει...
Από αυτή τη δουλειά, διάλεξα να ακούσουμε το «Χασαποσέρβικο του γάμου» (ή «Γάμος - Χασαποσέρβικο»). Ένα απόσπασμα από το συγκεκριμένο θέμα ακουγόταν στο σήμα της εκπομπής του Γιώργου Τσάμπρα «Παρ' το αλλιώς... θα βρεις» στο Δεύτερο Πρόγραμμα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας...
Υ.Γ: - Επειδή η κουβέντα περί «έντεχνου», «λαϊκού» κλπ είναι ατέλειωτη κι επειδή είναι βέβαιο πως και στις υπόλοιπες εργασίες της Ελένης Καραΐνδρου υπάρχουν κομμάτια με «λαϊκό» ή «παραδοσιακό» ήχο, οφείλω να διευκρινίσω πως σε αυτή την καταγραφή, διάλεξα τα, κατά τη γνώμη μου, χαρακτηριστικότερα δείγματα...
Οφείλω επίσης, να ευχαριστήσω ιδιαιτέρως -και πάλι- το φίλο ραδιοφωνικό παραγωγό Σιδερή Πρίντεζη, γιατί είναι πάντα παρών, για να μου θυμίζει... αυτά που έχω ξεχάσει...
