Στις 29 Αυγούστου 1921 γεννήθηκε στα Χάλια της Εύβοιας η Σωτηρία Μπέλλου. Θα φύγει απ' τη ζωή στις 27 Αυγούστου 1997. Τα σχετικά με τη ζωή και την καριέρα της, έχουν καταγραφεί λίγο, πολύ τόσο σε αφιερώματα στην τηλεόραση, το ραδιόφωνο και τα περιοδικά, όσο και στην επιμελημένη από τη Σοφία Αδαμίδου βιογραφία της.
Είναι κάποιες φορές που το ένα θέμα φέρνει το άλλο. Και το σημερινό θέμα προέκυψε, μόλις ολοκλήρωσα, πριν από λίγες μέρες, ένα κείμενο για τη συλλογή τραγουδιών της «Ρέστοι και μπατίρηδες», που δημοσιεύθηκε στο Ogdoo.gr στις 27 Αυγούστου, με αφορμή την επέτειο του θανάτου της.
Είχα γράψει λοιπόν σε αυτό το κείμενο πως: “Είναι χαρακτηριστικό πως στα τέλη της δεκαετίας του ’50, με την επιβολή του δίσκου 45 στροφών και με την αλλαγή του ηχητικού κλίματος στις ηχογραφήσεις, μαζί με τον «παροπλισμό» του 78άρη δίσκου γραμμοφώνου, «παροπλίζεται» και η Σωτηρία Μπέλλου, για μεγάλο χρονικό διάστημα. Αν είναι σωστές οι καταγραφές μου, την περίοδο 1959-1961 ηχογραφεί με τη φωνή της μόλις 20 τραγούδια. Κι από κει και πέρα σιωπή…”
Αυτές οι είκοσι ηχογραφήσεις πραγματοποιήθηκαν για λογαριασμό των εταιρειών Columbia-His master’s voice από το 1959 ως το 1961, λίγο μετά τη μεταπήδηση της τραγουδίστριας, από την Odeon-Parlophone. Υπάρχουν επίσης και δυο ηχογραφήσεις που κυκλοφόρησαν το 1958 σε δίσκου γραμμοφώνου Parlophone και το 1960 σε δίσκο 45 στροφών Odeon.
Εκείνη την εποχή τόσο η Μπέλλου, όσο και άλλοι ερμηνευτές του ρεμπέτικου, όπως ο Στράτος Παγιουμτζής για παράδειγμα, γνώριζαν μια πρωτοφανή απαξίωση από τις δισκογραφικές εταιρείες. Είναι χαρακτηριστικό πως όταν «επιβλήθηκε» πλέον ο δίσκος 45 στροφών και οι εταιρείες άρχισαν να επανατυπώνουν τις παλιές ηχογραφήσεις από τους δίσκους γραμμοφώνου στα 45άρια, ενώ για τραγουδιστές όπως ο Καζαντζίδης, ο Μπιθικώτσης, ο Γαβαλάς, η Γιώτα Λύδια και άλλους, αυτό συνέβαινε κατά κόρον, με τα τραγούδια που πρωτοερμήνευσε η Μπέλλου συνέβη ελάχιστες φορές.
Όπως είχε σημειώσει ο φίλος ερευνητής Βαγγέλης Αρναουτάκης, σε μια καταγραφή μου για τα «Extended play 45άρια της Columbia», που πρωτοδημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Όασις» και εν συνεχεία στο Ogdoo.gr: “Ο μικρός δίσκος των 45 στροφών έκανε την εμφάνιση του το 1955. Μια εποχή στην οποία η τεχνολογία γύρω από τον δίσκο και τον ήχο του στην Ελλάδα περνούσε σε ένα καινούριο στάδιο. Οι ηχογραφήσεις δεν γίνονταν πια στο κερί, αλλά στην λεγόμενη κορδέλα, στην ταινία, που έδινε τη δυνατότητα ο ήχος να αποτυπώνεται, πλέον, στα μικρά δισκάκια των 45 στροφών διαυγέστερος. Η τεχνολογία της ταινίας και του μικρού δίσκου ήρθαν μαζί. Οι πρώτοι μικροί δίσκοι φιλοξένησαν, επιλεκτικά, τραγούδια τα οποία ταυτόχρονα και πρωτίστως κυκλοφορούσαν στο γραμμόφωνο, το οποίο πέρασε στην ιστορία με την οριστική κατάργηση του δίσκου των 78 στροφών, το 1960. Αυτοί οι πρώτοι μικροί πειραματικοί δίσκοι, που προετοίμαζαν τη μετάβαση στις 33 στροφές και τα long play βινύλια, εκτός από την καθαρότητα του ήχου, είχαν μια ακόμη ιδιαιτερότητα: στην κάθε μία από τις δύο πλευρές τους είχαν δύο τραγούδια, αντί του ενός όπου είχε ο δίσκος μέχρι τότε. Η νέα τεχνολογία έδινε πλέον τη δυνατότητα της μεγαλύτερης διάρκειας ανά πλευρά δίσκου, απ’ ότι μέχρι τότε που υπήρχε η χρονική δέσμευση των τρεισήμισι περίπου λεπτών. Ως εκ τούτου, οι νέοι μικροί δίσκοι ονομάστηκαν extended play. Αυτή τη νέα δυνατότητα της μεγαλύτερης διάρκειας (7 λεπτών) της κάθε πλευράς του δίσκου σε πρώτη φάση, λοιπόν, την εκμεταλλεύτηκαν βάζοντας δύο τραγούδια”. (1)
Ακολουθεί ένας κατάλογος με τις ηχογραφήσεις της ερμηνεύτριας από το 1958 ως το 1961. Στην πρώτη κατηγορία βρίσκονται τα τραγούδια που κυκλοφόρησαν σε δίσκους 78 και, παράλληλα ή λίγο μετά, σε δίσκους και 45 στροφών. Τα τραγούδια με αστερίσκο (*) δεν εντοπίσθηκαν σε μεταγενέστερες εκδόσεις Lp ή Cd. Θα είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον μια έκδοση με συγκεντρωμένες όλες αυτές τις ξεχωριστές στιγμές.
1α) Δικάστε με, δικάστε με (Γιώργος Ροβερτάκης) 1958 (Parlophone B 74487 το 1958 & DSOG 2535 το 1960)
β) Χαλάλι σου για πάρτη σου (Γιώργος Ροβερτάκης) 1958 (Parlophone B 74487 το 1958 & DSOG 2535 το 1960)
2) Ο Μποχώρης (Πάνος Πετσάς- Διασκευή παραδοσιακού τραγουδιού) 1960 (DG 7597 & SCDG 2762)
3) Θέλω μάγκα και σατράπη (Βασίλης Τσιτσάνης) β’ φωνή: Κώστας Μαυρομιχάλης. 1960 (DG 7600 & SCDG 2765)
4) Σαν πεθάνω στο καράβι (Παραδοσιακό. Διασκευή: Mπάμπης Μπακάλης) 1960 (ΑΟ 5662 - 7PG 2728)
5) Ήρθε αργά το γράμμα σου (Μπάμπης Μπακάλης) 1960 (AO 5673 & 7PG 2739)
6) Δεν κρύβεται ο πόνος μου (Μπάμπης Μπακάλης-Νίκος Δαλέζιος) β’ φωνή: Kαίτη Δημητρακούδη 1960 (ΑΟ 5675 & 7PG 2741)*
Τα παρακάτω κυκλοφόρησαν μόνο σε 45άρια:
7α) Η λατέρνα (Γιώργος Μητσάκης) Σωτηρία Μπέλλου-Γρηγόρης Μπιθικώτσης. 1960 (SCDG 2851)
β) Ρέστοι και μπατίρηδες (Γιώργος Μητσάκης) 1960 (SCDG 2851)
8) H χαρτορίχτρα (Πάνος Πετσάς-Δημήτρης Γκούτης) β’ φωνή: Νίκος Καρανικόλας. 1960 (SCDG 2908)
9α) Έτσι που με κατάντησες (Μ’έχεις κάνει σαν κουρέλι) (Κώστας Καρίπης-Χαράλαμπος Βασιλειάδης) β’ φωνή: Καίτη Θύμη. 1961 (SCDG 2935) *
β) Με ρίξαν όλοι έναν παρά (Χαράλαμπος Βασιλειάδης (Χ.Ταμβάκης) β’ φωνή: Πάνος Πετσάς. 1961 (SCDG 2935)*
10α) Ο χωρισμός είναι σκληρός (Σωτηρία Μπέλλου) 1961 (SCDG 3041)
β) Πεντ’ έξη μάγκες (Σωτηρία Μπέλλου) β’φωνή: Πάνος Πετσάς. 1961 (SCDG 3041)
11α) Aγκαζέ να ’χω βαπόρι (Σωτηρία Μπέλλου) β’ φωνή: Γιάννης Καραμπεσίνης. 1961 (SCDG 3085)
β) Ποτέ για μένα η αυγή (Σωτηρία Μπέλλου-Γιώργος Μουφλουζέλης) 1961(SCDG 3085)
12α) Σε φιλίες δεν πιστεύω (Σωτηρία Μπέλλου) 1961 (SCDG 3123)
β) Φτερό στον άνεμο (Σωτηρία Μπέλλου-Ιωάννης Ηλιάδης) β’ φωνή: Γιάννης Καραμπεσίνης (SCDG 3123)
13α) Είσαι μια καταραμένη (Σωτηρία Μπέλλου-Σ.Γιαννούλης) 1961 (7PG 3053)*
β) Μαραίνεται η καρδούλα μου (Σωτηρία Μπέλλου) 1961 (7PG 3053)
14α) Αν είμαι εγώ μποέμισσα (Σωτηρία Μπέλλου) Ηχογράφηση: 1961, κυκλοφορία: 1966 (SCDG 3599)
β) Ήρθαν πρόωρα ρυτίδες (Ιωάννης Ηλιάδης) Ηχογράφηση: 1961, κυκλοφορία: 1966 (SCDG 3599)
Τρεις ακόμα ηχογραφήσεις της Μπέλλου για τους δίσκους γραμμοφώνου, επανακυκλοφόρησαν αργότερα σε δίσκους 45 στροφών.
1) Διώξε με μάνα διώξε με (Βασίλης Τσιτσάνης) Τάκης Μπίνης, Σωτηρία Μπέλλου, Γιάννης Τατασόπουλος. Κυκλοφόρησε το 1952 σε δίσκο 78 στροφών και επανακυκλοφόρησε σε δίσκο 45 στροφών Οdeon (DSOG 2766) το 1961.
2) Απόψε κάνεις μπαμ (Βασίλης Τσιτσάνης-Νίκος Ρούτσος) Σωτηρία Μπέλλου, Τάκης Μπίνης, Βασίλης Τσιτσάνης. Κυκλοφόρησε το 1953 σε δίσκο 78 στροφών και επανεκυκλοφόρησε σε δίσκο 45 στροφών extended play (Odeon 2506) το 1960.
3) O χαλκάς είναι βαρύς ( Μπάμπης Μπακάλης) Κυκλοφόρησε το 1956 σε δίσκο 78 στροφών και επανακυκλοφόρησε σε δίσκο 45 στροφών extended play (Parlophone 2504) το 1960.
Aπό το 1961 και μετά η τραγουδίστρια βρίσκεται εκτός δισκογραφίας. Μέχρι το 1966, όταν την επαναφέρει στην επικαιρότητα ο Αλέξανδρος Πατσιφάς, με το δίσκο « Τα ρεμπέτικα της Σωτηρίας Μπέλλου».
Η συνέχεια στο 2ο μέρος…
- Ευχαριστώ πολύ τον φίλο Νίκο Παπανικήτα για την ανυπολόγιστη βοήθειά του.
Παράρτημα:
Parlophone B: Κωδικός δίσκου 78 στροφών Parlophone
DSOG: Kωδικός δίσκου 45 στροφών Odeon
DG:Κωδικός δίσκου 78 στροφών Columbia
SCDG: Κωδικός δίσκου 45 στροφών Columbia
AO: Κωδικός δίσκου 78 στροφών His master’s voice
7PG: Κωδικός δίσκου 45 στροφών His master’s voice
Πηγή: «Τα θρυλικά EXTENDED PLAY 45άρια της Columbia»
Έτσι που με κατάντησες (Μ’έχεις κάνει σαν κουρέλι) (Κώστας Καρίπης-Χαράλαμπος Βασιλειάδης) Σωτηρία Μπέλλου Καίτη Θύμη - 1961
Είναι κάποιες φορές που το ένα θέμα φέρνει το άλλο. Και το σημερινό θέμα προέκυψε, μόλις ολοκλήρωσα, πριν από λίγες μέρες, ένα κείμενο για τη συλλογή τραγουδιών της «Ρέστοι και μπατίρηδες», που δημοσιεύθηκε στο Ogdoo.gr στις 27 Αυγούστου, με αφορμή την επέτειο του θανάτου της.
Είχα γράψει λοιπόν σε αυτό το κείμενο πως: “Είναι χαρακτηριστικό πως στα τέλη της δεκαετίας του ’50, με την επιβολή του δίσκου 45 στροφών και με την αλλαγή του ηχητικού κλίματος στις ηχογραφήσεις, μαζί με τον «παροπλισμό» του 78άρη δίσκου γραμμοφώνου, «παροπλίζεται» και η Σωτηρία Μπέλλου, για μεγάλο χρονικό διάστημα. Αν είναι σωστές οι καταγραφές μου, την περίοδο 1959-1961 ηχογραφεί με τη φωνή της μόλις 20 τραγούδια. Κι από κει και πέρα σιωπή…”
Αυτές οι είκοσι ηχογραφήσεις πραγματοποιήθηκαν για λογαριασμό των εταιρειών Columbia-His master’s voice από το 1959 ως το 1961, λίγο μετά τη μεταπήδηση της τραγουδίστριας, από την Odeon-Parlophone. Υπάρχουν επίσης και δυο ηχογραφήσεις που κυκλοφόρησαν το 1958 σε δίσκου γραμμοφώνου Parlophone και το 1960 σε δίσκο 45 στροφών Odeon.
Εκείνη την εποχή τόσο η Μπέλλου, όσο και άλλοι ερμηνευτές του ρεμπέτικου, όπως ο Στράτος Παγιουμτζής για παράδειγμα, γνώριζαν μια πρωτοφανή απαξίωση από τις δισκογραφικές εταιρείες. Είναι χαρακτηριστικό πως όταν «επιβλήθηκε» πλέον ο δίσκος 45 στροφών και οι εταιρείες άρχισαν να επανατυπώνουν τις παλιές ηχογραφήσεις από τους δίσκους γραμμοφώνου στα 45άρια, ενώ για τραγουδιστές όπως ο Καζαντζίδης, ο Μπιθικώτσης, ο Γαβαλάς, η Γιώτα Λύδια και άλλους, αυτό συνέβαινε κατά κόρον, με τα τραγούδια που πρωτοερμήνευσε η Μπέλλου συνέβη ελάχιστες φορές.
Όπως είχε σημειώσει ο φίλος ερευνητής Βαγγέλης Αρναουτάκης, σε μια καταγραφή μου για τα «Extended play 45άρια της Columbia», που πρωτοδημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Όασις» και εν συνεχεία στο Ogdoo.gr: “Ο μικρός δίσκος των 45 στροφών έκανε την εμφάνιση του το 1955. Μια εποχή στην οποία η τεχνολογία γύρω από τον δίσκο και τον ήχο του στην Ελλάδα περνούσε σε ένα καινούριο στάδιο. Οι ηχογραφήσεις δεν γίνονταν πια στο κερί, αλλά στην λεγόμενη κορδέλα, στην ταινία, που έδινε τη δυνατότητα ο ήχος να αποτυπώνεται, πλέον, στα μικρά δισκάκια των 45 στροφών διαυγέστερος. Η τεχνολογία της ταινίας και του μικρού δίσκου ήρθαν μαζί. Οι πρώτοι μικροί δίσκοι φιλοξένησαν, επιλεκτικά, τραγούδια τα οποία ταυτόχρονα και πρωτίστως κυκλοφορούσαν στο γραμμόφωνο, το οποίο πέρασε στην ιστορία με την οριστική κατάργηση του δίσκου των 78 στροφών, το 1960. Αυτοί οι πρώτοι μικροί πειραματικοί δίσκοι, που προετοίμαζαν τη μετάβαση στις 33 στροφές και τα long play βινύλια, εκτός από την καθαρότητα του ήχου, είχαν μια ακόμη ιδιαιτερότητα: στην κάθε μία από τις δύο πλευρές τους είχαν δύο τραγούδια, αντί του ενός όπου είχε ο δίσκος μέχρι τότε. Η νέα τεχνολογία έδινε πλέον τη δυνατότητα της μεγαλύτερης διάρκειας ανά πλευρά δίσκου, απ’ ότι μέχρι τότε που υπήρχε η χρονική δέσμευση των τρεισήμισι περίπου λεπτών. Ως εκ τούτου, οι νέοι μικροί δίσκοι ονομάστηκαν extended play. Αυτή τη νέα δυνατότητα της μεγαλύτερης διάρκειας (7 λεπτών) της κάθε πλευράς του δίσκου σε πρώτη φάση, λοιπόν, την εκμεταλλεύτηκαν βάζοντας δύο τραγούδια”. (1)
Ακολουθεί ένας κατάλογος με τις ηχογραφήσεις της ερμηνεύτριας από το 1958 ως το 1961. Στην πρώτη κατηγορία βρίσκονται τα τραγούδια που κυκλοφόρησαν σε δίσκους 78 και, παράλληλα ή λίγο μετά, σε δίσκους και 45 στροφών. Τα τραγούδια με αστερίσκο (*) δεν εντοπίσθηκαν σε μεταγενέστερες εκδόσεις Lp ή Cd. Θα είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον μια έκδοση με συγκεντρωμένες όλες αυτές τις ξεχωριστές στιγμές.
1α) Δικάστε με, δικάστε με (Γιώργος Ροβερτάκης) 1958 (Parlophone B 74487 το 1958 & DSOG 2535 το 1960)
β) Χαλάλι σου για πάρτη σου (Γιώργος Ροβερτάκης) 1958 (Parlophone B 74487 το 1958 & DSOG 2535 το 1960)
2) Ο Μποχώρης (Πάνος Πετσάς- Διασκευή παραδοσιακού τραγουδιού) 1960 (DG 7597 & SCDG 2762)
3) Θέλω μάγκα και σατράπη (Βασίλης Τσιτσάνης) β’ φωνή: Κώστας Μαυρομιχάλης. 1960 (DG 7600 & SCDG 2765)
4) Σαν πεθάνω στο καράβι (Παραδοσιακό. Διασκευή: Mπάμπης Μπακάλης) 1960 (ΑΟ 5662 - 7PG 2728)
5) Ήρθε αργά το γράμμα σου (Μπάμπης Μπακάλης) 1960 (AO 5673 & 7PG 2739)
6) Δεν κρύβεται ο πόνος μου (Μπάμπης Μπακάλης-Νίκος Δαλέζιος) β’ φωνή: Kαίτη Δημητρακούδη 1960 (ΑΟ 5675 & 7PG 2741)*
Τα παρακάτω κυκλοφόρησαν μόνο σε 45άρια:
7α) Η λατέρνα (Γιώργος Μητσάκης) Σωτηρία Μπέλλου-Γρηγόρης Μπιθικώτσης. 1960 (SCDG 2851)
β) Ρέστοι και μπατίρηδες (Γιώργος Μητσάκης) 1960 (SCDG 2851)
8) H χαρτορίχτρα (Πάνος Πετσάς-Δημήτρης Γκούτης) β’ φωνή: Νίκος Καρανικόλας. 1960 (SCDG 2908)
9α) Έτσι που με κατάντησες (Μ’έχεις κάνει σαν κουρέλι) (Κώστας Καρίπης-Χαράλαμπος Βασιλειάδης) β’ φωνή: Καίτη Θύμη. 1961 (SCDG 2935) *
β) Με ρίξαν όλοι έναν παρά (Χαράλαμπος Βασιλειάδης (Χ.Ταμβάκης) β’ φωνή: Πάνος Πετσάς. 1961 (SCDG 2935)*
10α) Ο χωρισμός είναι σκληρός (Σωτηρία Μπέλλου) 1961 (SCDG 3041)
β) Πεντ’ έξη μάγκες (Σωτηρία Μπέλλου) β’φωνή: Πάνος Πετσάς. 1961 (SCDG 3041)
11α) Aγκαζέ να ’χω βαπόρι (Σωτηρία Μπέλλου) β’ φωνή: Γιάννης Καραμπεσίνης. 1961 (SCDG 3085)
β) Ποτέ για μένα η αυγή (Σωτηρία Μπέλλου-Γιώργος Μουφλουζέλης) 1961(SCDG 3085)
12α) Σε φιλίες δεν πιστεύω (Σωτηρία Μπέλλου) 1961 (SCDG 3123)
β) Φτερό στον άνεμο (Σωτηρία Μπέλλου-Ιωάννης Ηλιάδης) β’ φωνή: Γιάννης Καραμπεσίνης (SCDG 3123)
13α) Είσαι μια καταραμένη (Σωτηρία Μπέλλου-Σ.Γιαννούλης) 1961 (7PG 3053)*
β) Μαραίνεται η καρδούλα μου (Σωτηρία Μπέλλου) 1961 (7PG 3053)
14α) Αν είμαι εγώ μποέμισσα (Σωτηρία Μπέλλου) Ηχογράφηση: 1961, κυκλοφορία: 1966 (SCDG 3599)
β) Ήρθαν πρόωρα ρυτίδες (Ιωάννης Ηλιάδης) Ηχογράφηση: 1961, κυκλοφορία: 1966 (SCDG 3599)
Τρεις ακόμα ηχογραφήσεις της Μπέλλου για τους δίσκους γραμμοφώνου, επανακυκλοφόρησαν αργότερα σε δίσκους 45 στροφών.
1) Διώξε με μάνα διώξε με (Βασίλης Τσιτσάνης) Τάκης Μπίνης, Σωτηρία Μπέλλου, Γιάννης Τατασόπουλος. Κυκλοφόρησε το 1952 σε δίσκο 78 στροφών και επανακυκλοφόρησε σε δίσκο 45 στροφών Οdeon (DSOG 2766) το 1961.
2) Απόψε κάνεις μπαμ (Βασίλης Τσιτσάνης-Νίκος Ρούτσος) Σωτηρία Μπέλλου, Τάκης Μπίνης, Βασίλης Τσιτσάνης. Κυκλοφόρησε το 1953 σε δίσκο 78 στροφών και επανεκυκλοφόρησε σε δίσκο 45 στροφών extended play (Odeon 2506) το 1960.
3) O χαλκάς είναι βαρύς ( Μπάμπης Μπακάλης) Κυκλοφόρησε το 1956 σε δίσκο 78 στροφών και επανακυκλοφόρησε σε δίσκο 45 στροφών extended play (Parlophone 2504) το 1960.
Aπό το 1961 και μετά η τραγουδίστρια βρίσκεται εκτός δισκογραφίας. Μέχρι το 1966, όταν την επαναφέρει στην επικαιρότητα ο Αλέξανδρος Πατσιφάς, με το δίσκο « Τα ρεμπέτικα της Σωτηρίας Μπέλλου».
Η συνέχεια στο 2ο μέρος…
- Ευχαριστώ πολύ τον φίλο Νίκο Παπανικήτα για την ανυπολόγιστη βοήθειά του.
Παράρτημα:
Parlophone B: Κωδικός δίσκου 78 στροφών Parlophone
DSOG: Kωδικός δίσκου 45 στροφών Odeon
DG:Κωδικός δίσκου 78 στροφών Columbia
SCDG: Κωδικός δίσκου 45 στροφών Columbia
AO: Κωδικός δίσκου 78 στροφών His master’s voice
7PG: Κωδικός δίσκου 45 στροφών His master’s voice
Πηγή: «Τα θρυλικά EXTENDED PLAY 45άρια της Columbia»
Έτσι που με κατάντησες (Μ’έχεις κάνει σαν κουρέλι) (Κώστας Καρίπης-Χαράλαμπος Βασιλειάδης) Σωτηρία Μπέλλου Καίτη Θύμη - 1961
