Φίλιππος Γράψας: «Ας μην αφήσουμε την ελπίδα να κουραστεί»

(VIDEO - AKOΥΣΤΕ) Συνέντευξη - αφιέρωμα του Φίλιππου Γράψα με video και τραγούδια με αφορμή τα γενέθλιά του.
logo radio
Ogdoo web radio
Live
 

Σαν σήμερα…


Στις 29 Δεκεμβρίου γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη από πατέρα Λευκάδιο και μάνα Θεσσαλονικιά ο γνωστός στιχουργός Φίλιππος Γράψας. Η πρώτη παρουσία του στη δισκογραφία έγινε το 1984 με το τραγούδι «Καημοί στη ναφθαλίνη», σε μουσική Νίκου Κατσίκα, με ερμηνεύτρια την Ειρήνη Κουρδάκη, που συμπεριλήφθηκε στο δίσκο «11 επιλογές» από το διαγωνισμό έντεχνου λαϊκού τραγουδιού του 10ου Φεστιβάλ ΚΝΕ Οδηγητή. Κι από κει και πέρα: «Σ’ αναζητώ στη Σαλονίκη», «Λαδάδικα», «Το ζεϊμπέκικο του Αρχάγγελου», «Αν δεν γεννηθείς αστέρι», «Ψηλά τα χέρια», «Μια στάση εδώ», «Βίος ανθόσπαρτος», «Η ζωή» και πολλά άλλα… Λόγια που, λίγο πολύ, έχουν περάσει από το στόμα όλων μας…

Επιτυχίες με λόγια του Φίλιππου Γράψα, γραμμένες οι περισσότερες σε μουσικές του Μάριου Τόκα και ερμηνευμένες από φωνές όπως του Δημήτρη Μητροπάνου, του Μανώλη Μητσιά, του Γιάννη Πάριου, της Κατερίνας Κούκα, του Πασχάλη Τερζή, του Στέλιου Διονυσίου, της Μαριώς, της Γλυκερίας, του Δημήτρη Μπάση και άλλων, που συγκεντρώθηκαν για να αποτελέσουν το υλικό του βιβλίου «Φίλιππος Γράψας - Σ’ Αναζητώ Στη Σαλονίκη», που κυκλοφόρησε τον Γενάρη του 2010 κι έδωσε την αφορμή για μια συζήτηση εφ’ όλης της ύλης, στο σπίτι του στην Θεσσαλονίκη τον Μάρτη εκείνης της χρονιάς… *

«Σ’ αναζητώ στη Σαλονίκη»


Κύριε Γράψα, θα ’λεγα να ξεκινήσουμε με δυο λόγια για το «Σ’ αναζητώ στη Σαλονίκη». Όχι για το τραγούδι αλλά για το ομότιτλο βιβλίο σας, που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις του Ιανού.
Η πρόταση-πρόκληση του Ιανού για το βιβλίο, ήρθε στην κατάλληλη στιγμή. Περιέχει βασικά όλο τα στιχουργικό μου έργο που έχει δισκογραφηθεί αλλά και στίχους ανέκδοτους. Κείμενα ανθρώπων της Τέχνης για μένα και τη δουλειά μου. Κείμενα δικά μου για συνεργάτες, φίλους και καλλιτέχνες που θαυμάζω. Επίσης φωτογραφίες από φεστιβάλ, παρουσιάσεις και απονομές δίσκων κλπ.

Είναι κάτι σαν απολογισμός;
Σαν να φωτίζω δρομολόγια, μέσα κι έξω απ’ την καριέρα μου

Τα πρώτα τραγούδια


…που ξεκίνησε το 1984 στο Διαγωνισμό Έντεχνου Λαϊκού Τραγουδιού του 10ου Φεστιβάλ ΚΝΕ Οδηγητή.
Ναι. Εκεί ακούστηκε το πρώτο τραγούδι μου που δισκογραφήθηκε. Βασικά πιστεύω στον θεσμό του φεστιβάλ. Είναι ένα καλό βήμα για να ακουστούν οι νέοι καλλιτέχνες που δε βρίσκουν εύκολα ανοιχτές πόρτες στις εταιρείες. Κι εγώ όταν ξεκινούσα, όπου άκουγα ότι υπήρχε φεστιβάλ, συμμετείχα. Το 1984 μάθαμε με τον Νίκο Κατσίκα ότι κάνει διαγωνισμό έντεχνου τραγουδιού η ΚΝΕ. Στείλαμε ένα τραγούδι και πήγε καλά. Μπήκε μέσα στον δίσκο που κυκλοφόρησε μετά τον διαγωνισμό. Από εκεί κι ύστερα, πήγα αρκετές φορές σε φεστιβάλ σαν διαγωνιζόμενος αλλά και σαν μέλος επιτροπών αργότερα. Υπήρχαν πολλά φεστιβάλ τραγουδιού τότε. Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, Αγώνες τραγουδιού που διοργάνωναν ο Μάνος Χατζιδάκις και ο Δήμος Κερκυραίων, το φεστιβάλ της Ιθάκης, τα «Τσιτσάνεια» της Νομαρχίας Τρικάλων, αφιερωμένο στη μνήμη του συμπατριώτη τους Τσιτσάνη. Απ’ όλα, μόνο το τελευταίο φαίνεται πως αντέχει.

Η κύρια δουλειά σας ήταν στον ΟΤΕ. Η ενασχόλησή σας με το στίχο ξεκίνησε ερασιτεχνικά, σα χόμπι;
Ναι, βέβαια. Από μικρός σκάρωνα στιχάκια που συνήθως μετά τα έσχιζα για να μην τα δει κανείς. Μέχρι το 1982 που ο Μάνος Χατζιδάκις διάβασε το «Σ’ αναζητώ στη Σαλονίκη» ξημερώματα και μου είπε μέσα στ’ άλλα, να μη σταματήσω να γράφω. Δεν ξανάσχισα πια τίποτε…

Η είσοδός σας στη δισκογραφία γίνεται ουσιαστικά το 1986 και το 1989 συμμετέχοντας σε δυο δίσκους της Χριστιάνας.
Εκείνη την εποχή η Χριστιάνα επρόκειτο να συνεργαστεί με τον Γιάννη Σπανό. Μια μέρα είδε πάνω στο πιάνο του, κάποιους δικούς μου στίχους που της άρεσαν κι όταν αργότερα ήρθε στη Θεσσαλονίκη για εμφανίσεις, έψαξε, με βρήκε κι έτσι ξεκίνησε ουσιαστικά η δισκογραφία μου με τη φωνή της σε μουσικές του Λάκη Παπαδόπουλου ή Λάκη με τα ψηλά ρεβέρ.

Τόκας, Μητροπάνος, Χαρούλα και Σπανός


Ωστόσο η καθιέρωση έρχεται το 1992 με τα τραγούδια του Μάριου Τόκα με το Δημήτρη Μητροπάνο και βέβαια με το «Σ’ αναζητώ στη Σαλονίκη ξημερώματα»…
Το 1992 συναντήθηκα με την μεγάλη μου τύχη που λεγόταν Μάριος Τόκας. Στον Μάριο βέβαια οφείλω το σημαντικότερο κεφάλαιο της καριέρας μου. Όπως του οφείλει πολλά και το ελληνικό τραγούδι.

Η συνεργασία σας μαζί του ήταν σχεδόν αποκλειστική. Μου θυμίζει, τηρουμένων των αναλογιών πάντα, τη συνεργασία του Μάνου Λοΐζου με τον Λευτέρη Παπαδόπουλο στη δεκαετία 1965-1975.
Με τον Μάριο είχαμε φοβερή χημεία. Ήξερα τι στίχο θέλει, ήξερε τι θα του γράψω. Δε θυμάμαι ποτέ να μου απέρριψε στίχο. Ποτέ. Τις μέρες που ήταν στο νοσοκομείο, λίγο πριν το τέλος, όταν κάποια στιγμή είχε πέσει ο πυρετός, πιστεύοντας ότι το ξεπέρασε, μου ζήτησε στίχους. «Για να ξαναγράψουμε ιστορία» μου είπε. Αλλά ο πυρετός επανήλθε δριμύτερος.

Αληθεύει πως τα τραγούδια του δίσκου «Η εθνική μας μοναξιά», μεταξύ των οποίων και το «Σ’ αναζητώ στη Σαλονίκη», υπήρχε η σκέψη να τα τραγουδήσει η Χάρις Αλεξίου;
Όταν γράφτηκε αυτό το ζεϊμπέκικο, φαινόταν ότι ήταν ένα τραγούδι σημαντικό. Εκείνη την εποχή, ο Μάριος συζητούσε συνεργασία με την Χαρούλα. Μέσα στα τραγούδια που της πήγε ήταν και το «Σ’ αναζητώ» που απ’ ότι μου είπε της άρεσε πολύ. Κάπου το πράγμα «σκάλωσε» όμως κι η συνεργασία δεν έγινε. Μετά από αυτό, αποφασίσαμε να το δώσουμε στον Μητροπάνο και είχαμε αυτό το εξαιρετικό αποτέλεσμα. Ούτως ή άλλως πολλοί έλεγαν ότι ήταν περισσότερο «αντρικό» τραγούδι. Εγώ βέβαια έχασα την ευκαιρία να ακούσω τραγούδι μου από τη σπουδαία φωνή της.

Και ουσιαστικά μ’ αυτό, καθώς και δυο χρόνια μετά με τα «Λαδάδικα», δημιουργία κι αυτή δική σας και του Τόκα, χτίστηκε η δεύτερη καριέρα του Μητροπάνου και αυτό δεν είναι μόνο δική μου γνώμη…
Ο Μητροπάνος έχει μοναδική λαϊκή φωνή. Δεν πιστεύω ότι δε θα ’βρισκε τραγούδια να συνεχίσει την καριέρα του. Δε μπορώ να πω κάτι τέτοιο.

Πιστεύετε ότι έκανε κακό στο τραγούδι, το ότι από τη δεκαετία του ’70 και μετά, ο τραγουδιστής πέρασε σε πρώτο πρόσωπο, βάζοντας σε δεύτερη μοίρα τον δημιουργό;
Η ελευθερία του δημιουργού μειώνεται, όταν έχει «παραγγελιά» για έναν τραγουδιστή. Αυτό δεν μπορεί να κάνει καλό στο τραγούδι.

Ανάμεσα στους δυο δίσκους με τον Τόκα και τον Μητροπάνο, υπάρχει μια συνεργασία το 1993 με τον Γιάννη Σπανό στο δίσκο «Ο Μητροπάνος τραγουδάει Σπανό», που, αν και περιείχε σημαντικά τραγούδια, δεν έτυχε της ίδιας αποδοχής από το κοινό.
Είναι πολλοί οι λόγοι, που ένας δίσκος με καλά τραγούδια δεν έχει την αναμενόμενη επιτυχία. Λόγοι που δεν έχουν πάντα εξήγηση. Με τον Γιάννη σκεπτόμαστε, ότι μερικά από αυτά τα τραγούδια, αξίζει τον κόπο να τα παρουσιάσουμε σε νέες εκτελέσεις.

Επιτρέψτε μου να ξεχωρίσω απ’ αυτό το δίσκο το τραγούδι για τη Σμύρνη.
Eίναι κι από τα αγαπημένα του Σπανού. Ο παππούς μου από τη μεριά της μητέρας μου καταγόταν από την Πόλη. Εγώ γεννήθηκα και μεγάλωσα στην Άνω πόλη της Σαλονίκης, σε γειτονιά με πρόσφυγες μικρασιάτες, ακούγοντας τις ιστορίες τους. Είναι λοιπόν φυσικό, που οι χαμένες πατρίδες είναι ένα αγαπημένο θέμα που επιστρέφει συχνά στα τραγούδια μου.

O «Άη Γιώργης» του Λουδοβίκου


Αναφέροντας τους γονείς σας θυμάμαι το τραγούδι «Άη Γιώργης» που γράψατε πριν από λίγα χρόνια με τον Λουδοβίκο των Ανωγείων και τραγούδησε η Μαριώ στο δίσκο «Ένα γράμμα στον πατέρα μου». Ήταν αυτοβιογραφικό;
Βέβαια. Η Ντόρα Ρίζου της LYRA πρότεινε σε αρκετούς δημιουργούς, να γράψουν από ένα τραγούδι ο καθένας για τον πατέρα του. Αυτό που έγραψα εγώ, το μελοποίησε ο Λουδοβίκος των Ανωγείων και το τραγούδησε με μεγάλη τρυφερότητα η Μαριώ.

Σταύρος Κουγιουμτζής


Γνωρίζω πως είχατε και μια πολύ φιλική σχέση με τον Σταύρο Κουγιουμτζή. Παρόλα αυτά μόνο δυο τραγούδια του έχουν καταγραφεί με δικούς σας στίχους, στο δεύτερο δίσκο της κόρης του Μαρίας «Μπορεί να ’ναι αγέρας» που κυκλοφόρησε μετά τη φυγή του…
Με την επιστροφή του Σταύρου από την Αθήνα, κάναμε πολύ παρέα. Μέσα στην κουβέντα μας υπήρχε πολύς χώρος για το τραγούδι και φυσικά ωρίμαζε η ιδέα μιας συνεργασίας. Δεν προλάβαμε όμως. Όταν έφυγε ο Σταύρος, η σύζυγός του η Αιμιλία ξέροντας και την επιθυμία του, μου ζήτησε να γράψω στίχους πάνω σε δύο μουσικές του. Τα δύο τραγούδια τα ερμήνευσε η Μαρία Κουγιουμτζή με τη ζεστή ιδιαίτερη φωνή της.

«Ο τόπος μου είναι η Θεσσαλονίκη»


Γεννηθήκατε και ζείτε στη Θεσσαλονίκη, ενώ την έχετε τιμήσει πολλές φορές μέσα από τους στίχους σας. Σας εμπνέει σήμερα αυτή η πόλη;
Φαντάζομαι ότι ο καθένας μας αγαπάει τον τόπο του. Ο δικός μου τόπος είναι η Θεσσαλονίκη. Ζυμωμένη στους αιώνες, με πολλούς και διαφορετικούς πολιτισμούς, δεν δυσκολεύεται να εμπνέει. Κι ας βαδίζει αργά, στον καιρό της ταχύτητας. Κι ας την βλέπει η εποχή πέντε βήματα πίσω.

Μήπως τελικά για την ανάπτυξη της πόλης, εκτός από την περιβόητη άνιση αντιμετώπιση της από το Αθηνοκεντρικό κράτος, ευθυνόμαστε κι εμείς, οι κάτοικοί της; Μήπως το πρόβλημα είναι πιο εσωτερικό;
Φυσικά και είναι. Το ολοκαίνουριο πνεύμα χρειάζεται, που θα της δώσει εκκίνηση, θα της βρει και αναπνοές για να φτάσει στο νήμα.

Σ’ ένα ερωτικό τραγούδι σας το «Ψέμα», σε μουσική Χρήστου Νικολόπουλου, που το ερμήνευσε ο Γιώργος Νταλάρας το 1994, υπάρχει ένας δυνατός στίχος στο refrain που λέει «ένα ψέμα κι απ τ’ αστέρια πιάσαμε βυθό…» Πιστεύετε πως αυτός ο στίχος αντικατοπτρίζει τη σημερινή κατάσταση στην κοινωνία γενικότερα;
Η φράση «πιάσαμε βυθό», ανήκει πια στα σλόγκαν του καιρού μας. Ποιος θα αρνηθεί την αλήθεια του. Μα ας μη μείνουμε εκεί. Κάπου υπάρχει διέξοδος. Το ασπρόμαυρο τοπίο της εποχής δε μπορεί, θα ’βρει χρώμα.

Τηλεόραση, συνεργασίες, σχέδια


Τι ρόλο πιστεύετε πως έπαιξε η ιδιωτική τηλεόραση στη ζωή μας;
Απαραίτητη η ιδιωτική τηλεόραση. Θέλουμε την πολυφωνία. Θέλουμε περισσότερες ειδήσεις, γεγονότα και εικόνες από τη ζωή ή τη φθορά του πλανήτη. Θέλουμε την διαφορετική οπτική των πραγμάτων. Από την άλλη όμως θα μπορούσαν να λείπουν οι ακρότητες κάποιων «ριάλιτυ» παιχνιδιών, οι εκπομπές που διαγράφουν τον πολιτισμό και οι σειρές που παίζουν με τη νοημοσύνη μας. Η ακροαματικότητα είναι απάντηση?

Ξεχωρίζετε κάποιες καλές μουσικές εκπομπές σήμερα; Δεν εμφανίζεστε και πολύ συχνά στην τηλεόραση…
Δεν έχω παράπονο από την παρουσία μου στην τηλεόραση. Άλλωστε οι μουσικές εκπομπές είναι τόσο λίγες. Επειδή κι εγώ είμαι άνθρωπος της παρέας, προτιμώ τις παρεΐστικες εκπομπές, όπως το «Στην υγειά μας» του Σπύρου Παπαδόπουλου (ΝΕΤ), το «Έχει γούστο» της Μπήλιως Τσουκαλά (ΝΕΤ) και «Η παρέα μας» του Κώστα Μπλιάτκα (ΕΡΤ3).

Έχετε συνεργαστεί με μερικούς από τους σημαντικότερους έλληνες τραγουδιστές, δίνοντας τους πολύ μεγάλες επιτυχίες. Τι σας άφησαν αυτές οι συνεργασίες;
Κάθε συνεργασία έχει κάτι να σου δώσει, κάτι να σου πάρει. Κάτι να σου μάθει τελικά. Επομένως έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για… το βιογραφικό μου!

Σας ανταπέδωσαν τα ακριβά δώρα που τους κάνατε με τα τραγούδια σας;
Η μόνη ανταπόδοση που περίμενα, ήταν η καλημέρα τους. Οι πιο πολλοί μου την χαρίζουν. Άλλοι μου την αρνήθηκαν εδώ και χρόνια.

Υπάρχουν μελλοντικά σχέδια για νέα τραγούδια;
Σχέδια και συζητήσεις για συνεργασίες φυσικά δε λείπουν. Πιο δύσκολα όμως τώρα φτάνουν στο στούντιο. Τον τελευταίο καιρό, με απασχόλησε το βιβλίο μου και θέλω να ευχαριστήσω και πάλι τον «Ιανό» γι αυτή την έκδοση. Επίσης την Α.Ε.Π.Ι. που στήριξε την προσπάθεια. Επανερχόμενος στις δυσκολίες της δισκογραφίας, πιστεύω ότι ίσως βρεθούν κάποιες λύσεις αν υπάρξει μια πιο ουσιαστική επικοινωνία μεταξύ των δημιουργών, τραγουδιστών κλπ. Η δισκογραφία αναγκαστικά ακολουθεί την εποχή που ζούμε. Μια κακή εποχή, όχι μόνο για τους ανθρώπους του τραγουδιού αλλά για όλη την κοινωνία. Ας είμαστε όμως αισιόδοξοι. Δε μπορεί να ζούμε συνέχεια με πειραγμένες στιγμές. Κι αν καμιά φορά βλέπουμε ότι τα όνειρα κουράστηκαν, ας μην αφήσουμε την ελπίδα να κουραστεί.

Υ.Γ: Η συνέντευξη δημοσιεύθηκε στο τεύχος 18 του περιοδικού «Όασις» τον Απρίλη του 2010.

ΤΟ OGDOO.GR ΠΡΟΤΕΙΝΕΙ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Το τραγούδι αλλιώς, στο email σας!

Ενημερωθείτε πρώτοι για τα τελευταία νέα στο χώρο της καλής μουσικής!