85 χρόνια Σταύρος Ξαρχάκος

Χρόνια πολλά, κύριε Σταύρο!
logo radio
Ogdoo web radio
Live
 
Στις 14 Μαρτίου του 1939, στο κέντρο της Αθήνας, ήρθε στον κόσμο ένα όμορφο, μελαχρινό αγοράκι που έμελλε να βιώσει μια ζωή πλούσια σε δημιουργικότητα, συγκινήσεις, αναγνωρισιμότητα και αιώνιες στιγμές δόξας.

Ο Σταύρος Ξαρχάκος γεννήθηκε σε μια δύσκολη χρονικά περίοδο για την Ελλάδα (γερμανική κατοχή - εμφύλιος πόλεμος), αλλά, κατάφερε μέσω του ταλέντου και της προσωπικότητάς του να κάνει πράξη όλα όσα είχε ονειρευτεί - ίσως ακόμα και αυτά που δεν είχε καν ονειρευτεί…

Σήμερα, που κλείνει τα 85 του χρόνια, είναι σίγουρο ότι θα γίνουν δεκάδες αναφορές στο όνομά του. Στο συγκεκριμένο άρθρο, θα μεταφερθούν κάποιες απόψεις και εμπειρίες της υπογράφουσας, μια και ο Σταύρος Ξαρχάκος είναι προσωπικά ένας πολύ σημαντικός παράγοντας.
06
Δύο δίσκοι που αγάπησα

Δεν υπάρχει λόγος να γίνει εκτενής αναφορά στις σπουδές του και την μετέπειτα καλλιτεχνική του πορεία, γιατί, αν μη τι άλλο, όλα αυτά είναι γνωστά. Τα τραγούδια του συντροφεύουν τουλάχιστον πέντε γενιές στην ρουτίνα της καθημερινότητας, αλλά και στις ξεχωριστές στιγμές των ανθρώπινων συναισθημάτων.

Από την πρώτη του συνεργασία το 1962 στην ταινία “Το ταξίδι” ο Σταύρος Ξαρχάκος έχει δημιουργήσει ένα ολοκληρωμένο μουσικό και εκφραστικό σύνολο που δύσκολα αμφισβητείται ή κρίνεται. Θα αναφερθώ μόλις σε δύο εκλεκτές δημιουργικές του στιγμές που έγιναν την τελευταία εικοσιπενταετία, ακριβώς επειδή η καθεμιά ξεχωριστά πρόσφερε ιδιαζόντως αγαπημένες μουσικές στιγμές.

Ο Σταύρος Ξαρχάκος είναι ένας καλλιτέχνης που έχει ασχοληθεί με σχεδόν όλα τα είδη της μουσικής. Μια μικρή αναδρομή να κάνει κάποιος στο βιογραφικό του, θα δει ότι, πάρα πολλές φορές έχει συνδυάσει την κλασική μουσική με την λαϊκή και την έντεχνη με την παραδοσιακή.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το “Τσιτσάνη διάλογοι”, μια μουσική παράσταση που παρουσιάστηκε το 1995 και κυκλοφόρησε δισκογραφικά το 2004. Σε αυτά τα τραγούδια, οι λαϊκές μελωδίες της πρώτης περιόδου του Τσιτσάνη (1932-1946) συναντούν εκείνες συνθετών διεθνούς βεληνεκούς και -για τους περισσότερους- εντελώς αντίθετου μουσικού ύφους. Οι Χατζιδάκις, Παπαϊωάννου, Smetana, Sain Saens, Mussorgsky, Bach, Mahler, L.V. Beethoven, Dvorak, Chopin, Mozart, Liszt και Piazzolla, με το μεράκι του Ξαρχάκου συνδέονται με το μουσικό πάθος του Τσιτσάνη, δημιουργώντας έναν εκρηκτικό συνδυασμό ορχηστρικών κομματιών.
 
Αλλάζοντας το κλίμα, στο cd “Ωδή - πορείας εγκώμιον” που κυκλοφόρησε το 2010, ο Ξαρχάκος ενώνει όλη την ιστορία της χώρας μας μέσα από τους διαφορετικούς ήχους κάθε περιοχής και εποχής. Η Κρήτη, η Κύπρος, η Θράκη, ο Πόντος, ολόκληρο το Αιγαίο, έχουν τη δικιά τους θέση σε αυτό το μουσικό έργο. Γίνονται αναφορές για διάφορα σημαντικά ιστορικά γεγονότα, όπως την επανάσταση του 1821, την Άλωση της Κωνσταντινούπολης και την Μικρασιατική καταστροφή.

Όλοι αυτοί οι συνδυασμοί δημιουργούν μια τεράστια εναλλαγή συναισθημάτων στον ακροατή που αποτυπώνεται αβίαστα και με τον πιο αληθινό τρόπο μέσα από τους φυσικούς ήχους των οργάνων των μουσικών της ΚΟΕΜ (Κρατική Ορχήστρα Ελληνικής Μουσικής) που -δυστυχώς- δεν υπάρχει πλέον. Το “Ωδή - πορείας εγκώμιον” είναι ένα έργο που αποδεικνύει ότι, η δύναμη της μουσικής είναι απεριόριστη και μπορεί να ενώσει έναν ολόκληρο λαό. Και ο Σταύρος Ξαρχάκος είναι ο καθ ύλην αρμόδιος για αυτήν την ένωση.

Αναμνήσεις από πρόβες και παρασκήνια

Έχοντας βρεθεί δύο φορές σε πρόβα του Σταύρου Ξαρχάκου (η πρώτη στο θέατρο Ακροπόλ το 2011 για την παράσταση “Αμάν… Αμήν” και η δεύτερη το 2014 στην “Ιερά Οδό” για την παράσταση “Μάνα μου Ελλάς”), μπορώ μετά βεβαιότητας να αναφέρω ότι, οι λέξεις τελειομανία, προσήλωση, ένταση, δυναμική και σεβασμός, είναι απόλυτα συνυφασμένες με το κλίμα που επικρατεί.

Θυμάμαι χαρακτηριστικά στο Ακροπόλ, ήταν όλοι οι συντελεστές πάνω στη σκηνή (Καίτη Ντάλη, Μαρία Σουλτάτου, Ζαχαρίας Καρούνης, Ηρώ Σαΐα, Κώστας Τσίγγος, Κώστας Μαντζόπουλος, Μανώλης Πάππος κ.α.) και ο Ξαρχάκος καθόταν στη μέση της πλατείας του θεάτρου, προσπαθώντας να ακούσει και το παραμικρό ηχητικό θρόισμα που υπήρχε περίπτωση να ξεφύγει από αυτό που έπρεπε να ακουστεί.
 
Παρόμοιο σκηνικό βίωσα και στην δεύτερη πρόβα, στην Ιερά Οδό, όπου ο μαέστρος ήταν πάνω στη σκηνή και δίχως να σταθεί λεπτό, πήγαινε πάνω από κάθε μουσικό για να αφουγκραστεί με προσοχή όλες τις ηχητικές λεπτομέρειες - “ατασθαλίες” που θα μπορούσαν να ακουστούν σε μια πρόβα για να τις διορθώσει επί τόπου.

Βέβαια, όλη αυτήν την τελειομανία και την αυστηρότητα που βγάζει ο Ξαρχάκος την ώρα της πρόβας, έρχεται να την ολοκληρώσει το αστείρευτο και καυστικό του χιούμορ, το οποίο, αν δεν τον ξέρεις καλά, υπάρχουν στιγμές που μπορεί να σε “παγώσει”. Αν, όμως, τον γνωρίζεις, μπορείς πολύ άνετα να ανταπεξέλθεις στις λεκτικές του προκλήσεις, περνώντας υπέροχες και αξέχαστες στιγμές. Εννοείται ότι όλη αυτή η όμορφη διαδικασία γίνεται μετά την ολοκλήρωση της πρόβας.
 
Μία ακόμα αξέχαστη βραδιά, ήταν στις 16 Ιουνίου 2016 στο Καλλιμάρμαρο, όπου, 50.000 κόσμου ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα του μέγιστου Σταύρου Ξαρχάκου και της ένωσης “Όλοι μαζί μπορούμε”. Έχοντας την ευκαιρία να παρακολουθήσω τη συναυλία από τα παρασκήνια, δεν μπορώ να μη σταθώ στο γεγονός ότι, όλοι οι συμμετέχοντες ερμηνευτές (Χάρις Αλεξίου, Ελένη Βιτάλη, Ελεωνόρα Ζουγανέλη, Σταμάτης Κραουνάκης, Μανώλης Μητσιάς, Γιώργος Νταλάρας, Μίλτος Πασχαλίδης, Άλκηστις Πρωτοψάλτη και Ηρώ Σαΐα) αδημονούσαν για την ώρα που θα βρεθούν στη σκηνή μαζί με τον μαέστρο και τους υπέροχους μουσικούς του.

Υπήρχε ένα κλίμα ειλικρίνειας, σεβασμού και ευφορίας, γεγονός που θα μπορούσε κάλλιστα να οφείλεται στην ήρεμη παρουσία του Ξαρχάκου, ο οποίος, δευτερόλεπτα πριν ανέβει στο πόντιουμ, παρατηρούσε τους πάντες και τα πάντα, συζητώντας με όλους με τον γνωστό, ήρεμο και σταθερό τόνο της φωνής του. Την ώρα, δε που εκείνος ήταν στην σκηνή και μαζί του ερμήνευε ένας καλλιτέχνης, οι υπόλοιποι χόρευαν και τραγουδούσαν τα αγαπημένα και πασίγνωστα τραγούδια του συνθέτη. Στο τέλος της βραδιάς, ο Ξαρχάκος έδειχνε απόλυτα ευχαριστημένος με την εξέλιξη της όλης διαδικασίας, κρατώντας - για μία ακόμα φορά - το ταπεινό και ανεπιτήδευτό του προφίλ.
 
Ο άνθρωπος Σταύρος Ξαρχάκος

Ο “μικρός Ερμής” - όπως έχει χαρακτηριστεί - ανέκαθεν ήταν ένας άνδρας χαμηλών τόνων που απασχολούσε τα ΜΜΕ μόνο μέσω της δουλειάς του. Οι δηλώσεις και οι συνεντεύξεις του είναι μετρημένες στα δάχτυλα, ακριβώς επειδή προτιμάει να “μιλάει” μέσω των δημιουργημάτων του.

Όμως, όπως όλοι γνωρίζουν, στην εποχή μας δεν είναι δυνατόν ένα διάσημο πρόσωπο να προσπεράσει τον σκόπελο της δημοσιοποίησης έστω κάποιων προσωπικών του στιγμών. Κάπως έτσι, όλοι έμαθαν ότι, ο Ξαρχάκος έχει κάνει τρεις γάμους. Ανάμεσα στους δύο πρώτους γάμους, είχε μια μακροχρόνια σχέση, από την οποία απόκτησε το πρώτο του παιδί, την Πανδώρα Ξαρχάκου, που ασχολείται με την σκηνοθεσία.

Από τον τρίτο του γάμο με την ερμηνεύτρια Ηρώ Σαΐα, απόκτησε τα δίδυμα Σταύρο Ξαρχάκο Junior και Μαρία - Ιζόλδη Ξαρχάκου. Μάλιστα, δεν παραλείπει στις ελάχιστες δηλώσεις που κάνει, να αναφέρεται στη χαρά και την αισιοδοξία που του έδωσε ο ερχομός των δύο αυτών παιδιών, που - ειρήσθω εν παρόδω - του μοιάζουν πάρα πολύ τόσο εμφανισιακά όσο και στον χαρακτήρα.
01
Ο Σταύρος Ξαρχάκος είναι μια προσωπικότητα ξεχωριστή. Είναι γεγονός ότι, όλοι όσοι τον γνωρίζουν προσωπικά, συμφωνούν με την άποψη πως η ευφυΐα του δεν σταματάει μόνο στην επαγγελματική του πορεία, αλλά τον ακολουθεί και στην καθημερινότητά του.

Μάλιστα, τα άτομα που βρίσκονται στο κοντινό του περιβάλλον, αναφέρουν ότι είναι ένα μικρό παιδί που δε σταματάει να αυτοσαρκάζεται, να αστειεύεται και γενικά, να περνάει όμορφα την κάθε στιγμή.
ξαρ 1
Τον κύριο Σταύρο (έτσι τον προσφωνώ) ποτέ δεν τον ένοιαξε να προβληθεί με πλάγιους τρόπους. Επίσης, όπως προαναφέρθηκε, ποτέ δεν προσπάθησε να ακουστεί το όνομά του μέσω ανούσιων δηλώσεων ή κινήσεων.

Ακόμα και όταν πολιτικοποιήθηκε στο παρελθόν (αρχικά στον Δήμο Αθηναίων και αργότερα στην Ευρωβουλή), φρόντιζε πάντα να είναι παρών στα προβλήματα που προέκυπταν, παλεύοντας να δώσει λύσεις και όχι αφορμές για σχόλια.

Ο Σταύρος Ξαρχάκος είναι ένας άνθρωπος με ήθος. Ας τον έχει ο Θεός καλά για να τον χαιρόμαστε όλοι όσοι τον αγαπάμε. Σίγουρα, τον έχουμε ανάγκη.DSC 2980 c

ΤΟ OGDOO.GR ΠΡΟΤΕΙΝΕΙ

Το τραγούδι αλλιώς, στο email σας!

Ενημερωθείτε πρώτοι για τα τελευταία νέα στο χώρο της καλής μουσικής!