«Η Μαϊμού» του Στέφανου Παπαδημητρίου (εκδόσεις Άπαρσις, 2022) είναι ένα μυθιστόρημα που διερευνά την προέλευση των ιστοριών, αναδεικνύοντας την αξία των βιβλίων και την δύναμη της γραφής. Παρά το μικρό του μέγεθος, καταπιάνεται με τα ζητήματα αυτά με ιδιαίτερη πρωτοτυπία.
Το πρώτο μέρος του βιβλίου ξεκινά με την παράξενη αφήγηση ενός φανταστικού επιτυχημένου συγγραφέα και ναυτικού που ομολογεί πως δεν έχει γράψει κανένα από τα βιβλία του. Όπως αποκαλύπτει, η μαϊμού που είχε σαν κατοικίδιο του έφερνε τις νύχτες σελίδες με κείμενα που εκείνος τελικά τα μάζευε και τα διέθετε προς έκδοση ως δικά του.
Αφηγείται με λεπτομέρεια πως απέκτησε αυτό το ιδιαίτερο πλάσμα, αλλά και πως αυτό «δραπέτευε από το κεφάλι του» όπου συχνά είχε σκαρφαλώσει, και επέστρεφε φέρνοντας του σελίδες γραμμένες με κείμενα. Όπως μας εξηγεί:
«Στην αρχή τα γραπτά αυτά ήταν ένας γρίφος. […] πάντα γραμμένα από διαφορετικά χέρια και σε διάφορες γλώσσες […] (τα διάβαζα) με πολλή μεγάλη αγάπη και ανησυχία. Και άρχισα να βλέπω συνδέσεις μεταξύ τους, βρίσκοντας αόρατα νήματα νοημάτων ανάμεσά τους και να τα συνδέω, φτιάχνοντας κανονικές ιστορίες. […] Μέχρι που συνειδητοποίησα πως με τη δουλειά που είχα κάνει, τα κείμενα που είχα στα χέρια μου ήταν ένα ολοκληρωμένο βιβλίο».
Ο συγγραφέας, το όνομα του οποίου δεν μαθαίνουμε ποτέ, διάβαζε, αντέγραφε, μετέφραζε, δακτυλογραφούσε και επιμελούταν τα κείμενα που του έφερνε η μαϊμού, παρουσιάζοντάς τα ως δικά του. Το πρώτο βιβλίο εκδόθηκε και η επιτυχία του ήταν ανέλπιστη. Όταν κάποια στιγμή ο συγγραφέας βρίσκεται προσκεκλημένος στον κύκλο των «ανθρώπων των γραμμάτων» και τον ρωτούν για το έργο και την έμπνευσή του, αυτός δίνει τις πιο απίθανες απαντήσεις, κυριευμένος από τον φόβο ότι κάποιος θα ανακάλυπτε ότι δεν ήταν ο ίδιος ο αληθινός συγγραφέας.
Όμως κάποια από αυτά τα κείμενα του περίσσεψαν χωρίς να μπορεί να τα χωρέσει σε κάποιο από τα βιβλία του. Όπως ο ίδιος γράφει:
«Μου προκαλούν μεγάλο τρόμο αυτά τα κείμενα. Με στοίχειωναν. Όχι γιατί είναι τα τελευταία άλλα γιατί είναι τα πιο προσωπικά, κι ας μην τα έχω γράψει εγώ»
Έτσι, στο δεύτερο μέρος του βιβλίου «Η Μαϊμού» διαβάζουμε αυτές τις «περισσευούμενες» ιστορίες, που δεν είχαν χωρέσει σε κάποιο από τα προηγούμενα βιβλία του και οι οποίες σχηματίζουν μια, εκ πρώτης όψεως, θρυμματισμένη συλλογή διηγημάτων. Σε αντίθεση με το πρώτο μέρος, όπου η αφήγηση είναι γραμμική, εδώ ο αναγνώστης ταξιδεύει σε διαφορετικούς τόπους και χρόνους και ακολουθεί ιστορίες ανθρώπινες και πολύχρωμες που ακροβατούν μεταξύ αλήθειας και μύθου. Μέσα όμως από αυτές τις ασύνδετες ιστορίες κάνει την εμφάνιση της η απροσδόκητη βιογραφία του φανταστικού αυτού συγγραφέα.
Από που έρχονται λοιπόν οι ιστορίες, ποιοι τις κατασκευάζουν και σε ποιους ανήκουν; Ανήκουν άραγε σε εκείνους που τις βιώνουν ή σε εκείνους που τις γράφουν; Και έχουν τελικά οι ιστορίες (αλλά και η Ιστορία) κυριότητα;
Αυτά είναι τα ερωτήματα τα οποία θέτει «Η Μαϊμού» και το κάνει με έναν πρωτότυπο και ευφυές τρόπο.
Ο Στέφανος Παπαδημητρίου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1983. Η Μαϊμού είναι το δεύτερο βιβλίο του. Για το πρώτο, το Δυσλεκτικό Στόμα Δίγλωσσων Τεράτων (εκδόσεις Ηριδανός), ήταν υποψήφιος το 2011 για το κρατικό βραβείο λογοτεχνίας ως πρωτοεμφανιζόμενος συγγραφέας. Έχει σπουδάσει αρχιτεκτονική εσωτερικών χώρων στην Ιταλία (Istituto Europeo di Design, Μιλάνο) και ιστορία της τέχνης και λογοτεχνία στο Universiteit Leiden, στην Ολλανδία (Universiteit Leiden), και διδάχτηκε δημιουργική γραφή από την Χριστιάνα Λαμπρινίδη.
Το πρώτο μέρος του βιβλίου ξεκινά με την παράξενη αφήγηση ενός φανταστικού επιτυχημένου συγγραφέα και ναυτικού που ομολογεί πως δεν έχει γράψει κανένα από τα βιβλία του. Όπως αποκαλύπτει, η μαϊμού που είχε σαν κατοικίδιο του έφερνε τις νύχτες σελίδες με κείμενα που εκείνος τελικά τα μάζευε και τα διέθετε προς έκδοση ως δικά του.
Αφηγείται με λεπτομέρεια πως απέκτησε αυτό το ιδιαίτερο πλάσμα, αλλά και πως αυτό «δραπέτευε από το κεφάλι του» όπου συχνά είχε σκαρφαλώσει, και επέστρεφε φέρνοντας του σελίδες γραμμένες με κείμενα. Όπως μας εξηγεί:
«Στην αρχή τα γραπτά αυτά ήταν ένας γρίφος. […] πάντα γραμμένα από διαφορετικά χέρια και σε διάφορες γλώσσες […] (τα διάβαζα) με πολλή μεγάλη αγάπη και ανησυχία. Και άρχισα να βλέπω συνδέσεις μεταξύ τους, βρίσκοντας αόρατα νήματα νοημάτων ανάμεσά τους και να τα συνδέω, φτιάχνοντας κανονικές ιστορίες. […] Μέχρι που συνειδητοποίησα πως με τη δουλειά που είχα κάνει, τα κείμενα που είχα στα χέρια μου ήταν ένα ολοκληρωμένο βιβλίο».
Ο συγγραφέας, το όνομα του οποίου δεν μαθαίνουμε ποτέ, διάβαζε, αντέγραφε, μετέφραζε, δακτυλογραφούσε και επιμελούταν τα κείμενα που του έφερνε η μαϊμού, παρουσιάζοντάς τα ως δικά του. Το πρώτο βιβλίο εκδόθηκε και η επιτυχία του ήταν ανέλπιστη. Όταν κάποια στιγμή ο συγγραφέας βρίσκεται προσκεκλημένος στον κύκλο των «ανθρώπων των γραμμάτων» και τον ρωτούν για το έργο και την έμπνευσή του, αυτός δίνει τις πιο απίθανες απαντήσεις, κυριευμένος από τον φόβο ότι κάποιος θα ανακάλυπτε ότι δεν ήταν ο ίδιος ο αληθινός συγγραφέας.
Όμως κάποια από αυτά τα κείμενα του περίσσεψαν χωρίς να μπορεί να τα χωρέσει σε κάποιο από τα βιβλία του. Όπως ο ίδιος γράφει:
«Μου προκαλούν μεγάλο τρόμο αυτά τα κείμενα. Με στοίχειωναν. Όχι γιατί είναι τα τελευταία άλλα γιατί είναι τα πιο προσωπικά, κι ας μην τα έχω γράψει εγώ»
Έτσι, στο δεύτερο μέρος του βιβλίου «Η Μαϊμού» διαβάζουμε αυτές τις «περισσευούμενες» ιστορίες, που δεν είχαν χωρέσει σε κάποιο από τα προηγούμενα βιβλία του και οι οποίες σχηματίζουν μια, εκ πρώτης όψεως, θρυμματισμένη συλλογή διηγημάτων. Σε αντίθεση με το πρώτο μέρος, όπου η αφήγηση είναι γραμμική, εδώ ο αναγνώστης ταξιδεύει σε διαφορετικούς τόπους και χρόνους και ακολουθεί ιστορίες ανθρώπινες και πολύχρωμες που ακροβατούν μεταξύ αλήθειας και μύθου. Μέσα όμως από αυτές τις ασύνδετες ιστορίες κάνει την εμφάνιση της η απροσδόκητη βιογραφία του φανταστικού αυτού συγγραφέα.
Από που έρχονται λοιπόν οι ιστορίες, ποιοι τις κατασκευάζουν και σε ποιους ανήκουν; Ανήκουν άραγε σε εκείνους που τις βιώνουν ή σε εκείνους που τις γράφουν; Και έχουν τελικά οι ιστορίες (αλλά και η Ιστορία) κυριότητα;
Αυτά είναι τα ερωτήματα τα οποία θέτει «Η Μαϊμού» και το κάνει με έναν πρωτότυπο και ευφυές τρόπο.
Ο Στέφανος Παπαδημητρίου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1983. Η Μαϊμού είναι το δεύτερο βιβλίο του. Για το πρώτο, το Δυσλεκτικό Στόμα Δίγλωσσων Τεράτων (εκδόσεις Ηριδανός), ήταν υποψήφιος το 2011 για το κρατικό βραβείο λογοτεχνίας ως πρωτοεμφανιζόμενος συγγραφέας. Έχει σπουδάσει αρχιτεκτονική εσωτερικών χώρων στην Ιταλία (Istituto Europeo di Design, Μιλάνο) και ιστορία της τέχνης και λογοτεχνία στο Universiteit Leiden, στην Ολλανδία (Universiteit Leiden), και διδάχτηκε δημιουργική γραφή από την Χριστιάνα Λαμπρινίδη.
