«Έτσι φτιάχνονται οι στίχοι» του Δημήτρη Τσακαλία
«Όλα τα τραγούδια είναι πολιτικά. Όλα τα τραγούδια είναι ερωτικά. Το σουξέ το κάνει η μουσική, αλλά χρειάζεται και στίχο. Η ομοιοκαταληξία είναι το άλφα, όχι όμως το ωμέγα στον στίχο».Πριν από λίγες ημέρες κυκλοφόρησε ένα βιβλίο με τίτλο «Έτσι φτιάχνονται οι στίχοι», που γεννήθηκε από σημειώσεις για εισηγήσεις σχετικών σεμιναρίων του στιχουργού Δημήτρη Τσακαλία. Ένα βιβλίο, για το οποίο ο συγγραφέας του φιλοδοξεί να αποτελέσει από μόνο του, υλικό για αντίστοιχα σεμινάρια. (Ο Δημήτρης Τσακαλίας έχει γράψει στίχους που τραγούδησαν κατά καιρούς ερμηνευτές όπως ο Σταμάτης Κόκοτας, η Γλυκερία, η Πίτσα Παπαδοπούλου, Νίκος Νομικός, Ηλίας Μακρής, Λαθρεπιβάτες, Ζιγκ Ζαγκ και άλλοι). Με αυτό τον τρόπο η δισκογραφική εταιρεία «Καθρέφτης ήχων αληθινών», φιλοδοξεί να περάσει στην έκδοση βιβλίων, σχετικών με το τραγούδι.
Το δελτίο τύπου είναι ιδιαίτερα κατατοπιστικό:
Η εργασία ξεκινά με μια υποθετική συνέντευξη του καλλιτέχνη, σαν εισαγωγή στο κυρίως θέμα, γνωριμία με τα βασικά χαρακτηριστικά του στίχου, συγκριτική ανάλυσή τους και απαντήσεις σε ερωτήματα που σίγουρα θέτει στον εαυτό του συνεχώς όποιος γράφει όχι μόνο στίχους. Πώς επιλέγω από τη θεματολογία; Ποια τα συστατικά του σουξέ; Πότε θα μάθω αν έχω ταλέντο; Σε ποιους να δείχνω τους στίχους μου; Τι μέτρο συμφέρει; Τι είναι ο εσωτερικός ρυθμός; Ποια η αξία της ομοιοκαταληξίας στο στίχο;
Ο συγγραφέας πραγματεύεται τις εννοιολογικές και υφολογικές διαφορές του κουπλέ από το ρεφρέν, αποκρυπτογραφεί τις γέφυρες, τα προ και τα μεταρεφρέν, στη θέση του παλιού τρίτου κουπλέ, όπως και την σπάνια ιταλικής καταγωγής στροφή σαν επιμύθιο.
Στο κείμενο παρατίθενται στοιχεία για την αιτία και την αποφυγή κλασικών λαθών στη στιχουργική, όπως παρατονισμοί, κακόηχες παρηχήσεις, άστοχες παραπομπές κ.λπ.
Δεν απευθύνεται φυσικά μόνο στους επίδοξους, αλλά και ενεργούς στιχουργούς. Ευελπιστεί με ακούσματα, εικόνες κι εποχές ν’ αποτελεί ένα ευχάριστο ανάγνωσμα για όσους ακούν τραγούδια λίγο περισσότερο από τους άλλους. Απευθύνεται λοιπόν μόνο σε όσους γράφουν ή δεν γράφουν στίχους.
Χρήσιμο και για μουσικούς συνθέτες για να κρίνουν καλύτερα, τους στίχους που δέχονται και να είναι προετοιμασμένοι για πιθανές συζητήσεις με στιχουργούς για αλλαγές που απαιτούνται. Σε μια πορεία με οδηγίες συγγραφής εμπλέκονται συχνές αναφορές από επαγγελματικά «επεισόδια» του ίδιου του συγγραφέα, με στόχο την παρουσίαση μιας εικόνας της αγοράς που σχεδόν προκαθορίζει τη μοίρα των στίχων που καθένας μπορεί να δημιουργήσει. Εμπεριέχονται συμβουλές για σχέση του στιχουργού με τον συνθέτη, τον παραγωγό, τον τραγουδιστή και τον εαυτό του. Αναφορές για την ιστορία και τις διαδρομές του στίχου στην Ελλάδα, εκτιμήσεις για το πώς εξοικονομούσαν χρήματα οι στιχουργοί, αλλά και πώς μπορούν να εξοικονομούν τώρα, μετά την «κατάργηση» του τελευταίου φορέα, του cd.
Από τις οδηγίες δεν λείπουν ακόμα και αυτές για την απόδοση στίχων από ξενόγλωσσα τραγούδια. «Για να γράψεις πρέπει να ξέρεις τι είναι ο στίχος και να τον ακούς κάτω από τη μουσική, γιατί δεν αποτελεί ξεχωριστό είδος τέχνης, αλλά συστατικό άλλου έργου».
Όλα όσα εξηγούνται, εξιστορούνται ή ακολουθούν την άποψη του συγγραφέα τεκμηριώνονται με συγκεκριμένα παραδείγματα, στίχους πολλών γνωστών και μη τραγουδιών, ακόμα και με σύγκριση στίχων που γράφτηκαν πάνω στην ίδια μουσική με αποτέλεσμα δύο διαφορετικά τραγούδια.
Μία από τις επιθυμίες του συγγραφέα, αλλά και του εκδότη Μωυσή Ασέρ είναι κατά τη διάρκεια και μετά την ανάγνωση του βιβλίου, ο «χρήστης» να δέχεται με μεγαλύτερη σαφήνεια τον λόγο κάθε τραγουδιού που ακούει διακρίνοντας πιο καθαρά πτυχές του που τις περισσότερες φορές κρύβονται στη σκιά της προσωπικότητας του ερμηνευτή ή συνθλίβονται κάτω από δυναμική επιβολή μουσικής, ακόμα και της ενορχήστρωσης.
Την εργασία επιμελήθηκε ο συγγραφέας και γνώστης του ελληνικού τραγουδιού Σάββας Σερέτης. Η διάθεση του βιβλίου γίνεται από τις εκδόσεις του «Εικοστού πρώτου». (τηλ. 2103800520 email: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.)
Η παρουσίαση του βιβλίου
Την Τρίτη 25 Ιουνίου στις 8:30 το βράδυ, θα πραγματοποιηθεί η παρουσίαση του βιβλίου στο Καφενείο «Η Ωραία Ελλάς» (Μητροπόλεως 359 & Πανδρόσου 36, 2103216850).
Ο Δημήτρης Τσακαλίας θα συζητήσει με φίλους του τραγουδιού για θέματα στιχουργικής, που αναφέρονται στο βιβλίο, ενώ θα ακουστούν συγκεκριμένα στιχουργικά επεισόδια της δισκογραφίας. Η συζήτηση θα είναι ανοικτή και θα ακολουθήσει μουσικό πρόγραμμα.
