Η Λία Μεγάλου-Σεφεριάδη επανέρχεται με ένα μυθιστόρημα που εμπεριέχει πολλά από τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν τα γραπτά της. Προπολεμική Θεσσαλονίκη της δεκαετίας του ΄50, το εβραϊκό στοιχείο της συμπρωτεύουσας που αφανίστηκε στην κατοχή από τους Ναζί, οι ανθρώπινες σχέσεις πριν τα γεγονότα του πολέμου αποκτηνώσουν τους ανθρώπους, η καλοσύνη και η ανθρωπιά που χαρακτήριζαν μια καθημερινότητα πριν αυτή πάψει να υπάρχει. Πριν καν ακόμα η Θεσσαλονίκη γίνει η μεγαλούπολη των ημερών μας, με τα σημάδια της ιστορίας να χάνονται και τους νεώτερους να αγνοούν την πραγματική ιστορία της πόλης. Μιας πόλης που κατοικήθηκε από πολλές διαφορετικές εθνότητες, με πολύ έντονο το εβραϊκό στοιχείο, που πρωταγωνιστούσε στις καθημερινές δραστηριότητες της πόλης.
Στο καινούργιο της μυθιστόρημα η συγγραφέας ξεκινάει την αφήγησή της σχεδόν από τις ημέρες μας. Στα τέλη του 20ου αιώνα, μια καθηγήτρια Αγγλικών, η Δέσποινα, γεννημένη και μεγαλωμένη σε ένα από τα αστικά σπίτια της Θεσσαλονίκης πού, αργά αλλά σταθερά, εξαφανίζει ο χρόνος, έχει μια οικογένεια που την αγαπά και τους αγαπά. Η κόρη και ο γιός της μεγάλωσαν και έφυγαν από το σπίτι. Και ενώ όλα δείχνουν τακτοποιημένα στη ζωή της, μετά τον θάνατο των γονιών της ανακαλύπτει στα χαρτιά που άφησαν πίσω τους, μια επιστολή που αφήνει μια υπόνοια. Μια υπόνοια ότι μπορεί να είναι υιοθετημένη. Γεγονός που της αναστατώνει τη ζωή, σε σημείο που παραμελεί τα πάντα. Γυρνάει πίσω στο παρελθόν και προσπαθεί να βρει πρόσωπα από εκείνη την εποχή πού, πιθανόν, μπορούν να της δώσουν κάποιες πληροφορίες. Το ψάξιμο στο παρελθόν δεν είναι ανώδυνο, γιατί ανακαλύπτει πράγματα που ούτε να τα φανταστεί δεν μπορούσε πριν από λίγο καιρό.
Παράλληλα, σε μια πολίχνη στη Γερμανία, ένας δασολόγος, ο Κούρτ-ορφανός πολέμου,μεγαλωμένος από μια κρυπτοναζί γιαγιά- ανακαλύπτει και αυτός με οδύνη, ότι έχει ζήσει όλη του τη ζωή σε μια πλάνη. Ιχνηλατώντας τη δικιά του αλήθεια φτάνει στη Θεσσαλονίκη. Εκεί, ψάχνοντας στοιχεία για τον Γερμανό αξιωματικό πατέρα του, θα βρεθεί στον δρόμο της Δέσποινας. Και εκεί, οι δυο τους, θα ανακαλύψουν την αλήθεια που κανείς τόσα χρόνια δεν τους είχε πει.
Η συγγραφέας έγραψε ένα έντιμο μυθιστόρημα γεμάτο από την Ελλάδα μιας άλλης εποχής. Μιας εποχής που μπορεί το «κακό» να ήταν παρών, αλλά ήταν ορατό. Γερμανική κατοχή, φτώχεια, δυστυχία, εθνικές καταστροφές όλα ήταν απτά, σε αντίθεση με την εποχή που ζούμε.
Έγραψε ένα μυθιστόρημα με έντονα τα χαρακτηριστικά που δημιούργησαν το προσωπικό λογοτεχνικό της ύφος, με μια διαφοροποίηση: Αφηγείται τις δύο ιστορίες ξεχωριστά και οι δρόμοι των δύο ηρώων της συναντιούνται στο τέλος. Όπως είπε η ίδια, η Λία Μεγάλου – Σεφεριάδη σε μία συνέντευξή της :
«Η νοσταλγία χωρίς αμφιβολία επηρεάζει την κρίση μας. Θυμάμαι ωστόσο πολύ καλά πόσο υπερήφανοι ήμασταν ως έφηβοι για την Ελλάδα. Κι όχι τόσο για τα αρχαία της κλέη, όσο για το παρόν της που βιώναμε. Στη δεκαετία του ’60 μας ήρθε το πρώτο Νόμπελ με τον Σεφέρη, οι διεθνείς διακρίσεις για το Ποτέ την Κυριακή του Ντασέν και τον Ζορμπά του Κακογιάννη. Η μουσική του Χατζιδάκι και του Θεοδωράκη κατακτούσε τον κόσμο ολόκληρο. Για να ακολουθήσει μια μεγάλη σειρά από πολύ αξιόλογους συνθέτες. Το έγχρωμο γερμανικό ντοκιμαντέρ Ελλάδα, η χώρα των ονείρων με μουσική Χατζιδάκι και τη φωνή της Μούσχουρη ενθουσίαζε την Ευρώπη. Στο σχολείο ανταλλάσσαμε στίχους τραγουδιών υψηλής ποιότητας, γιατί τότε συνδέθηκε η μουσική με την ποίηση. Μια μέρα άκουγα τα Επιφάνια, όταν χτύπησε το κουδούνι. Ήταν ο οδοκαθαριστής, του οποίου το πρόσωπο έλαμψε μόλις άκουσε «στο περιγιάλι το κρυφό». Το ήξερε απ’ την αρχή ως το τέλος.
Την ίδια περίοδο απενοχοποιήθηκαν και διαδόθηκαν ευρέως τα υπέροχα ρεμπέτικα τραγούδια. Στις μπουάτ της Πλάκας γινόταν μυσταγωγία με το ρεύμα του «Νέου Κύματος». Παράλληλα με την πολιτιστική άνθηση, είχε φουντώσει κι ο αγώνας για περισσότερη δημοκρατία. Αυτή η αναγέννηση διακόπηκε με την επιβολή της δικτατορίας και δυστυχώς παρέμεινε ανεπανάληπτη. Έπεσε μεν το δικτατορικό καθεστώς, αλλά μετά την πρώτη αναλαμπή που το ακολούθησε, άρχισε η κάθοδος μέσω μιας άσωτης ευημερίας, η οποία – παρά τα όποια επιτεύγματα –οδήγησε στη σημερινή κατάντια.
Ωστόσο, ταξιδεύοντας σε κάθε άκρη και γωνιά της ελληνικής γης, συναντάω παντού τις ίδιες αρετές: φιλότιμο, γενναιοδωρία, φιλοξενία – λέξη που έφτασε ως εμάς από τα βάθη των αιώνων, μαρτυρώντας έναν αληθινό πολιτισμό. Όλα αυτά με κάνουν να ελπίζω πως η μαγιά επιμένει να υπάρχει και το καλύτερο κάποτε θα ‘ρθει.»
Η Λία Μεγάλου-Σεφεριάδη έγραψε ένα μυθιστόρημα συμβατό με την αλήθεια της, αυτή που καταθέτει τόσα χρόνια στα γραπτά της. Δεν θέλει να κάνει κάτι καινούργιο, μένει πιστή στο ύφος της. Εμφανίστηκε στα γράμματα το 1966 με το διήγημα «Έντεκα γράμματα κι ένα υστερόγραφο» στο περιοδικό ΕΠΟΧΕΣ με πρόλογο του Άγγελου Τερζάκη. Το 1972, εκδόθηκε το πρώτο της βιβλίο, μια ποιητική συλλογή με τίτλο «Ο δραπέτης στο δέντρο». Από τότε μέχρι σήμερα έχει εκδώσει άλλα δεκαεννιά βιβλία, τα περισσότερα από αυτά μυθιστορήματα. Ποιήματα και πεζά της έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες. Επίσης έχει ασχοληθεί και η ίδια με μεταφράσεις βιβλίων.
Το 2001 τιμήθηκε με το βραβείο Ιπεκτσί για το μυθιστόρημά της «Σαν το μετάξι». Βιβλία της βρίσκονται σε πολλές εθνικές και πανεπιστημιακές βιβλιοθήκες ανά τον κόσμο, ενώ η ίδια είναι ιδρυτικό μέλος της Εταιρείας συγγραφέων.
Για το βιβλίο έγραψαν:
«Η ολοκλήρωση της ανάγνωσης του μυθιστορήματος φέρνει τον αναγνώστη αντιμέτωπο με την αίσθηση ότι έχει παρακολουθήσει έναν συνδυασμό από περιπέτεια και αναγνώριση, όπως αποτυπώθηκε μέσα στην αριστοτελική Ποιητική και όπως τον ενέταξε η αρχαία ελληνική τραγωδία στα κλασικά της έργα. Ο συνδυασμός αυτός αντικατοπτρίζεται, μάλιστα, στην ίδια τη μορφή της αφήγησης, στον τρόπο με τον οποίο ξεδιπλώνεται ο λόγος ως όχημα της γραφής. Η απρόσκοπτη ροή του επιτρέπει στην αναγνωστική συνείδηση να ταξιδέψει μέσα στο μυθιστορηματικό σύμπαν όπως καράβι μέσα σε ποτάμι.»
Ευσταθία Δήμου-Literature
Στο καινούργιο της μυθιστόρημα η συγγραφέας ξεκινάει την αφήγησή της σχεδόν από τις ημέρες μας. Στα τέλη του 20ου αιώνα, μια καθηγήτρια Αγγλικών, η Δέσποινα, γεννημένη και μεγαλωμένη σε ένα από τα αστικά σπίτια της Θεσσαλονίκης πού, αργά αλλά σταθερά, εξαφανίζει ο χρόνος, έχει μια οικογένεια που την αγαπά και τους αγαπά. Η κόρη και ο γιός της μεγάλωσαν και έφυγαν από το σπίτι. Και ενώ όλα δείχνουν τακτοποιημένα στη ζωή της, μετά τον θάνατο των γονιών της ανακαλύπτει στα χαρτιά που άφησαν πίσω τους, μια επιστολή που αφήνει μια υπόνοια. Μια υπόνοια ότι μπορεί να είναι υιοθετημένη. Γεγονός που της αναστατώνει τη ζωή, σε σημείο που παραμελεί τα πάντα. Γυρνάει πίσω στο παρελθόν και προσπαθεί να βρει πρόσωπα από εκείνη την εποχή πού, πιθανόν, μπορούν να της δώσουν κάποιες πληροφορίες. Το ψάξιμο στο παρελθόν δεν είναι ανώδυνο, γιατί ανακαλύπτει πράγματα που ούτε να τα φανταστεί δεν μπορούσε πριν από λίγο καιρό.
Παράλληλα, σε μια πολίχνη στη Γερμανία, ένας δασολόγος, ο Κούρτ-ορφανός πολέμου,μεγαλωμένος από μια κρυπτοναζί γιαγιά- ανακαλύπτει και αυτός με οδύνη, ότι έχει ζήσει όλη του τη ζωή σε μια πλάνη. Ιχνηλατώντας τη δικιά του αλήθεια φτάνει στη Θεσσαλονίκη. Εκεί, ψάχνοντας στοιχεία για τον Γερμανό αξιωματικό πατέρα του, θα βρεθεί στον δρόμο της Δέσποινας. Και εκεί, οι δυο τους, θα ανακαλύψουν την αλήθεια που κανείς τόσα χρόνια δεν τους είχε πει.
Η συγγραφέας έγραψε ένα έντιμο μυθιστόρημα γεμάτο από την Ελλάδα μιας άλλης εποχής. Μιας εποχής που μπορεί το «κακό» να ήταν παρών, αλλά ήταν ορατό. Γερμανική κατοχή, φτώχεια, δυστυχία, εθνικές καταστροφές όλα ήταν απτά, σε αντίθεση με την εποχή που ζούμε.
Έγραψε ένα μυθιστόρημα με έντονα τα χαρακτηριστικά που δημιούργησαν το προσωπικό λογοτεχνικό της ύφος, με μια διαφοροποίηση: Αφηγείται τις δύο ιστορίες ξεχωριστά και οι δρόμοι των δύο ηρώων της συναντιούνται στο τέλος. Όπως είπε η ίδια, η Λία Μεγάλου – Σεφεριάδη σε μία συνέντευξή της :
«Η νοσταλγία χωρίς αμφιβολία επηρεάζει την κρίση μας. Θυμάμαι ωστόσο πολύ καλά πόσο υπερήφανοι ήμασταν ως έφηβοι για την Ελλάδα. Κι όχι τόσο για τα αρχαία της κλέη, όσο για το παρόν της που βιώναμε. Στη δεκαετία του ’60 μας ήρθε το πρώτο Νόμπελ με τον Σεφέρη, οι διεθνείς διακρίσεις για το Ποτέ την Κυριακή του Ντασέν και τον Ζορμπά του Κακογιάννη. Η μουσική του Χατζιδάκι και του Θεοδωράκη κατακτούσε τον κόσμο ολόκληρο. Για να ακολουθήσει μια μεγάλη σειρά από πολύ αξιόλογους συνθέτες. Το έγχρωμο γερμανικό ντοκιμαντέρ Ελλάδα, η χώρα των ονείρων με μουσική Χατζιδάκι και τη φωνή της Μούσχουρη ενθουσίαζε την Ευρώπη. Στο σχολείο ανταλλάσσαμε στίχους τραγουδιών υψηλής ποιότητας, γιατί τότε συνδέθηκε η μουσική με την ποίηση. Μια μέρα άκουγα τα Επιφάνια, όταν χτύπησε το κουδούνι. Ήταν ο οδοκαθαριστής, του οποίου το πρόσωπο έλαμψε μόλις άκουσε «στο περιγιάλι το κρυφό». Το ήξερε απ’ την αρχή ως το τέλος.
Την ίδια περίοδο απενοχοποιήθηκαν και διαδόθηκαν ευρέως τα υπέροχα ρεμπέτικα τραγούδια. Στις μπουάτ της Πλάκας γινόταν μυσταγωγία με το ρεύμα του «Νέου Κύματος». Παράλληλα με την πολιτιστική άνθηση, είχε φουντώσει κι ο αγώνας για περισσότερη δημοκρατία. Αυτή η αναγέννηση διακόπηκε με την επιβολή της δικτατορίας και δυστυχώς παρέμεινε ανεπανάληπτη. Έπεσε μεν το δικτατορικό καθεστώς, αλλά μετά την πρώτη αναλαμπή που το ακολούθησε, άρχισε η κάθοδος μέσω μιας άσωτης ευημερίας, η οποία – παρά τα όποια επιτεύγματα –οδήγησε στη σημερινή κατάντια.
Ωστόσο, ταξιδεύοντας σε κάθε άκρη και γωνιά της ελληνικής γης, συναντάω παντού τις ίδιες αρετές: φιλότιμο, γενναιοδωρία, φιλοξενία – λέξη που έφτασε ως εμάς από τα βάθη των αιώνων, μαρτυρώντας έναν αληθινό πολιτισμό. Όλα αυτά με κάνουν να ελπίζω πως η μαγιά επιμένει να υπάρχει και το καλύτερο κάποτε θα ‘ρθει.»
Η Λία Μεγάλου-Σεφεριάδη έγραψε ένα μυθιστόρημα συμβατό με την αλήθεια της, αυτή που καταθέτει τόσα χρόνια στα γραπτά της. Δεν θέλει να κάνει κάτι καινούργιο, μένει πιστή στο ύφος της. Εμφανίστηκε στα γράμματα το 1966 με το διήγημα «Έντεκα γράμματα κι ένα υστερόγραφο» στο περιοδικό ΕΠΟΧΕΣ με πρόλογο του Άγγελου Τερζάκη. Το 1972, εκδόθηκε το πρώτο της βιβλίο, μια ποιητική συλλογή με τίτλο «Ο δραπέτης στο δέντρο». Από τότε μέχρι σήμερα έχει εκδώσει άλλα δεκαεννιά βιβλία, τα περισσότερα από αυτά μυθιστορήματα. Ποιήματα και πεζά της έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες. Επίσης έχει ασχοληθεί και η ίδια με μεταφράσεις βιβλίων.
Το 2001 τιμήθηκε με το βραβείο Ιπεκτσί για το μυθιστόρημά της «Σαν το μετάξι». Βιβλία της βρίσκονται σε πολλές εθνικές και πανεπιστημιακές βιβλιοθήκες ανά τον κόσμο, ενώ η ίδια είναι ιδρυτικό μέλος της Εταιρείας συγγραφέων.
Για το βιβλίο έγραψαν:
«Η ολοκλήρωση της ανάγνωσης του μυθιστορήματος φέρνει τον αναγνώστη αντιμέτωπο με την αίσθηση ότι έχει παρακολουθήσει έναν συνδυασμό από περιπέτεια και αναγνώριση, όπως αποτυπώθηκε μέσα στην αριστοτελική Ποιητική και όπως τον ενέταξε η αρχαία ελληνική τραγωδία στα κλασικά της έργα. Ο συνδυασμός αυτός αντικατοπτρίζεται, μάλιστα, στην ίδια τη μορφή της αφήγησης, στον τρόπο με τον οποίο ξεδιπλώνεται ο λόγος ως όχημα της γραφής. Η απρόσκοπτη ροή του επιτρέπει στην αναγνωστική συνείδηση να ταξιδέψει μέσα στο μυθιστορηματικό σύμπαν όπως καράβι μέσα σε ποτάμι.»
Ευσταθία Δήμου-Literature
