Μ’ αρέσει όταν συγγραφείς, σκηνοθέτες, τραγουδοποιοί, εικαστικοί και όχι μόνο, αγγίζουν τα ντόπια ιστορικά πρόσωπα και θέματα.
Νομίζω πως έχουμε πολλούς και πολλά, που και που μας αφορούν βαθιά αλλά και που η δράση και ο ρόλος τους έχει «αντίκτυπο» στο σμίλεμα του χαρακτήρα, της προσωπικότητας, της ίδιας μας της ζωής.
Πόσο μάλιστα όταν αναφερόμαστε σε μια «κομβική» για τον τόπο περίπτωση όπως αυτή του Νίκου Μπελογιάννη και όσων ο ίδιος εκπροσώπησε, σηματοδότησε και εξακολουθεί να υπογραμμίζει με τον «τρόπο» του/ της.
Αντιγράφω από το οπισθόφυλλο:
«Ένα πολιτικό νουάρ βασισμένο σε αληθινά γεγονότα, όπου η πραγματικότητα ξεπερνάει την πιο ευρηματική λογοτεχνική φαντασία"
Ο έρωτας και ο θάνατος συναντώνται με τις πολιτικές ίντριγκες τη ζοφερή εποχή της μετεμφυλιακής Ελλάδας. Γύρω από την πραγματική ιστορία της υπόθεσης Μπελογιάννη διασταυρώνονται με μυθιστορηματικό τρόπο οι ζωές προσώπων που η μοίρα τούς έφερε στη σκιά του "ανθρώπου με το γαρίφαλο".
Η σχέση του Νίκου Μπελογιάννη με τη σύντροφό του Έλλη Ιωαννίδου, το τίμημα που πλήρωσαν ο αστός διανοούμενος Δημήτρης Μπάτσης και η νεόνυμφη γυναίκα του, οι τραγικές ιστορίες του Ηλία Αργυριάδη και του Νίκου Καλούμενου που εκτελέστηκαν μαζί με τον Μπελογιάννη, ο μυστηριώδης θάνατος του δημοσιογράφου Τζορτζ Πολκ, οι πλεκτάνες των ξένων υπηρεσιών και του παρακράτους, οι στημένες δίκες, οι εσωτερικές συγκρούσεις της Αριστεράς και τα τραγικά διλήμματα εκείνων που είχαν την τρέλα να ονειρευτούν ν' αλλάξουν τον κόσμο».
Ο Ξενοφών Κοντιάδης διακεκριμένος νομικός, συνταγματολόγος και καθηγητής πανεπιστημίου παντρεύει μαστόρικα την ιστορία με τη μυθοπλασία. Και η πρώτη παρουσιάζεται όσο πιο αντικειμενικά γίνεται και πιστή στα γεγονότα και η δεύτερη σε κεντρίζει και διατηρεί στα κόκκινα το ενδιαφέρον σου.
Δεν παθιάζεται με τους ήρωες του και τις πράξεις τους, στέκεται σαν φακός που φωτίζει τις σκέψεις και τα βήματά τους, όχι όμως απόμακρος, αλλά διακριτικά ζεστός και πρακτικά, στο ξετύλιγμα της ιστορίας του, ουσιαστικός.
Διάβαζα το βιβλίο και μπροστά μου έτρεχαν σκηνές απ’ την περίφημη ταινία «Ο άνθρωπος με το γαρύφαλλο» του Νίκου Τζίμα.
Βέβαια, πρωταγωνιστής του βιβλίου, αν μπορεί κάποιος να χαρακτηρίσει έτσι τον… πρωτεύοντα από τα πολλά πρόσωπα του «Η τρέλα ν’ αλλάξουν τον κόσμο», δεν είναι ο Μπελογιάννης, αλλά ο Δημήτρης Μπάτσης, που επίσης είχε την ίδια κατάληξη με τον συνοδοιπόρο του, με τον οποίον μάλλον έχουν περισσότερες «διαφορές» παρά ομοιότητες.
Αστός διανοούμενος, γιος φιλοβασιλικού ναυάρχου, εκδότης του περιοδικού Ανταίος και δημιουργός του πρωτοποριακού βιβλίου «Η βαριά βιομηχανία στην Ελλάδα» στρατεύεται στο ΚΚΕ… για να αλλάξει τον κόσμο αλλά ο έρωτας θα τον αναγκάσει να δει… τα πράγματα και με άλλη ματιά. Ίσως περισσότερο γήινη και ρεαλιστική.
Το κόμμα είναι παράνομο, η ηγεσία και οι ηγέτες του τραμπαλίζονται, καιροσκοπισμοί και λάθη οργιάζουν αδιαφορώντας για ανθρώπινες ζωές που χάνονται αβέρτα… συχνά άστοχα και άσκοπα.
Ο Μπάτσης μπλεγμένος στα γρανάζια της Ασφάλειας, απ’ τη μια θα βρεθεί προδότης της τάξης του κι απ’ την άλλη των συναγωνιστών του. «Καθένας αντιλαμβάνεται με τον δικό του τρόπο την αξιοπρέπεια. Εγώ όση μπορούσα να θυσιάσω την έδωσα. Όση μου έμεινε θα την κρατήσω για την στιγμή του θανάτου μου...» είναι τα λόγια του.
Ο Κοντιάδης αντικρύζει με σεβασμό και σοβαρότητα τα πρόσωπά που «εμπλέκει». Μεταφέρει αυτούσια τοποθετήσεις τους αλλά την ίδια ώρα κάνει και τις δικές του υπερβάσεις στο στήσιμο των ρόλων και των χαρακτήρων τους.
Και ταυτόχρονα, με τις ίδιες αρετές, προβαίνει και σε ιστορικές αλήθειες, για τις καλές και κακές στιγμές της Αριστερής ηγεσίας, σε ζόρικα βέβαια και ταραγμένα χρόνια, όταν χτυπούνταν αλύπητα απ’ το Αμερικανοκρατούμενο ελληνικό… κράτος.
Παρά τις «αλυσίδες» και την απροκάλυπτα ωμή βία του τελευταίου, όλοι αντιλαμβανόμαστε ξανά, πως και η αποχή από τις εκλογές ήταν λάθος και ο Εμφύλιος. Τα δίκια θα έπρεπε να διεκδικηθούν αλλιώς. Ίσως τότε το άφθονα άδικα χυμένο αίμα να έπιανε τόπο. Είναι εύκολο όμως να διατυπώνεις κρίσεις όταν είσαι έξω απ’ τη φωτιά…
Λέει, την ώρα του χωρισμού στη πρώτη σύζυγό του που ανήκε στην αστική τάξη, ο Δημήτρης Μπάτσης:
«Γύρω μας γίνονται κοσμογονικές αλλαγές, τίποτε δεν μένει το ίδιο, δεν μπορώ εγώ να παριστάνω τον νοικοκύρη, σαν να μην συμβαίνει τίποτα… Τώρα έχουμε την ευκαιρία να αλλάξουμε την Ελλάδα, τώρα πρέπει να παραμερίσουμε την προσωπική μας ιστορία για την μεγάλη ιστορία… Απαλλάχτηκα από την αυταπάτη στην οποία ζούσα όλα αυτά τα χρόνια, ότι μπορώ να συνδυάσω τη συμβατική ζωή με τον αγώνα για αυτά που πιστεύω...»
Την ίδια ώρα… ο Μπελογιάννης υπογραμμίζει:
«Στα αυτοσχέδια μαθήματα στις φυλακές κάποιος είπε: τρία συστατικά πρέπει να έχει η ζωή μας: το μεγάλο να βρίσκεσαι μέσα στην πάλη για μια καλύτερη ζωή, όποιος δεν το κάνει αυτό σέρνεται από την ζωή. Το ωραίο, το καθετί που ομορφαίνει την ζωή, η μουσική, τα λουλούδια και η ποίηση. Και το τρίτο, το συγκλονιστικό που είναι η αγάπη».
Ευτυχώς για εκείνον, αλλά και για τον Μπάτση -με τη δεύτερη κυρίως σύντροφό του-, που πρόλαβαν στο σύντομο βίο τους να γευτούν και τα τρία αυτά δομικά «υλικά» της ζήσης.
Ξαναγυρνάω στο συγγραφέα και το έργο του. Ένα ακόμη ατού, του Κοντιάδη, είναι πως χτίζει με αδρές ελκυστικές γραμμές το χωροχρόνο στον οποίο κινούνται οι ήρωές του και εκτυλίσσονται τα γεγονότα. Αυτά που περιγράφει… κυριολεκτικά τα βλέπεις, τα ψηλαφίζεις. Μπαίνεις κι εσύ στο «πατάρι του Λουμίδη» αλλά και στα κελιά και τα κρατητήρια. Κκλοφορείς στους δρόμους και τις συνοικίες της Αθήνας των αρχών του ’50, ταξιδεύεις στην Αίγινα των ίδιων καιρών, αγναντεύεις το γαλάζιο του Σαρωνικού και όχι μόνο.
Το βιβλίο διαβάζεται μονοκοπανιά. Αν δεν έχεις χρόνο, σταματήσεις και το αφήσεις για μετά… το μετά, ο απόηχος του στου τριβελίζει το μυαλό, σε προκαλεί να γυρίσεις ξανά στις σελίδες του.
Νομίζω πως έχουμε πολλούς και πολλά, που και που μας αφορούν βαθιά αλλά και που η δράση και ο ρόλος τους έχει «αντίκτυπο» στο σμίλεμα του χαρακτήρα, της προσωπικότητας, της ίδιας μας της ζωής.
Πόσο μάλιστα όταν αναφερόμαστε σε μια «κομβική» για τον τόπο περίπτωση όπως αυτή του Νίκου Μπελογιάννη και όσων ο ίδιος εκπροσώπησε, σηματοδότησε και εξακολουθεί να υπογραμμίζει με τον «τρόπο» του/ της.
Αντιγράφω από το οπισθόφυλλο:
«Ένα πολιτικό νουάρ βασισμένο σε αληθινά γεγονότα, όπου η πραγματικότητα ξεπερνάει την πιο ευρηματική λογοτεχνική φαντασία"
Ο έρωτας και ο θάνατος συναντώνται με τις πολιτικές ίντριγκες τη ζοφερή εποχή της μετεμφυλιακής Ελλάδας. Γύρω από την πραγματική ιστορία της υπόθεσης Μπελογιάννη διασταυρώνονται με μυθιστορηματικό τρόπο οι ζωές προσώπων που η μοίρα τούς έφερε στη σκιά του "ανθρώπου με το γαρίφαλο".
Η σχέση του Νίκου Μπελογιάννη με τη σύντροφό του Έλλη Ιωαννίδου, το τίμημα που πλήρωσαν ο αστός διανοούμενος Δημήτρης Μπάτσης και η νεόνυμφη γυναίκα του, οι τραγικές ιστορίες του Ηλία Αργυριάδη και του Νίκου Καλούμενου που εκτελέστηκαν μαζί με τον Μπελογιάννη, ο μυστηριώδης θάνατος του δημοσιογράφου Τζορτζ Πολκ, οι πλεκτάνες των ξένων υπηρεσιών και του παρακράτους, οι στημένες δίκες, οι εσωτερικές συγκρούσεις της Αριστεράς και τα τραγικά διλήμματα εκείνων που είχαν την τρέλα να ονειρευτούν ν' αλλάξουν τον κόσμο».
Ο Ξενοφών Κοντιάδης διακεκριμένος νομικός, συνταγματολόγος και καθηγητής πανεπιστημίου παντρεύει μαστόρικα την ιστορία με τη μυθοπλασία. Και η πρώτη παρουσιάζεται όσο πιο αντικειμενικά γίνεται και πιστή στα γεγονότα και η δεύτερη σε κεντρίζει και διατηρεί στα κόκκινα το ενδιαφέρον σου.
Δεν παθιάζεται με τους ήρωες του και τις πράξεις τους, στέκεται σαν φακός που φωτίζει τις σκέψεις και τα βήματά τους, όχι όμως απόμακρος, αλλά διακριτικά ζεστός και πρακτικά, στο ξετύλιγμα της ιστορίας του, ουσιαστικός.
Διάβαζα το βιβλίο και μπροστά μου έτρεχαν σκηνές απ’ την περίφημη ταινία «Ο άνθρωπος με το γαρύφαλλο» του Νίκου Τζίμα.
Βέβαια, πρωταγωνιστής του βιβλίου, αν μπορεί κάποιος να χαρακτηρίσει έτσι τον… πρωτεύοντα από τα πολλά πρόσωπα του «Η τρέλα ν’ αλλάξουν τον κόσμο», δεν είναι ο Μπελογιάννης, αλλά ο Δημήτρης Μπάτσης, που επίσης είχε την ίδια κατάληξη με τον συνοδοιπόρο του, με τον οποίον μάλλον έχουν περισσότερες «διαφορές» παρά ομοιότητες.
Αστός διανοούμενος, γιος φιλοβασιλικού ναυάρχου, εκδότης του περιοδικού Ανταίος και δημιουργός του πρωτοποριακού βιβλίου «Η βαριά βιομηχανία στην Ελλάδα» στρατεύεται στο ΚΚΕ… για να αλλάξει τον κόσμο αλλά ο έρωτας θα τον αναγκάσει να δει… τα πράγματα και με άλλη ματιά. Ίσως περισσότερο γήινη και ρεαλιστική.
Το κόμμα είναι παράνομο, η ηγεσία και οι ηγέτες του τραμπαλίζονται, καιροσκοπισμοί και λάθη οργιάζουν αδιαφορώντας για ανθρώπινες ζωές που χάνονται αβέρτα… συχνά άστοχα και άσκοπα.
Ο Μπάτσης μπλεγμένος στα γρανάζια της Ασφάλειας, απ’ τη μια θα βρεθεί προδότης της τάξης του κι απ’ την άλλη των συναγωνιστών του. «Καθένας αντιλαμβάνεται με τον δικό του τρόπο την αξιοπρέπεια. Εγώ όση μπορούσα να θυσιάσω την έδωσα. Όση μου έμεινε θα την κρατήσω για την στιγμή του θανάτου μου...» είναι τα λόγια του.
Ο Κοντιάδης αντικρύζει με σεβασμό και σοβαρότητα τα πρόσωπά που «εμπλέκει». Μεταφέρει αυτούσια τοποθετήσεις τους αλλά την ίδια ώρα κάνει και τις δικές του υπερβάσεις στο στήσιμο των ρόλων και των χαρακτήρων τους.
Και ταυτόχρονα, με τις ίδιες αρετές, προβαίνει και σε ιστορικές αλήθειες, για τις καλές και κακές στιγμές της Αριστερής ηγεσίας, σε ζόρικα βέβαια και ταραγμένα χρόνια, όταν χτυπούνταν αλύπητα απ’ το Αμερικανοκρατούμενο ελληνικό… κράτος.
Παρά τις «αλυσίδες» και την απροκάλυπτα ωμή βία του τελευταίου, όλοι αντιλαμβανόμαστε ξανά, πως και η αποχή από τις εκλογές ήταν λάθος και ο Εμφύλιος. Τα δίκια θα έπρεπε να διεκδικηθούν αλλιώς. Ίσως τότε το άφθονα άδικα χυμένο αίμα να έπιανε τόπο. Είναι εύκολο όμως να διατυπώνεις κρίσεις όταν είσαι έξω απ’ τη φωτιά…
Λέει, την ώρα του χωρισμού στη πρώτη σύζυγό του που ανήκε στην αστική τάξη, ο Δημήτρης Μπάτσης:
«Γύρω μας γίνονται κοσμογονικές αλλαγές, τίποτε δεν μένει το ίδιο, δεν μπορώ εγώ να παριστάνω τον νοικοκύρη, σαν να μην συμβαίνει τίποτα… Τώρα έχουμε την ευκαιρία να αλλάξουμε την Ελλάδα, τώρα πρέπει να παραμερίσουμε την προσωπική μας ιστορία για την μεγάλη ιστορία… Απαλλάχτηκα από την αυταπάτη στην οποία ζούσα όλα αυτά τα χρόνια, ότι μπορώ να συνδυάσω τη συμβατική ζωή με τον αγώνα για αυτά που πιστεύω...»
Την ίδια ώρα… ο Μπελογιάννης υπογραμμίζει:
«Στα αυτοσχέδια μαθήματα στις φυλακές κάποιος είπε: τρία συστατικά πρέπει να έχει η ζωή μας: το μεγάλο να βρίσκεσαι μέσα στην πάλη για μια καλύτερη ζωή, όποιος δεν το κάνει αυτό σέρνεται από την ζωή. Το ωραίο, το καθετί που ομορφαίνει την ζωή, η μουσική, τα λουλούδια και η ποίηση. Και το τρίτο, το συγκλονιστικό που είναι η αγάπη».
Ευτυχώς για εκείνον, αλλά και για τον Μπάτση -με τη δεύτερη κυρίως σύντροφό του-, που πρόλαβαν στο σύντομο βίο τους να γευτούν και τα τρία αυτά δομικά «υλικά» της ζήσης.
Ξαναγυρνάω στο συγγραφέα και το έργο του. Ένα ακόμη ατού, του Κοντιάδη, είναι πως χτίζει με αδρές ελκυστικές γραμμές το χωροχρόνο στον οποίο κινούνται οι ήρωές του και εκτυλίσσονται τα γεγονότα. Αυτά που περιγράφει… κυριολεκτικά τα βλέπεις, τα ψηλαφίζεις. Μπαίνεις κι εσύ στο «πατάρι του Λουμίδη» αλλά και στα κελιά και τα κρατητήρια. Κκλοφορείς στους δρόμους και τις συνοικίες της Αθήνας των αρχών του ’50, ταξιδεύεις στην Αίγινα των ίδιων καιρών, αγναντεύεις το γαλάζιο του Σαρωνικού και όχι μόνο.
Το βιβλίο διαβάζεται μονοκοπανιά. Αν δεν έχεις χρόνο, σταματήσεις και το αφήσεις για μετά… το μετά, ο απόηχος του στου τριβελίζει το μυαλό, σε προκαλεί να γυρίσεις ξανά στις σελίδες του.
