Διαβάσαμε: «Γιάννης Μπεχράκης - Με τα μάτια της ψυχής» του Γ. Αρχιμανδρίτη (Πατάκης)

Ο άνθρωπος που έφτασε την τέχνη της φωτογραφίας σε άλλα επίπεδα
logo radio
Ogdoo web radio
Live
 
Βλέποντας τις φωτογραφίες του Γιάννη Μπεχράκη καταλαβαίνεις πολύ εύκολα ότι ο άνθρωπος αυτός έφτασε την τέχνη της φωτογραφίας σε άλλα επίπεδα. Και αυτό γιατί, αφού κατέκτησε τις τεχνικές της δουλειάς του, άφησε την ψυχή του να κάνει τα υπόλοιπα. Πραγματικά, κάποιες από τις φωτογραφίες που τράβηξε ξεπερνούν την έννοια της λέξης ΄΄φωτογραφία΄΄ και γίνονται εικαστικά γεγονότα.

Τον Γιάννη Μπεχράκη, βεβαίως, δεν τον ενδιέφερε αυτό που λέμε ΄΄η τέχνη για την τέχνη΄΄. Καθόλου. Έθεσε τον εαυτό του και την τέχνη του στην υπηρεσία των αδύναμων αυτού του κόσμου. Θέλησε να δείξει στον υπόλοιπο πλανήτη ότι αυτοί που φωτογράφισε και κάτω από τις δεδομένες συνθήκες κάθε φορά, υπάρχουν. Όπως είπε ο ίδιος σε μια από τις κουβέντες που έκανε με τον Γιώργο Αρχιμανδρίτη και εμπεριέχονται σε αυτό το μικρό βιβλιάράκι «Αυτό θέλω να πω κι εγώ με τις φωτογραφίες μου. Να μπω στα σπίτια όλου του κόσμου και να φωνάξω: ΄΄Κοιτάξτε αυτούς τους ανθρώπους! Χρειάζονται τη βοήθειά σας!΄΄ Θεωρώ χρέος μου να δείχνω τι συμβαίνει και να κάνω τον κόσμο να νιώθει τυχερός που δε βρίσκεται σ’ αυτή τη θέση. Το τι κάνει βέβαια ο καθένας αφού δει τις φωτογραφίες μου εξαρτάται από τον ίδιο. Δική μου όμως δουλειά είναι να είμαι σίγουρος ότι κανείς στον κόσμο δε θα μπορεί ποτέ να πεί: ΄΄Δεν ήξερα!»

Πραγματικά: αν υπάρχει κάποιος φωτογράφος που απεικόνισε τα τραγικά γεγονότα που συνέβησαν στον πλανήτη μας τα πρώτα είκοσι χρόνια του 21ου αιώνα, ιδίως το προσφυγικό, αυτός είναι ο Γιάννης Μπεχράκης.

Γεννήθηκε το 1960 και πέθανε το 2019. Σπούδασε φωτογραφία και κάλυψε για το Reuters από το 1987 κάποια από τα τα σημαντικότερα διεθνή γεγονότα, όπως την κηδεία του Αγιατολάχ Χομεινί στο Ιράν, τις αλλαγές στην ανατολική Ευρώπη και τα Βαλκάνια, τις εμφύλιες συρράξεις στην Κροατία, τη Βοσνία και το Κόσοβο, τους πολέμους στην Τσετσενία, τη Σιέρα Λεόνε , τη Σομαλία, το Αφγανιστάν και τον Λίβανο, καθώς και τον Πρώτο και Δεύτερο Πόλεμο του Κόλπου. Κάλυψε επίσης για πολλά χρόνια τις ταραχές στο Ισραήλ και την Παλιστίνη, τους καταστροφικούς σεισμούς στο Κασμίρ, στην Τουρκία, στην Ελλάδα και στο Ιράν, καθώς και κοινωνικές αναταραχές και μείζονα πολιτικά γεγονότα σε όλον τον κόσμο, όπως την Αραβική Ανοιξη στην Αίγυπτο, την Τυνησία και τη Λιβύη. Το 2013 κάλυψε τις κοινωνικές αναταραχές στην Τουρκία και το 2014 την ουκρανική κρίση στο Κίεβο και τον εμφύλιο πόλεμο στην ανατολική Ουκρανία. Κάλυψε επίσης τέσσερις θερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες, το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου στις ΗΠΑ και πλήθος μεγάλων αθλητικών γεγονότων. Το 2008 μετακόμισε στην Ιερουσαλήμ ως επικεφαλής του φωτογραφικού τμήματος του Reuters στο Ισραήλ και στα παλαιστινιακά εδάφη. Το 2010 επέστρεψε στην Ελλάδα και την Κύπρο, για να καλύψει την οικονομική και πολιτική κρίση.

Οι φωτογραφίες του με τους πρόσφυγες στο Αιγαίο έκαναν πολλές φορές τον γύρο του κόσμου. Κέρδισε άπειρα φωτογραφικά βραβεία για τη δράση του. Να αναφέρω εδώ, λόγω περιορισμένου χώρου, ότι το 2015 ανακηρύχθηκε φωτορεπόρτερ της χρονιάς από την εφημερίδα Guardian και το Reuters και κέρδισε το πρώτο βραβείο στον διαγωνισμό φωτορεπορτάζ Days Japan International Awards. O Γιάννης Μπεχράκης διαδραμάτισε ηγετικό ρόλο στην ομάδα του Reuters που κέρδισε το Pulitzer στην κατηγορία Breaking News Photography για την κάλυψη της προσφυγικής κρίσης το 2015. Υπήρξε μέντορας και δάσκαλος του φωτορεπορτάζ και έδινε τακτικά διαλέξεις στη Σχολή Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης του Πανεπιστημίου της Indiana. Το 2017 έγινε Senior Editor-Special Projects του Reuters και πρεσβευτής του φωτογραφικού τμήματος.

Τι ήταν αυτό που έκανε τον Γιάννη Μπεχράκη τόσο ξεχωριστό; Μια πρώτη απάντηση και εύκολη ίσως, θα ήταν: ΄΄το αποτέλεσμα των φωτογραφιών του΄΄.

Σε αυτό το μικρό βιβλιαράκι-που έχει λιγότερες από 100 σελίδες- ο Γιώργος Αρχιμανδρίτης παραθέτει κάποιες από τις κουβέντες που έκανε μαζί του καθώς και κάποιες από τις πιο σημαντικές φωτογραφίες που τράβηξε. Παραθέτει επίσης, αποσπάσματα από τη διπλωματική εργασία του Γιάννη Μπεχράκη για το Πανεπιστήμιο του Middlesex με τίτλο: ΄΄Η ανάπτυξη της φωτογραφίας πολέμου΄΄.

Πολύ σωστά, ως έμπειρος δημοσιογράφος, ο Γιώργος Αρχιμανδρίτης έδωσε τον πρώτο ρόλο στις απαντήσεις του φωτογράφου, θέτοντας απλές και μικρές ερωτήσεις αλλά και διαπιστώσεις.

Στον μικρό πρόλογο του βιβλίου γράφει:

΄΄Το όνομα του Γιάννη Μπεχράκη είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τις σημαντικότερες στιγμές της φωτοειδησεογραφίας των τελευταίων δεκαετιών στην Ελλάδα και τον κόσμο. Απόλυτα δοσμένος σ’ αυτό που όρισε ως αποστολή του, είχε ένα ρεαλιστικό και ταυτόχρονα ιδεαλιστικό τρόπο να αποτυπώνει την πραγματικότητα και να αποκαλύπτει τις οικουμενικές της διαστάσεις. Κατέγραφε την ανθρώπινη τραγωδία , υπογραμμίζοντας ταυτόχρονα τη δύναμη της ελπίδας που εμπεριέχεται σ’ αυτή. Μάρτυρας των γεγονότων που συνθέτουν τη σύγχρονη ιστορία και υπερασπιστής εκείνων που την υφίστανται, ο Γιάννης Μπεχράκης ήταν ένας στρατευμένος ανθρωπιστής.

Στις εικόνες του, οι οποίες δηιιουργούν στον αποδέκτη τους έντονες ψυχικές δονήσεις και συνειρμούς, έβρισκα συχνά συγγένειες με έργα που σημάδεψαν την Ιστορία της Τέχνης. Ο κόκκινος ήλιος του έφερνε στον νού μου τον πίνακα ΄΄Εντύπωση-Ανατέλλων ήλιος΄΄ του Μονέ, η ηλικιωμένη Παλαιστίνια της Κω μια Παναγία του Ελ Γκρέκο. Στο βλέμμα της μικρής Σύριας της Λέσβου έβρισκα τη θλίψη ενός πορτρέτου του Φαγιούμ και στους Ιρανούς πρόσφυγες της Ειδομένης με τα ραμμένα στόματα την Αποκαθήλωση ενός Ρούμπενς, ενός Αντονυ βαν Ντάυκ ή ενός ανώνυμου βυζαντινού εικονογράφου.

Όταν του πρωτομίλησα για την αισθητική συγκίνηση που μου προκαλούσαν οι εικόνες του και για την έννοια του ωραίου, μου απάντησε:΄΄ Εγώ δεν είμαι καλλιτέχνης. Είμαι φωτορεπόρτερ, μεταφορέας ενός μηνύματος. Νιώθω άβολα να μιλώ για ομορφιά. Αισθάνομαι ένοχος΄΄.


Η ομορφιά για κείνον βρισκόταν πρωταρχικά στη δύναμη της ζωής και στο μεγαλείο του ανθρώπου. Αυτό το μεγαλείο αποτύπωσε με τον φακό του και μας το παρέδωσε με τις φωτογραφίες του΄΄.

Αξίζει τον κόπο να διαβάσει κανείς αυτά που λέει ο Γιάννης Μπεχράκης και αποτύπωσε σε αυτό το βιβλίο ο Γιώργος Αρχιμανδρίτης. Αξίζει, επίσης, να δεί ή να ξαναδεί κανείς τις εμβληματικές φωτογραφίες του που εμπεριέχονται σε αυτό το βιβλίο. Γιατί όπως είπε και ο ίδιος ο φωτογράφος σε μια από αυτές τις κουβέντες:

΄΄Η ομορφιά υπάρχει παντού γύρω μας. Καταρχάς, πέρα από καταστάσεις όπως αυτές που προανέφερα, αισθητικά η ομορφιά έχει πάρα πολύ να κάνει με το φως. Είναι το γλυκό φως του απογεύματος ή της αυγής που δείχνει τα πράγματα πιο ωραία απ’ ότι είναι. Είναι αυτό το ζεστό πορτοκαλοκόκκινο του ήλιου. Είναι οι αχτίδες που περνάνε μέσα από την ομίχλη. Είναι πολλά πράγματα. Αυτό όμως που έχω καταφέρει στα τριάντα χρόνια της δουλειάς μου είναι να τη βρίσκω ακόμα και μέσα στην ασχήμια και τη δυστυχία. Κι αυτό είναι ένα συγκλονιστικό συναίσθημα. Διότι η ομορφιά και η ασχήμια πολλές φορές περπατάνε χέρι- χέρι. Είναι σαν την ελπίδα και τον φόβο που δεν μπορούν να υπάρξουν το ένα χωρίς το άλλο. Και το έχω δεί αυτό , το έχω νιώσει, το έχω φωτογραφίσει, όπως την ομορφιά που κρύβεται μέσα στην καταστροφή. Εχω γίνει αυτόπτης μέρτυρας της συνύπαρξης αυτής. Και δεν εννοώ ότι βρίσκω όμορφη την καταστροφή ή τη δυστυχία. Ομορφιά για μένα είναι ένα ελπιδοφόρο σημάδι, μια ευγενής πράξη, μια γενναιόδωρη ενέργεια. Διότι ο πραγματικός χαρακτήρας ενός ανθρώπου στα δύσκολα φαίνεται. Όταν όλα πάνε καλά, όλοι είμαστε ευτυχισμένοι, γελάμε, περνάμε μια χαρά. Όταν όμως τα πράγματα δυσκολεύουν είτε από μια οικονομική κρίση, είτε από έναν πόλεμο, από μια φωτιά, από μια πλημμύρα, από μια οποιαδήποτε καταστροφή, μια αντάρα, μια άσχημη κατάσταση, εκεί ξαφνικά ανακαλύπτεις κάποιους ανθρώπους που υπερβαίνουν την καθημερινή λογική και τον εαυτό τους, ανθρώπους που σε εκπλήσσουν με την ανθρωπιά, την αυταπάρνηση, το θάρρος και τον ηρωισμό τους΄΄.

Ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Γιώργος Αρχιμανδρίτης είναι διδάκτωρ συγκριτικής γραμματολογίας του Πανεπιστημίου της Σορβόννης. Δοκίμια και μελέτες του έχουν δημοσιευθεί σε επιστημονικά περιοδικά, ενώ η διατριβή του "Ο μύθος του Ορφέα στον κινηματογράφο και το θέατρο του 20ού αιώνα" έχει εκδοθεί από τις εκδόσεις Presses Universitaires du Septentrion (2002). Είναι τακτικός συνεργάτης των εφημερίδων "Le Monde" και "Το Βήμα", καθώς και της Κρατικής Γαλλικής Ραδιοφωνίας (France Culture) ως παραγωγός ραδιοφωνικών ντοκιμαντέρ τέχνης και πολιτισμού. Το βιβλίο "Mot a mot", που συνυπογράφει με την Danielle Mitterand, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Cherche-Midi, ενώ το βιβλίο του "Mikis Theodorakis par lui-meme" κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Actes Sud. Είναι επίσης συγγραφέας των βιβλίων "Μελίνα - Μία σταρ στην Αμερική" (με τον Σπύρο Αρσένη) και "Θόδωρος Αγγελόπουλος - Με γυμνή φωνή". Το 2010 τιμήθηκε από το Γαλλικό Υπουργείο Πολιτισμού με τον τίτλο του Ιππότη του Τάγματος των Γραμμάτων και των Τεχνών για τη συμβολή του στον τομέα του Πολιτισμού στη Γαλλία και στον κόσμο.

ΤΟ OGDOO.GR ΠΡΟΤΕΙΝΕΙ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Το τραγούδι αλλιώς, στο email σας!

Ενημερωθείτε πρώτοι για τα τελευταία νέα στο χώρο της καλής μουσικής!