Το Έπος του ’40, η Κατοχή και η Αντίσταση μέσα από 20 εξώφυλλα δίσκων

«Το Άξιον Εστί» ηχογραφήθηκε με λαϊκό τραγουδιστή τον Γρηγόρη Μπιθικώτση, ψάλτη τον Θεόδωρο Δημήτριεφ, αφηγητή τον Μάνο Κατράκη, τη Μικρή Ορχήστρα Αθηνών, τη Χορωδία της Θάλειας Βυζαντίου, τον Κώστα Παπαδόπουλο με τον Λάκη Καρνέζη στα μπουζούκια και κυκλοφόρησε τη Μεγάλη Δευτέρα του 1964 σε διπλό δίσκο με την ετικέτα της His master’s voice. Το εξώφυλλο κοσμούσε ένας πίνακας του Γιάννη Τσαρούχη.

Χρήστος Λεοντής - Κώστας Βίρβος «Καταχνιά»

Η «Καταχνιά» σε μουσική του Χρήστου Λεοντή και στίχους του Κώστα Βίρβου, κυκλοφόρησε από την Odeon τον Μάιο του 1965, με ερμηνευτές τον Στέλιο Καζαντζίδη, την Μαρινέλλα και την Χορωδία Κορίνθου, υπό τη διδασκαλία του Αλέκου Παπαγιαννόπουλου. Η φιλολογική επιμέλεια των κειμένων του Βίρβου, που διάβασε ο Δημήτρης Μυράτ, ήταν του Νικηφόρου Βρεττάκου, την ορχήστρα και τους τραγουδιστές διηύθυνε ο συνθέτης και μπουζούκια έπαιξαν ο Γιαννάκης Αγγέλου με τον Χρήστο Νικολόπουλο. Το εξώφυλλο - έργο τέχνης φιλοτέχνησε ο ζωγράφος Σπύρος Βασιλείου.

Μίκης Θεοδωράκης - Ιάκωβος Καμπανέλλης «Μαουτχάουζεν»

Το 1966 κυκλοφόρησε από την Columbia το «Μαουτχάουζεν», ο δίσκος με τα τέσσερα τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη, σε ποίηση Ιάκωβου Καμπανέλλη με ερμηνεύτρια την Μαρία Φαραντούρη. Τραγούδια βασισμένα στο ομώνυμο βιβλίο του Καμπανέλλη και αφιερωμένα στην εποχή του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, που ήκμασε το στρατόπεδο συγκέντρωσης του Μαουτχάουζεν, όπου υπήρξε φυλακισμένος και ο ίδιος ο Καμπανέλλης.

Γιώργος Κατσαρός - Πυθαγόρας «Αλβανία»

Ένα από τα έργα που συνδέθηκαν άρρηκτα με το έπος του ‘40 κι ακούγεται κάθε χρόνο σε δεκάδες σχολικές γιορτές και εκδηλώσεις, είναι αναμφισβήτητα η «Αλβανία» σε μουσική του Γιώργου Κατσαρού και στίχους του Πυθαγόρα, που κυκλοφόρησε τον Οκτώβρη του 1973 με ερμηνεύτρια την Μαρινέλλα

Η Σοφία Βέμπο στα τραγούδια του ’40

Το 1974 κυκλοφόρησε από την Columbia μια συλλογή με τίτλο «Η Σοφία Βέμπο στα τραγούδια του ’40». Ήταν μάλλον η πρώτη φορά που συγκεντρώθηκε σε μεγάλο δίσκο ένα μέρος αυτού του υλικού. Η μακέτα του εξωφύλλου έγινε από τον Δημήτρη Αρβανίτη.

Μίμης Πλέσσας - Λευτέρης Παπαδόπουλος «Μίλα μου για τη λευτεριά»

Τον Οκτώβρη 1974, λίγους μήνες μετά την επαναφορά της δημοκρατίας στην Ελλάδα, κυκλοφόρησε από τη Lyra ένας δίσκος που, με την προηγούμενη πολιτική κατάσταση ήταν αδύνατο να κυκλοφορήσει. Ήταν το «Μίλα μου για τη λευτεριά» του Μίμη Πλέσσα και του Λευτέρη Παπαδόπουλου με τραγουδιστές τον Γιάννη Πουλόπουλο και την Ρένα Κουμιώτη. Το εξώφυλλο φιλοτέχνησε η Ευγενία Φακίνου.

Γιώργος Γεωργιάδης - Γιώργος Σιδέρης «Καισαριανή»

Το 1975 κυκλοφόρησε από τη μικρή εταιρεία Dora η «Καισαριανή», ένας δίσκος σε μουσική του Γιώργου Γεωργιάδη και στίχους του Γιώργου Σιδέρη, αφιερωμένος στους διακόσιους αγωνιστές που εκτελέστηκαν στο μπλόκο της Καισαριανής την Πρωτομαγιά του 1944. Τραγουδούσαν ο Γιώργος Γεωργιάδης, η Μαρούσα και η χορωδία του Γιώργου Κακίτση, ενώ το εξώφυλλο ήταν έργο του ζωγράφου Τάκη Σιδέρη.

Γιώργος Ζαμπέτας «Ντοκουμέντα»

Το 1975 κυκλοφόρησαν από την Polygram -με το label της Olympic- τα «Ντοκουμέντα» του Γιώργου Ζαμπέτα, με δεκατρία τραγούδια σε στίχους των Φώντα Φιλέρη, Αλέκου Καγιάντα, Νίκου Μπακογιάννη, Θάνου Σοφού, Βύρωνα Μακρίδη και Διονύση Τζεφρώνη, με ερμηνευτή τον ίδιο τον Ζαμπέτα. Το δίσκο συμπλήρωνε ένα οργανικό. Σε πέντε από τα τραγούδια, ο Φώντας Φιλέρης μετέφερε τα βιώματά του από την περίοδο της Κατοχής. Βιώματα κοινά με αυτά του Γιώργου Ζαμπέτα…

«Αντάρτικα - Chants des partisans Grecs»

Πρόκειται, μάλλον, για τον πρώτο δίσκο με αντάρτικα τραγούδια, που κυκλοφόρησε αρχικά, στα χρόνια της δικτατορίας, στο εξωτερικό και το 1977 στην Ελλάδα, από την εταιρεία Delta του Δημοσθένη Βεργή. Στην ετικέτα αναγράφεται ως τίτλος το «Κόκκινο τριαντάφυλλο».

Σε αυτό το δίσκο ο Μίκης Θεοδωράκης τραγουδά τον «Ύμνο του ΕΛΑΣ» (σε μουσική του Νίκου Τσάκωνα και στίχους της ποιήτριας Σοφίας Μαυροειδή-Παπαδάκη) και το «Του μικρού χωριού». Μαζί με αυτά, περιλαμβάνονται τραγούδια με φωνές ανταρτών του ΕΛΑΣ, αλλά και μια ηχογράφηση του τραγουδιού «Τα αετόπουλα» του Αλέκου Ξένου στη Γαλλία το 1945.

Γιώργος Νταλάρας «Ρεμπέτικα της Κατοχής»

Το 1980 κυκλοφόρησε από τη Minos ένας ξεχωριστός δίσκος με ερμηνευτή τον Γιώργο Νταλάρα και δώδεκα «Ρεμπέτικα της Κατοχής», ανάμεσα στα οποία αρκετά ακυκλοφόρητα και απαγορευμένα από τη λογοκρισία τραγούδια, που γράφτηκαν την περίοδο 1942 - 1951. Ιδιαίτερη μνεία πρέπει βεβαίως να γίνει στο πλούσιο ένθετο του δίσκου που επιμελήθηκε ο Κώστας Χατζηδουλής, με φωτογραφίες και άρθρα από την περίοδο της Κατοχής, της Αντίστασης και του Εμφυλίου, τους στίχους και πληροφορίες για τα τραγούδια.

Βασίλης Αρχιτεκτονίδης - Γιάννης Κακουλίδης «Το μπλόκο»

Το «Μπλόκο» σε μουσική του Βασίλη Αρχιτεκτονίδη και στίχους του Γιάννη Κακουλίδη κυκλοφόρησε το 1980 από την Intersound και ήταν αφιερωμένο στο φοβερό Μπλόκο της Κοκκινιάς. Η αφήγηση έγινε από τον Μάνο Κατράκη και τραγούδησαν ο Αλέξης Μιχελιουδάκης και η Ελένη Τσαγκαράκη.

Γιώργος Γεωργιάδης - Γιώργος Σιδέρης «Εσπερινός Καισαριανής»

Στο δίσκο «Εσπερινός Καισαριανής» περιλαμβάνεται η δεύτερη εκτέλεση του δίσκου των Γιώργου Γεωργιάδη και Γιώργου Σιδέρη «Καισαριανή», που εμπλουτίσθηκε με αφηγηματικά μέρη και τραγούδια. Κυκλοφόρησε το 1980 από την Sosaphone με ερμηνευτές τον Μπάμπη Τσετίνη, την Σάμη Τεχτέρη, τον Γιώργο Γεωργιάδη και χορωδία. Το 2011 επανεκδόθηκε σε cd με διαφορετικό εξώφυλλο από την GSF Music.

Πάνος Τζαβέλλας «Τα τραγούδια της Κατοχής»

Ο δίσκος «Τα τραγούδια της Κατοχής» του Πάνου Τζαβέλλα κυκλοφόρησε το 1980 από την Venus - Tzina, με δώδεκα σατιρικά τραγούδια πόλεων, φυλακής και εξορίας, αντάρτικα και δημοτικά. Τραγούδησαν ο Πάνος Τζαβέλλας με την Νατάσα Παπαδοπούλου και χορωδία.

Πάνος Τζαβέλλας «Μωραΐτικα τραγούδια της Αντίστασης»

Από την ίδια εταιρεία κυκλοφόρησαν το 1981 τα «Μωραΐτικα τραγούδια της αντίστασης» του Πάνου Τζαβέλλα με αφορμή τη συμπλήρωση 40 χρόνων από την ίδρυση του ΕΑΜ. Περιλαμβάνονται δώδεκα τραγούδια, τα περισσότερα από τα οποία είναι παραδοσιακά που διασκεύασε ο Τζαβέλλας κι αναφέρονται στα χρόνια της Κατοχής. Εκτός του Τζαβέλλα συμμετείχαν η Νατάσα Παπαδοπούλου, ο Γιάννης Γιαννόπουλος, ο Χρήστος Ζούκας, η ηθοποιός Δάφνη Σκούρα και Χορωδία.

Πάνος Τζαβέλλας «Λευτεριά Παντάνασσα»

Άλλος ένας δίσκος του Πάνου Τζαβέλλα που κυκλοφόρησε την ίδια χρονιά από την Venus - Tzina με τίτλο «Λευτεριά Παντάνασσα», με δώδεκα τραγούδια σε μουσική του Τζαβέλλα και στίχους των Πέτρου Ανταίου και Στέφανου Τηλικίδη, με αναφορές στην ίδια χρονική περίοδο με τους δυο προηγούμενους δίσκους. Τραγούδησαν ο Πάνος Τζαβέλας, η Νατάσα Παπαδοπούλου και συμμετείχε η Δάφνη Σκούρα.

«Αντάρτικα» (Επιμέλεια: Θάνος Μικρούτσικος)

Ένας από τους γνωστότερους δίσκους με αναφορές σε εκείνη την εποχή, που κυκλοφόρησε από τη Lyra το 1981, με δεκατρία αντάρτικα τραγούδια και τον ύμνο της Διεθνούς των Pierre De Geyter - Eugène Pottier, ερμηνευμένα από την Μαρία Δημητριάδη, την Αφροδίτη Μάνου και Χορωδία. Η ενορχήστρωση και διεύθυνση της ορχήστρας ήταν του Θάνου Μικρούτσικου και η φωτογραφία του εξωφύλλου του Δημήτρη Μεγαλίδη.

Σοφία Βέμπο «Έτσι τραγούδησα το ’40»

Άλλος ένας δίσκος που κυκλοφόρησε το 1981 από την Intersound, με επιλογές τραγουδιών και ηχητικών ντοκουμέντων που σχετίζονται με το Έπος του ’40, με τη φωνή της «Τραγουδίστριας της νίκης».

Πάνος Τζαβέλλας «Στ’ άρματα»

Το 1986 κυκλοφόρησε από τη μικρή εταιρεία Arioso ο δίσκος του Πάνου Τζαβέλλα «Στ’ άρματα» με μια επιλογή από αντάρτικα τραγούδια, ερμηνευμένα από τον ίδιο τον Τζαβέλλα και τη χορωδία «Ελεύθεροι Τροβαδούροι».

«28 Οκτωβρίου 1940»

Μια καταπληκτική έκδοση που κυκλοφόρησε το 1990 από την ΕΡΤ, με ένα πολυσέλιδο ένθετο με σπάνιες φωτογραφίες και χρονολόγιο της περιόδου 1940-1945, καθώς κι ένα δίσκο με είκοσι έξι ηχητικά ντοκουμέντα, από το πρώτο πολεμικό ανακοινωθέν του Ρ/Σ Αθηνών με τον αρχιεκφωνητή Κώστα Σταυρόπουλο, μέχρι την αναγγελία της απελευθέρωσης της Αθήνας από τον Γεώργιο Παπανδρέου.

«Εμπρός της Ελλάδος παιδιά»

Μια εξίσου ξεχωριστή έκδοση που κυκλοφόρησε το 2005 από την Fm Records και περιλαμβάνει ένα λεύκωμα με πλούσιο φωτογραφικό υλικό, σκίτσα και αποκόμματα, τρία cd με τραγούδια του ’40 με την Σοφία Βέμπο και ηχητικά ντοκουμέντα από επιθεωρήσεις εκείνης της περιόδου κι ένα dvd με τις μνήμες της Άννας Καλουτά από την εποχή και την τελευταία συνέντευξη της Σοφίας Βέμπο - μαζί με τον Μίμη Τραϊφόρο - στον Ηλία Μαλανδρή.