Το 1988 σύμφωνα με μαρτυρία του Γιώργου Λιάνη, ο Νταλάρας ακούγοντας τον Καζαντζίδη στο στούντιο, να ηχογραφεί σε καταπληκτική φόρμα το δίσκο Ελεύθερος, δακρύζει και του λέει πως τραγουδά σαν παλικάρι…
Την ίδια περίοδο ο Στέλιος δηλώνει: «To Ελληνικό τραγούδι πλανιέται από δω κι από κει. Οι παλιοί καπελώνονται. Στην Α’ Εθνική τραγουδάνε φίρμες που δεν αξίζουν. Είναι οι ευνοούμενοι των εταιρειών. Οι λίγοι καλοί είναι καταφρονεμένοι. Ο Σούκας είναι εξαίσιος μουσικός, χρειάστηκε 30 χρόνια για να ανακαλυφθεί. Δεν ακούω πολλά τραγούδια, είναι αλήθεια, ακούω πάντα λίγους τραγουδιστές που μου αρέσουν: τον Γιάννη Πάριο, τη Χαρούλα Αλεξίου και τον Γιώργο Νταλάρα. Η επιτυχία του Νταλάρα στα “Λάτιν” ήταν δίκαιη αλλά ο Γιώργος την ψάχνει ακόμα τη δουλειά. Όσο κι αν φανεί περίεργο αυτό που θα σου πω, δεν έχει βρει το ύφος του όπως ο Πάριος που είναι ο ερωτικός τροβαδούρος ή η Χαρούλα που είναι η μεγάλη λαϊκή τραγουδίστρια. Πάντα μου αρέσει η Μαρινέλλα και στην κηδεία της μητέρας μου συνέβη το εξής καταπληκτικό. “Ήρθα στη Mίνως για να ξανατραγουδήσουμε μαζί” μου είπε. “Κι εγώ ήρθα στην Πόλυγκραμ για να σε βρω και να ξαναδουλέψουμε μαζί” της είπα.» (09)
Την ίδια περίπου εποχή ο Καζαντζίδης δηλώνει σε συνέντευξή του: «Δυο-τρεις ακόμη να υπήρχαν σαν εμένα και σαν τον Νταλάρα, θα είχαμε αλλάξει το σύμπαν!» (10), ενώ έξι χρόνια μετά ο Γιώργος Νταλάρας θα πει στις Εικόνες: «Θέλω να διαβεί την πόρτα του Μεγάρου ο Καζαντζίδης!» (11)
Είναι μεγάλος ο καημός, λέει ένα τραγούδι του Μίκη Θεοδωράκη σε στίχους Δημήτρη Χριστοδούλου, που τραγουδούν ο Καζαντζίδης με τη Μαρινέλλα το 1961 και ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης το 1962. Ο Γιώργος Νταλάρας θα το ερμηνεύσει αρκετές φορές σε ζωντανές εμφανίσεις, μόνο μία όμως θα καταγραφεί στη δισκογραφία, αυτή από τη συναυλία με τα κινηματογραφικά έργα του Θεοδωράκη στο Ηρώδειο το 1994 με τη συμμετοχή της Metropole ορχήστρας της Ολλανδίας. Σ’ αυτό το τραγούδι με το οποίο κλείνει η συναυλία, ο τραγουδιστής σιγοντάρει τον συνθέτη, ενώ το σχετικό τηλεοπτικό ντοκουμέντο είναι μοναδικό.
Ο δεύτερος ερμηνευτής του Καημού, ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης δηλώνει στο Γιώργο Λιάνη: «Ο Καζαντζίδης από τότε που αρχίζω εγώ να τραγουδάω είναι θεός. Μεγάλος τραγουδιστής. Αντικαταστάτες δικοί μου και του Στέλιου είναι ο Νταλάρας και ο Πάριος. Ή ο Πάριος και ο Νταλάρας.» (12)
Ένα από τα τραγούδια που το 1984 ακούστηκε από τον Νταλάρα στην τηλεόραση και το ραδιόφωνο αλλά και σε πολλά ζωντανά προγράμματα και που το 1997 πέρασε και στη δισκογραφία, στη Ζωντανή Ηχογράφηση Στην Ιερά Οδό μαζί με τους Πυξ Λαξ, είναι η Ζιγκουάλα του Καζαντζίδη και του Νίκου Μουρκάκου. Εκείνη την εποχή ο Καζαντζίδης τραγουδά Πριν το χάραμα μονάχος, των Γ. Παπαϊωάννου - Χ. Βασιλειάδη (1η εκτέλεση Οδ. Μοσχονάς), που το 1983 ηχογράφησε και ο Νταλάρας στο δίσκο με τα τραγούδια από το Τηλεοπτικό Αφιέρωμα Στον Γιάννη Παπαϊωάννου.
Το 2001 ο Γιώργος Νταλάρας παρουσιάζει στο Μέγαρο Μουσικής την παράσταση-αφιέρωμα στον Βασίλη Τσιτσάνη, μαζί με τον Γεράσιμο Ανδρεάτο, την Ελένη Τσαλιγοπούλου και τη Γιώτα Δρακιά. Οι συναυλίες κυκλοφορούν το 2004 σε cd και dvd. Εκεί ακούγονται αρκετά τραγούδια, τα οποία σε πρώτη ή μεταγενέστερη εκτέλεση σφράγισε και ο Στέλιος Καζαντζίδης με τη φωνή του, κάποια απ’ αυτά στους δίσκους Ότι Δεν Είπα και Αφιέρωμα. Το 'ξερα πως θα μου φύγεις, Άσπρο πουκάμισο φορώ, Πέφτουν της βροχής οι στάλες (1η εκτέλεση Π. Τσαουσάκης), Συννεφιασμένη Κυριακή, (1η εκτέλεση Π. Τσαουσάκης - Σ. Μπέλλου), Αντιλαλούνε τα βουνά (1η εκτέλεση Σ. Τζουανάκος - Μ. Νίνου), Αραπίνες (Νύχτες μαγικές) (1η εκτέλεση Ι. Γεωργακοπούλου - Στ. Περπινιάδης), Γιατί με ξύπνησες πρωί (1η εκτέλεση Π. Τσαουσάκης), Για τα μάτια π’αγαπώ (1η εκτέλεση Μ. Νίνου - Π. Τσαουσάκης - Β. Τσιτσάνης). Και φυσικά το Μπαξέ Τσιφλίκι (1η εκτέλεση Στ. Παγιουμτζής), που στη δισκογραφία καταγράφτηκε δυο φορές με τη φωνή του Καζαντζίδη, το 1962 και το 1965. Το συγκεκριμένο τραγούδι ξανακούστηκε με τις φωνές του Νταλάρα και της Μαρινέλλας στις κοινές τους εμφανίσεις το 2002-2003, καθώς και στο cd που κυκλοφόρησε με τον τίτλο Μαζί. Εκεί υπήρχαν αρκετές αναφορές στον Καζαντζίδη. Τώρα που φεύγω απ'τη ζωή (Στ. Καζαντζίδης - Ε. Παπαγιαννοπούλου), Η πρώτη αγάπη σου είμαι εγώ (Γ. Μητσάκης), Με το βοριά (Γ. Ζαμπέτας - Δ. Χριστοδούλου), Παράπονο (Μ. Θεοδωράκης - Δ. Χριστοδούλου), Ας παν στην ευχή τα παλιά (Απ. Καλδάρας), Το πέλαγο είναι βαθύ (Μ. Χατζιδάκις - Ν. Γκάτσος) (1η εκτέλεση Ν. Μούσχουρη) αλλά και τα Σαββατόβραδο (Μ. Θεοδωράκη - Τ. Λειβαδίτη) και Πολλά καράβια φεύγουνε (Γιώργου Λαύκα) τα οποία έμειναν τελικά εκτός δίσκου.
Το 2002 στις παραστάσεις του Από Καρδιάς στο Ζυγό, που αργότερα αποτυπώνονται και σε cd, ο Γιώργος Νταλάρας τραγουδά Ότι αγαπάω εγώ πεθαίνει, μια από τις πιο συχνές αναφορές του στον Καλδάρα και τον Καζαντζίδη (στίχοι Γ. Σαμολαδά), αλλά και το Μη μου λέτε γι’ αυτήν των Ν. Πετρίδη, Σ. Καζαντζίδη & Πυθαγόρα, μαζί με τον Γεράσιμο Ανδρεάτο. Το Ότι αγαπάω εγώ πεθαίνει αποτυπώθηκε από τον τηλεοπτικό φακό το 1988, όταν ο Νταλάρας το τραγούδησε μαζί με τον συνθέτη του στην εκπομπή της Μαλβίνας Κάραλη, Νότες Και Λόγια στην ΕΡΤ.
Λίγα χρόνια μετά, το 2007, στις δυο συναυλίες με τίτλο Τραγούδια Με Ουσίες στο Ηρώδειο, που κι αυτές θα κυκλοφορήσουν σε cd & dvd, ο Γιώργος Νταλάρας «αναμετράται» με ένα από τα αγαπημένα του τραγούδια, για το οποίο ο Καζαντζίδης είχε δηλώσει πως είναι «το πιο καλό κοστούμι που έραψε ο Άκης Πάνου για τη φωνή του», που λέει Η ζωή μου όλη είναι ένα τσιγάρο… Εκεί ακούγεται και Ο μάγκας του Βοτανικού του Σπύρου Περιστέρη, αλλά με βάση την πρώτη του εκδοχή, όπως τραγουδήθηκε δηλαδή από τον Ζαχαρία Κασιμάτη το 1934 και όχι όπως διασκευάσθηκε το 1953 από τους Χ. Βασιλειάδη και Στ. Περπινιάδη και ηχογραφήθηκε από τον Στέλιο Καζαντζίδη.
Την επόμενη χρονιά ο Νταλάρας συνοδεύει την Γλυκερία στο Έχω μια αγάπη των Θεοδωράκη-Λειβαδίτη, στο δίσκο Τα Θεμέλιά Μου Στα Βουνά, με τις επανεκτελέσεις της Γλυκερίας σε τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη. Την ίδια χρονιά σε ένα κύκλο παραστάσεων-αφιέρωμα στο ρεμπέτικο με τίτλο Σαν Τραγούδι Μαγεμένο, που το 2009 κυκλοφορεί και σε cd & dvd, ο Νταλάρας τραγουδά, εκτός των Συννεφιασμένη Κυριακή, Νύχτες μαγικές, Για τα μάτια π' αγαπώ και Μπαξέ Τσιφλίκι και τρία τραγούδια που ηχογραφήθηκαν και με τη φωνή του Καζαντζίδη. Παίξε Χρήστο το μπουζούκι (Β. Τσιτσάνης) (1η εκτέλεση Π. Τσαουσάκης), Καρδιά παραπονιάρα (Απ. Χατζηχρήστος - Γ. Λελάκης) (1η εκτέλεση Τ. Μπίνης) και το Ηλιοβασίλεμα σωστό (Γ. Λαύκας - Κ. Μάνεσης) (1η εκτέλεση Ορ. Κρεούζης).
Αυτά όσον αφορά την επίσημη δισκογραφία. Ο Γιώργος Νταλάρας όμως δεν είναι μόνο η δισκογραφία του… Δεν ήταν λίγες οι φορές που σε συναυλίες και σε τηλεοπτικές ή ραδιοφωνικές εκπομπές, διάλεξε να πει τραγούδια που καταγράφτηκαν σε πρώτη ή μεταγενέστερη εκτέλεση με τη φωνή του Καζαντζίδη… Σημαντικές στιγμές που έμειναν εκτός δισκογραφίας. Παραθέτω εδώ ένα δείγμα με όσα από τα τραγούδια αυτά έχω καταγράψει τα τελευταία 35 χρόνια περίπου. Σίγουρα θα υπάρχουν κι άλλα…
1) Σαββατόβραδο (Μ.Θεοδωράκης-Τ.Λειβαδίτης)
2) Βράχο βράχο τον καημό μου (Μ.Θεοδωράκης-Δ.Χριστοδούλου)
3) Τα παραθύρια ορθάνοιχτα (Μ.Θεοδωράκης-Μ.Κακογιάννης)
4) Ο μπάρμπα-Γιάννης (Χ.Νικολόπουλος-Πυθαγόρας)
5) Νυχτερίδες κι αράχνες (Χ.Νικολόπουλος-Κ.Βίρβος)
6) Γυρίζω απ' τη νύχτα (Χ.Νικολόπουλος-Πυθαγόρας)
7) Πάει κι αυτός (Χ.Νικολόπουλος-Πυθαγόρας) (Χ.Αλεξίου-Γ.Νταλάρας)
8) Το αγριολούλουδο (Χ.Νικολόπουλος-Πυθαγόρας) (Χ.Αλεξίου-Γ.Νταλάρας)
9) Απόψε σ' έχω στην αγκαλιά μου (Χ.Νικολόπουλος-Πυθαγόρας)
10) Πολλά καράβια φεύγουνε (Γ.Λαύκας) (ντουέτο με τη Μαρινέλλα ή τη Γλυκερία)
11) Η κοινωνία (Β.Καραπατάκης-Χ.Κολοκοτρώνης)
12) Στο άδειο προσκεφάλι (Χ.Κολοκοτρώνης-Μπ.Δαλιάνης)
13) Kλάψε σήμερα καρδιά μου (Β.Τσιτσάνης) (απόσπασμα)
14) Τέτοια κούκλα και τσαχπίνα (Χ.Κολοκοτρώνης-Ι.Διαμαντόπουλος)
15) Είδα κι έπαθα κυρά μου (Χ.Κολοκοτρώνης-Σ.Χρυσίνης-Στ.Παντελίδης)
16) Στο τραπέζι που τα πίνω (Απ.Καλδάρας-Ε.Παπαγιαννοπούλου)
17) Μια παλιά ιστορία (Στ.Καζαντζίδης-Κ.Βίρβος)
18) Μαντουμπάλα (Στ.Καζαντζίδης)
19) Υπάρχω (Χ.Νικολόπουλος-Πυθαγόρας) (μαζί με τους Μαρινέλλα, Χ. Αλεξίου, Γλυκερία, Δ. Μητροπάνο, Π. Τερζή)
20) Κουρασμένο παλικάρι (Μ.Χατζιδάκις-Ν.Γκάτσος) (έχουν καταγραφεί εκτελέσεις-ντουέτα με την Μαρινέλλα, Έλ.Πασπαλά, Ασ. Στρατηγού & Β.Λέανδρος) (α’εκτέλεση Ν.Μούσχουρη)
21) Άπονη ζωή-Στα χέρια σου μεγάλωσαν (Σ.Ξαρχάκος-Λ.Παπαδόπουλος) (Α’ εκτέλεση Γρ.Μπιθικώτσης)
Στις 5 Απριλίου του 2001 ο Στέλιος Καζαντζίδης εισάγεται για εξετάσεις στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών… Η αντίστροφη μέτρηση έχει αρχίσει… Τον Αύγουστο ο Γιώργος Νταλάρας τον επισκέπτεται στο νοσοκομείο, ενώ σχετικό δημοσίευμα της εποχής γράφει: «Με δυσκολία κατάφερε να συγκρατήσει τα δάκρυά του ο Γιώργος Νταλάρας, αντικρίζοντας τον Στέλιο Καζαντζίδη στο Ιατρικό Κέντρο. Ήταν απόγευμα της Κυριακής, στις 7 ακριβώς, όταν ο Νταλάρας πήγε να επισκεφθεί το μεγάλο μας βάρδο. Μπαίνοντας στο δωμάτιο 917, πλησίασε τον Στέλιο τον φίλησε και του έδωσε μια εικόνα της Παναγίας. Το ίδιο συγκινημένος κι ο Στέλιος, γύρισε στον Νταλάρα και του είπε: ''Να μην κουράζεσαι πολύ. Να μη δουλεύεις τόσο. Πάντως να ξέρεις ότι όλοι είμαστε περήφανοι για σένα”.» (13)
Στις 14 Σεπτεμβρίου του 2001 ο Καζαντζίδης, περνά τη «δεύτερη πόρτα της ζωής»… Στην Ελευσίνα, όπου πραγματοποιείται η νεκρώσιμη ακολουθία ο κόσμος συρρέει κατά χιλιάδες… Ο Νταλάρας μαζί με τη Μαρινέλλα ανάμεσά τους. Εκείνες τις μέρες δηλώνει στο Έθνος: «Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι ο Στέλιος Καζαντζίδης φεύγοντας παίρνει μαζί του και το λαϊκό τραγούδι, που αυτός διαμόρφωσε, έτσι όπως το ξέρουμε τα τελευταία 40-50 χρόνια. Κλείνει έτσι η ιστορική περίοδος αυτού του είδους, του οποίου υπήρξε μοναδικός ηγέτης και εκφραστής. Δάσκαλος για πολλούς, δημιούργησε μια μεγάλη σχολή ερμηνείας και πολλοί του χρωστούν τιμή γι αυτό. Ο Καζαντζίδης εξέφρασε όσο κανένας άλλος αυτό που λέμε λαϊκή ψυχή. Είναι μεγάλος ο πόνος για την απώλειά του, αλλά παρηγοριά το ότι όσοι τον αγαπούν θα τον θυμούνται πάντα και δεν θα αφήσουν τη φωνή του και τον μύθο του να ξεθωριάσουν. Θέλω να εκφράσω τα συλλυπητήριά μου στην οικογένειά του, στον αδελφό του, Στάθη, και να δηλώσω την εκτίμησή και τον σεβασμό μου στην κυρία Βάσω Καζαντζίδη για το κουράγιο της και τη στάση της όλο αυτόν τον δύσκολο καιρό.» (14)
Το Σεπτέμβρη του 2009 πραγματοποιούνται στο Καλλιμάρμαρο της Αθήνας και στο Καυταντζόγλειο στάδιο της Θεσσαλονίκης δυο μεγάλες συναυλίες αφιερωμένες στη μνήμη του Στέλιου. Τραγουδούν εκτός του Νταλάρα, η Μαρινέλλα, η Χάρις Αλεξίου, η Γλυκερία, ο Δημήτρης Μητροπάνος και ο Πασχάλης Τερζής. Στη συνέντευξη τύπου ο Νταλάρας λέει: «Ο Στέλιος Καζαντζίδης είναι μια ολόκληρη ιστορία. Αν μπορεί κανείς μέσα σε λίγα λεπτά να πει κάποια πράγματα για τον Καζαντζίδη, νομίζω ότι είναι απαραίτητο σήμερα να το κάνει. Νομίζω ότι όλοι όσοι είμαστε εδώ, έχουμε κάποια σχέση με τον Καζαντζίδη. Είτε υπήρξε φίλος μας, είτε υπήρξε δάσκαλος μας, έστω και από μακριά, είτε υπήρξε πολύ κοντινός μας άνθρωπος. Εγώ όντας σε μια μουσική οικογένεια, από πολύ μικρός άκουσα τον Καζαντζίδη, στην πρώτη δημοτικού περίπου και δεν τον ξέχασα ποτέ. Ακόμη και σήμερα, βάζω τα τραγούδια του, όταν ταξιδεύω και τ ’ακούω. Είναι μια εμμονή που έχουμε εμείς οι Έλληνες και μάλιστα οι Έλληνες που γεννηθήκαμε σ’ αυτή την περίοδο… Θαυμάζει κανείς τον Καζαντζίδη, όχι μόνο για την πορεία του, γιατί είναι ένα θρυλικό πρόσωπο, έζησε σε μια περίοδο που η κοινωνία τον είχε ανάγκη. Μια φωνή έστρεψε το τραγούδι από κει που ήταν, ένα παραδοσιακό, βυζαντινό, δημοτικό, ενδεχομένως κι ένα ελαφρύ τραγούδι, η φωνή του μόνο, έστρεψε τον κόσμο και δημιούργησε λαϊκό τραγούδι. Αν δείτε την ιστορία, πριν απ' τον Καζαντζίδη δεν υπήρχε λαϊκό τραγούδι, ήταν το ρεμπέτικο, τα δημοτικά, ο Παπασιδέρης, η Γεωργία Μηττάκη, οι σμυρνιοί τραγουδιστές, ο Στελλάκης, ο Κάβουρας, ο Παγιουμτζής κλπ. Πότε γεννήθηκε το λαϊκό τραγούδι; Το λαϊκό τραγούδι γεννήθηκε στα μέσα της δεκαετίας του ’50. Ποια ήταν τα λαϊκά τραγούδια και γιατί η φωνή του γέννησε το λαϊκό τραγούδι; Γιατί αν αφαιρέσουμε τις “Βαλίτσες” και τα πρώτα τραγούδια του ’52, που δεν τον αναγνωρίζεις σαν Καζαντζίδη, τον αναγνωρίζεις ως Πρόδρομο Τσαουσάκη, του άρεσε να μιμείται, ήταν πολύ καλός μίμος ο Στέλιος, τα τραγούδια που γύρισαν και έστρεψαν αυτό το τραγούδι, ήταν τα τραγούδια του Τσιτσάνη. “Ίσως αύριο”, “Άσπρο πουκάμισο φορώ”, “Παίξε Χρήστο το μπουζούκι”, “Κλάψε σήμερα καρδιά μου”, αυτά είναι τέσσερα τραγούδια του Τσιτσάνη. Δεν τα είπε σαν ρεμπέτης τραγουδιστής. Τα τραγούδησε αλλιώς, τόσο πολύ που εξεπλάγην ο Τσιτσάνης. K αι μετά βεβαίως τραγούδησε και το “Δυο πόρτες έχει η ζωή” της Ευτυχίας Παπαγιαννοπούλου. Ο Τσιτσάνης ενώ ήξερε την αξία του Καζαντζίδη, δεν πίστευε ότι θα τα πει τόσο διαφορετικά. Τα τραγούδια αυτά ήταν στηριγμένα απόλυτα στο ρεμπέτικο τραγούδι και τα έστριψε. Κι αυτή η στροφή δημιούργησε δύο σημαντικά πράγματα για το λαϊκό τραγούδι. Ένα τραγούδι το οποίο έλεγε “εξ ανατολών το φως”, αυτό έφερνε. Πολύς κόσμος από μας, όλοι οι Πόντιοι, Μικρασιάτες κλπ, μιλάμε για το μισό πληθυσμό της Ελλάδας σχεδόν, αν δεν είναι το μισό θα είναι το ένα τρίτο ή λίγο παραπάνω, έχουν μέσα τους αυτό το “μέλι της Ανατολής”. Εκείνος λοιπόν το ‘κανε τραγούδι, το ‘κανε πράξη. Συν τοις άλλοις είχε κι όλες αυτές τις αγωνίες που είχε, παιδί αριστερής οικογένειας με διωγμένους γονείς, κατατρεγμός κλπ, όλα αυτά που πέρασε ο ελληνισμός της Μικράς Ασίας, είχε και ιδιαίτερες απόψεις και εμμονές. Λαϊκό τραγούδι γι ’αυτόν ήταν τα τραγούδια που έλεγαν ένα κι ένα ίσον ένα, το πολύ πολύ κανένα, τίποτ’ άλλο. Παραπάνω απ ’το δύο δεν υπήρχε, ήταν πολύ ξεκάθαρος. Ακολούθησε λοιπόν μια γραμμή για το λαϊκό τραγούδι, στην οποία δεν μπόρεσε κανείς ν’ αντισταθεί και κανείς να τη σβήσει. Το δεύτερο πράγμα που έκανε ήταν που γέννησε τα ντουέτα. Καζαντζίδης-Μαρινέλλα. Πριν τραγουδούσαν στους δίσκους άντρες με γυναίκες. Δεν είχε συμβεί τίποτα. Από τότε λοιπόν αρχίζουμε να βλέπουμε, τον Περπινιάδη και τη Ρία Νόρμα, τον Γαβαλά και τη Ρία Κούρτη, τον Αγγελόπουλο με την Αννούλα και πάει λέγοντας. Δημιούργησε λοιπόν ένα άλλο όχημα για να διώξει το λαϊκό τραγούδι και να το πάει σε κάθε άκρη του Ελληνισμού, όπου κι αν ζούσαν Έλληνες. Αυτά πώς να τα ξεχάσει κανείς; Ποιος να τα αρνηθεί; Υπάρχει μια παραφιλολογία που λέει ότι ο Καζαντζίδης ήταν σπουδαίος τραγουδιστής αλλά είπε και κάποια τραγούδια που δεν μας πολυαρέσουν. Κι εγώ έχω τραγούδια που δεν μου πολυαρέσουν. Πολλά μπορώ να σας πω. Αλλά μ ’αρέσουν πάρα πολύ τα τραγούδια του Τσιτσάνη, τα τραγούδια του Καλδάρα, τα τραγούδια του Άκη Πάνου, τα τραγούδια του Νικολόπουλου, ορισμένα λαϊκά τραγούδια του Δερβενιώτη, σπουδαία τραγούδια… Πολλές φορές με απλοϊκούς στίχους, αλλά αξεπέραστα στην τελική τους μορφή… Αξεπέραστα… Και σχεδόν ατραγούδιστα. Αν κι εγώ πιστεύω ότι όλα τα τραγούδια όποιος και να τα λέει, πρέπει να επαναλαμβάνονται. Γιατί τα τραγούδια έχουν ανάγκη να ζούνε απ ’το στόμα καινούργιων ανθρώπων και καινούργιων ακροατών. Έτσι λοιπόν, αυτή η ιστορία με τον Καζαντζίδη είναι μια δέσμευση για μας. Δεν πρέπει ποτέ να σταματήσουμε να λέμε αυτά τα τραγούδια.» (15)
Εύλογα θα αναρωτηθεί κάποιος: «Μα καλά, τόσο τέλεια ήταν η σχέση τους; Ειδικά τα τελευταία χρόνια, ο Καζαντζίδης είχε εκφρασθεί στις συνεντεύξεις του με πολύ αρνητικές δηλώσεις για τον Νταλάρα»… Όντως έτσι είναι… Αν μπούμε όμως στη διαδικασία να αναλύσουμε αυτές τις δηλώσεις και τις αιτίες ή τις αφορμές που τις προκάλεσαν, πολύ περισσότερο τώρα, που η μια από τις δυο πλευρές δεν μπορεί να απαντήσει, ίσως να μη φτάσουν όλες οι διαδικτυακές σελίδες… Άλλωστε, προσωπικά, πάντα προσπαθώ κι αυτό είναι στάση ζωής, να κρατώ τα καλά, να τα τονίζω και όπου χρειάζεται αν μπορώ να συμβιβάζω… Ποτέ δεν ήμουν του «Διαίρει και βασίλευε» ή του «Ρίξε κι άλλο λάδι στη φωτιά»… Ελπίζω οι αναγνώστες να συγχωρήσουν αυτή μου την αδυναμία….
Ευχαριστώ ιδιαιτέρως τους φίλους Ελένη Κωστελέτου και Aποστόλη Γιαννακίδη.
Πηγές:
Την ίδια περίοδο ο Στέλιος δηλώνει: «To Ελληνικό τραγούδι πλανιέται από δω κι από κει. Οι παλιοί καπελώνονται. Στην Α’ Εθνική τραγουδάνε φίρμες που δεν αξίζουν. Είναι οι ευνοούμενοι των εταιρειών. Οι λίγοι καλοί είναι καταφρονεμένοι. Ο Σούκας είναι εξαίσιος μουσικός, χρειάστηκε 30 χρόνια για να ανακαλυφθεί. Δεν ακούω πολλά τραγούδια, είναι αλήθεια, ακούω πάντα λίγους τραγουδιστές που μου αρέσουν: τον Γιάννη Πάριο, τη Χαρούλα Αλεξίου και τον Γιώργο Νταλάρα. Η επιτυχία του Νταλάρα στα “Λάτιν” ήταν δίκαιη αλλά ο Γιώργος την ψάχνει ακόμα τη δουλειά. Όσο κι αν φανεί περίεργο αυτό που θα σου πω, δεν έχει βρει το ύφος του όπως ο Πάριος που είναι ο ερωτικός τροβαδούρος ή η Χαρούλα που είναι η μεγάλη λαϊκή τραγουδίστρια. Πάντα μου αρέσει η Μαρινέλλα και στην κηδεία της μητέρας μου συνέβη το εξής καταπληκτικό. “Ήρθα στη Mίνως για να ξανατραγουδήσουμε μαζί” μου είπε. “Κι εγώ ήρθα στην Πόλυγκραμ για να σε βρω και να ξαναδουλέψουμε μαζί” της είπα.» (09)
Την ίδια περίπου εποχή ο Καζαντζίδης δηλώνει σε συνέντευξή του: «Δυο-τρεις ακόμη να υπήρχαν σαν εμένα και σαν τον Νταλάρα, θα είχαμε αλλάξει το σύμπαν!» (10), ενώ έξι χρόνια μετά ο Γιώργος Νταλάρας θα πει στις Εικόνες: «Θέλω να διαβεί την πόρτα του Μεγάρου ο Καζαντζίδης!» (11)
Είναι μεγάλος ο καημός, λέει ένα τραγούδι του Μίκη Θεοδωράκη σε στίχους Δημήτρη Χριστοδούλου, που τραγουδούν ο Καζαντζίδης με τη Μαρινέλλα το 1961 και ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης το 1962. Ο Γιώργος Νταλάρας θα το ερμηνεύσει αρκετές φορές σε ζωντανές εμφανίσεις, μόνο μία όμως θα καταγραφεί στη δισκογραφία, αυτή από τη συναυλία με τα κινηματογραφικά έργα του Θεοδωράκη στο Ηρώδειο το 1994 με τη συμμετοχή της Metropole ορχήστρας της Ολλανδίας. Σ’ αυτό το τραγούδι με το οποίο κλείνει η συναυλία, ο τραγουδιστής σιγοντάρει τον συνθέτη, ενώ το σχετικό τηλεοπτικό ντοκουμέντο είναι μοναδικό.
Ένα από τα τραγούδια που το 1984 ακούστηκε από τον Νταλάρα στην τηλεόραση και το ραδιόφωνο αλλά και σε πολλά ζωντανά προγράμματα και που το 1997 πέρασε και στη δισκογραφία, στη Ζωντανή Ηχογράφηση Στην Ιερά Οδό μαζί με τους Πυξ Λαξ, είναι η Ζιγκουάλα του Καζαντζίδη και του Νίκου Μουρκάκου. Εκείνη την εποχή ο Καζαντζίδης τραγουδά Πριν το χάραμα μονάχος, των Γ. Παπαϊωάννου - Χ. Βασιλειάδη (1η εκτέλεση Οδ. Μοσχονάς), που το 1983 ηχογράφησε και ο Νταλάρας στο δίσκο με τα τραγούδια από το Τηλεοπτικό Αφιέρωμα Στον Γιάννη Παπαϊωάννου.
Το 2001 ο Γιώργος Νταλάρας παρουσιάζει στο Μέγαρο Μουσικής την παράσταση-αφιέρωμα στον Βασίλη Τσιτσάνη, μαζί με τον Γεράσιμο Ανδρεάτο, την Ελένη Τσαλιγοπούλου και τη Γιώτα Δρακιά. Οι συναυλίες κυκλοφορούν το 2004 σε cd και dvd. Εκεί ακούγονται αρκετά τραγούδια, τα οποία σε πρώτη ή μεταγενέστερη εκτέλεση σφράγισε και ο Στέλιος Καζαντζίδης με τη φωνή του, κάποια απ’ αυτά στους δίσκους Ότι Δεν Είπα και Αφιέρωμα. Το 'ξερα πως θα μου φύγεις, Άσπρο πουκάμισο φορώ, Πέφτουν της βροχής οι στάλες (1η εκτέλεση Π. Τσαουσάκης), Συννεφιασμένη Κυριακή, (1η εκτέλεση Π. Τσαουσάκης - Σ. Μπέλλου), Αντιλαλούνε τα βουνά (1η εκτέλεση Σ. Τζουανάκος - Μ. Νίνου), Αραπίνες (Νύχτες μαγικές) (1η εκτέλεση Ι. Γεωργακοπούλου - Στ. Περπινιάδης), Γιατί με ξύπνησες πρωί (1η εκτέλεση Π. Τσαουσάκης), Για τα μάτια π’αγαπώ (1η εκτέλεση Μ. Νίνου - Π. Τσαουσάκης - Β. Τσιτσάνης). Και φυσικά το Μπαξέ Τσιφλίκι (1η εκτέλεση Στ. Παγιουμτζής), που στη δισκογραφία καταγράφτηκε δυο φορές με τη φωνή του Καζαντζίδη, το 1962 και το 1965. Το συγκεκριμένο τραγούδι ξανακούστηκε με τις φωνές του Νταλάρα και της Μαρινέλλας στις κοινές τους εμφανίσεις το 2002-2003, καθώς και στο cd που κυκλοφόρησε με τον τίτλο Μαζί. Εκεί υπήρχαν αρκετές αναφορές στον Καζαντζίδη. Τώρα που φεύγω απ'τη ζωή (Στ. Καζαντζίδης - Ε. Παπαγιαννοπούλου), Η πρώτη αγάπη σου είμαι εγώ (Γ. Μητσάκης), Με το βοριά (Γ. Ζαμπέτας - Δ. Χριστοδούλου), Παράπονο (Μ. Θεοδωράκης - Δ. Χριστοδούλου), Ας παν στην ευχή τα παλιά (Απ. Καλδάρας), Το πέλαγο είναι βαθύ (Μ. Χατζιδάκις - Ν. Γκάτσος) (1η εκτέλεση Ν. Μούσχουρη) αλλά και τα Σαββατόβραδο (Μ. Θεοδωράκη - Τ. Λειβαδίτη) και Πολλά καράβια φεύγουνε (Γιώργου Λαύκα) τα οποία έμειναν τελικά εκτός δίσκου.
Το 2002 στις παραστάσεις του Από Καρδιάς στο Ζυγό, που αργότερα αποτυπώνονται και σε cd, ο Γιώργος Νταλάρας τραγουδά Ότι αγαπάω εγώ πεθαίνει, μια από τις πιο συχνές αναφορές του στον Καλδάρα και τον Καζαντζίδη (στίχοι Γ. Σαμολαδά), αλλά και το Μη μου λέτε γι’ αυτήν των Ν. Πετρίδη, Σ. Καζαντζίδη & Πυθαγόρα, μαζί με τον Γεράσιμο Ανδρεάτο. Το Ότι αγαπάω εγώ πεθαίνει αποτυπώθηκε από τον τηλεοπτικό φακό το 1988, όταν ο Νταλάρας το τραγούδησε μαζί με τον συνθέτη του στην εκπομπή της Μαλβίνας Κάραλη, Νότες Και Λόγια στην ΕΡΤ.
Λίγα χρόνια μετά, το 2007, στις δυο συναυλίες με τίτλο Τραγούδια Με Ουσίες στο Ηρώδειο, που κι αυτές θα κυκλοφορήσουν σε cd & dvd, ο Γιώργος Νταλάρας «αναμετράται» με ένα από τα αγαπημένα του τραγούδια, για το οποίο ο Καζαντζίδης είχε δηλώσει πως είναι «το πιο καλό κοστούμι που έραψε ο Άκης Πάνου για τη φωνή του», που λέει Η ζωή μου όλη είναι ένα τσιγάρο… Εκεί ακούγεται και Ο μάγκας του Βοτανικού του Σπύρου Περιστέρη, αλλά με βάση την πρώτη του εκδοχή, όπως τραγουδήθηκε δηλαδή από τον Ζαχαρία Κασιμάτη το 1934 και όχι όπως διασκευάσθηκε το 1953 από τους Χ. Βασιλειάδη και Στ. Περπινιάδη και ηχογραφήθηκε από τον Στέλιο Καζαντζίδη.
Αυτά όσον αφορά την επίσημη δισκογραφία. Ο Γιώργος Νταλάρας όμως δεν είναι μόνο η δισκογραφία του… Δεν ήταν λίγες οι φορές που σε συναυλίες και σε τηλεοπτικές ή ραδιοφωνικές εκπομπές, διάλεξε να πει τραγούδια που καταγράφτηκαν σε πρώτη ή μεταγενέστερη εκτέλεση με τη φωνή του Καζαντζίδη… Σημαντικές στιγμές που έμειναν εκτός δισκογραφίας. Παραθέτω εδώ ένα δείγμα με όσα από τα τραγούδια αυτά έχω καταγράψει τα τελευταία 35 χρόνια περίπου. Σίγουρα θα υπάρχουν κι άλλα…
1) Σαββατόβραδο (Μ.Θεοδωράκης-Τ.Λειβαδίτης)
2) Βράχο βράχο τον καημό μου (Μ.Θεοδωράκης-Δ.Χριστοδούλου)
3) Τα παραθύρια ορθάνοιχτα (Μ.Θεοδωράκης-Μ.Κακογιάννης)
4) Ο μπάρμπα-Γιάννης (Χ.Νικολόπουλος-Πυθαγόρας)
5) Νυχτερίδες κι αράχνες (Χ.Νικολόπουλος-Κ.Βίρβος)
6) Γυρίζω απ' τη νύχτα (Χ.Νικολόπουλος-Πυθαγόρας)
7) Πάει κι αυτός (Χ.Νικολόπουλος-Πυθαγόρας) (Χ.Αλεξίου-Γ.Νταλάρας)
8) Το αγριολούλουδο (Χ.Νικολόπουλος-Πυθαγόρας) (Χ.Αλεξίου-Γ.Νταλάρας)
9) Απόψε σ' έχω στην αγκαλιά μου (Χ.Νικολόπουλος-Πυθαγόρας)
10) Πολλά καράβια φεύγουνε (Γ.Λαύκας) (ντουέτο με τη Μαρινέλλα ή τη Γλυκερία)
11) Η κοινωνία (Β.Καραπατάκης-Χ.Κολοκοτρώνης)
12) Στο άδειο προσκεφάλι (Χ.Κολοκοτρώνης-Μπ.Δαλιάνης)
13) Kλάψε σήμερα καρδιά μου (Β.Τσιτσάνης) (απόσπασμα)
14) Τέτοια κούκλα και τσαχπίνα (Χ.Κολοκοτρώνης-Ι.Διαμαντόπουλος)
15) Είδα κι έπαθα κυρά μου (Χ.Κολοκοτρώνης-Σ.Χρυσίνης-Στ.Παντελίδης)
16) Στο τραπέζι που τα πίνω (Απ.Καλδάρας-Ε.Παπαγιαννοπούλου)
17) Μια παλιά ιστορία (Στ.Καζαντζίδης-Κ.Βίρβος)
18) Μαντουμπάλα (Στ.Καζαντζίδης)
19) Υπάρχω (Χ.Νικολόπουλος-Πυθαγόρας) (μαζί με τους Μαρινέλλα, Χ. Αλεξίου, Γλυκερία, Δ. Μητροπάνο, Π. Τερζή)
20) Κουρασμένο παλικάρι (Μ.Χατζιδάκις-Ν.Γκάτσος) (έχουν καταγραφεί εκτελέσεις-ντουέτα με την Μαρινέλλα, Έλ.Πασπαλά, Ασ. Στρατηγού & Β.Λέανδρος) (α’εκτέλεση Ν.Μούσχουρη)
21) Άπονη ζωή-Στα χέρια σου μεγάλωσαν (Σ.Ξαρχάκος-Λ.Παπαδόπουλος) (Α’ εκτέλεση Γρ.Μπιθικώτσης)
Στις 5 Απριλίου του 2001 ο Στέλιος Καζαντζίδης εισάγεται για εξετάσεις στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών… Η αντίστροφη μέτρηση έχει αρχίσει… Τον Αύγουστο ο Γιώργος Νταλάρας τον επισκέπτεται στο νοσοκομείο, ενώ σχετικό δημοσίευμα της εποχής γράφει: «Με δυσκολία κατάφερε να συγκρατήσει τα δάκρυά του ο Γιώργος Νταλάρας, αντικρίζοντας τον Στέλιο Καζαντζίδη στο Ιατρικό Κέντρο. Ήταν απόγευμα της Κυριακής, στις 7 ακριβώς, όταν ο Νταλάρας πήγε να επισκεφθεί το μεγάλο μας βάρδο. Μπαίνοντας στο δωμάτιο 917, πλησίασε τον Στέλιο τον φίλησε και του έδωσε μια εικόνα της Παναγίας. Το ίδιο συγκινημένος κι ο Στέλιος, γύρισε στον Νταλάρα και του είπε: ''Να μην κουράζεσαι πολύ. Να μη δουλεύεις τόσο. Πάντως να ξέρεις ότι όλοι είμαστε περήφανοι για σένα”.» (13)
Στις 14 Σεπτεμβρίου του 2001 ο Καζαντζίδης, περνά τη «δεύτερη πόρτα της ζωής»… Στην Ελευσίνα, όπου πραγματοποιείται η νεκρώσιμη ακολουθία ο κόσμος συρρέει κατά χιλιάδες… Ο Νταλάρας μαζί με τη Μαρινέλλα ανάμεσά τους. Εκείνες τις μέρες δηλώνει στο Έθνος: «Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι ο Στέλιος Καζαντζίδης φεύγοντας παίρνει μαζί του και το λαϊκό τραγούδι, που αυτός διαμόρφωσε, έτσι όπως το ξέρουμε τα τελευταία 40-50 χρόνια. Κλείνει έτσι η ιστορική περίοδος αυτού του είδους, του οποίου υπήρξε μοναδικός ηγέτης και εκφραστής. Δάσκαλος για πολλούς, δημιούργησε μια μεγάλη σχολή ερμηνείας και πολλοί του χρωστούν τιμή γι αυτό. Ο Καζαντζίδης εξέφρασε όσο κανένας άλλος αυτό που λέμε λαϊκή ψυχή. Είναι μεγάλος ο πόνος για την απώλειά του, αλλά παρηγοριά το ότι όσοι τον αγαπούν θα τον θυμούνται πάντα και δεν θα αφήσουν τη φωνή του και τον μύθο του να ξεθωριάσουν. Θέλω να εκφράσω τα συλλυπητήριά μου στην οικογένειά του, στον αδελφό του, Στάθη, και να δηλώσω την εκτίμησή και τον σεβασμό μου στην κυρία Βάσω Καζαντζίδη για το κουράγιο της και τη στάση της όλο αυτόν τον δύσκολο καιρό.» (14)
Το Σεπτέμβρη του 2009 πραγματοποιούνται στο Καλλιμάρμαρο της Αθήνας και στο Καυταντζόγλειο στάδιο της Θεσσαλονίκης δυο μεγάλες συναυλίες αφιερωμένες στη μνήμη του Στέλιου. Τραγουδούν εκτός του Νταλάρα, η Μαρινέλλα, η Χάρις Αλεξίου, η Γλυκερία, ο Δημήτρης Μητροπάνος και ο Πασχάλης Τερζής. Στη συνέντευξη τύπου ο Νταλάρας λέει: «Ο Στέλιος Καζαντζίδης είναι μια ολόκληρη ιστορία. Αν μπορεί κανείς μέσα σε λίγα λεπτά να πει κάποια πράγματα για τον Καζαντζίδη, νομίζω ότι είναι απαραίτητο σήμερα να το κάνει. Νομίζω ότι όλοι όσοι είμαστε εδώ, έχουμε κάποια σχέση με τον Καζαντζίδη. Είτε υπήρξε φίλος μας, είτε υπήρξε δάσκαλος μας, έστω και από μακριά, είτε υπήρξε πολύ κοντινός μας άνθρωπος. Εγώ όντας σε μια μουσική οικογένεια, από πολύ μικρός άκουσα τον Καζαντζίδη, στην πρώτη δημοτικού περίπου και δεν τον ξέχασα ποτέ. Ακόμη και σήμερα, βάζω τα τραγούδια του, όταν ταξιδεύω και τ ’ακούω. Είναι μια εμμονή που έχουμε εμείς οι Έλληνες και μάλιστα οι Έλληνες που γεννηθήκαμε σ’ αυτή την περίοδο… Θαυμάζει κανείς τον Καζαντζίδη, όχι μόνο για την πορεία του, γιατί είναι ένα θρυλικό πρόσωπο, έζησε σε μια περίοδο που η κοινωνία τον είχε ανάγκη. Μια φωνή έστρεψε το τραγούδι από κει που ήταν, ένα παραδοσιακό, βυζαντινό, δημοτικό, ενδεχομένως κι ένα ελαφρύ τραγούδι, η φωνή του μόνο, έστρεψε τον κόσμο και δημιούργησε λαϊκό τραγούδι. Αν δείτε την ιστορία, πριν απ' τον Καζαντζίδη δεν υπήρχε λαϊκό τραγούδι, ήταν το ρεμπέτικο, τα δημοτικά, ο Παπασιδέρης, η Γεωργία Μηττάκη, οι σμυρνιοί τραγουδιστές, ο Στελλάκης, ο Κάβουρας, ο Παγιουμτζής κλπ. Πότε γεννήθηκε το λαϊκό τραγούδι; Το λαϊκό τραγούδι γεννήθηκε στα μέσα της δεκαετίας του ’50. Ποια ήταν τα λαϊκά τραγούδια και γιατί η φωνή του γέννησε το λαϊκό τραγούδι; Γιατί αν αφαιρέσουμε τις “Βαλίτσες” και τα πρώτα τραγούδια του ’52, που δεν τον αναγνωρίζεις σαν Καζαντζίδη, τον αναγνωρίζεις ως Πρόδρομο Τσαουσάκη, του άρεσε να μιμείται, ήταν πολύ καλός μίμος ο Στέλιος, τα τραγούδια που γύρισαν και έστρεψαν αυτό το τραγούδι, ήταν τα τραγούδια του Τσιτσάνη. “Ίσως αύριο”, “Άσπρο πουκάμισο φορώ”, “Παίξε Χρήστο το μπουζούκι”, “Κλάψε σήμερα καρδιά μου”, αυτά είναι τέσσερα τραγούδια του Τσιτσάνη. Δεν τα είπε σαν ρεμπέτης τραγουδιστής. Τα τραγούδησε αλλιώς, τόσο πολύ που εξεπλάγην ο Τσιτσάνης. K αι μετά βεβαίως τραγούδησε και το “Δυο πόρτες έχει η ζωή” της Ευτυχίας Παπαγιαννοπούλου. Ο Τσιτσάνης ενώ ήξερε την αξία του Καζαντζίδη, δεν πίστευε ότι θα τα πει τόσο διαφορετικά. Τα τραγούδια αυτά ήταν στηριγμένα απόλυτα στο ρεμπέτικο τραγούδι και τα έστριψε. Κι αυτή η στροφή δημιούργησε δύο σημαντικά πράγματα για το λαϊκό τραγούδι. Ένα τραγούδι το οποίο έλεγε “εξ ανατολών το φως”, αυτό έφερνε. Πολύς κόσμος από μας, όλοι οι Πόντιοι, Μικρασιάτες κλπ, μιλάμε για το μισό πληθυσμό της Ελλάδας σχεδόν, αν δεν είναι το μισό θα είναι το ένα τρίτο ή λίγο παραπάνω, έχουν μέσα τους αυτό το “μέλι της Ανατολής”. Εκείνος λοιπόν το ‘κανε τραγούδι, το ‘κανε πράξη. Συν τοις άλλοις είχε κι όλες αυτές τις αγωνίες που είχε, παιδί αριστερής οικογένειας με διωγμένους γονείς, κατατρεγμός κλπ, όλα αυτά που πέρασε ο ελληνισμός της Μικράς Ασίας, είχε και ιδιαίτερες απόψεις και εμμονές. Λαϊκό τραγούδι γι ’αυτόν ήταν τα τραγούδια που έλεγαν ένα κι ένα ίσον ένα, το πολύ πολύ κανένα, τίποτ’ άλλο. Παραπάνω απ ’το δύο δεν υπήρχε, ήταν πολύ ξεκάθαρος. Ακολούθησε λοιπόν μια γραμμή για το λαϊκό τραγούδι, στην οποία δεν μπόρεσε κανείς ν’ αντισταθεί και κανείς να τη σβήσει. Το δεύτερο πράγμα που έκανε ήταν που γέννησε τα ντουέτα. Καζαντζίδης-Μαρινέλλα. Πριν τραγουδούσαν στους δίσκους άντρες με γυναίκες. Δεν είχε συμβεί τίποτα. Από τότε λοιπόν αρχίζουμε να βλέπουμε, τον Περπινιάδη και τη Ρία Νόρμα, τον Γαβαλά και τη Ρία Κούρτη, τον Αγγελόπουλο με την Αννούλα και πάει λέγοντας. Δημιούργησε λοιπόν ένα άλλο όχημα για να διώξει το λαϊκό τραγούδι και να το πάει σε κάθε άκρη του Ελληνισμού, όπου κι αν ζούσαν Έλληνες. Αυτά πώς να τα ξεχάσει κανείς; Ποιος να τα αρνηθεί; Υπάρχει μια παραφιλολογία που λέει ότι ο Καζαντζίδης ήταν σπουδαίος τραγουδιστής αλλά είπε και κάποια τραγούδια που δεν μας πολυαρέσουν. Κι εγώ έχω τραγούδια που δεν μου πολυαρέσουν. Πολλά μπορώ να σας πω. Αλλά μ ’αρέσουν πάρα πολύ τα τραγούδια του Τσιτσάνη, τα τραγούδια του Καλδάρα, τα τραγούδια του Άκη Πάνου, τα τραγούδια του Νικολόπουλου, ορισμένα λαϊκά τραγούδια του Δερβενιώτη, σπουδαία τραγούδια… Πολλές φορές με απλοϊκούς στίχους, αλλά αξεπέραστα στην τελική τους μορφή… Αξεπέραστα… Και σχεδόν ατραγούδιστα. Αν κι εγώ πιστεύω ότι όλα τα τραγούδια όποιος και να τα λέει, πρέπει να επαναλαμβάνονται. Γιατί τα τραγούδια έχουν ανάγκη να ζούνε απ ’το στόμα καινούργιων ανθρώπων και καινούργιων ακροατών. Έτσι λοιπόν, αυτή η ιστορία με τον Καζαντζίδη είναι μια δέσμευση για μας. Δεν πρέπει ποτέ να σταματήσουμε να λέμε αυτά τα τραγούδια.» (15)
Εύλογα θα αναρωτηθεί κάποιος: «Μα καλά, τόσο τέλεια ήταν η σχέση τους; Ειδικά τα τελευταία χρόνια, ο Καζαντζίδης είχε εκφρασθεί στις συνεντεύξεις του με πολύ αρνητικές δηλώσεις για τον Νταλάρα»… Όντως έτσι είναι… Αν μπούμε όμως στη διαδικασία να αναλύσουμε αυτές τις δηλώσεις και τις αιτίες ή τις αφορμές που τις προκάλεσαν, πολύ περισσότερο τώρα, που η μια από τις δυο πλευρές δεν μπορεί να απαντήσει, ίσως να μη φτάσουν όλες οι διαδικτυακές σελίδες… Άλλωστε, προσωπικά, πάντα προσπαθώ κι αυτό είναι στάση ζωής, να κρατώ τα καλά, να τα τονίζω και όπου χρειάζεται αν μπορώ να συμβιβάζω… Ποτέ δεν ήμουν του «Διαίρει και βασίλευε» ή του «Ρίξε κι άλλο λάδι στη φωτιά»… Ελπίζω οι αναγνώστες να συγχωρήσουν αυτή μου την αδυναμία….
Ευχαριστώ ιδιαιτέρως τους φίλους Ελένη Κωστελέτου και Aποστόλη Γιαννακίδη.
Πηγές:
09. Βασίλης Λουμπρίνης Εγώ είμαι ένας τραγουδιστής (Τα Νέα-2008)
10. Ελευθεροτυπία, Ιούλιος 1988.
11. Εικόνες, 20/6/1994
12. Συνέντευξη Γρηγόρη Μπιθικώτση στον Γιώργο Λιάνη (Βασίλης Λουμπρίνης Εγώ είμαι ένας τραγουδιστής - Τα Νέα-2008)
13. Εspresso, 6-8-2001
14. Έθνος Σεπτέμβριος 2001
15. Απόσπασμα ομιλίας Γιώργου Νταλάρα στη συνέντευξη τύπου για τις συναυλίες-αφιέρωμα στο Στέλιο Καζαντζίδη στις 16/ 9/ 2009 (Αρχείο Ελένης Κωστελέτου)
Φωτογραφίες:
10. Ελευθεροτυπία, Ιούλιος 1988.
11. Εικόνες, 20/6/1994
12. Συνέντευξη Γρηγόρη Μπιθικώτση στον Γιώργο Λιάνη (Βασίλης Λουμπρίνης Εγώ είμαι ένας τραγουδιστής - Τα Νέα-2008)
13. Εspresso, 6-8-2001
14. Έθνος Σεπτέμβριος 2001
15. Απόσπασμα ομιλίας Γιώργου Νταλάρα στη συνέντευξη τύπου για τις συναυλίες-αφιέρωμα στο Στέλιο Καζαντζίδη στις 16/ 9/ 2009 (Αρχείο Ελένης Κωστελέτου)
Φωτογραφίες:
Κεντρική: Γιατί να είμαστε κι οι δυο αισθηματίες, τραγουδούν στην ΕΡΤ το 1975.
2. Κάπου στα μέσα της δεκαετίας του ’70, για μπάνιο με φίλους στον Άγιο Κωνσταντίνο (Κυριάκος Διακογιάννης Η σταύρωση ενός ειδώλου (Εκδόσεις Λαδιά 1983)
3. Οι κυβερνήσεις πέφτουνε μα ο Στελάρας μένει!» Δήλωση του Γιώργου Νταλάρα
4. Γιώργος Νταλάρας, Μαρινέλλα.
2. Κάπου στα μέσα της δεκαετίας του ’70, για μπάνιο με φίλους στον Άγιο Κωνσταντίνο (Κυριάκος Διακογιάννης Η σταύρωση ενός ειδώλου (Εκδόσεις Λαδιά 1983)
3. Οι κυβερνήσεις πέφτουνε μα ο Στελάρας μένει!» Δήλωση του Γιώργου Νταλάρα
4. Γιώργος Νταλάρας, Μαρινέλλα.
