Ο βραβευμένος σκηνοθέτης Δημήτρης Βερνίκος αποκαλύπτει στον Παύλο Παπαδόπουλο και το «Κ» της Καθημερινής (10-2-2018 - Νο767) το ανέκδοτο λιμπρέτο «Μεταμορφώσεις» του Μάνου Χατζιδάκι.
Όπως επισημαίνει ο Δημήτρης Βερνίκος, ο Χατζιδάκις δημιούργησε μια αλληγορία με βάση το φύλο που είναι μεγαλύτερη και ανεξάρτητη για τον προβληματισμό για το φύλλο…
«Οι Μεταμορφώσεις δεν είναι ένα… σεξουαλικό μανιφέστο, αλλά μια αλληγορία για μια κοινωνία που έχει καταλύσει οποιονδήποτε περιορισμό σε κάθε πεδίο σκέψης και δράσης, θέλοντας να φτάσει στη συνολική ανταρσία».
Η εισαγωγή από τις «Μεταμορφώσεις»
Από ένα γράμμα του Μάνου Χατζιδάκι προς τον Δημήτρη Βερνίκο στις 14 του Μάη 1967…*
Στις «Μεταμορφώσεις» προσπαθώ να δημιουργήσω για πρώτη φορά ήρωες χωρίς γένος. Θέλω να περιγράψω μια νεότητα που αρχίζει να υποπτεύεται πως κάποτε ο άνθρωπος θάναι γυναίκα και άντρας μαζί, απόλυτα ελευθερωμένος αλλά και πειθαρχημένος σε μια καινούργια Τάξη, κερδίζοντας έτσι την αιωνιότητά του.
Στο μεταξύ, όπως σε κάθε αρχή, έτσι κι εδώ σχηματίζεται το όραμα από τη σύγκρουση αυτής της επαναστατημένης νεότητας με την υπάρχουσα «παλιά τάξη» πραγμάτων και ανθρώπων, έτσι φθαρμένη και εξευτελισμένη, καθώς υπάρχει ακόμα στον καιρό μας. Οι Νέοι σήμερα είναι οραματιστές. Δεν έχουν Θεό για νάναι πιστοί ή οπαδοί. Γι’ αυτό και η επανάστασή τους, θάλεγα, είναι παράξενη. Χωρίς αρχηγό, χωρίς οργανώσεις, χωρίς σημαίες και συνθήματα, αλλά με μια τρομαχτική αντιστοιχία σ’ όλη τη γη, από τη μία άκρη ως την άλλη, παρουσιάζεται επίμονη, άτρωτη κι οριστική. Δεν τίθεται θέμα επιτυχίας της ή μη. Με ακρίβεια μαθηματική ο χρόνος εργάζεται γι’ αυτήν.
Καθώς είπα, θάναι μια επανάσταση οριστική, που θα χωρίσει τελειωτικά τους αιώνες της μνήμης απ’ τους αιώνες που θα επακολουθήσουν και θα τους ονόμαζα της τάξης ή του συστήματος.
Την επανάσταση την προετοιμάζουν οι κατακήσεις της Φυσικής. Γενιά πάνω στην αρχή της αλλαγής είναι η γενιά μας, χωρίς καθοδήγηση, μα με ένα ένστικτο πιο ισχυρό απ’ τη νεκρή γενιά που πάντα αμύνεται.
Στην σύγκρουση αυτή δεν υπάρχει θέση κι Αντίθεση - διαλεκτική βάση στις μέχρι τώρα επαναστάσεις.
Για πρώτη φορά η βάση αλλάζει κι αυτή είναι η άλλη, η διαφορετική ζωή, με τους άλλους Νόμους και την άλλη Τάξη, που οι Νέοι σήμερα αρχίζουν να γίνονται οραματιστές Της.
Μια ζωή που θα πειθαρχεί σε μιαν Αστρική -ας την ονομάσουμε- Τάξη και που θα αναθεωρήσει εκ βάθρων τα προβλήματα της Ζωής, του Θανάτου και των ανθρώπινων σχέσεων.
Το πρόβλημα της αθανασίας δεν θάναι πρόβλημα βιολογικό ή μεταφυσικό, αλλά καθαρά μαθηματικό, τμήμα ενός αριθμητικού συστήματος, που οι άνθρωποι θα αποτελούν τα παράγωγά του.
Οι Νέοι βέβαια σήμερα στο σύνολό τους δεν ζούνε φιλοσοφικά, κι ακόμη περισσότερο βιολογικά, την αλλαγή που επέρχεται. Μα με το ένστικτο και τη φυσική τους ευαισθησία δέχονται μόρια επιρροής από έναν άλλον κόσμο που επίμονα οραματίζονται λες κι ένα καινούργιο χημικό στοιχείο στον αέρα έχει μπει μέσα τους για να τους αλλοιώνει και να τους μεθά.
Ακριβώς αυτήν την στιγμή αυτών των πρώτων αλλοιώσεων θέλω να φωτίσω στις «Μεταμορφώσεις», σε μια σύνθεση επική και ποιητική μαζί.
Μ.Χ.
Νέα Υόρκη
*Στο τέλος του ίδιου του έργου ο Μάνος Χατζιδάκις έχει προσθέσει: «Αυτό το έργο είναι μια πραγματική περιπέτεια εντός μου, μες σε δύο τρία κρίσιμα χρόνια της ζωής μου. Το χαρίζω στον αδερφό μου, τον φίλο μου και γυιό μου Δ.Β., που μ’ έκανε να στραφώ και να δω έτσι ώριμα τον ευατό μου και τον κόσμο».
**Στα έξι χρόνια της Νέας Υόρκης ο Χατζιδάκις έστειλε πάνω από 300 επιστολές στον Βερνίκο…
Πηγή: «Κ» της Καθημερινής (10-2-2018 -Νο767)
