Της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος αύριο και δεν είναι λίγες οι περιοχές της χώρας που έβαλαν τα καλά τους για να υποδεχθούν τη μεγάλη γιορτή.
Ανάμεσά τους και η «Καλή μεριά» της Θεσσαλονίκης, η αγαπημένη μου Καλαμαριά, «η πολιτεία της φτώχειας και του ονείρου», όπως την αποκάλεσε η συγγραφέας Αγγελική Στεργίου στο βιβλίο της «Καλαμαριά – Μνήμη και φως».
Ο Μητροπολιτικός Ναός της πόλης είναι αφιερωμένος στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος. Έτσι, η Καλαμαριά γιορτάζει αυτές τις μέρες, με μια σειρά εκδηλώσεων που πραγματοποιούνται στην πλατεία Προσφυγικού Ελληνισμού (πλατεία Δημαρχείου).
7 καλλιτέχνες μιλούν για την Καλαμαριά
Με αυτή την αφορμή, σκέφτηκα σήμερα να θυμηθούμε τις απόψεις επτά σπουδαίων καλλιτεχνών για την Καλαμαριά, όπως αποτυπώθηκαν σε συνεντεύξεις που μου παραχώρησαν από το 2007 μέχρι το 2011 και δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό «Πολίτης Κ» που εκδίδει ο Δήμος Καλαμαριάς, αλλά και στο διαδικτυακό, μουσικό περιοδικό Music Heaven.
Η αρχή έγινε με τον Γιώργο Νταλάρα σε μια συνέντευξη που δημοσιεύθηκε στον «Πολίτη Κ» τον Σεπτέμβριο του 2007:
-Κλείνοντας θα ήθελα να μας πείτε δυο λόγια για τον κόσμο της Καλαμαριάς. Μιας πόλης στην οποία έχετε εκατοντάδες φίλους και θαυμαστές. Μιας προσφυγούπολης που στην πορεία του χρόνου εξελίχθηκε σε μια σύγχρονη πόλη-πρότυπο για πολλές άλλες πόλεις της χώρας μας.
-Α, η Καλαμαριά! Μια πόλη με ανοιχτά παντζούρια ακόμα, που θα έλεγε ο αγαπημένος μου Κουγιουμτζής. Άνθρωποι ανοιχτόκαρδοι, δημοκρατικοί, φιλότιμοι, με αρραγή κοινωνικό ιστό, εργατικοί, ανθρώπινοι. Αν ήταν έτσι όλη η Ελλάδα δεν θα είχαμε να φοβηθούμε τίποτα. Αυτό μας κατέστρεψε ξέρετε. Που κλείσαμε τα παράθυρά μας στον γείτονα και βυθιστήκαμε στην αλαζονεία μας...
Το Νοέμβρη της ίδιας χρονιάς δημοσιεύθηκε στο ίδιο περιοδικό συνέντευξη του Παντελή Θαλασσινού, που μας είπε για την Καλαμαριά:
Οι πρόσφυγες, σε όλη τη χώρα, όχι μόνο στη Θεσσαλονίκη, ήταν αυτοί που εδώ τους έλεγαν Τούρκους και στην πατρίδα τους Γκιαούρηδες, δούλεψαν πιο πολύ απ όλους. Είχαν ανάγκη να κάνουν καινούργια πατρίδα, να γίνουν νοικοκυραίοι και να εγκαταστήσουν το αρχονταρίκι τους. Αγάπησαν τη Θεσσαλονίκη, και την περιοχή που εποίκησαν και δούλεψαν γι αυτή. Κι αυτοί που έχουν μάθει να δουλεύουν ανταμείβονται. Γι αυτό και η Καλαμαριά, είναι στολίδι, και ανθρώπινη.
Σειρά του λαϊκού συνθέτη και δεξιοτέχνη του μπουζουκιού Θανάση Πολυκανδριώτη, σε μια συνέντευξη που δημοσιεύθηκε τον Ιανουάριο το 2008 στον «Πολίτη K»:
-Θα ήθελα να μας πεις δυο λόγια για την Καλαμαριά, μια πόλη που αγαπά το λαϊκό τραγούδι και στην οποία έχεις πολλούς φίλους και θαυμαστές.
-Ποιος δεν ξέρει την Καλαμαριά για την οποία γράφτηκαν τραγούδια πολλά, για τους ανθρώπους της, τους επώνυμους καλλιτέχνες και τους ανώνυμους πατριώτες, αυτούς που έφεραν την παράδοση από τη Σμύρνη, τον Πόντο και τις άλλες γωνιές του Ελληνισμού αλλά και για όλους αυτούς που αγαπούν πραγματικά το λαϊκό μας πολιτισμό. Όταν προφέρεις την ονομασία Καλαμαριά, εννοείς όλη τη Θεσσαλονίκη. Αυτή είναι η άποψή μου για την πόλη σας.
Ιδιαίτερη τιμή για την πόλη μας, αποτέλεσε μια μεγάλη συνέντευξη του Μίκη Θεοδωράκη στον υπογράφοντα, που πραγματοποιήθηκε στο σπίτι του, στη σκιά της Ακρόπολης και δημοσιεύθηκε τον Απρίλη του 2008 στον «Πολίτη Κ». Είπε λοιπόν ο κορυφαίος μουσικοσυνθέτης για την Καλαμαριά:
-Τόσο το 1998, όσο και το 2002 επισκεφθήκατε την Καλαμαριά. Την πρώτη φορά ο Δήμος, σας ανακήρυξε Επίτιμο δημότη του, για την προσφορά σας στον πολιτισμό και την κοινωνία μας ενώ τη δεύτερη επισκεφθήκατε το Δημοτικό Ωδείο Καλαμαριάς, η κεντρική αίθουσα του οποίου φέρει το όνομά σας. Κλείνοντας λοιπόν πιστεύω πως θα ήταν επιθυμία , όλου του λαού της Καλαμαριάς, ο οποίος είμαι βέβαιος πως σας λατρεύει, να μας πείτε δυο λόγια για τις αναμνήσεις σας από τις πρόσφατες αλλά και από παλαιότερες επισκέψεις σας στην πόλη μας. Μιας προσφυγούπολης που στο πέρασμα του χρόνου έμελλε να γίνει μια σύγχρονη πόλη-πρότυπο για πολλές άλλες πόλεις της χώρας μας.
-Είμαι βέβαιος ότι ούτε κι εσείς γνωρίζετε πόσο είμαι δεμένος με την Καλαμαριά, ειδικά την εποχή των Λαμπράκηδων, τότε που την επισκεπτόμουν πολύ συχνά. Κι αυτό γιατί στην Θεσσαλονίκη είχαμε την πιο μεγάλη και ζωντανή οργάνωση τόσο στο κέντρο όσο προ παντός στους γύρω Δήμους και ανάμεσά τους πρώτη και καλλίτερη η Καλαμαριά. Δυστυχώς για μένα μέσα στην Χούντα και μετά την Χούντα οι Λαμπράκηδες μαζί με τους τότε Εδαϊτες-Αριστερούς σκορπίστηκαν σε τρία κομμάτια-κόμματα, που γενικά με θεωρούσαν και μου φέρονταν σαν να ήμουν κάποιος ξένος και άσχετος. Και ίσως είχαν δίκιο, γιατί τώρα δεν ήταν πια ενωμένοι αλλά χωρισμένοι με αντιπαλότητες και πάθη που γεννά ο κομματικός ανταγωνισμός. Βλέπετε, εγώ παρέμεινα Ανεξάρτητος, με γνώμονα την ανάγκη ενότητας της Αριστεράς και πάνω απ’ όλα το συμφέρον του Λαού και της Χώρας, όπως πάντα.
Αυτή όμως η στάση δεν άρεσε στα κομματικά ιερατεία της πρώην ενιαίας Αριστεράς κι αυτό μου κόστισε την ουσιαστική αποξένωση από τους τόπους όπου αγωνίστηκα και πάλεψα στα δύσκολα χρόνια, κυρίως στην Β΄ Πειραιώς και στους Δήμους της Θεσσαλονίκης. Αυτή είναι η αλήθεια. Μου λέτε πως με αγαπούν κι αυτό με ευχαριστεί. Όμως τα καλλίτερα χρόνια μετά το ΄74 έως προχτές, πήγαν χαμένα. Όχι πάντως εξ ’αιτίας μου.
Τον Μάιο του 2008 δημοσιεύθηκε στο Music Heaven μια μεγάλη συνέντευξη του συντοπίτη μας συνθέτη και για αρκετά χρόνια καλλιτεχνικού διευθυντή του Πολιτιστικού Οργανισμού του Δήμου Γιώργου Καζαντζή. Αυτονόητα λοιπόν, η συνέντευξη ξεκίνησε από την Καλαμαριά:
-Γιώργο γεννήθηκες στην Καλαμαριά… Ποιες είναι οι μνήμες σου από την Καλαμαριά εκείνης της εποχής;
-Όταν μετά από αρκετά χρόνια πας να προσεγγίσεις ένα χώρο με τις μνήμες σου, σίγουρα ωραιοποιούνται τα πράγματα… Oπότε οι μνήμες τώρα είναι πολύ όμορφες, δηλαδή οι αλάνες, τα λουλούδια, τα γιασεμιά, το πράσινο, το φυσικό πράσινο… Αλλά από την άλλη μεριά τα «τσαμούρια» (οι λάσπες των δρόμων της Καλαμαριάς), οι δυσκολίες της εποχής, η φτώχεια, τα οποία μόνο γραφικά τώρα μπορείς να τα αντιμετωπίσεις…Όμως, ειδικά εδώ που έμενα εγώ, ήταν μια ομορφιά… Παίζαμε θυμάμαι πιτσιρίκια μες στα χορτάρια, μεγαλύτερα απ’ το μπόι μας, ανέμελα, υπήρχε η γειτονιά, υπήρχε η επικοινωνία των ανθρώπων… Τώρα αυτά δεν υπάρχουν βέβαια, αλλά, δεν το λέμε με μιζέρια, είναι και κάτι που θα πρέπει να μας στενοχωρεί, δεν μπορέσαμε να διατηρήσουμε αυτές τις ομορφιές…
-Τι είδους μουσική ακούγονταν τότε στις γειτονιές της Καλαμαριάς;
-Ακούγονταν κυρίως λαϊκά τραγούδια της εποχής, τουλάχιστον αυτά που θυμάμαι εγώ…Το «Όσο αξίζεις εσύ» με τον Αγγελόπουλο αντιλαλούσε παντού, Καζαντζίδης, «Νυχτερίδες κι αράχνες γλυκιά μου», παράδοση, από ραδιόφωνο βέβαια και ότι ήτανε στα πανηγύρια και στις εκδηλώσεις της Καλαμαριάς, ποντιακά κυρίως…. Τα υπόλοιπα τα ακούγαμε απ’ το ραδιόφωνο… Εμείς, δόξα τω Θεώ, είχαμε ραδιόφωνο, είχαμε μουσική μπόλικη στο σπίτι…
Στις αρχές του 2011 φιλοξενηθήκαμε στο σπίτι του «Πατριάρχη των Ελλήνων ποιητών», όπως έχει αποκαλέσει τον Λευτέρη Παπαδόπουλο, ο Μίκης Θεοδωράκης. Η συνέντευξη δημοσιεύθηκε τον Απρίλη του 2011 στον «Πολίτη Κ». Μας είπε λοιπόν ο «Πρόεδρος»:
- «Βρήκανε, λέει, ένα τραγούδι, που ‘χε στο στήθος μαχαιριά
σε κάποιο βρόμικο πεζούλι, μια νύχτα στην Καλαμαριά»
Έτσι λέτε σ’ ένα τραγούδι σας στο δίσκο «Σπάει το ρόδι» σε μουσική του Καλαμαριώτη Γιώργου Καζαντζή. Θα μου καταθέσετε τη γνώμη σας για την πόλη μας;
-Είναι πολύ καλός ο Καζαντζής… Εγώ έχω παντρευτεί μια γυναίκα που είναι απ’τη Θεσσαλονίκη. Εκεί μεγάλωσε, έζησε και μετά έφυγε και σπούδασε στο εξωτερικό. Αλλά η ψυχή της είναι στη Θεσσαλονίκη. Έχουμε ένα σπίτι που είναι στην πλατεία Αριστοτέλους, στην οδό Νίκης. Και όποτε έχουμε καιρό, εγώ κυρίως, γιατί αυτή έχει ένα θέατρο και ασχολείται με το θέατρό της, πετιέμαι πάντοτε, γιατί αγαπώ πάρα πολύ τη Θεσσαλονίκη. Συνήθως τρώμε στην αγορά σ ’ένα μαγαζί που το ’χει ένας φίλος μας και στενός φίλος του Μητσιά. Η Καλαμαριά νομίζω ότι είναι πια ένα στολίδι της Θεσσαλονίκης, είναι μια πόλη εξαιρετική, ένας δήμος εξαιρετικός, με βλάστηση, έχει πράσινο, είναι η θάλασσα κι έχει κυρίως αυτό το καταπληκτικό ανθρώπινο δυναμικό, διότι κατοικείται σ ’ένα τεράστιο ποσοστό από Πόντιους. Οι Πόντιοι μπορεί μερικές φορές να ’χουνε πείσμα και να μη συνεννοούνται αλλά έχουνε μία μπέσα κι αυτό είναι πολύ μεγάλη υπόθεση. Εγώ αγαπάω πάρα πολύ τους Πόντιους, είναι η μάνα μου Πόντια και επί δέκα πέντε χρόνια πήγαινα κάθε χρόνο στη Γερμανία σε χορούς παραδοσιακούς που κάνανε τα παιδάκια των Ποντίων και ήταν κάτι το αποθεωτικό. Πέρασα υπέροχα. Η Καλαμαριά πρέπει να κρατήσει το χαρακτήρα της χωρίς αυτό να σημαίνει ότι μπορεί να οπισθοδρομήσει. Είναι μια εστία μεγάλου πολιτισμού… Βλέπω και το περιοδικό «Πολίτης Κ» και ενθουσιάστηκα… Μπράβο!!! Οι πρωτοβουλίες που πήρε για τον Κουγιουμτζή… Αυτά είναι πολύ σπουδαία πράγματα, μοναδικά θα ’λεγα σε όλη την Ελλάδα. Να είναι καλά οι Καλαμαριώτες, να είναι καλά οι αρχές που βρίσκονται εκεί, οι Δήμαρχοι απ ’ότι έχω καταλάβει είναι μονίμως δημοκρατικών αρχών και να πάνε πάρα πολύ καλά διότι αυτό είναι για το συμφέρον όχι μόνο της Καλαμαριάς, αλλά για την ευρύτερη Θεσσαλονίκη και για όλο τον τόπο εν τέλει…
Την ίδια περίπου εποχή συνομιλήσαμε με τον κορυφαίο λαϊκό συνθέτη και δεξιοτέχνη του μπουζουκιού Χρήστο Νικολόπουλο. Η συνέντευξη δημοσιεύθηκε στο περιοδικό του Δήμου το Σεπτέμβρη του 2011.
-Θα ήθελα να μου πείτε, κλείνοντας, δυο λόγια και για την Καλαμαριά…
-Η Καλαμαριά έχει πολύ καλή και μεγάλη δραστηριότητα, ιδιαίτερα με τον κύκλο εκδηλώσεων «Παρά θιν’ αλός». Έχει και θεατρική ομάδα, αν δεν απατώμαι. Ήξερα και το Χριστόδουλο Οικονομίδη, τον προηγούμενο δήμαρχο. Είναι πολύ ωραίο, παραλιακό, μέρος και πολύ δραστήρια και ξακουστή συνοικία με τους Ποντίους που είναι μια πολύ καλή φυλή...
«Καλαμαριά, Καλαμαριά λεβέντες μεγαλώνεις…»
Νομίζω πως το φινάλε ανήκει δικαιωματικά στον Σταύρο Κουγιουμτζή και σε ένα τραγούδι του γραμμένο για την Καλαμαριά, σε στίχους του Θανάση Παπαδόπουλου ή Μαργαρίτη, με την ερμηνεία του Μανώλη Χατζημανώλη, από τη συναυλία αφιέρωμα στον Σταύρο Κουγιουμτζή που διοργάνωσε ο Δήμος Καλαμαριάς στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης, στις 5 Δεκεμβρίου 2001. Συμμετέχουν η Ορχήστρα Σύγχρονης Ελληνικής Μουσικής, η Μικτή Χορωδία και η Συμφωνική Ορχήστρα του Δήμου Καλαμαριάς υπό τη διεύθυνση του μαέστρου Άκη Γεροντάκη. Μπουζούκι παίζει ο Γιώργος Καραμφίλλης.
