Τα «Πικροσάββατα»
Το 1984 κυκλοφόρησαν από την Polygram «Τα πικροσάββατα», ένας από τους σημαντικότερους κύκλους λαϊκών τραγουδιών του Μίκη Θεοδωράκη, σε στίχους Λευτέρη Παπαδόπουλου με ερμηνευτή τον Δημήτρη Μητροπάνο. Τον ίδιο χρόνο ο δίσκος ηχογραφήθηκε και σε ορχηστρική μορφή με τα μπουζούκια του Κώστα Παπαδόπουλου και του Χρήστου Ψαρρού (όπως και στην εκτέλεση του Μητροπάνου). Δεκαέξι χρόνια μετά, τα τραγούδια ηχογραφήθηκαν ξανά από τον Παναγιώτη Καραδημήτρη, ένα σημαντικό λαϊκό τραγουδιστή από την Θεσσαλονίκη, με τη συμμετοχή της Αλέξιας, που τραγούδησε τα «Μάγια», σε στίχους Λευτέρη Παπαδόπουλου, από τον κύκλο τραγουδιών «Σερενάτες». Τίτλος του δίσκου «Τα πικροσάββατα και μια σερενάτα». Το 2000 επίσης, ο Δημήτρης Μπάσης ηχογράφησε «Τα ναύλα» και τη «Λυπημένη» στο δίσκο «Η αγάπη είναι φωτιά», όπου ξανατραγούδησε 13 τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη. Το 2008 η Γλυκερία τραγούδησε το «Κουτούκι» («Άγγελος δραπέτης») και ο Πασχάλης Τερζής την «Βροχή» στο δίσκο της Γλυκερίας με τα τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη με τίτλο «Τα θεμέλιά μου στα βουνά».
Η άγνωστη «γερμανική» ηχογράφηση
Ανάμεσα σε όλες αυτές τις εγγραφές, το 1994, κυκλοφόρησε στη Γερμανία σε cd μια ηχογράφηση ολόκληρου του κύκλου τραγουδιών, με προεξάρχοντες τον δεξιοτέχνη του μπουζουκιού Γρηγόρη Τζιστούδη, που προτίμησε να παίξει με «ηλεκτρικό» ήχο στο μπουζούκι του και τον Αντώνη Γκάτα, έναν τραγουδιστή με ηχοχρώματα που παραπέμπουν έντονα στο κρητικό τραγούδι. Υπήρξαν αρκετές στιγμές στην ακρόαση, που θυμήθηκα τον Σταύρο Πασπαράκη.
Ο δίσκος κυκλοφόρησε με τον τίτλο «Ta Pikrosavvata - Antonis Gatas singt Mikis Theodorakis».
Τα τραγούδια του cd
1) Η λυπημένη
2) Το ταξίμι
3) Το χατίρι
4) Το γιαπί
5) Η βροχή
6) Τα ναύλα
7) Το βρακί
8) Ο εργένης
9) Τριανταφυλλένια λόγια
10) Το κουτούκι
11) Τα παιδιά
12) Τα πικροσάββατα
Οι συντελεστές
Εκτός του Γρηγόρη Τζιστούδη που έπαιξε μπουζούκι και μπαγλαμά, έπαιξαν ο Λευτέρης Αρμυράς βιολί και τσέλο, ο Γιάννης Καλλίας πιάνο και ο Χρήστος Συκιώτης τσέλο. Η ηχογράφηση έγινε το 1993 στο «Gregoris Studiο» από τον Γρηγόρη Τζιστούδη. Η μίξη και το mastering έγιναν στο Klangfabrik στο Μόναχο από τον Gunther Bittmann. O δίσκος κυκλοφόρησε από την Τrick Music.
Το σημείωμα του Μίκη Θεοδωράκη
42 δισκογραφημένα τραγούδια απαριθμεί μέχρι σήμερα η συνεργασία του Μίκη Θεοδωράκη με τον Λευτέρη Παπαδόπουλο. Στο ένθετο του cd με τον Αντώνη Γκάτα, τόσο ο συνθέτης όσο και ο στιχουργός αναφέρονται στην ιστορία, αλλά και στη νέα ηχογράφηση του δίσκου.
“Για τα Πικροσάββατα
Με τον τραγουδοποιό – ποιητή Λευτέρη Παπαδόπουλο συναντηθήκαμε δημιουργικά στις αρχές της δεκαετίας του ’80 κι αρχίσαμε να γράφουμε μαζί τραγούδια, το ένα πίσω με το άλλο… Δεκάδες…
Με τα Πικροσάββατα βγάλαμε προς τα έξω ένα μέρος της δουλειάς μας. Ακολούθησαν ακόμα έξι τραγούδια, το «Παλιό τελωνείο». Και μετά τίποτα. Τα τραγούδια μας περιμένουν καλλίτερες μέρες για να βγουν απ’ την αφάνεια στην οποία βρίσκονται ακόμα. «Καλλίτερες μέρες» φυσικά για μένα, γιατί εκείνος βρίσκεται πάντοτε σταθερά στο προσκήνιο της τραγουδιστικής επικαιρότητας.
Αυτές οι «καλλίτερες μέρες» για μένα πιστεύω πως ξαναρχίζουν τώρα με την «Πολιτεία Γ’», έτσι ελπίζω πως «καθαρίσουν» τα αυτιά όλων εκείνων, που στο βάθος είναι δεμένοι με τη μουσική μου, όμως χίλιων ειδών φαντάσματα και προκαταλήψεις – παρεξηγήσεις και θυμοί κλείδωναν την ψυχή τους και βούλωναν τ’ αυτιά τους.
Έτσι δεν άκουσαν όταν βγήκαν τα «Πικροσάββατα» με τον Μητροπάνο, όπως δεν άκουσαν σχεδόν όλους τους δίσκους μου μετά το 1974 και ιδίως μετά το 1980 - 81. Καιρός λοιπόν τώρα να τα ανακαλύψουν.
Ο συνεργάτης και φίλος μου Γρηγόρης Τζιστούδης έκανε μια θαυμάσια ενορχήστρωση, που κυριολεκτικά με γοήτευσε, πίστη 100% στο πνεύμα της μουσικής μου, ενώ ο Αντώνης Γκάτας ανταποκρίνεται πλήρως σε ότι ζητώ έως τώρα απ’ τους τραγουδιστές μου.
Τους ευχαριστώ και τους δυο. Χαίρομαι που η έκδοσή του δίσκου τους συμπίπτει με τη νέα εποχή που εγκαινιάζει για τη μουσική μου και κυρίως για την επαφή μου με το ελληνικό κοινό η «Πολιτεία Γ’». Και είμαι βέβαιος, ότι τα νέα «Πικροσάββατα» θα συμβάλουν σ’αυτή την προσπάθεια, ενώ συγχρόνως θα ωφεληθούν απ’ αυτήν, γιατί θα αποκαλύψουν στο ελληνικό κοινό που αρχίζει να ξεβουλώνει τα αυτιά του και να ξεκουμπώνει την ψυχή του στα τραγούδια μου, τον ποιητικό και μουσικό πλούτο της συνεργασίας μου με τον Λευτέρη Παπαδόπουλο, που τόσο αδικήθηκε και περιμένει την ευλογημένη στιγμή, για να ξετυλιχτεί σε όλο το μέγεθος, το πλήθος και την ποιότητα, μπροστά στο μεγάλο ελληνικό κοινό, όπου γης…
Αθήνα, 12/11/1994
Μίκης Θεοδωράκης”
Τα λόγια του Λευτέρη Παπαδόπουλου
“Ο Μίκης Θεοδωράκης είναι το όριο. Πέρα απ’αυτόν δεν υπάρχει τίποτα, για όσους γράφουν τραγούδια (στίχους) στην Ελλάδα. Αυτό πίστευα πάντοτε. Και γι’ αυτό, ήμουν ο πιο ευτυχισμένος άνθρωπος του κόσμου, όταν γράφαμε τα «Πικροσάββατα». Ένα δίσκο, που άρχισε να γεννιέται στη Μόσχα, την εποχή που ο Μίκης βραβευόταν με το «Λένιν».
Ο δίσκος «Πικροσάββατα» έχει σπουδαία τραγούδια. Θυμάμαι ότι η Χάρις Αλεξίου, είχε γοητευθεί τόσο πολύ, που ζήτησε η ίδια να κάνει σεκόντο - και έκανε - σ’ ένα υπέροχο χασάπικο στο «Χατήρι». Το πιο σημαντικό: σ’ αυτόν τον κύκλο, ο Θεοδωράκης παίρνοντας ουσιαστικά στοιχεία από την μουσική μας παράδοση, φτιάχνει ένα καινούργιο ρυθμό, τον «Ασίκικο», που είναι η ίδια η χαρά και το πάθος της ζωής.
Κάποια μέρα, πριν από 2-3 μήνες, ο Μίκης με κάλεσε στο σπίτι του για «μια έκπληξη». Και μου ’βαλε ν’ ακούσω τα καινούργια «Πικροσάββατα» του Γρηγόρη Τζιστούδη και του Αντώνη Γκάτα. Ενθουσιάστηκα! Μαγεύτηκα! Και είπα, «μακάρι να ξαναβγεί ο δίσκος. Μακάρι να ξανακουστεί». Γιατί πραγματικά τα παλιά «Πικροσάββατα» με τον Μητροπάνο δεν ακούστηκαν, όσο και όπως θα έπρεπε. Πούλησαν, εκείνη την εποχή, 40.000 δίσκους, σε λίγες μέρες, αλλ’ αυτό αφορά την εταιρεία και όχι εμάς.
Εμείς εκείνο που θέλαμε, ήταν να «λειτουργήσουν» τα τραγούδια, να ειπωθούν από τον κόσμο, στις παρέες, στις ταβέρνες, στα κέντρα. Πράγμα που δεν συνέβη. Για τους λόγους που επισημαίνει ο Μίκης.
Οφείλω να πω: είμαι - και πάλι - ευτυχής, που μου δίνεται η χάρη να ξανατραγουδήσω με τον μεγάλο Θεοδωράκη, παλιούς αγαπημένους σκοπούς. Και θα’ χουμε σύντομα και συνέχεια.
Αθήνα, 13/11/94
Λευτέρης Παπαδόπουλος”
Υ.Γ: Ευχαριστώ ιδιαιτέρως το φίλο Αποστόλη Γιαννακίδη, άοκνο μελετητή του έργου του Μίκη Θεοδωράκη
