Σε ηλικία 87 ετών, στις 3 Δεκεμβρίου 2015 έφυγε από τη ζωή ο συνθέτης και μαέστρος Ζακ Ιακωβίδης.
Εκτός από τα «ελαφρά» και τα θεατρικά τραγούδια στα οποία διέπρεψε, ο Ζακ Ιακωβίδης έγραψε αρκετά λαϊκά τραγούδια με γνωστότερο όλων ένα γρήγορο ζεϊμπέκικο, που έμελλε να γίνει ο ύμνος των απανταχού νιόπαντρων, αλλά και των καταπιεσμένων συζύγων… Αναφέρομαι βεβαίως στο «Πουλί» με τους στίχους του Μιχάλη Γαβριηλίδη και ερμηνευτή τον Χρηστάκη, τραγούδι το οποίο δε νομίζω να υπάρχει μέχρι σήμερα κάποιος γάμος που να μην έχει ακουστεί…
Το «Πουλί» ηχογραφήθηκε το 1969 και κυκλοφόρησε σε μικρό δίσκο από την εταιρεία του Πάνου Γαβαλά, τη «Sonata» έχοντας στην άλλη όψη ένα ζεϊμπέκικο των ίδιων δημιουργών με τίτλο «Όπου βρεθούμε». Το 1972 ο Χρηστάκης εμφανίσθηκε, τραγουδώντας «Το πουλί» στην ταινία του Κώστα Καραγιάννη «Η προεδρίνα» με την Δέσποινα Στυλιανοπούλου και τον Γιώργο Παπαζήση, ενώ το 1976 ο ίδιος ερμηνευτής ξαναηχογράφησε το τραγούδι, με την επιμέλεια του Άκη Πάνου, για το δίσκο «Μάθημα πρώτον».
Πολλά χρόνια αργότερα, το 2002, πραγματοποιήθηκε μια διασκευασμένη εκτέλεση του τραγουδιού, με ερμηνευτή τον Γιώργο Γερολυμάτο, που συμπεριλήφθηκε στο cd του Ζακ Ιακωβίδη «Δραπέτης στο χρόνο». Στο δίσκο μαζί με τον Γερολυμάτο συμμετείχαν η Μαίρη Λίντα, ο Δάκης και η Μπέσσυ Αργυράκη. Το 2004 το cd κυκλοφόρησε με διαφορετικό εξώφυλλο, ενώ το 2011 συμπεριλήφθηκε αυτούσιο και στην επιμελημένη από τον Κώστα Παπασπήλιο βιογραφία του Ζακ Ιακωβίδη με τίτλο «Θα ζήσω ελεύθερο πουλί».
Στο βιβλίο του Κώστα Παπασπήλιου υπάρχει εκτενέστατη εξιστόρηση για το τραγούδι και τις περιπέτειές του από το 1969 μέχρι σήμερα…
Κι ενώ διέπρεπε στα φεστιβάλ και στα θέατρα ο Ζακ, δεν παρέβλεπε ποτέ και την έντεχνη λαϊκή δημιουργία. Αυτή τη φορά οι στίχοι που είχε στα χέρια του ήταν πρωτότυποι, σκωπτικοί και εξέφραζαν πολύ την μποέμικη ιδιοσυγκρασία του. Ως εκ τούτου η μελωδία ξεπήδησε αβίαστη, κεφάτη και άκρως ευρηματική.
Ο στιχουργός Μιχάλης Γαβριηλίδης ήταν βιολιστής στην ορχήστρα του και μέλος της Ραδιοφωνίας. Αδελφός του σπουδαίου πρωταγωνιστή της κωμωδίας Γιώργου Γαβριηλίδη, υπηρετούσε εξίσου καλά με τη μουσική και τη στιχουργική τέχνη. Μόλις άκουσε ολοκληρωμένο το τραγούδι, έκανε αμέσως τους κατάλληλους συνειρμούς.
- Ζακ, πρέπει να το πει ο Χρηστάκης.
- Υπάγχει ιδιαίτεγος λόγος;
- Έχει παράξενη φωνή, σκωπτική, θεατρική, ό, τι πρέπει για το τραγούδι.
Ο Χρηστάκης, πρόσφυγας από την Κωνσταντινούπολη, είχε μεγαλώσει στη Θεσσαλονίκη. Από το 1950 έπαιζε μπαγλαμά κι έκανε σεκόντο σε σημαντικές τραγουδίστριες όπως η Γιώτα Λύδια και η Πόλυ Πάνου. Μετά το 1967 άρχισε να πρωταγωνιστεί ως τραγουδιστής στις αθηναϊκές πίστες. Με το μπριόζικο τραγούδημά του ξεσήκωνε τον κόσμο. Ξεσήκωνε και τον κροίσο Αριστοτέλη Ωνάση που με κάθε ευκαιρία έσπευδε στο μαγαζί του για… τραγουδοκατανύξεις.
Μέσα στο στούντιο ο Χρηστάκης, καταπληκτικός άνθρωπος και καλλιτέχνης, είχε μεγάλα κέφια. Εύκολος και πολύ συνεργάσιμος μπήξε στην ψυχή της «Κανάρας» αλλά και του Ζακ.
- Να δούμε ποιος θα τολμήσει να το τραγουδήσει μπροστά στη γυναίκα του!
- Πγώτος εγώ.
- Εκτός από σένα, εσύ είσαι εκτός συναγωνισμού.
Εκτός συναγωνισμού απεδείχθη και η ερμηνεία του Χρηστάκη. Παρά τις πολλές επιτυχημένες επανεκτελέσεις, η δική του θα παρέμενε ασυναγώνιστη.
Μόλις κυκλοφόρησε το δισκάκι των 45 στροφών χάλασε κόσμο. Απ’ άκρη σ’ άκρη οι πάσης φύσεως γυναικόπληκτοι βρήκανε τον ύμνο τους. Οι πωλήσεις ήταν εντυπωσιακές και ο Χρηστάκης πάτησε στην κορυφή της καριέρας του.
Τον επόμενο χρόνο ο Ζακ βρέθηκε να δουλεύει παρέα μαζί του στο κέντρο «Αδυναμία» τέρμα Πατησίων. Εκεί κάθε βράδυ γινόταν σεισμός από τον κόσμο και το κέφι βαστούσε μέχρι το επόμενο μεσημέρι. Ο Χρηστάκης ξαπλωμένος ανάμεσα στα σπασμένα πιάτα τραγουδούσε αμέριμνος σαν τζίτζικας. Όσες φορές έπιανε στο στόμα του και την «Κανάρα», γινότανε το σώσε. Τότε οι αξιότιμοι πελάτες μέχρι που … φτερούγιζαν.
Ο Χρηστάκης απεκλήθη και Τζόνι Χαλιντέυ της Ελλάδος για τα τερτίπια και τα σκέρτσα του. Πάνω στη μεγάλη δόξα του, πήγε στην Αμερική να μεταλαμπαδεύσει κι εκεί την ατίθαση «Κανάρα» του. Μετά από μεγάλη επιτυχία ξαναγύρισε στην πατρίδα όπου δεν μπόρεσε να ανακτήσει την παλιά αίγλη. Το 1981 τραγουδώντας ξεπεσμένος σε μαγαζί της Καβάλας, έφυγε πρόωρα για τ’ άστρα. Πίσω του άφησε μια «Κανάρα» ανεξίτηλη.
Το καλοκαίρι του 2001 με τη μεσολάβηση της στιχουργού Νίκης Παπουλάκου, ο Ζακ γνώρισε στο θέατρο Περοκέ τον παραγωγό της νεοσύστατης δισκογραφικής εταιρείας ΑΡΚΑΝΤΙΑ. Κοιτάζοντάς τον ερευνητικά του πρότεινε:
- Μετά την παγάσταση μπογούμε να πάμε στην ταβέγνα εδώ απέναντι, να τα πούμε με την ησυχία μας.
Στην ταβέρνα η συζήτηση εξελίχθηκε πολύ δημιουργικά. Εκφραστικός με τα μεγάλα του μάτια ο Ζακ, μιλούσε με τη γλώσσα της καρδιάς. Κάθε τόσο τον διέκοπταν οι ηθοποιοί του Περοκέ, καθώς έρχονταν να πιουν ένα ποτήρι, να χαλαρώσουν μετά την ένταση της παράστασης.
Το επόμενο ραντεβού ήταν στο στούντιο του Ζακ στην Γ’ Σεπτεμβρίου. Παρά τη μεγάλη ακαταστασία, αιωρείτο ένα αδιόρατο πνεύμα δημιουργίας. Ο ίδιος ο οικοδεσπότης φαινόταν ευτυχισμένος αλχημιστής μέσα στα μαγικά του φίλτρα. Στην παρέα ήταν η Νίκη Παπουλάκου και η Αναστασία, μια άλλη συνεργάτιδά του στιχουργός. Ανάμεσά τους και ο ηθοποιός και χορευτής Γιάννης Χριστόπουλος που έκανε επιτυχημένα ντέμο στα τραγούδια του. Ο παραγωγός μπήκε αμέσως στο ψητό.
- Ζακ, να βάλουμε κάμποσα παλιά τραγούδια.
- Έχω και νέα της εποχής που θα σου αγέσουν.
Τελικά επέλεξαν δυο παλιά τραγούδια, την «Κανάρα» και το «Την αγαπούσα παραδέχομαι» και δέκα νεότερα ανέκδοτα. Επέλεξαν και τον πρωτότυπο τίτλο «Δραπέτης στο χρόνο», υπονοώντας τη μακρά πορεία του στην τέχνη.
Η επόμενη φάση αποδείχτηκε αρκετά πιο επίπονη, καθώς αφορούσε την άγρα των τραγουδιστών. Τη δουλειά αυτή ανέλαβε ο παραγωγός και ευτυχώς, για να μη δεχτεί ο ίδιος ο Ζακ άμεσα την αχαριστία και τη μικρότητα αρκετών από αυτούς. Τελικά κατέληξαν στην ακαταμάχητη Μαίρη Λίντα, στον γοητευτικό Γιώργο Γερολυμάτο, στον πάντα νεανικό Δάκη και στη σπιρτόζα Μπέσσυ Αργυράκη.
Στην τρίτη φάση, στο στούντιο Φέις Ουάν του πολύπειρου Βλάχου, τα πράγματα εξελίχθηκαν πολύ ευχάριστα. Από την πρώτη μέρα συνεπής, αεικίνητος κι επιμελής ο Ζακ δέσποζε με την παρουσία του. Ευτυχισμένος που ξαναβρισκόταν μέσα στο στούντιο, απολάμβανε όλη τη διαδικασία. Κατά την προσφιλή του μέθοδο, πρώτα ηχογράφησε τους τραγουδιστές. Στη συνέχεια πάνω στη φωνή τους, δόμησε τους ήχους με τον Γιώργο Ροϊλό στα κρουστά, τον Νίκο Χατζόπουλο στις κιθάρες και τον Γιάννη Μπιθικώτση στο μπουζούκι και τον τζουρά. Ο ίδιος επιπρόσθετα επιμελήθηκε όλους τους ηλεκτρονικούς ήχους. Στο τέλος με τον Μανώλη Βλάχο στρώθηκαν να κάνουν μίξη στα κομμάτια. Όλη την ώρα τρώγονταν σαν τα σκυλιά κι ο Ζακ ξέσπαγε μεταξύ σοβαρού κι αστείου:
- Σίγουγα θα με βγάλεις τγελό με τις καινοτομίες σου.
Το Μάρτη του 2002 στο θέατρο Περοκέ έγινε η πρώτη παρουσίαση της δουλειάς. Ανάμεσα στους πολυπληθείς θαυμαστές του Ζακ, έσπευσαν και αρκετοί αγαπημένοι συνεργάτες του. Παρουσιάστρια ήταν η πάντα γοητευτική Ελένη Φιλίνη. Συνδυάζοντας τον λόγο με το τραγούδι, κάλεσε στη σκηνή εναλλάξ τους τραγουδιστές και τους ομιλητές. Ο Γιώργος Λαζαρίδης και ο Γιώργης Χριστοφιλάκης από την Εταιρεία Θεατρικών Συγγραφέων πρόβαλλαν με συγκίνηση τη δημιουργική του πορεία. Όταν πήρε τον λόγο ο συνήθως σιωπηλός Ζακ, εντυπωσίασε με το χιούμορ του και την ποιότητα του λόγου του. Στο τέλος υπό τους ήχους της διαχρονικής «Κανάρας» όλοι οι συντελεστές του CD χαιρέτησαν ρυθμικά από σκηνής το αξιοσέβαστο κοινό. Ο ίδιος ο Ζακ συγκινημένος δεν σταματούσε να στέλνει φιλιά στην πλατεία του θεάτρου. Το χειροκρότημα του κοινού ήταν πάντα το γλυκό… ψωμί του…
...Στην Αθήνα είχε παραπεμφθεί στη δικαιοσύνη το εξώφυλλο του CD «Δραπέτης στο χρόνο». Η κατήγορος ήταν γνωστή σκιτσογράφος, η οποία τόνιζε πως είχε χρησιμοποιηθεί πίνακάς της του 1951 χωρίς δική της έγκριση. Ως εκ τούτου ζητούσε ικανοποίηση με γενναία οικονομική αποζημίωση. Ο παραγωγός έσπευσε ακόμα και στο σπίτι της να επανορθώσει κάθε βλάβη, αλλά εκείνη παρέμενε ανένδοτη.
Μετά από παρατεταμένη δικαστική διαμάχη, το 2008 στο εφετείο διαδραματίστηκε η κορυφαία αντιπαράθεση των αντιδίκων. Στην κατάμεστη αίθουσα από περίεργους θεατές, η κατήγορος ήταν ιδιαζόντως λαύρα. Στις ερωτήσεις του Προέδρου επέμενε πως υποβαθμίστηκε το έργο της και ως εικαστικό περιεχόμενο αλλά και ως περιτύλιγμα ανούσιου ακούσματος. Εκτιμώντας πως η εταιρεία είχε οικονομήσει αρκετά εκατομμύρια, απαιτούσε ικανό μερίδιο των κερδών.
Στο πλάι της η μάρτυς κατηγορίας γνωστή μεγάλη πρωταγωνίστρια του θεάτρου και πρώην υπουργός, ήταν ακόμα πιο δηκτική. Υποτιμώντας και ως άνθρωπο και ως καλλιτέχνη τον Ζακ που παρακολουθούσε τη δίκη, είπε μεταξύ άλλων:
- Κύριε Πρόεδρε, ο πίνακας απεικονίζει το σπίτι του Σεφέρη στον Πόρο και για μένα ο Σεφέρης είναι ο υπέρτατος ποιητής. Είναι ο μεγάλος δάσκαλος που πρεσβεύει τις υπέρτατες αξίες της ελευθερίας και της αξιοπρέπειας του ελληνισμού. Το θεωρώ βεβήλωση του ονόματός του, καθώς ο πίνακας αυτός που απεικονίζει την πολυθρόνα του, συναρτάται με ανούσιο περιεχόμενο. Σκεφτείτε πως μέσα στο δίσκο υπάρχει και η περιβόητη «Κανάρα» που διαφθείρει τη νεολαία. Να σας πω μερικούς στίχους: Θα χτίσω είκοσι φωλιές κι άμα γουστάρω αγκαλιές από κανάρα σε κανάρα θα πετάω...
Σ’ αυτό το σημείο η νεκρή αίθουσα ξέσπασε σε ακράτητα γέλια. Οι δικαστές, οι παράγοντες της δίκης και το ακροατήριο δεν μπορούσαν να κρατηθούν με τίποτα. Μόνο η κατήγορος, η κόρη της και η μάρτυς, σαν επουράνιοι κριτές, παρέμεναν σταθερά παγεροί.
Φανερά πικραμένος ο Ζακ έσκυψε στον κατηγορούμενο παραγωγό του:
- Ακούς πώς με διαπομπεύουν;
- Περίμενε και θα δεις.
Σε λίγο ο Πρόεδρος κάλεσε τον παραγωγό να απολογηθεί. Ψύχραιμος αυτός πλησίασε στο αναλόγιο, ορκίστηκε και ξεκίνησε με σταθερό ρέοντα λόγο.
- Θα παρακαλούσα, κύριε πρόεδρε, να μου επιτρέψετε, καθώς ένιωσα να σπιλώνεται άδικα η προσωπικότητα ενός μεγάλου δημιουργού. Μεγάλος πνευματικός ηγέτης δεν είναι μόνο ο Σεφέρης, είναι και ο Ελύτης και ο Ρίτσος και ο Σολωμός. Εξίσου σημαντική είναι η προσφορά και των μουσικών όπως ο Θεοδωράκης, ο Χατζιδάκις, ο Γιαννίδης και ο Ζακ Ιακωβίδης. Ναι, ο Ζακ Ιακωβίδης, που πρόβαλε τη χώρα μας με τα πολλά διεθνή βραβεία του και χάρισε αναρίθμητα τραγούδια με ποιότητα στο λαό μας. Χώρια που διέπρεψε στην επιθεώρηση, για να καταγραφεί από ξένους δημοσιογράφους στους κορυφαίους συνθέτες θεατρικής μουσικής του κόσμου. Πρέπει να προσθέσω ακόμα πως εκτός από τη λυρική ποίηση υπάρχει και η σατυρική, εξίσου πολύτιμη για τη διαφορετική οπτική της στα πράγματα. Η «Κανάρα», ένα ευρηματικό τραγούδι, εκφράζει παραβολικά την ανάγκη εκτόνωσης από τη σύγχρονη καταπιεστική κοινωνία. Ως εκ τούτου η προλαλήσασα μάρτυς ή τυγχάνει αμαθής ή πλεονάζει εμπάθειας.
Η δίκη αναβλήθηκε για να επαναληφθεί μερικούς μήνες αργότερα. Αυτή τη φορά το πόρισμα της δικαιοσύνης ήταν οριστικό και αμετάκλητο: Η «Κανάρα» αθώα.
Πηγή: Κώστας Παπασπήλιος «Ζακ Ιακωβίδης, Θα ζήσω ελεύθερο πουλί» (εκδόσεις Εμπειρία Εκδοτική, 2011)
«Το πουλί» και η ιστορία του…
Εκτός από τα «ελαφρά» και τα θεατρικά τραγούδια στα οποία διέπρεψε, ο Ζακ Ιακωβίδης έγραψε αρκετά λαϊκά τραγούδια με γνωστότερο όλων ένα γρήγορο ζεϊμπέκικο, που έμελλε να γίνει ο ύμνος των απανταχού νιόπαντρων, αλλά και των καταπιεσμένων συζύγων… Αναφέρομαι βεβαίως στο «Πουλί» με τους στίχους του Μιχάλη Γαβριηλίδη και ερμηνευτή τον Χρηστάκη, τραγούδι το οποίο δε νομίζω να υπάρχει μέχρι σήμερα κάποιος γάμος που να μην έχει ακουστεί…
Το «Πουλί» ηχογραφήθηκε το 1969 και κυκλοφόρησε σε μικρό δίσκο από την εταιρεία του Πάνου Γαβαλά, τη «Sonata» έχοντας στην άλλη όψη ένα ζεϊμπέκικο των ίδιων δημιουργών με τίτλο «Όπου βρεθούμε». Το 1972 ο Χρηστάκης εμφανίσθηκε, τραγουδώντας «Το πουλί» στην ταινία του Κώστα Καραγιάννη «Η προεδρίνα» με την Δέσποινα Στυλιανοπούλου και τον Γιώργο Παπαζήση, ενώ το 1976 ο ίδιος ερμηνευτής ξαναηχογράφησε το τραγούδι, με την επιμέλεια του Άκη Πάνου, για το δίσκο «Μάθημα πρώτον».
Πολλά χρόνια αργότερα, το 2002, πραγματοποιήθηκε μια διασκευασμένη εκτέλεση του τραγουδιού, με ερμηνευτή τον Γιώργο Γερολυμάτο, που συμπεριλήφθηκε στο cd του Ζακ Ιακωβίδη «Δραπέτης στο χρόνο». Στο δίσκο μαζί με τον Γερολυμάτο συμμετείχαν η Μαίρη Λίντα, ο Δάκης και η Μπέσσυ Αργυράκη. Το 2004 το cd κυκλοφόρησε με διαφορετικό εξώφυλλο, ενώ το 2011 συμπεριλήφθηκε αυτούσιο και στην επιμελημένη από τον Κώστα Παπασπήλιο βιογραφία του Ζακ Ιακωβίδη με τίτλο «Θα ζήσω ελεύθερο πουλί».
Στο βιβλίο του Κώστα Παπασπήλιου υπάρχει εκτενέστατη εξιστόρηση για το τραγούδι και τις περιπέτειές του από το 1969 μέχρι σήμερα…
Μια «κανάρα» για τον Χρηστάκη
Κι ενώ διέπρεπε στα φεστιβάλ και στα θέατρα ο Ζακ, δεν παρέβλεπε ποτέ και την έντεχνη λαϊκή δημιουργία. Αυτή τη φορά οι στίχοι που είχε στα χέρια του ήταν πρωτότυποι, σκωπτικοί και εξέφραζαν πολύ την μποέμικη ιδιοσυγκρασία του. Ως εκ τούτου η μελωδία ξεπήδησε αβίαστη, κεφάτη και άκρως ευρηματική.
Ο στιχουργός Μιχάλης Γαβριηλίδης ήταν βιολιστής στην ορχήστρα του και μέλος της Ραδιοφωνίας. Αδελφός του σπουδαίου πρωταγωνιστή της κωμωδίας Γιώργου Γαβριηλίδη, υπηρετούσε εξίσου καλά με τη μουσική και τη στιχουργική τέχνη. Μόλις άκουσε ολοκληρωμένο το τραγούδι, έκανε αμέσως τους κατάλληλους συνειρμούς.
- Ζακ, πρέπει να το πει ο Χρηστάκης.
- Υπάγχει ιδιαίτεγος λόγος;
- Έχει παράξενη φωνή, σκωπτική, θεατρική, ό, τι πρέπει για το τραγούδι.
Ο Χρηστάκης, πρόσφυγας από την Κωνσταντινούπολη, είχε μεγαλώσει στη Θεσσαλονίκη. Από το 1950 έπαιζε μπαγλαμά κι έκανε σεκόντο σε σημαντικές τραγουδίστριες όπως η Γιώτα Λύδια και η Πόλυ Πάνου. Μετά το 1967 άρχισε να πρωταγωνιστεί ως τραγουδιστής στις αθηναϊκές πίστες. Με το μπριόζικο τραγούδημά του ξεσήκωνε τον κόσμο. Ξεσήκωνε και τον κροίσο Αριστοτέλη Ωνάση που με κάθε ευκαιρία έσπευδε στο μαγαζί του για… τραγουδοκατανύξεις.
Μέσα στο στούντιο ο Χρηστάκης, καταπληκτικός άνθρωπος και καλλιτέχνης, είχε μεγάλα κέφια. Εύκολος και πολύ συνεργάσιμος μπήξε στην ψυχή της «Κανάρας» αλλά και του Ζακ.
- Να δούμε ποιος θα τολμήσει να το τραγουδήσει μπροστά στη γυναίκα του!
- Πγώτος εγώ.
- Εκτός από σένα, εσύ είσαι εκτός συναγωνισμού.
Εκτός συναγωνισμού απεδείχθη και η ερμηνεία του Χρηστάκη. Παρά τις πολλές επιτυχημένες επανεκτελέσεις, η δική του θα παρέμενε ασυναγώνιστη.
Μόλις κυκλοφόρησε το δισκάκι των 45 στροφών χάλασε κόσμο. Απ’ άκρη σ’ άκρη οι πάσης φύσεως γυναικόπληκτοι βρήκανε τον ύμνο τους. Οι πωλήσεις ήταν εντυπωσιακές και ο Χρηστάκης πάτησε στην κορυφή της καριέρας του.
Τον επόμενο χρόνο ο Ζακ βρέθηκε να δουλεύει παρέα μαζί του στο κέντρο «Αδυναμία» τέρμα Πατησίων. Εκεί κάθε βράδυ γινόταν σεισμός από τον κόσμο και το κέφι βαστούσε μέχρι το επόμενο μεσημέρι. Ο Χρηστάκης ξαπλωμένος ανάμεσα στα σπασμένα πιάτα τραγουδούσε αμέριμνος σαν τζίτζικας. Όσες φορές έπιανε στο στόμα του και την «Κανάρα», γινότανε το σώσε. Τότε οι αξιότιμοι πελάτες μέχρι που … φτερούγιζαν.
Ο Χρηστάκης απεκλήθη και Τζόνι Χαλιντέυ της Ελλάδος για τα τερτίπια και τα σκέρτσα του. Πάνω στη μεγάλη δόξα του, πήγε στην Αμερική να μεταλαμπαδεύσει κι εκεί την ατίθαση «Κανάρα» του. Μετά από μεγάλη επιτυχία ξαναγύρισε στην πατρίδα όπου δεν μπόρεσε να ανακτήσει την παλιά αίγλη. Το 1981 τραγουδώντας ξεπεσμένος σε μαγαζί της Καβάλας, έφυγε πρόωρα για τ’ άστρα. Πίσω του άφησε μια «Κανάρα» ανεξίτηλη.
«Δραπέτης στο χρόνο»
Το καλοκαίρι του 2001 με τη μεσολάβηση της στιχουργού Νίκης Παπουλάκου, ο Ζακ γνώρισε στο θέατρο Περοκέ τον παραγωγό της νεοσύστατης δισκογραφικής εταιρείας ΑΡΚΑΝΤΙΑ. Κοιτάζοντάς τον ερευνητικά του πρότεινε:
- Μετά την παγάσταση μπογούμε να πάμε στην ταβέγνα εδώ απέναντι, να τα πούμε με την ησυχία μας.
Στην ταβέρνα η συζήτηση εξελίχθηκε πολύ δημιουργικά. Εκφραστικός με τα μεγάλα του μάτια ο Ζακ, μιλούσε με τη γλώσσα της καρδιάς. Κάθε τόσο τον διέκοπταν οι ηθοποιοί του Περοκέ, καθώς έρχονταν να πιουν ένα ποτήρι, να χαλαρώσουν μετά την ένταση της παράστασης.
Το επόμενο ραντεβού ήταν στο στούντιο του Ζακ στην Γ’ Σεπτεμβρίου. Παρά τη μεγάλη ακαταστασία, αιωρείτο ένα αδιόρατο πνεύμα δημιουργίας. Ο ίδιος ο οικοδεσπότης φαινόταν ευτυχισμένος αλχημιστής μέσα στα μαγικά του φίλτρα. Στην παρέα ήταν η Νίκη Παπουλάκου και η Αναστασία, μια άλλη συνεργάτιδά του στιχουργός. Ανάμεσά τους και ο ηθοποιός και χορευτής Γιάννης Χριστόπουλος που έκανε επιτυχημένα ντέμο στα τραγούδια του. Ο παραγωγός μπήκε αμέσως στο ψητό.
- Ζακ, να βάλουμε κάμποσα παλιά τραγούδια.
- Έχω και νέα της εποχής που θα σου αγέσουν.
Τελικά επέλεξαν δυο παλιά τραγούδια, την «Κανάρα» και το «Την αγαπούσα παραδέχομαι» και δέκα νεότερα ανέκδοτα. Επέλεξαν και τον πρωτότυπο τίτλο «Δραπέτης στο χρόνο», υπονοώντας τη μακρά πορεία του στην τέχνη.
Η επόμενη φάση αποδείχτηκε αρκετά πιο επίπονη, καθώς αφορούσε την άγρα των τραγουδιστών. Τη δουλειά αυτή ανέλαβε ο παραγωγός και ευτυχώς, για να μη δεχτεί ο ίδιος ο Ζακ άμεσα την αχαριστία και τη μικρότητα αρκετών από αυτούς. Τελικά κατέληξαν στην ακαταμάχητη Μαίρη Λίντα, στον γοητευτικό Γιώργο Γερολυμάτο, στον πάντα νεανικό Δάκη και στη σπιρτόζα Μπέσσυ Αργυράκη.
Στην τρίτη φάση, στο στούντιο Φέις Ουάν του πολύπειρου Βλάχου, τα πράγματα εξελίχθηκαν πολύ ευχάριστα. Από την πρώτη μέρα συνεπής, αεικίνητος κι επιμελής ο Ζακ δέσποζε με την παρουσία του. Ευτυχισμένος που ξαναβρισκόταν μέσα στο στούντιο, απολάμβανε όλη τη διαδικασία. Κατά την προσφιλή του μέθοδο, πρώτα ηχογράφησε τους τραγουδιστές. Στη συνέχεια πάνω στη φωνή τους, δόμησε τους ήχους με τον Γιώργο Ροϊλό στα κρουστά, τον Νίκο Χατζόπουλο στις κιθάρες και τον Γιάννη Μπιθικώτση στο μπουζούκι και τον τζουρά. Ο ίδιος επιπρόσθετα επιμελήθηκε όλους τους ηλεκτρονικούς ήχους. Στο τέλος με τον Μανώλη Βλάχο στρώθηκαν να κάνουν μίξη στα κομμάτια. Όλη την ώρα τρώγονταν σαν τα σκυλιά κι ο Ζακ ξέσπαγε μεταξύ σοβαρού κι αστείου:
- Σίγουγα θα με βγάλεις τγελό με τις καινοτομίες σου.
Το Μάρτη του 2002 στο θέατρο Περοκέ έγινε η πρώτη παρουσίαση της δουλειάς. Ανάμεσα στους πολυπληθείς θαυμαστές του Ζακ, έσπευσαν και αρκετοί αγαπημένοι συνεργάτες του. Παρουσιάστρια ήταν η πάντα γοητευτική Ελένη Φιλίνη. Συνδυάζοντας τον λόγο με το τραγούδι, κάλεσε στη σκηνή εναλλάξ τους τραγουδιστές και τους ομιλητές. Ο Γιώργος Λαζαρίδης και ο Γιώργης Χριστοφιλάκης από την Εταιρεία Θεατρικών Συγγραφέων πρόβαλλαν με συγκίνηση τη δημιουργική του πορεία. Όταν πήρε τον λόγο ο συνήθως σιωπηλός Ζακ, εντυπωσίασε με το χιούμορ του και την ποιότητα του λόγου του. Στο τέλος υπό τους ήχους της διαχρονικής «Κανάρας» όλοι οι συντελεστές του CD χαιρέτησαν ρυθμικά από σκηνής το αξιοσέβαστο κοινό. Ο ίδιος ο Ζακ συγκινημένος δεν σταματούσε να στέλνει φιλιά στην πλατεία του θεάτρου. Το χειροκρότημα του κοινού ήταν πάντα το γλυκό… ψωμί του…
Η «κανάρα» στο εδώλιο
...Στην Αθήνα είχε παραπεμφθεί στη δικαιοσύνη το εξώφυλλο του CD «Δραπέτης στο χρόνο». Η κατήγορος ήταν γνωστή σκιτσογράφος, η οποία τόνιζε πως είχε χρησιμοποιηθεί πίνακάς της του 1951 χωρίς δική της έγκριση. Ως εκ τούτου ζητούσε ικανοποίηση με γενναία οικονομική αποζημίωση. Ο παραγωγός έσπευσε ακόμα και στο σπίτι της να επανορθώσει κάθε βλάβη, αλλά εκείνη παρέμενε ανένδοτη.
Μετά από παρατεταμένη δικαστική διαμάχη, το 2008 στο εφετείο διαδραματίστηκε η κορυφαία αντιπαράθεση των αντιδίκων. Στην κατάμεστη αίθουσα από περίεργους θεατές, η κατήγορος ήταν ιδιαζόντως λαύρα. Στις ερωτήσεις του Προέδρου επέμενε πως υποβαθμίστηκε το έργο της και ως εικαστικό περιεχόμενο αλλά και ως περιτύλιγμα ανούσιου ακούσματος. Εκτιμώντας πως η εταιρεία είχε οικονομήσει αρκετά εκατομμύρια, απαιτούσε ικανό μερίδιο των κερδών.
Στο πλάι της η μάρτυς κατηγορίας γνωστή μεγάλη πρωταγωνίστρια του θεάτρου και πρώην υπουργός, ήταν ακόμα πιο δηκτική. Υποτιμώντας και ως άνθρωπο και ως καλλιτέχνη τον Ζακ που παρακολουθούσε τη δίκη, είπε μεταξύ άλλων:
- Κύριε Πρόεδρε, ο πίνακας απεικονίζει το σπίτι του Σεφέρη στον Πόρο και για μένα ο Σεφέρης είναι ο υπέρτατος ποιητής. Είναι ο μεγάλος δάσκαλος που πρεσβεύει τις υπέρτατες αξίες της ελευθερίας και της αξιοπρέπειας του ελληνισμού. Το θεωρώ βεβήλωση του ονόματός του, καθώς ο πίνακας αυτός που απεικονίζει την πολυθρόνα του, συναρτάται με ανούσιο περιεχόμενο. Σκεφτείτε πως μέσα στο δίσκο υπάρχει και η περιβόητη «Κανάρα» που διαφθείρει τη νεολαία. Να σας πω μερικούς στίχους: Θα χτίσω είκοσι φωλιές κι άμα γουστάρω αγκαλιές από κανάρα σε κανάρα θα πετάω...
Σ’ αυτό το σημείο η νεκρή αίθουσα ξέσπασε σε ακράτητα γέλια. Οι δικαστές, οι παράγοντες της δίκης και το ακροατήριο δεν μπορούσαν να κρατηθούν με τίποτα. Μόνο η κατήγορος, η κόρη της και η μάρτυς, σαν επουράνιοι κριτές, παρέμεναν σταθερά παγεροί.
Φανερά πικραμένος ο Ζακ έσκυψε στον κατηγορούμενο παραγωγό του:
- Ακούς πώς με διαπομπεύουν;
- Περίμενε και θα δεις.
Σε λίγο ο Πρόεδρος κάλεσε τον παραγωγό να απολογηθεί. Ψύχραιμος αυτός πλησίασε στο αναλόγιο, ορκίστηκε και ξεκίνησε με σταθερό ρέοντα λόγο.
- Θα παρακαλούσα, κύριε πρόεδρε, να μου επιτρέψετε, καθώς ένιωσα να σπιλώνεται άδικα η προσωπικότητα ενός μεγάλου δημιουργού. Μεγάλος πνευματικός ηγέτης δεν είναι μόνο ο Σεφέρης, είναι και ο Ελύτης και ο Ρίτσος και ο Σολωμός. Εξίσου σημαντική είναι η προσφορά και των μουσικών όπως ο Θεοδωράκης, ο Χατζιδάκις, ο Γιαννίδης και ο Ζακ Ιακωβίδης. Ναι, ο Ζακ Ιακωβίδης, που πρόβαλε τη χώρα μας με τα πολλά διεθνή βραβεία του και χάρισε αναρίθμητα τραγούδια με ποιότητα στο λαό μας. Χώρια που διέπρεψε στην επιθεώρηση, για να καταγραφεί από ξένους δημοσιογράφους στους κορυφαίους συνθέτες θεατρικής μουσικής του κόσμου. Πρέπει να προσθέσω ακόμα πως εκτός από τη λυρική ποίηση υπάρχει και η σατυρική, εξίσου πολύτιμη για τη διαφορετική οπτική της στα πράγματα. Η «Κανάρα», ένα ευρηματικό τραγούδι, εκφράζει παραβολικά την ανάγκη εκτόνωσης από τη σύγχρονη καταπιεστική κοινωνία. Ως εκ τούτου η προλαλήσασα μάρτυς ή τυγχάνει αμαθής ή πλεονάζει εμπάθειας.
Η δίκη αναβλήθηκε για να επαναληφθεί μερικούς μήνες αργότερα. Αυτή τη φορά το πόρισμα της δικαιοσύνης ήταν οριστικό και αμετάκλητο: Η «Κανάρα» αθώα.
Πηγή: Κώστας Παπασπήλιος «Ζακ Ιακωβίδης, Θα ζήσω ελεύθερο πουλί» (εκδόσεις Εμπειρία Εκδοτική, 2011)
