πολλοί άλλοι κυριολεκτικά λατρεύονται εκεί, ενώ, υπάρχουν και αρκετοί Ισραηλινοί καλλιτέχνες, όπως ο Γιουντά Πόλικερ, με τον οποίο συνεργάστηκε και ο Μανώλης Ρασούλης, που αποδίδουν στη γλώσσα τους τα κλασικά και σύγχρονα ελληνικά τραγούδια. Αυτή η ιστορία, όμως, έχει ρίζα αρκετά πιο παλιά, στα χρόνια του 1950 και, κυρίως, σ’ έναν άνθρωπο που έφυγε από την Ελλάδα το 1958 για να γίνει, εν τέλει, ένας από τους εμπορικότερους καλλιτέχνες στο Ισραήλ, στον Άρη Σαν.
Ο Άρης Σαν ήταν πρωτοποριακός καλλιτέχνης. Η καριέρα του στηρίχτηκε, κυρίως, στην απόδοση ενός δοσμένου υλικού, με επανεκτελέσεις, κυρίως, λαϊκών τραγουδιών που τα έπαιζε, όμως, μ’ ένα δικό του τρόπο που είχε στοιχεία από τους μοντέρνους κιθαριστικούς ήχους του 50-60. Ακούγοντας, σήμερα, κάποιες από αυτές τις εκτελέσεις, τολμώ να πω, ότι, ορισμένες τις βρίσκω πιο ενδιαφέρουσες και γοητευτικότερες από τις πρώτες, όσο κι αν οι υπερασπιστές της «παράδοσης», που τη θέλουν να περιφέρεται αμετακίνητη και ανέγγιχτη, αρνούνται την πολυπολιτισμική διάσταση της μουσικής και την επίδραση που ασκούν σε αυτή παγκοσμίως οι εκάστοτε νέοι ήχοι.
Ο Άρης Σαν, εύπλαστος και προσαρμοστικός όπως ήταν, μπόρεσε και ισορρόπησε τον ήχο του και σχηματοποίησε σε δικό του προσωπικό ύφος τις επιρροές του από τους ήχους της εποχής του: από το ροκ & ρολ και τον Πρίσλεϊ ή τον Κλιφ Ρίτσαρντ και τους Σάντοους από τη μια, τα λάτιν, το ελαφρό και λαϊκό τραγούδι και τον Καζαντζίδη από την άλλη.
Εκτός από επανεκτελέσεις λαϊκών τραγουδιών ηχογράφησε και δικές του συνθέσεις στα ελληνικά και τα εβραϊκά, αλλά και πάμπολλα τραγούδια στα ισπανικά, τα ιταλικά κ.λ.π. Γνήσιος διασκεδαστής, εξαιρετικός κιθαρίστας και τραγουδιστής, με μια τάση ψυχεδελισμού και συνδιαμορφωτής, κατά μια έννοια, μαζί με τον Αιγύπτιο Ομάρ Κορσίντ, τον Τούρκο Ερκίν Κοράι κ.α. αυτού που πολύ γενικά μπορούμε να ονομάσουμε πρώιμο ανατολικό ή οριένταλ ροκ της ανατολικής Μεσογείου.
Δεν μπορείς, λοιπόν, να δεις τον Άρη Σαν με τους όρους που εξελίσσεται και διαμορφώνεται αυστηρά την ίδια εποχή το τραγούδι στην Ελλάδα. Ήταν εκείνος, πάντως, που, επί της ουσίας, έκανε το ελληνικό τραγούδι γνωστό στο Ισραήλ τα χρόνια του 50-60. Μέχρι σήμερα τον θυμούνται και πολλοί μιμούνται τον τρόπο που έπαιζε κιθάρα. Έχουν γίνει και συγκροτήματα που φέρουν το όνομά του ή τίτλους τραγουδιών του, όπως Οι φίλοι του Άρη ή οι Μπουμ-παμ, από το τραγούδι που ηχογράφησε ο Γαβαλάς το 1966 και το εκτόξευσε στο Ισραήλ ο Άρης Σαν με τις πενιές του. Οι Μπουμ- παμ, είναι ένα συγκρότημα που γνωρίζει διεθνή επιτυχία και παντρεύει το κλέζμερ με την ελληνική διασκεδαστική μουσική έχοντας έντονο το χρώμα του μεσογειακού νότου αλλά και αναφορές στα σερφ γκαράζ συγκροτήματα του 60 με τις ηλεκτρικές κιθάρες.
Κατά βάση, και ειδικά με το πρώτο άλμπουμ τους, είναι μια προσαρμογή στην εποχή μας του ύφους που ο Άρης Σαν δημιούργησε στη δεκαετία του 60, μπερδεύοντας όλα αυτά τα στοιχεία στη μουσική του, ως άψογος διασκεδαστής: το ελληνικό τραγούδι και τα λαϊκά με τον Καζαντζίδη τον Αγγελόπουλο και τον Γαβαλά, τα λάτιν και το ροκ & ρολ με τον χαρακτηριστικό ήχο της ηλεκτρικής κιθάρας του, και το ιδιαίτερο τραγούδισμά του που έκαναν την ελληνική μουσική αγαπητή στο Ισραήλ.
Φωτό 2: Ο Άρης Σαν το 1962
Φωτό 3: Οι Boom Pam
