90 χρόνια Μίκης - Τα πρώτα του τραγούδια

(ΣΑΝ ΣΥΝΘΕΤΗΣ & ΕΡΜΗΝΕΥΤΗΣ) 90 χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από τη γέννηση του Μίκη Θεοδωράκη…
logo radio
Ogdoo web radio
Live
 
Κι επειδή, πολύ περισσότερο αυτές τις μέρες, έχουν γραφτεί κι έχουν ειπωθεί τόσα πολλά, το μόνο που θα επισημάνω είναι πως πρόκειται για τον Έλληνα συνθέτη με τη μεγαλύτερη εργογραφία, είτε σε επίπεδο μουσικού υλικού, είτε σε επίπεδο βιβλιογραφίας.

Σε συνέντευξη που μου παραχώρησε το 2007, και αναδημοσιεύθηκε χθες, μπορείτε να διαβάσετε πολλά άγνωστα και ενδιαφέροντα περιστατικά της πορείας του, από τα πρώτα χρόνια της ζωής του, μέχρι σήμερα. Εμείς σήμερα θα σταθούμε στα πρώτα τραγούδια του, τόσο σαν συνθέτη, όσο και σαν τραγουδιστή.

Ο τραγουδιστής Μίκης Θεοδωράκης


Δεν ξέρω κατά πόσο στο άκουσμα του ονόματος του Μίκη Θεοδωράκη, η πρώτη ιδιότητα του που μας έρχεται στο νου, είναι αυτή του τραγουδιστή… Κι όμως… Από το 1960 και τους «Λιποτάκτες», μέχρι σήμερα, έχουν καταγραφεί στη δισκογραφία πάνω από 320 ηχογραφήσεις τραγουδιών με τη φωνή του! Κι αναφέρομαι σε διαφορετικές εγγραφές, γύρω στις 90 από τις οποίες, είναι σε πρώτη εκτέλεση, ενώ πάρα πολλές προέρχονται από ζωντανές ηχογραφήσεις συναυλιών του.  Κι ίσως η φωνή του να μην είναι η, τεχνικά, άρτια φωνή ενός επαγγελματία τραγουδιστή… Ποιος όμως μπορεί να αμφισβητήσει το πάθος και τις ερμηνευτικές ικανότητές του; Ο ίδιος είχε δηλώσει χαρακτηριστικά:

«Όχι μόνο δεν ντρέπομαι να θεωρούμαι τραγουδιστής, αλλά το θεωρώ τιμή μου»

Ενώ το 2003 ο μουσικός και μουσικολόγος Andreas Brandes σημείωνε χαρακτηριστικά: «Πολλοί φυσικά ήσαν αυτοί που αμφισβήτησαν τα φωνητικά του προσόντα. Όμως όλο και περισσότεροι ανακάλυπταν ένα άλλο είδος ερμηνείας που προχωρεί πιο μακριά και πιο βαθιά από το μέταλλο της φωνής στο “μέταλλο” της ψυχής».  (1)
MIKHS THEODORAKHS 5

«Λιποτάκτες»


Η αρχή έγινε τον Οκτώβρη του 1960 με την ηχογράφηση των τεσσάρων τραγουδιών του κύκλου «Λιποτάκτες», σε στίχους του αδελφού του Γιάννη Θεοδωράκη, που γράφτηκαν στις αρχές της δεκαετίας του ’50 στα Χανιά, την Αθήνα και το Παρίσι. Τα «Όμορφη πόλη», «Αυγή αφράτη» («Σκέπασε ατμός τον έρωτα μας»), «Δακρυσμένα μάτια» και «Χάθηκα» κυκλοφόρησαν σε 45άρι extended play «His master’s voice».  

Όπως θυμάται ο συνθέτης: «Την ίδια εποχή ηχογραφήθηκαν και οι ΛΙΠΟΤΑΚΤΕΣ στο παλιό στούντιο της Columbia με βασικούς εκτελεστές τον Μανώλη Χιώτη, τον Δημήτρη Φάμπα (κιθάρα) και τον Καζάνα (κρουστά).

Ήθελα πολύ τη μουσική μου να  τη χορεύουν τα νεαρά ζευγάρια στα πολύ ρομαντικά κέντρα της εποχής. Θυμάμαι ένα στη Γλυφάδα, ανάμεσα στα πεύκα, δίπλα στη θάλασσα. Εκείνο το κέντρο φανταζόμουν, όταν προσπαθούσα να βγάλω στην επιφάνεια της ενορχήστρωσης τα κρουστά, δίνοντας όσο γίνεται περισσότερο χορευτικό ρυθμό στο έργο.

Τραγούδησα ο ίδιος για πρώτη φορά. Αυτό άρεσε σε πολλούς, ενώ άλλοι βρήκαν τη φωνή μου απαίσια. Ένας απ’ αυτούς κι ο Σάκης Πεπονής, που, όταν ήταν διευθυντής του ΕΙΡ, μου δήλωσε ότι διέταξε να μη μπαίνουν οι ΛΙΠΟΤΑΚΤΕΣ γιατί ήμουν φάλτσος…» (2)
MIKHS THEODORAKHS 2
MIKHS THEODORAKHS 3
Όσον αφορά την πορεία των τραγουδιών, η «Όμορφη πόλη» ακούστηκε ίσως, περισσότερο απ’ όλα και γνώρισε δεκάδες επανεκτελέσεις, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Αλλά και το «Χάθηκα», για το οποίο ο συνθέτης έχει δηλώσει πως είναι το τραγούδι του που τον εκφράζει περισσότερο, τραγουδήθηκε πολύ και ηχογραφήθηκε αρκετές φορές στο πέρασμα των χρόνων…

Το πρώτο «καραβάκι» του Μίκη


Οι «Λιποτάκτες» λοιπόν ήταν τα πρώτα τραγούδια που δισκογράφησε με τη φωνή του ο Μίκης… Οι πρώτες συνθέσεις του όμως, πραγματοποιήθηκαν πολύ πριν, στα χρόνια του ’30. Πρόκειται για μια σειρά τραγουδιών που ο έγραψε ο συνθέτης σε μικρή ηλικία, αλλά δισκογραφήθηκαν πολλά χρόνια μετά, από την Παιδική Χορωδία του Δημοτικού Ωδείου Λάρισας.

Γι’ αυτά τα τραγούδια ο Μίκης Θεοδωράκης αναφέρει: «Μέσα στην παγωνιά της Ιστορίας – στη δοκιμασία του ’40 – στην πρώτη μου εφηβεία, κλεισμένος στην μοναξιά μου στην Τρίπολη, συνέχισα να γράφω τραγούδια, το ίδιο όπως και προηγουμένως στην Πάτρα και στον Πύργο, με το αναγνωστικό του γυμνασίου και τα βιβλία του πατέρα μου, γεμάτα Σολωμό, Βαλαωρίτη και Παλαμά. Ήταν ένας τρόπος ζωής που μου έγινε βίωμα και συνήθεια, να ζω με την ομορφιά της ποίησης και της μουσικής, που με θωράκισε και με προφύλαξε να περάσω ακέραιος τη ΜΕΓΑΛΗ ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ που κράτησε μια ολόκληρη ζωή.

Μισό αιώνα μετά, τα τραγούδια εκείνης της εποχής γίνονται τώρα γνωστά και σε άλλους. Θα τους αρέσουν άραγες; Έτσι που συνήθισαν να ζουν μόνο για μένα που τα γέννησα και που τ’ αγάπησα; Όμως κι εγώ τώρα θα νιώθω εντελώς γυμνός. Το τελευταίο απόλυτα δικό μου θα πάψει πια να μου ανήκει αποκλειστικά…

Δυο τρόποι ζωής και σκέψης εξακολουθούν να συγκρούονται μέσα μου: Εκείνος της εφηβείας, όταν αποφάσισα να δημιουργώ μόνο για μένα και ο άλλος της ελπίδας ή της αυταπάτης, πως ο άλλος είναι εσύ κι εσύ είσαι ο άλλος. Οπότε γυμνώνεσαι μπροστά του, ανοίγεις την ψυχή σου να του δώσεις τ’ άγια των αγίων σου.

Ακούγοντας τώρα ξανά τα Παιδικά Τραγούδια ξαναβρίσκω τον πυρήνα του μουσικού εαυτού μου. Σε μερικά απ’ αυτά θα βρει κανείς τα «μουσικά μόρια», τους «μουσικούς αρμούς», που μέσα απ’ τα τραγούδια μου, που αργότερα έγιναν γνωστά, βρήκαν άμεση σχέση και απήχηση στον κοινό ακροατή, που είναι ο συνομιλητής μου.

Είναι ευτύχημα που τα τραγούδια αυτά θα τραγουδηθούν από παιδιά για ν’ακουστούν από παιδιά. Μακάρι να ’ταν πάντα έτσι… Είναι σαν να ξαναγυρίζω κι εγώ μαζί τους πίσω, τότε που τα χρώματα είχαν άλλο χρώμα και τ’ ακούσματα άλλο άκουσμα κι εγώ με τα μάτια ορθάνοιχτα, περίμενα τον Παράδεισο να’ρχεται αγκαλιά με τους αγκαλιασμένους συντροφικά ανθρώπους.

Αθήνα, 15.2.94

Μίκης Θεοδωράκης»
MIKHS THEODORAKHS 4
Ο διπλός δίσκος με τα «40 τραγούδια για παιδάκια και παιδιά» με την Παιδική Χορωδία και την Ορχήστρα του Δημοτικού Ωδείου Λάρισας υπό τη διεύθυνση του Δημήτρη Καρβούνη, ηχογραφήθηκε και κυκλοφόρησε το 1994 από την Polygram, με 40 ποιήματα, που μελοποιήθηκαν από τον Μίκη Θεοδωράκη από το 1937, μέχρι το 1964…  Τα περισσότερα από αυτά μελοποιήθηκαν μέχρι το 1952 και ηχογραφήθηκαν για πρώτη φορά σε αυτή την έκδοση. Ανάμεσά τους και «Το καραβάκι» σε ποίηση ανωνύμου, που μελοποιήθηκε το 1937 και πρόκειται για την πρώτη σύνθεση του Μίκη Θεοδωράκη.

Το «Καραβάκι» ηχογραφήθηκε ξανά το 2005 από την Παιδική Χορωδία του Δημήτρη Τυπάλδου και συμπεριλήφθηκε στο δίσκο «Δες τι λαμπρό φεγγάρι»…

Υ.Γ: Πρωτοδημοσιεύθηκε στο ogdoo.gr στις 18 Αυγούστου 2011. Σήμερα παρουσιάζεται συμπληρωμένο με νέα στοιχεία.


Πηγές:
1) Σημείωμα στην επανέκδοση του cd «Το Τραγούδι Του Νεκρού Αδελφού-Λιποτάκτες» (Μinos-Emi 2003)
2) Σημείωμα του συνθέτη για το έργο, στον πρώτο τόμο του βιβλίου «Μελοποιημένη Ποίηση» (εκδόσεις «Ύψιλον» 1997)
3) Σημείωμα του συνθέτη στο δίσκο «40 τραγούδια για παιδάκια και παιδιά» με την Παιδική Χορωδία και την Ορχήστρα του Δημοτικού Ωδείου Λάρισας (Polygram 1994)

ΤΟ OGDOO.GR ΠΡΟΤΕΙΝΕΙ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Το τραγούδι αλλιώς, στο email σας!

Ενημερωθείτε πρώτοι για τα τελευταία νέα στο χώρο της καλής μουσικής!