Δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά το 1922 στο περιοδικό «Μαύρος Γάτος», ενώ στα νεότερα χρόνια πέρασε στα χείλη του κόσμου, μέσα από τρεις διαφορετικές μελοποιήσεις, με γνωστότερη όλων βεβαίως, αυτή του Μίκη Θεοδωράκη…
Ολόκληρο το ποίημα έχει ως εξής:
Mες στην υπόγεια την ταβέρνα,
μες σε καπνούς και σε βρισιές
απάνω στρίγγλιζ’ η λατέρνα
ολ’ η παρέα πίναμ’ εψές•
εψές, σαν όλα τα βραδάκια,
να πάνε κάτω τα φαρμάκια.
Σφιγγόταν ένας πλάι στον άλλο
και κάπου εφτυούσε καταγής.
Ω! πόσο βάσανο μεγάλο
το βάσανο είναι της ζωής
Όσο κι ο νους να τυραννιέται,
άσπρην ημέρα δε θυμιέται.
Ήλιε και θάλασσα γαλάζια
και βάθος τ’ άσωτ’ ουρανού
Ω! της αυγής κροκάτη γάζα,
γαρούφαλλα του δειλινού,
λάμπετε, σβήνετε μακριά μας,
χωρίς να μπείτε στην καρδιά μας
Tου ενού ο πατέρας χρόνια δέκα
παράλυτος, ίδιο στοιχειό•
τ’ άλλου κοντόημερ’ η γυναίκα
στο σπίτι λιώνει από χτικιό•
στο Παλαμήδι ο γιος του Mάζη
κι η κόρη του Γιαβή στο Γκάζι.
― Φταίει το ζαβό το ριζικό μας
― Φταίει ο Θεός που μας μισεί
― Φταίει το κεφάλι το κακό μας
― Φταίει πρώτ’ απ’ όλα το κρασί
Ποιος φταίει; ποιος φταίει; Kανένα στόμα
δεν το βρε και δεν το πε ακόμα.
Έτσι στη σκοτεινή ταβέρνα
πίνουμε πάντα μας σκυφτοί.
Σαν τα σκουλήκια, κάθε φτέρνα
όπου μας εύρει μας πατεί.
Δειλοί, μοιραίοι κι άβουλοι αντάμα,
προσμένουμε, ίσως, κάποιο θάμα
Η πρώτη απόπειρα μελοποίησης των «Μοιραίων» έγινε το 1962 από τον Νίκο Μαμαγκάκη με ερμηνευτή τον Φώτη Δήμα. Ο Μαμαγκάκης μελοποίησε την πρώτη και την τρίτη στροφή και το τραγούδι κυκλοφόρησε σε δίσκο 45 στροφών «Fidelity», έχοντας από την άλλη πλευρά το «Μη με ρωτάτε», μια σύνθεση του Μαμαγκάκη με στίχους του Γιώργου Θέμελη. Και τα δυο τραγούδια εντάχθηκαν το 1992 στη συλλογή τραγουδιών του Φώτη Δήμα «Τα ωραιότερά μου τραγούδια».
Το 1964 ήταν η σειρά του Μίκη Θεοδωράκη, που μελοποιώντας τις τρεις πρώτες στροφές του ποιήματος, κατάφερε να μπει περισσότερο απ’ όλους στο ύφος και το κλίμα του και με ερμηνευτές τους Γρηγόρη Μπιθικώτση και Αντώνη Κλειδωνιάρη στις δεύτερες φωνές και τους Λάκη Καρνέζη και Κώστα Παπαδόπουλο στα μπουζούκια, έγραψαν ένα χασάπικο, σήμα κατατεθέν, της συνεργασίας Θεοδωράκη-Μπιθικώτση, που εντάχθηκε στον κύκλο «Πολιτεία Β’». Στην πίσω όψη του μικρού δίσκου «His master’s voice» υπήρχε η «Μπαλάντα του Αντρίκου» και πάλι με λόγια του Βάρναλη, με ερμηνευτές τους Γρηγόρη Μπιθικώτση, Αντώνη Κλειδωνιάρη και τη νεότατη Μαρία Φαραντούρη, στην πρώτη της εμφάνιση στη δισκογραφία.
Την επόμενη χρονιά, το 1965, ο Χρήστος Χαιρόπουλος, στο κλίμα του ελαφρού τραγουδιού αυτή τη φορά, παρουσίασε τη δική του μελοποίηση στους «Μοιραίους», που δεν είχε καμία σχέση βεβαίως με την «τραχιά» εκδοχή του Θεοδωράκη. Ερμηνευτής ο Γιάννης Μάνος. Σε αντίθεση με τους προηγούμενους δημιουργούς, ο Χαιρόπουλος μελοποίησε ολόκληρο το ποίημα και το τραγούδι κυκλοφόρησε σε 45άρι δισκάκι «Melody», έχοντας στην άλλη πλευρά τις «Αναμνήσεις» του Χαιρόπουλου με στίχους Α. Σαββίδη. Και τα δυο τραγούδια εντάχθηκαν το 2004 στη συλλογή με τίτλο «Γιάννης Μάνος - Αξέχαστα τραγούδια» που κυκλοφόρησε από την Victory. (Στο video που ακολουθεί, εκτός από την εκτέλεση του Μάνου, ακούγεται ο Κώστας Βάρναλης να απαγγέλει το ποίημα).
Το 1984 στο δίσκο της Καίτης Χωματά «Από τραγούδι σε τραγούδι», που κυκλοφόρησε από την εταιρεία «Athenaum» με επανεκτελέσεις τραγουδιών των Θεοδωράκη, Χατζιδάκι, Ξαρχάκου και άλλων συνθετών και με μόνη συνοδεία την κιθάρα του Βασίλη Τενίδη υπάρχει μια ξεχωριστή επανεκτέλεση των «Θεοδωρακικών» «Μοιραίων». Η Καίτη Χωματά τραγούδησε τις δυο πρώτες στροφές ενώ στη συνέχεια, μια αντρική φωνή, της οποίας το όνομα δεν αναγράφεται στο δίσκο και είναι μάλλον του ηθοποιού και πρώτου συζύγου της Χωματά, Βασίλη Μαυρομάτη, απαγγέλει το υπόλοιπο ποίημα. Ο δίσκος αυτός (που συμπληρώνεται με δυο ορχηστρικά των τραγουδιών «Του μικρού βοριά» και «Το ακορντεόν», με ενορχήστρωση του Γιώργου Κατσαρού, μάλλον άσχετα με το υπόλοιπο ηχητικό υλικό) δεν κυκλοφόρησε σε cd.
Το 1964 ήταν η σειρά του Μίκη Θεοδωράκη, που μελοποιώντας τις τρεις πρώτες στροφές του ποιήματος, κατάφερε να μπει περισσότερο απ’ όλους στο ύφος και το κλίμα του και με ερμηνευτές τους Γρηγόρη Μπιθικώτση και Αντώνη Κλειδωνιάρη στις δεύτερες φωνές και τους Λάκη Καρνέζη και Κώστα Παπαδόπουλο στα μπουζούκια, έγραψαν ένα χασάπικο, σήμα κατατεθέν, της συνεργασίας Θεοδωράκη-Μπιθικώτση, που εντάχθηκε στον κύκλο «Πολιτεία Β’». Στην πίσω όψη του μικρού δίσκου «His master’s voice» υπήρχε η «Μπαλάντα του Αντρίκου» και πάλι με λόγια του Βάρναλη, με ερμηνευτές τους Γρηγόρη Μπιθικώτση, Αντώνη Κλειδωνιάρη και τη νεότατη Μαρία Φαραντούρη, στην πρώτη της εμφάνιση στη δισκογραφία.
Την επόμενη χρονιά, το 1965, ο Χρήστος Χαιρόπουλος, στο κλίμα του ελαφρού τραγουδιού αυτή τη φορά, παρουσίασε τη δική του μελοποίηση στους «Μοιραίους», που δεν είχε καμία σχέση βεβαίως με την «τραχιά» εκδοχή του Θεοδωράκη. Ερμηνευτής ο Γιάννης Μάνος. Σε αντίθεση με τους προηγούμενους δημιουργούς, ο Χαιρόπουλος μελοποίησε ολόκληρο το ποίημα και το τραγούδι κυκλοφόρησε σε 45άρι δισκάκι «Melody», έχοντας στην άλλη πλευρά τις «Αναμνήσεις» του Χαιρόπουλου με στίχους Α. Σαββίδη. Και τα δυο τραγούδια εντάχθηκαν το 2004 στη συλλογή με τίτλο «Γιάννης Μάνος - Αξέχαστα τραγούδια» που κυκλοφόρησε από την Victory. (Στο video που ακολουθεί, εκτός από την εκτέλεση του Μάνου, ακούγεται ο Κώστας Βάρναλης να απαγγέλει το ποίημα).
Το 1984 στο δίσκο της Καίτης Χωματά «Από τραγούδι σε τραγούδι», που κυκλοφόρησε από την εταιρεία «Athenaum» με επανεκτελέσεις τραγουδιών των Θεοδωράκη, Χατζιδάκι, Ξαρχάκου και άλλων συνθετών και με μόνη συνοδεία την κιθάρα του Βασίλη Τενίδη υπάρχει μια ξεχωριστή επανεκτέλεση των «Θεοδωρακικών» «Μοιραίων». Η Καίτη Χωματά τραγούδησε τις δυο πρώτες στροφές ενώ στη συνέχεια, μια αντρική φωνή, της οποίας το όνομα δεν αναγράφεται στο δίσκο και είναι μάλλον του ηθοποιού και πρώτου συζύγου της Χωματά, Βασίλη Μαυρομάτη, απαγγέλει το υπόλοιπο ποίημα. Ο δίσκος αυτός (που συμπληρώνεται με δυο ορχηστρικά των τραγουδιών «Του μικρού βοριά» και «Το ακορντεόν», με ενορχήστρωση του Γιώργου Κατσαρού, μάλλον άσχετα με το υπόλοιπο ηχητικό υλικό) δεν κυκλοφόρησε σε cd.
