«Η πίκρα σήμερα» του Μάνου Χατζιδάκι «αλλιώς»

(Η ΡΙΖΑ & ΟΙ ΠΑΡΑΛΛΑΓΕΣ ΤΟΥ) Οι γοητευτικές «περιπέτειες» από τη γέννηση μιας γνωστής μελωδίας του Μάνου Χατζιδάκι, μέχρι τη μετατροπή της από ματζόρε σε μινόρε…
logo radio
Ogdoo web radio
Live
 

«Η πίκρα σήμερα» με την Δήμητρα Γαλάνη

Το 1970 κυκλοφόρησε από την Columbia ο κύκλος τραγουδιών του Μάνου Χατζιδάκι και του Νίκου Γκάτσου «Επιστροφή», με ερμηνευτές τον Γρηγόρη Μπιθικώτση, την Δήμητρα Γαλάνη και τη συμμετοχή, σε ένα τραγούδι, της Αλίκης Βουγιουκλάκη. Η ενορχήστρωση και η διεύθυνση ορχήστρας ήταν του Δήμου Μούτση, λόγω της απουσίας του Χατζιδάκι στο εξωτερικό, εκείνη την εποχή. Μπουζούκια έπαιζαν ο Κώστας Παπαδόπουλος με τον Λάκη Καρνέζη.

Εναρκτήριο κομμάτι του δίσκου, «Η πίκρα σήμερα» με την Δήμητρα Γαλάνη.

«Η πίκρα σήμερα» ηχογραφήθηκε λίγο μετά με ενορχήστρωση του Σπύρου Παπαβασιλείου, ερμηνευτή τον Γιώργο Μαρίνο και κυκλοφόρησε σε δίσκο 45 στροφών Polydor.

«Δεν είχες όνομα» με την Νάνα Μούσχουρη

Το 1972 η Νάνα Μούσχουρη, που κάποια χρόνια πριν είχε εγκατασταθεί μόνιμα στη Γαλλία, επέστρεψε στην Ελλάδα για να ηχογραφήσει τα δώδεκα τραγούδια του δίσκου «Σπίτι μου σπιτάκι μου», που κυκλοφόρησε από την Columbia. Τους στίχους σε έντεκα τραγούδια υπέγραφε ο Νίκος Γκάτσος και τις μουσικές σε πέντε ο Μάνος Χατζιδάκις, σε άλλα πέντε ο Σταύρος Ξαρχάκος και σε ένα ο Λουκιανός Κηλαηδόνης. Υπήρχε επίσης μια διασκευή του Γιώργου Πετσίλα στο παραδοσιακό «Ο μαύρος αητός». Η ενορχήστρωση και διεύθυνση της ορχήστρας έγιναν από τον Σταύρο Ξαρχάκο και η ηχογράφηση στο studio Columbia από τον Νίκο Κανελλόπουλο. Μπουζούκι, σε τρία τραγούδια, έπαιξε ο Κώστας Παπαδόπουλος.

Στην πρώτη, σπάνια, έκδοση του βινυλίου τα τραγούδια είχαν μπει σε διαφορετική σειρά, από τις επανεκδόσεις που ακολούθησαν. Στο εσώφυλλο υπήρχε φωτογραφικό υλικό της ερμηνεύτριας και ένα τετρασέλιδο ένθετο με τους στίχους, μια σκιτσογραφία, καθώς και ένα αυτόγραφο της Νάνας Μούσχουρη.

To 1994 o δίσκος επανεκδόθηκε σε cd με 11 τραγούδια, αφού έλειπε ο "Ξένος", ενώ πολύ πρόσφατα επανακυκλοφόρησε και σε remastered cd. Aυτή ακριβώς η επανέκδοση έδωσε και την αφορμή για τη σημερινή αναφορά, αφού ξανακούγοντάς τον, έπεσα πάνω σε μια από τις λιγότερο γνωστές στιγμές του Μάνου Χατζιδάκι, που, οφείλω να ομολογήσω πως, είχε χαθεί από τη μνήμη μου… Πρόκειται για το «Δεν είχες όνομα», στο οποίο ο συνθέτης, ουσιαστικά χρησιμοποιεί τον «κορμό» της μελωδίας του τραγουδιού «Η πίκρα σήμερα», κάνοντας όμως τις απαραίτητες αλλαγές, ώστε να μετατραπεί από ελάσσονα κλίμακα (μινόρε) σε μείζονα (ματζόρε)…

H «Αγάπη» της Μελίνας…

Η μελωδία του ομώνυμου τραγουδιού του δίσκου «Σπίτι μου σπιτάκι μου» είχε ακουστεί για πρώτη φορά – σαν οργανικό κομμάτι, με τίτλο «Bouzouki nights» - στο δίσκο με τα τραγούδια από το musical «Illya Darling», που ήταν η θεατρική μεταφορά της ταινίας του Jules Dassin «Ποτέ την Κυριακή» και ανέβηκε στις 22 Μαρτίου 1967 στο «Fisher Theatre» του Broadway σε σκηνοθεσία του Dassin. Πρωταγωνιστές ήταν η Μελίνα Μερκούρη και ο Orson Bean, ενώ συμμετείχε και μια πλειάδα ηθοποιών, μεταξύ των οποίων και οι «δικοί» μας Δέσπω Διαμαντίδου, Νίκος Κούρκουλος και Τίτος Βανδής. Η μουσική ήταν του Μάνου Χατζιδάκι, οι στίχοι του Joe Darion, η ενορχήστρωση του Ralf Burns και μπουζούκι έπαιζε ο Χάρης Λεμονόπουλος. Το έργο προτάθηκε το 1968 για τα βραβεία «Tony» σε εννέα κατηγορίες. Μεταξύ αυτών: καλύτερου σεναρίου, σκηνοθεσίας και καλύτερου musical για την Jules Dassin, καλύτερης μουσικής για τον Μάνο Χατζιδάκι και καλύτερης ηθοποιού για την Μελίνα Μερκούρη. (1) Το musical είχε περιοδεύσει πρώτα σε Φιλαδέλφεια, Τορόντο και Ντιτρόιτ, η επίσημη πρεμιέρα έγινε στις 11 Απριλίου 1967, ενώ η τελευταία παράσταση δόθηκε στις 13 Ιανουαρίου 1968 (2).

Στη μουσική αυτής της παράστασης, που κυκλοφόρησε σε δίσκο το 1967, υπάρχει η «ρίζα» των δυο τραγουδιών που προαναφέραμε, με την Γαλάνη και την Μούσχουρη. Ακούγοντας το «Love, love, love» με τη Μελίνα Μερκούρη, είναι ευδιάκριτο πως η γέννηση της συγκεκριμένης μελωδίας βρίσκεται κάπου εκεί…

Το 2004 τόσο το «Love, love, love», όσο και τα υπόλοιπα που ερμήνευε η Μελίνα στο δίσκο «Ιllya Darling», εντάχθηκαν στη συλλογή τραγουδιών «…Μελίνα του Μάνου» που κυκλοφόρησε από τον «Σείριο».

Και μια μικρή μουσικολογική ανάλυση

Ζήτησα από τον καλό φίλο και εξαίρετο μουσικό Γιώργο Καραμφίλλη* να μου εξηγήσει μουσικολογικά τη μετατροπή της μελωδίας από ματζόρε σε μινόρε. Ο Γιώργος μου έγραψε δυο παρτιτούρες των τραγουδιών (που παραθέτουμε παρακάτω), αλλά μου είπε και κάποια στοιχεία για τα οποία τον ευχαριστώ ιδιαιτέρως:

1. Το τραγούδι «Love, love, love» γράφτηκε πρώτο και κατά τη γνώμη μου ήταν και η καλύτερη εκτέλεση (είναι σε Μείζονα κλίμακα).

2. Όσον αφορά το «Δεν είχες όνομα», εκεί ο Χατζιδάκις διασκεύασε το «Love», παίζοντας την ίδια μελωδία για εισαγωγή (κινείται στις συγχορδίες D και G - εάν το παίξουμε από τονικότητα D). Παίζει δηλαδή την εισαγωγή μόνο με πιάνο (χωρίς φωνή). Και αυτό είναι σε Μείζονα κλίμακα.

3. Για να δημιουργήσει το τραγούδι «Η πίκρα σήμερα», «πείραξε» λίγο το «Love» και το έκανε μινόρε. Έβαλε δηλαδή, περίπου τις αντίστοιχες συγχορδίες κι έτσι, ενώ στο ρεφραίν του «Δεν είχες όνομα» και «Love» πάει σε G (IV), F#m (III), D (I), στο ρεφραίν του «Η πίκρα σήμερα» γίνεται Bb (VI), Am (V), Gm (IV).

*Ο Γιώργος Καραμφίλλης είναι απόφοιτος της Σχολής μουσικής επιστήμης και τέχνης του Πανεπιστήμιου Μακεδονίας και καθηγητής μπουζουκιού.

Πηγές:
1) To ένθετο του δίσκου «…Μελίνα του Μάνου – Μelina Mercouri sings Manos Hadjidakis» (Σείριος 2004)
2) Οι πληροφορίες στην ανάρτηση του τραγουδιού στο youtube

ΤΟ OGDOO.GR ΠΡΟΤΕΙΝΕΙ

Το τραγούδι αλλιώς, στο email σας!

Ενημερωθείτε πρώτοι για τα τελευταία νέα στο χώρο της καλής μουσικής!