Ο νέος «Επιτάφιος» για κιθάρα και φωνή
Το να παρουσιάζεις τον «Επιτάφιο» του Μίκη Θεοδωράκη και του Γιάννη Ρίτσου τις μέρες της Μεγάλης Εβδομάδας ή την Πρωτομαγιά, ασφαλώς δεν είναι κάτι πρωτότυπο. Όταν όμως, μετά από 8 δισκογραφημένες εκτελέσεις ολόκληρου του έργου (Νάνα Μούσχουρη, Γρηγόρης Μπιθικώτσης, Μαίρη Λίντα, Χορωδία Τρικάλων, Γιάννης Θωμόπουλος, Νένα Βενετσάνου, Μαρία Σουλτάτου, Ιάκωβος Κολανιάν), παίρνεις το ρίσκο να ηχογραφήσεις ξανά τα οκτώ θρυλικά τραγούδια, με τη συνοδεία μόνο μιας κλασικής κιθάρας, αυτό νομίζω πως αποτελεί είδηση.
Όπως έκανε ο γνωστός λαϊκός τραγουδιστής Παναγιώτης Καραδημήτρης & ο δεξιοτέχνης της κλασικής κιθάρας Μιχαηλάγγελος Τουμανίδης, που ηχογράφησαν τον «Επιτάφιο» και τον παρουσίασαν σε μια καλαίσθητη έκδοση, ένα βιβλίο με cd, που κυκλοφόρησε μαζί με εικαστικά έργα του Βασίλη Βαφειάδη και κείμενα του Μίκη Θεοδωράκη, του Παναγιώτη Καραδημήτρη, της φιλολόγου Ασπασίας Καρρά και του δημοσιογράφου και συγγραφέα Χρίστου Ζαφείρη, για τη λογοτεχνική αξία του έργου και τα ιστορικά γεγονότα του Μάη του 1936, που ενέπνευσαν τον Γιάννη Ρίτσο να γράψει τον «Επιτάφιο».
Για την ιστορία, σημειώνω ξανά τους τίτλους των τραγουδιών. Δεύτερες φωνές στον Παναγιώτη Καραδημήτρη κάνει η Φωτεινή Νιάρχου.
1) Πού πέταξε τ' αγόρι μου
2) Χείλι μου μοσχομύριστο
3) Μέρα Μαγιού μου μίσεψες
4) Βασίλεψες αστέρι μου
5) Ήσουν καλός κι ήσουν γλυκός
6) Στο παραθύρι στέκοσουν
7) Να ‘χα τ' αθάνατο νερό
8) Γλυκέ μου εσύ δεν χάθηκες
Οι συντελεστές της έκδοσης
Η ηχογράφηση, η επεξεργασία του ηχητικού υλικού και η ψηφιακή επεξεργασία έγινε στο Μythos Studio από τον Θανάση Γκίκα. Ο καλλιτεχνικός σχεδιασμός έγινε από την Ξένια Αποστολίδου και η διόρθωση και επιμέλεια των κειμένων από τον Ανδρέα Σαμαρά. Οι φωτογραφίες της έκδοσης είναι του Κώστα Φινέ (Γιάννης Ρίτσος, Αθήνα 1973), του Studio Costakis (Μίκης Θεοδωράκης), του Γιάννη Αντωνίου (Παναγιώτης Καραδηµήτρης) και του Στυλιανού Δανιήλ (Μιχαηλάγγελος Τουµανίδης). Ο δίσκος κυκλοφορεί από τις εκδόσεις IANOS.
Οι ευχαριστίες του Μίκη
Στο κείμενό του ο Μίκης Θεοδωράκης γράφει:
Η ιδιομορφία αυτής της ηχογράφησης είναι η λιτότητα της ασπρόμαυρης «γραφής» της. Μια φωνή και μια κιθάρα αποκαλύπτουν την ποιότητα της μουσικής σε όλο της το βάθος.
Ως συνθέτης του «Επιτάφιου» δεν μπορώ παρά να συγκινηθώ και να χαρώ όταν διαπιστώνω ότι το έργο αυτό, αν και πέρασαν εξήντα ολόκληρα χρόνια από τη γέννησή του, εξακολουθεί να έχει αντοχές, ώστε να μπορεί να υπάρξει γυμνό και απέριττο χωρίς ψιμύθια. Και νομίζω ότι ακριβώς αυτή είναι η γοητεία που έφεραν στην επιφάνεια οι δυο άξιοι ερμηνευτές αυτής της ηχογράφησης, ο Παναγιώτης Καραδημήτρης και ο Μιχαηλάγγελος Τουμανίδης, με την καθ’ όλα ωραία και ουσιαστική ερμηνεία του έργου.
Τους ευχαριστώ θερμά και τους εύχομαι να έχουν τη μεγάλη επιτυχία που αξίζουν.
Μίκης Θεοδωράκης
Αθήνα, 27.2.2018
Λίγα λόγια για την έκδοση
Σε άρθρο που δημοσιεύθηκε στο ogdoo.gr στις 2 Μαΐου 2013, έχουμε αναφερθεί εκτενώς στην ιστορία και τις ηχογραφήσεις του έργου.
Για να πω την αλήθεια, όταν πριν από λίγο καιρό άκουσα τα δυο κομμάτια του Μίκη Θεοδωράκη, με τα οποία κλείνει το «Influencias» του Μιχαηλάγγελου Τουμανίδη, (που κατά κάποιο τρόπο, αποτελεί και προπομπό του «Επιτάφιου» που παρουσιάζουμε σήμερα, αφού το ένα από τα κομμάτια είναι το «Πού πέταξε τ’ αγόρι μου»), σκέφτηκα αμέσως πως αυτός ο μουσικός πρέπει να κάνει μια ολοκληρωμένη δουλειά με λαϊκά τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη. Δεν πέρασαν δυο μήνες κι ένας τέτοιος δίσκος βρίσκεται στα χέρια μας, με τη συμμετοχή μάλιστα ενός ερμηνευτή που στα 35 και πλέον χρόνια που τραγουδά επαγγελματικά, αλλά και στα προηγούμενα χρόνια της ζωής του, έχει εντρυφήσει στη μουσική του Μίκη Θεοδωράκη.
Δεν είναι λίγες οι φορές που ο Παναγιώτης Καραδημήτρης συμμετείχε σε συναυλίες της Λαϊκής Ορχήστρας «Μίκης Θεοδωράκης». Το 2000 μάλιστα ερμήνευσε, με τη διεύθυνση του συνθέτη, το «Πνευματικό εμβατήριο» σε ποίηση του Άγγελου Σικελιανού, μαζί με τη Συμφωνική Ορχήστρα του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου, σε συναυλία που πραγματοποιήθηκε στην Θεσσαλονίκη κατά την αναγόρευση του Μίκη Θεοδωράκη σε επίτιμο διδάκτορα του ιδρύματος και εκδόθηκε σε δίσκο από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Την ίδια χρονιά, μετά από πρόταση του Μίκη Θεοδωράκη, ο Παναγιώτης Καραδημήτρης ηχογράφησε ολόκληρο τον κύκλο τραγουδιών «Τα πικροσάββατα» σε στίχους Λευτέρη Παπαδόπουλου.
Ακούγοντας λοιπόν τις πρώτες νότες της κιθάρας στο «Πού πέταξε τ’ αγόρι μου» (που μπορείτε να ακούσετε στο video στο τέλος του κειμένου) και στη συνέχεια το υπόλοιπο έργο, με τον Μιχηλάγγελο να παίζει με τον τρόπο του Μανώλη Χιώτη, μεταφέροντας τα παιξίματα του θρύλου του μπουζουκιού στην κλασική κιθάρα και τον Καραδημήτρη να πατά σταθερά στα «βήματα» του δασκάλου του Γρηγόρη Μπιθικώτση, βάζοντας όμως τα δικά του ερμηνευτικά χαρακτηριστικά, αμέσως ανέβασα την ένταση… «Ψήλωσα» που λένε… (Ο «Επιτάφιος» υπήρξε ένα από τα πρώτα έργα και της δικής μου μουσικής «μυθολογίας», οπότε εκτελέσεις σαν κι αυτές το λιγότερο που πετυχαίνουν είναι να συγκινούν)…
Δεν νομίζω πως χρειάζεται να γράψω περισσότερα. Η παρουσίαση άλλωστε δεν αφορά καινούργια τραγούδια, αλλά ένα έργο - ορόσημο στην ιστορία του νεοελληνικού πολιτισμού. Τόσο το μουσικό μέρος, όσο και η πλούσια έκδοση που το πλαισιώνει, είναι τα καλύτερα εχέγγυα για να το προτείνουμε ανεπιφύλακτα.
Η παρουσίαση του δίσκου θα γίνει την Τρίτη 17 Απριλίου στις 7 το βράδυ στο χώρο εκδηλώσεων του βιβλιοπωλείου «ΙΑΝΟS» στην Θεσσαλονίκη (Αριστοτέλους 7).
