Χάρις Αλεξίου - «24 τραγούδια»

(VIDEO + HXΗTIKO) Νοέμβρης του 1977 και στις προθήκες των δισκοπωλείων φιγουράρει ο τέταρτος προσωπικός δίσκος της Χαρούλας Αλεξίου με τίτλο «24 τραγούδια».
logo radio
Ogdoo web radio
Live
 
Η Χάρις Αλεξίου γράφει: «Για να γίνει ο δίσκος αυτός με βοήθησαν -και τους ευχαριστώ- ο Σπύρος Παπαϊωάννου και ο Παναγιώτης Κουνάδης για τα ρεμπέτικα, ο Γιώργος Παπασιδέρης και ο Τάκης Σούκας για τα δημοτικά. Την ενορχήστρωση του δίσκου στα ρεμπέτικα και σε άλλα πιο σύγχρονα έκανε ο Τάσος Καρακατσάνης. Ευχαριστώ τον φίλο Γιώργο Νταλάρα για την συμμετοχή του στο τραγούδι «Ο Δερβίσης και η Άννα». Πολύτιμη συνεργασία στον ήχο ο Στέλιος Γιαννακόπουλος και ο Τάκης Φιλιππίδης με συνεργάτες τον Μίμη Καννή και τον Μανώλη Ψαρρά. Ο Δίσκος ηχογραφήθηκε από τον Μάιο του ’77 και τελείωσε τον Οκτώβριο του '77. Τα δημοτικά τραγούδια είναι ένα μικρό αφιέρωμα στη μνήμη του πατέρα μου που πρώτος αυτός μου δίδαξε το δημοτικό».

Νοέμβρης του 1977 και στις προθήκες των δισκοπωλείων φιγουράρει ο τέταρτος προσωπικός δίσκος της Χαρούλας Αλεξίου με τίτλο «24 τραγούδια». Ένας διπλός δίσκος, από τη Minos, που κατά κάποιον τρόπο, αποτελεί και μια ανθολογία των διαφόρων ειδών που τραγούδησε μέχρι τότε η Αλεξίου, αλλά και ένας προάγγελος του τι θα τραγουδούσε μέχρι σήμερα… Αν και ο τίτλος ήταν «24 τραγούδια», περιείχε 25, αφού συμπεριλήφθηκε σαν 25ο και η «Οδός Αριστοτέλους» στην πρώτη της εκτέλεση, από τον ομώνυμο δίσκο των Γιάννη Σπανού και Λευτέρη Παπαδόπουλου.* Φυσικά, όπως συνηθίζονταν τότε, ο δίσκος κυκλοφόρησε και στην Αμερική από την Peters International.

Όταν αργότερα το βινύλιο μεταγράφηκε σε cd, έλειπαν δυο τραγούδια, η «Ντράιλα» και το «Τ' αγαπώ και δεν το ξέρει», με αποτέλεσμα ο τίτλος να γίνει «23 τραγούδια». Αργότερα σε μεταγενέστερη έκδοσή του σε cd, τα δυο τραγούδια επέστρεψαν στη θέση τους και ο τίτλος έγινε «24+1 τραγούδια».

Τόσο στην έκδοση βινυλίου, όσο και στην πρώτη έκδοση του cd (με τα 23 τραγούδια), τα στοιχεία των δημιουργών στα παλιά λαϊκά ήταν, μάλλον, ελλιπή. Συμπληρώθηκαν στη δεύτερη ολοκληρωμένη έκδοση σε cd με τα 25 τραγούδια. Στην έκδοση αυτή άλλαξε και η σειρά των τραγουδιών. Πρώτα μπήκαν αυτά του 2ου Lp και μετά αυτά του 1ου. Η παρακάτω σειρά είναι όπως στην πρώτη έκδοση του 1977. Σε ένα τραγούδι συμμετέχει ο Γιώργος Νταλάρας.

Δίσκος 1ος

1) Μανταλιώ (Μανταλένα) (Παραδοσιακό, διασκευή Γ. Κυριαζής)
2) Ούζο όταν πιεις (Δική μου είναι η Ελλάς) (Σ. Ιωαννίδης - Αιμ. Σαββίδης)
3) Ο δερβίσης και η Άννα (Ιάκωβος Μοντανάρης) Συμμετέχει ο Γιώργος Νταλάρας
4) Ο μπερμπάντης (Παραδοσιακό, διασκευή Γ. Κυριαζής)
5) Στρίβε σπάγκο (Δ. Σέμσης)
6) Το μινόρε της αυγής (Σπ. Περιστέρης - Μ. Μάτσας)
7)Πουλάκι ξένο (Παραδοσιακό, διασκευή Γ. Παπασιδέρης)
8) Θ' αρρωστήσω μάνα (Παραδοσιακό, διασκευή Γ. Μουφλουζέλης)
9) Μαυριδερούλα (Παραδοσιακό, διασκευή Χ. Αλεξίου)
10) Ντράιλα (Τ. Σούκας - Χ. Χατζάκης)
11) Όμορφη που 'ναι η Λειβαδιά (Παραδοσιακό, διασκευή Τ. Σούκας)
12) Μη χαράζεις βλέφαρό μου (Ν. Τάτσης - Κ. Παπαγεωργίου)

Δίσκος 2ος

1) Οι Κυριακές στην Κατερίνη (Γ. Σπανός - Λ. Παπαδόπουλος)
2) Μόνος ήσουν πάντα (Τ. Καρακατσάνης - Λ. Παπαδόπουλος)
3) Εν Βελγίω (Ν. Τζαβάρας - Δ. Ιατρόπουλος)
4) Χρόνια χελιδόνια (Χρ. Νικολόπουλος - Λ. Παπαδόπουλος)
5) Χάθηκα (Μ. Θεοδωράκης - Γ. Θεοδωράκης)
6) Το μπλόκο της Καισαριανής (Μ. Θεοδωράκης - Ν. Περγιάλης)
7) Το Ανεστάκι (Ν. Τάτσης - Λ. Παπαδόπουλος)
8) Τι γλυκό να σ' αγαπούν (Γ. Ζαμπέτας - Λ. Παπαδόπουλος)
9) Σε ψάχνω (Γ. Σπανός - Λ. Παπαδόπουλος)
10) Όλες του κόσμου οι Κυριακές (Χρ. Νικολόπουλος - Λ. Παπαδόπουλος)
11) Τ' αγαπώ και δεν το ξέρει (Μ. Τερζής - Λ. Παπαδόπουλος)
12) Το ξέρω πια δε μ' αγαπάς (Γ. Ζαμπέτας - Λ. Παπαδόπουλος)
13) Οδός Αριστοτέλους (Γ. Σπανός - Λ. Παπαδόπουλος)

Την παραγωγή έκανε ο Αχιλλέας Θεοφίλου και η ηχογράφηση έγινε στα studio EMI από το Μάιο ως τον Οκτώβριο του 1977 με ηχολήπτες τους Στέλιο Γιαννακόπουλο και Τάκη Φιλιππίδη και βοηθούς τον Μίμη Καννή και το Μανώλη Ψαρρά. Θα ήταν ασέβεια αν δεν παρέθετα τα ονόματα της Α’ Εθνικής των μουσικών, μεταξύ των οποίων και κάποιοι συνθέτες, των οποίων τραγούδια υπάρχουν στο δίσκο (με αλφαβητική σειρά):

Μπουζούκια: Γ. Ζαμπέτας, Γ. Μπιθικώτσης, Χ. Νικολόπουλος, Θ. Πολυκανδριώτης, Δ. Χιονάς
Κιθάρα: Α. Βαρδής, Κ. Γρηγορέας, Π. Ιατρού, Σ. Καρύδας, Χ. Λασκαράκης, Ν. Λιάμης, Χ. Μαλλίδης, Ν. Μαυρουδής, Κ. Νικολόπουλος, Μ. Σεραφείμ, Κ. Σούκας, Ν. Τάτσης, Ν. Τζαβάρας
Μπάσο: Δ. Δημαρέλλης, Α. Μεταλλίδης, Δ. Πανταζής
Πιάνο: Χ. Καλέας, Τ. Καρακατσάνης, Γ. Σπανός
Μαντολίνο: Δ. Βράσκος, Π. Δεσποτίδης
Βιολί: Π. Δεσποτίδης, Γ. Κόρος
Σαντούρι: Χρ. Σούκας
Φυσαρμόνικα: Μ. Αβαράκης
Τόμπρα: Γ. Τζαβάρας
Λαούτο: Χ. Ζούμπας, Ν. Τάτσης
Κρουστά: Μ. Κυριαζής, Γ. Λαβράνος, Μ. Μπαλαμπάνης, Γ. Ταχιάτης
Κλαρίνο: Β. Σούκας, Φ. Τσεμπερούλης
Ακορντεόν: Κ. Βασιλάς

Στη μοναδική δισκογραφική του παρουσία για το 1977 ο Γιώργος Νταλάρας συμμετέχει, στο ρόλο του «δερβίση», μαζί με τη Χαρούλα που «παίζει» την «Άννα», στο προπολεμικό τραγούδι του Ιάκωβου Μοντανάρη «Ο δερβίσης με την Άννα», το οποίο είχε ηχογραφηθεί το 1934 με τον Δημήτρη Ατραΐδη και τη Ρίτα Αμπατζή με χασικλίδικα λόγια και τίτλο «Ο δερβίσης και η Ρίτα», ενώ την ίδια περίπου εποχή ηχογραφήθηκε από το Στελλάκη Περπινιάδη και την Άννα Παγανά (Πολίτισσα). Ήταν η χρυσή εποχή των μπουάτ όταν ο Νταλάρας με την Αλεξίου έγραφαν τη δική τους ιστορία σ’ αυτούς τους χώρους, με τα διπλά και τριπλά προγράμματα. Μια συνεργασία που δυστυχώς έμεινε πίσω δισκογραφικά.

Συζητώντας πολλά χρόνια αργότερα με το Γιώργο Τσάμπρα, ο Νταλάρας αναφέρθηκε στη συνεργασία του με τη Χαρούλα:

Με τη Χαρούλα είναι τόσο μακρύς ο κοινός μας δρόμος και τόσο στενή η σχέση ώστε μου είναι δύσκολο να απομονώσω κάτι. Τραγουδούσαμε για χρόνια μαζί και στη συνείδηση του κόσμου ήμασταν κάτι σαν τα παλιά ντουέτα του λαϊκού τραγουδιού. Αυτά τα χρόνια επίσης ήμασταν ανθρώπινα δεμένοι. Καθώς ήταν δεδομένο τότε ότι είμαστε μαζί, κανένας δεν σκεφτόταν ότι μπορεί να υπάρξει «κενό» ώστε να επιδιώξει κάποιες κοινές ηχογραφήσεις. Τώρα συνειδητοποιώ πόσο λείπει και σ’ εμένα μια κοινή μας συνύπαρξη σε δίσκο. Εγώ βέβαια έχω τις κασέτες τις πρόχειρες από τις ατέλειωτες πρόβες και συνεργασίες μας… Ο κόσμος όμως; (1)

«Ο δερβίσης και η Άννα» ηχογραφήθηκε με λογοκριμένα λόγια, αφού τα πρώτα ήταν ελαφρώς χασικλίδικα, όπως και το «Δική μου είναι η Ελλάς» ή «Ούζο όταν πιεις», στο οποίο η «πρέζα» αντικαταστάθηκε με το ελαφρότερο «ούζο»…. Βλέπετε, οι επιτροπές λογοκρισίας λειτουργούσαν ακόμα…

Όπως φαίνεται στον υπότιτλο που υπάρχει στο εσώφυλλο (αλλά και στο εξώφυλλο της Αμερικάνικης έκδοσης), ο δίσκος περιλαμβάνει τόσο δημοτικά τραγούδια, όσο και 2-3 σύγχρονα με παραδοσιακό χρώμα, κάποια παλιά λαϊκά, αλλά και μοναδικές καινούργιες μπαλάντες και λαϊκά, δέκα από τα οποία είναι σε στίχους του Λευτέρη Παπαδόπουλου. Στα πιο χαρακτηριστικά σημεία του δίσκου ανήκει βεβαίως η συνεργασία του «Προέδρου» τόσο με το Γιάννη Σπανό και το Χρήστο Νικολόπουλο, όσο και με το Γιώργο Ζαμπέτα. Αν δεν απατώμαι απ’ αυτή τη δουλειά ξεκινά και η συνεργασία του με το Νικολόπουλο, που στο πέρασμα των χρόνων θα φέρει δεκάδες τραγούδια και μεγάλες διαχρονικές επιτυχίες. Ξεχωριστή όμως είναι και η μοναδική, δυστυχώς, συνεργασία του Λευτέρη Παπαδόπουλου με το Γιώργο Ζαμπέτα, με εξαίρεση την «Τελευταία αγάπη» ένα τραγούδι τους που είχε δισκογραφήσει ο Σταμάτης Κόκοτας το 1971.

Στην αυτοβιογραφία του ο Γιώργος Ζαμπέτας αναφέρεται στη συνεργασία του με τον «Πρόεδρο»:

Έχω κάνει και τρία τραγούδια με τον άλλο μεγάλο ποιητή τον Παπαδόπουλο, το Λευτέρη. Αυτός που έγραψε την «Άπονη ζωή»! Και τόσα άλλα σε υπέροχες μουσικές του Ξαρχάκου. Κι όλα αριστουργήματα…

Κάναμε μαζί τραγούδια για τη Χαρούλα την Αλεξίου. «Τι γλυκό να σ’ αγαπούν και να σου το λένε». Τι έγραψε ο μπαγάσας! Μεγάλος κι αυτός! Αλλά ακόμα τον περιμένω να κάνουμε κι άλλη πράξη, ακόμα… Του έχω δώσει μουσικές για να βάλει τα λόγια. Του δίνεις μια μουσική κι αμέσως θα στην κεντήσει όπως θέλεις. (2)

Αντίστοιχα όμως αναφέρθηκε και ο Λευτέρης Παπαδόπουλος:

Οι της γενιάς μου, οι «έντεχνοι», σνομπάραμε τον Ζαμπέτα. Τον βρίσκαμε κάπως «ελαφρό». Λάθος. Εγώ δεν του έγραφα. Με παρακάλεσε η Χαρούλα να της γράψω δυο τραγούδια με μουσική του Γιώργου. Μου έφερε και τις μελωδίες. Μου άρεσαν πολύ. Το ένα τραγούδι ήταν αυτό (σ.σ: «Το ξέρω πια δεν μ’ αγαπάς»). Το άλλο που έγινε και μεγάλο σουξέ: «Τι γλυκό να σ’ αγαπούν». (3)

Αξίζει όμως να διαβάσουμε τις ιστορίες του Λευτέρη Παπαδόπουλου και για κάποια ακόμα από τα τραγούδια του, που βρίσκονται ανάμεσα στα «24»:

«Οι Κυριακές στην Κατερίνη»
Υπηρέτησα τη θητεία μου στο Τάγμα «ανεπιθύμητων», το 1957, στη Μεθώνη Πιερίας. Έβρεχε συνεχώς. Μουντό τοπίο, σκληραγωγία, καψόνια, απελπισία. Αυτό το κλίμα προσπάθησα να μεταφέρω στο τραγούδι.

«Όλες του κόσμου οι Κυριακές»
Από τα αγαπημένα μου τραγούδια. Ο Νικολόπουλος μου έδωσε τη μουσική, πριν γνωρίσω τη γυναίκα μου. Έγραψα κάποιους στίχους, δεν τους έβρισκα καλούς. Γνωρίστηκα με τη γυναίκα μου κι αμέσως ήρθε η έμπνευση. Πέταξα τους παλιούς στίχους κι έβαλα τους καινούργιους. Άλλαξα κι ένα στίχο, με μεγάλη στεναχώρια. Έγραφα, «όπως η χόβολη ζεστός /ήσουν ο ίδιος ο Χριστός» και το ‘κανα «σαν τη φωτιά είσαι ζεστός», γιατί η εταιρεία φώναζε πως τη λέξη «χόβολη» δεν τη ξέρει κανείς. Άλλη ζεστασιά, όμως, έχει η χόβολη κι άλλη η φωτιά…

«Το Ανεστάκι»
Από τα καλύτερα τραγούδια μου, πάνω σε μουσική του ηπειρώτη Νίκου Τάτση, με έξοχη ερμηνεία της Χαρούλας. Είναι τόσο λιτό, που πολλοί νομίζουν ότι είναι δημοτικό τραγούδι. Στο εξωτερικό, όποτε το τραγουδά η Αλεξίου, πολλά μάτια δακρύζουν. Αυτό ήθελα: η μάνα, ο γιος που ταξιδεύει και δε στέλνει ούτε γράμμα…

«Χρόνια χελιδόνια»
Στο τραγούδι «Χρόνια χελιδόνια», η δεύτερη στροφή λέει: «Χρόνια από μετάξι / σκόλαγε όλ’ η τάξη και με καρτερούσες μάτια μου». Η Χαρούλα, πιθανόν επειδή το κείμενο ήταν κακογραμμένο, είπε: «Χρόνια από μετάξι, σου κόλλαγε όλ’ η τάξη» κλπ. Πλήρης αλλαγή του νοήματος. Αλλά το λάθος το ανακάλυψα αργά. Το κακό είναι πως όλοι οι τραγουδιστές ακολουθούν την ερμηνεία της Χαρούλας και λένε αυτό το «σου κόλλαγε», που δεν έχει καμιά σχέση με τα γραπτά μου και το ύφος μου. (3)

Ιδιαίτερες στιγμές του δίσκου αποτελούν ασφαλώς τα δυο τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη, το κλασικό «Χάθηκα» σε στίχους του αδελφού του Γιάννη, από τους «Λιποτάκτες» και μια νέα ηχογράφηση από το «Μπλόκο της Καισαριανής» από τα τραγούδια του Θεοδωράκη σε στίχους του Νότη Περγιάλη από το θεατρικό έργο «Αυτό το δέντρο δεν το λέγανε υπομονή», που ανέβηκε το 1974 στο θέατρο «Κάβα» από το θίασο της Τιτίκας Νικηφοράκη και τραγουδούσαν η Αλεξίου, μαζί με το Βασίλη Παπακωνσταντίνου και τον Κώστα Σμοκοβίτη. Δυστυχώς αυτά τα τραγούδια δεν κυκλοφόρησαν ποτέ…

Όσο για τις ερμηνείες της Χαρούλας στα δημοτικά, νομίζω πως, όσον αφορά τις τραγουδίστριες, η Αλεξίου, μαζί με την Ελένη Βιτάλη, τη Γλυκερία, τη Μαρίζα Κωχ και σε κάποιες περιπτώσεις την Ελένη Τσαλιγοπούλου, κατάφεραν να περάσουν το δημοτικό τραγούδι σε ένα άλλο επίπεδο, το πήραν από τις κλασικές τραγουδίστριες του παραδοσιακού και, με σεβασμό πάντα, κατάφεραν να το μεταλαμπαδεύσουν σε ένα ευρύτερο κοινό, που ενδεχομένως να είχε άγνοια του συγκεκριμένου είδους, χωρίς μάλιστα να αλλοιωθεί ο παραδοσιακός ήχος.

Ο δίσκος σημείωσε πωλήσεις άνω των 100.000 και αποτελεί, κατά τη γνώμη μου, ένα από τα κυριότερα σημεία αναφοράς στην καριέρα της τραγουδίστριας.

Υ.Γ: Ήταν από τις φορές που δυσκολεύτηκα πολύ, μέχρι να αποφασίσω ποια τραγούδια θα συμπεριλάβω στο ηχητικό που συνοδεύει το κείμενο. Διάλεξα τελικά τέσσερα που να αντιπροσωπεύουν όλα τις μουσικές τάσεις που υπάρχουν, συν ένα video με το τραγούδι «Ο δερβίσης και η Άννα» από τις μεγάλες συναυλίες του Γιώργου Νταλάρα στο Ολυμπιακό Στάδιο το Σεπτέμβρη του 1983.

Πηγή:
1: Απόσπασμα από τις ηχογραφημένες συνομιλίες του Γιώργου Νταλάρα με το Γιώργο Τσάμπρα, όπως δημοσιεύονται στο ένθετο του cd «Γιώργος Νταλάρας-Διφωνίες», που κυκλοφόρησε το 1996 με το 15ο τεύχος του περιοδικού «Δίφωνο» και στο οποίο συμπεριλαμβάνεται και «Ο δερβίσης με την Άννα».
2: Ιωάννας Κλειάσιου «Γιώργος Ζαμπέτας – Βίος και πολιτεία» (εκδόσεις «Ντέφι» 1997)
3: Λευτέρης Παπαδόπουλος «Τα τραγούδια γράφουν την ιστορία τους» («Ιανός» 2006)

Video

ΤΟ OGDOO.GR ΠΡΟΤΕΙΝΕΙ

Το τραγούδι αλλιώς, στο email σας!

Ενημερωθείτε πρώτοι για τα τελευταία νέα στο χώρο της καλής μουσικής!