Θόδωρος Δερβενιώτης & Κώστας Βίρβος - «Τραγούδια της ξενητειάς»

«Αρχίσαμε και στέλνουμε βιογραφικά για να βρούμε δουλειά και να φύγουμε έξω… Αγγλία, Αυστραλία, όπου να ’ναι…
logo radio
Ogdoo web radio
Live
 
Η γυναίκα μου δεν έχει δουλειά εδώ και μήνες κι εγώ τρέχω από το πρωί μέχρι το βράδυ, ίσα, ίσα για να βγαίνουν τα απαραίτητα… Συχνά μπαίνω και μέσα…»

Αυτά πάνω κάτω μου είπε, τις προάλλες ο καλός μου φίλος και κουμπάρος, αρχιτέκτονας στο επάγγελμα, με αφορμή την κατάσταση που επικρατεί σήμερα στη χώρα μας…
Έπαθα σοκ! Δεν το περίμενα…. Και θέλοντας να ελαφρύνω λίγο το κλίμα, που είχε βαρύνει αρκετά από τη συζήτηση, είπα στο φίλο μου: «Αν φύγετε τελικά, έχω πολλά σχετικά τραγούδια, για να πάρετε μαζί σας…» Και θυμήθηκα αμέσως, αυτά που μου είπε πολύ πρόσφατα ο Χρήστος Νικολόπουλος, στα πλαίσια μιας συνέντευξης που του έκανα για το περιοδικό του Δήμου Καλαμαριάς:

Τώρα με την κρίση τί γίνεται, θα ξαναβγούν κοινωνικά τραγούδια;
Χ.Ν: Τώρα πρέπει να βγάλουμε κοινωνικά πράγματα. Κατά κάποιο τρόπο θα πρέπει να τραγουδάμε θέματα του 1960. Δε θα πεθάνει το τραγούδι, ευτυχώς στα κέντρα, στις συναυλίες, στις ταβέρνες κλπ αναγκαστικά λένε τα παλιά τραγούδια, γιατί δεν μπορούν χωρίς αυτά.

Ήρθε άραγε η εποχή για να ξαναγραφτούν νέα αξιόλογα κοινωνικά τραγούδια και να ξαναβγούν στην επιφάνεια αυτά τα ακούσματα της δεκαετίας του ’60; Τότε που τα καράβια και τα τρένα έφευγαν γεμάτα με τα ελληνικά νιάτα, που αναζητούσαν καλύτερη τύχη εκτός των συνόρων και τα 45άρια δισκάκια του Καζαντζίδη με το «Διαβατήριο», τις «Φάμπρικες της Γερμανίας», το «Ένα πιάτο άδειο στο τραπέζι», ήταν το «ευαγγέλιο» των απανταχού ξενιτεμένων…

Εκείνη την εποχή και πιο συγκεκριμένα το 1965 κυκλοφόρησε από την Οdeon κι ένας μεγάλος δίσκος με τίτλο «Τραγούδια της ξενητειάς» που συγκέντρωνε δώδεκα απ’ αυτά τα τραγούδια του Θόδωρου Δερβενιώτη και του Κώστα Βίρβου, που είχαν κυκλοφορήσει στις 45 στροφές. Τραγουδούσαν ο Στέλιος Καζαντζίδης, η Μαρινέλλα, ο Βαγγέλης Περπινιάδης, ο Σπύρος Ζαγοραίος, ο Πέτρος Αναγνωστάκης και ο Πρόδρομος Τσαουσάκης.
1) Ένα πιάτο άδειο στο τραπέζι (Στέλιος Καζαντζίδης)
2) Βίρα τις άγκυρες (Βαγγέλης Περπινιάδης)
3) Στις φάμπρικες της ξενητειάς (Στέλιος Καζαντζίδης)
4) Παναγιά μου τάμα κάνω (Μαρινέλλα)
5) Αναμνήσεις (Πέτρος Αναγνωστάκης)
6) Παπούτσι από τον τόπο σου (Στέλιος Καζαντζίδης)
7) Όταν βραδιάζει στην ξενιτιά (Στέλιος Καζαντζίδης)
8) Μια βαλίτσα στο ένα χέρι (Πρόδρομος Τσαουσάκης)
9) Στον Πειραιά χαράματα (Σπύρος Ζαγοραίος)
10) Κάθε δειλινό (Βαγγέλης Περπινιάδης)
11) Διαβατήριο (Στέλιος Καζαντζίδης)
12) Κάλλιο καλά γεράματα (Βαγγέλης Περπινιάδης)

Το σημείωμα στο οπισθόφυλλο του δίσκου λέει:

Φτωχή η πατρίδα μας. Άγονος ο περισσότερος τόπος μας, φιλότιμοι κι εργατικοί οι Έλληνες. Γι’ αυτό αναγκάζονται να ξενιτευτούν. Σκορπισμένοι στις πέντε Ηπείρους δουλεύουν, προκόβουν, μεγαλουργούν, τιμούν την Ελλάδα. Τι πόνους, τι καημούς τι πίκρες και φαρμάκια, κερνά η ξενητειά. Το χρήμα που στέλνουν οι ξενητεμένοι δεν έχει τη δύναμη να απαλύνει τις καρδιές και να στεγνώσει τα δάκρυα αυτών π' αφήνουν εδώ. Όπως δεν μπορούν τα γράμματα και οι ευχές ν’ απαλύνουν τις καρδιές και να σβήσουν τη νοσταλγία του γυρισμού στους ξενητεμένους. Αυτούς τους πόνους, τους καημούς, τις πίκρες, τα φαρμάκια που έχει η ξενητειά τραγουδισμένα από τα εκλεκτότερα αστέρια του λαϊκού τραγουδιού, φιλοδοξούμε να συμπεριλάβουμε σ’ αυτόν τον δίσκο, με την ελπίδα πως προσφέρουμε μια παρηγοριά και μια γλυκιά προσδοκία στους αδικοχωρισμένους.

Ο δίσκος αυτός δεν έχει επανεκδοθεί σε cd. Αρκετά από τα τραγούδια του βέβαια, συμπεριλήφθηκαν στις λογής συλλογής που έχουν κυκλοφορήσει στο πέρασμα των χρόνων. Με εξαίρεση τις «Αναμνήσεις» με τον Πέτρο Αναγνωστάκη, που μάλλον σε ερωτικό χωρισμό αναφέρονται, όλα τα άλλα τραγούδια περιγράφουν με διάφορους τρόπους τα βάσανα και τη νοσταλγία αυτών που φεύγουν, αλλά κι αυτών που μένουν πίσω. Προεξάρχων ασφαλώς ο Καζαντζίδης, που τραγούδησε κατά κόρον, τον καημό του μετανάστη. Όλοι οι ερμηνευτές φυσικά καταθέτουν μεγάλες ερμηνείες. Κι αν δεν απατώμαι, είναι και ένας από τους ελάχιστους, ίσως και ο μόνος μεγάλος δίσκος που συνυπάρχουν ο Καζαντζίδης με τον δάσκαλό του Πρόδρομο Τσαουσάκη, όσο είναι και οι δυο εν ενεργεία. Από το θρυλικό «Ένα πιάτο άδειο στο τραπέζι» βέβαια, έχει απαλειφθεί η εισαγωγή με το μπουζούκι που ακούγεται στο 45άρι, στο οποίο πρωτοκυκλοφόρησε το τραγούδι.
Έχει ενδιαφέρον να διαβάσουμε ένα κείμενο του Κώστα Βίρβου που βρίσκεται στο βιβλίο του «Λαϊκή Στιχουργική Ανθολογία» (Βιβλιοεκδοτική Αναστασάκη-1989) και αναφέρεται στο καυτό θέμα της μετανάστευσης:

Με το θέμα μετανάστευση είμαι ο μόνος στιχουργός που ασχολήθηκα πρώτος συστηματικά και «εν εκτάσει». Και είχα λόγους και μάλιστα σοβαρούς.

Ο πρώτος είναι ότι είμαι γιος μετανάστη. Ο πατέρας μου, νέο παιδί 18 χρονών, είχε πάει στην Αμερική το 1913 και γύρισε ύστερα από μια δεκαετία, δηλαδή το 1923, πάμπλουτος. Με τα χρήματα που απόχτησε εκεί, είχε αγοράσει μεταξύ των άλλων ακινήτων κι ένα τετράγωνο στην κεντρική πλατεία των Τρικάλων, που αν το είχαμε σήμερα θα είμαστε κληρονόμοι μιας τεράστιας κληρονομιάς. Το μόνο δώρο που έχω από την Αμερική είναι ένα γραμμόφωνο του 1900 χωρίς χωνί, μαζί με 50 δίσκους που ήταν γυρισμένοι στην Αμερική. Τραγουδούν η κα Κούλα, η Παπαγκίκα και πολλοί άλλοι. Δυστυχώς δεν περιέχουν τραγούδια που να τα είχαν συνθέσει εκεί με θέματα των μεταναστών, αλλά τραγούδια, ως επί το πλείστον δημοτικά, σε δεύτερη εκτέλεση.Τα δυο αδέλφια του πατέρα μου ο Παμεινώνδας πρώτα και μετά ο Τάκης (Τζιμ) καλέστηκαν από τον πατέρα μου στην Αμερική και ο μεν Παμεινώνδας γύρισε ύστερα από 45 χρόνια ξενητειάς, ο δε Τζιμ ζει ακόμα εκεί και τα παιδιά του, η Ελένη, η Βικτωρία και ο Θωμάς δεν μιλάνε καθόλου Ελληνικά.

Οι δυο κοπέλες μάλιστα, έχουν παντρευτεί Αμερικανούς. Το μέρος που είχε πάει ο πατέρας μου λέγεται Φρέντερικσμπουργκ και είναι στην πολιτεία Βιρτζίνια, μια ώρα έξω από την Ουάσιγκτον. Είναι το χωριό που γεννήθηκε ο Ουάσιγκτον όπου βρίσκεται και το σπίτι του.

Άλλος λόγος σοβαρός που έγραψα για τη μετανάστευση, είναι ότι όταν άρχισε η μεταπολεμική μετανάστευση, κυρίως στη Γερμανία, οι υποψήφιοι μετανάστες περνούσαν από γιατρούς, γιατί οι Γερμανοί εκτός των άλλων τους ήθελαν απόλυτα υγιείς. Η υπηρεσία που τους εξέταζε στεγάζονταν κάτω από τα Κρατικά Λαχεία που εργαζόμουν, στη γωνία Αριστείδου και Σοφοκλέους. Εκεί λοιπόν, ζούσα καθημερινώς δράματα που με συγκινούσαν βαθύτατα. Ο τρίτος λόγος είναι ότι εφόσον πρώτος έγραψα κοινωνικό και πολιτικό τραγούδι συνειδητά και συστηματικά, είχα υποχρέωση και καθήκον να συμπεριλάβω στα τραγούδια μου και το τεράστιο θέμα «ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ».

K
ώστας Βίρβος

Φωτογραφίες
2:
Σπύρος Ζαγοραίος
3: Βαγγέλης Περπινιάδης (από το βιβλίο του Κώστα Μπαλαχούτη «Βαγγέλης Περπινιάδης-Πριν το τέλος» - Προσκήνιο 2000)
4: Πρόδρομος Τσαουσάκης
Ηχητικό
«Διαβατήριο» με το Στέλιο Καζαντζίδη και «Παναγιά μου τάμα κάνω» με τη Μαρινέλλα (Θόδωρου Δερβενιώτη - Κώστα Βίρβου)
 

ΤΟ OGDOO.GR ΠΡΟΤΕΙΝΕΙ

Το τραγούδι αλλιώς, στο email σας!

Ενημερωθείτε πρώτοι για τα τελευταία νέα στο χώρο της καλής μουσικής!