Οι διεθνείς εκδόσεις της «Ρωμιοσύνης» του Μίκη και του Ρίτσου

Τα άγνωστα εξώφυλλα των επανεκδόσεων ενός εμβληματικού έργου
logo radio
Ogdoo web radio
Live
 
Το 1966 σημαδεύθηκε από την ηχογράφηση και την έκδοση ενός μνημειώδους έργου του Μίκη Θεοδωράκη, σε ποίηση του Γιάννη Ρίτσου, με ερμηνευτή τον ανυπέρβλητο Γρηγόρη Μπιθικώτση. Η «Ρωμιοσύνη» συνόδευσε και ενέπνευσε τους Έλληνες στα μαύρα χρόνια που ακολούθησαν, ενώ η μετάδοσή της από τα ξένα ραδιόφωνα ήταν καθημερινή.

Ήταν ανήμερα των Φώτων του 1966. Η τελετή του αγιασμού των υδάτων στο λιμάνι του Πειραιά συνοδεύτηκε από επεισόδια μεταξύ του μεγάλου συγκεντρωμένου πλήθους, που επιδόθηκε σε πολιτικά συνθήματα και της αστυνομίας που επιτέθηκε για να το διαλύσει. Ανάμεσα στους τραυματίες ήταν και ο Μίκης Θεοδωράκης, ο οποίος επιστρέφοντας στο σπίτι του στη Νέα Σμύρνη, βρήκε πάνω στο πιάνο τα χειρόγραφα με τα ποιήματα του Ρίτσου, που του είχαν φέρει πριν από μερικά χρόνια οι γυναίκες των κρατουμένων.

Ο Μίκης Θεοδωράκης θυμάται:

«Τη Ρωμιοσύνη μου την είχαν φέρει στο σπίτι γυναίκες κρατουμένων πολλά χρόνια πριν. Είχαν περάσει πρώτα από τον Ρίτσο, που διάλεξε ο ίδιος τα αποσπάσματα από τη δοκιμασία για να μου τα εμπιστευθεί. Όμως τα χειρόγραφα σκεπάστηκαν από άλλα. Χάθηκαν. Ξεχάστηκαν. Ώσπου εκείνη ακριβώς τη στιγμή κάποιο χέρι (χωρίς να ξέρει κανείς το πώς και το γιατί) τα ανέσυρε και τα ακούμπησε στο πιάνο. Είχαν προηγηθεί συγκρούσεις στον Πειραιά με την Αστυνομία. Ο άγριος ξυλοδαρμός και η κακοποίησή μου, γεγονότα που με επηρέασαν βαθιά. Τόσο που, μόλις διάβασα τον πρώτο στίχο “Αυτά τα δέντρα δεν βολεύονται με λιγότερο ουρανό…”, κάθισα, όπως ήμουν λερωμένος με λάσπη και αίματα, και συνέθεσα μονορούφι τη Ρωμιοσύνη». (1)

Το έργο, με ερμηνευτή τον Γρηγόρη Μπιθικώτση, παρουσιάστηκε τον Φλεβάρη του ’66 στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, μαζί με το «Μαουτχάουζεν» σε ποίηση του Ιάκωβου Καμπανέλλη με τη Μαρία Φαραντούρη. Μετά τη συναυλία, ο Μάνος Χατζιδάκις έσφιξε το χέρι του Μπιθικώτση, λέγοντάς του: «Είσαι ο μεγαλύτερος τραγουδιστής του αιώνα!»

Η «Ρωμιοσύνη» ήταν το έργο του Θεοδωράκη που δυσκόλεψε περισσότερο από όλα τον Μπιθικώτση, ο οποίος έκανε πολλές πρόβες για να μπει στο νόημα της μελωδίας και του στίχου. Ο λαϊκός ερμηνευτής είχε πει στον Πάνο Γεραμάνη πως «ο Θεοδωράκης , πάνω σ’ αυτή τη φοβερή ποίηση του Ρίτσου, έχει γράψει μουσική για 100-200 χρόνια μπροστά» (2).

Η ηχογράφηση πραγματοποιήθηκε στην Columbia από τον Νίκο Κανελλόπουλο και ο δίσκος κυκλοφόρησε αρχικά με το περίφημο εξώφυλλο και το οπισθόφυλλο της Ξανθίππης Μίχα και την ετικέτα της His master’s voice. Στην πρώτη έκδοση το εσώφυλλο «σαλόνι», ήταν έτσι διαμορφωμένο, έτσι ώστε ο δίσκος να μπαίνει μέσα στο εσώφυλλο κι όχι από το πλάι, όπως ήταν το σύνηθες.
02.Romiossini
03.Romiossini
04.Romiossini
05.Romiossini
06.Romiossini
Με το ίδιο εξώφυλλο, η «Ρωμιοσύνη» επανεκδόθηκε με την ετικέτα της Odeon για την αγορά του εξωτερικού, ενώ οι πρώτες ελληνικές επανεκδόσεις με την κόκκινη ετικέτα της His master’s voice (με το σκυλάκι σε μπλε φόντο) και με την γαλάζια ετικέτα της Columbia κυκλοφόρησαν στη μεταπολίτευση με το ίδιο εξώφυλλο, αλλά με το δίσκο να μπαίνει στη θήκη από το πλάι.
07.Romiossini
08.Romiossini
09.Romiossini
10.Romiossini
Εκτός από την έκδοση της Odeon για το εξωτερικό, υπάρχουν άλλες δυο διεθνείς κυκλοφορίες της «Ρωμιοσύνης», με εντελώς διαφορετικά εξώφυλλα, που έφτασαν πρόσφατα στα χέρια μου.

Η μια από αυτές κυκλοφόρησε μεταξύ 1969 και 1974 στην Ολλανδία από την Columbia, με ένα σχέδιο του Μίκη Θεοδωράκη στην μπροστινή όψη και τους στίχους των τραγουδιών στο οπισθόφυλλο.
11.Romiossini
12.Romiossini
13.Romiossini
Η ίδια εκτέλεση της «Ρωμιοσύνης» εκδόθηκε το 1967 στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής από την Broadside Records, με τίτλο «The ballad of a free people – The story of the Greeks» και μια φωτογραφία – προφανώς – από το ελληνοαλβανικό μέτωπο στον πόλεμο του ’40, που μαζί με την περίοδο της Κατοχής και της Αντίστασης, αποτέλεσαν τις πηγές έμπνευσης του ποιητή.
14.Romiossini
15.Romiossini
16.Romiossini
Το πιο ενδιαφέρον όμως είναι πως μέσα στον φάκελο με τον δίσκο, φιλοξενείται ένα οκτασέλιδο ένθετο γραμμένο στα αγγλικά, με μια σύνοψη της ελληνικής ιστορίας από την επανάσταση του 1821, μέχρι την «επανάσταση» των γραφικών του ‘67, οι στίχοι των τραγουδιών, ένα κείμενο του Μίκη Θεοδωράκη που γράφτηκε στις 23 Απριλίου 1967 - δυο μέρες μετά την επιβολή της δικτατορίας - και βιογραφικά του Θεοδωράκη και του Γιάννη Ρίτσου...
17.Romiossini
18.Romiossini
19.Romiossini
20.Romiossini
21.Romiossini
22.Romiossini
23.Romiossini
24.Romiossini
Πηγές:

1) Ένθετο της επανέκδοσης του cd «Ρωμιοσύνη» (Minos-Emi / 2004)
2) «Γρηγόρης Μπιθικώτσης - Εγώ ο Σερ» Επιμέλεια Πάνου Γεραμάνη («Κοχλίας» 2002)

ΤΟ OGDOO.GR ΠΡΟΤΕΙΝΕΙ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Το τραγούδι αλλιώς, στο email σας!

Ενημερωθείτε πρώτοι για τα τελευταία νέα στο χώρο της καλής μουσικής!