Ο κύριος Σαββόπουλος ευχαριστεί τον κ. Χατζιδάκι….

1) Έναρξις
2) Μια στιγμή ειρήνης
3) Ο κος Σαββόπουλος θερμά ευχαριστεί
4) Μας βαράνε ντέφια
5) Παραμυθάκι
6) Τι έπαιξα στο Λαύριο
7) Ιαμβική σκηνή
8) Η Συννεφούλα
9) Τα κορίτσια που πηγαίνουν δυο-δυο
10) Σημαία από νάυλον
11) Ωσάν να μη συμβαίνει πότε
12) Ένα τραγουδάκι του Lucio Dalla
13) Σ’ αυτό το σπίτι, σ’ αυτόν τον οίκο
14) Χάρτινο το φεγγαράκι κι αποσπάσματα (Τραγουδούν η Έλλη Πασπαλά και ο Νίκος Παπάζογλου)
15) Δεν έχω ήχο, δεν έχω υλικό
16) Σαν τον Καραγκιόζη
17) Ας κρατήσουν οι χοροί
18) Μια θάλασσα μικρή (στο πιάνο ο Μάνος Χατζιδάκις)

H ηχογράφηση έγινε από το Κινητό Studio Κυριαζή από τον Βαγγέλη Κουλούρη.Το εξώφυλλο φιλοτέχνησε ο Αλέξης Κυριτσόπουλος. Ο δίσκος αργότερα κυκλοφόρησε και σε cd. Αυτή δεν είναι βεβαίως η μοναδική ζωντανή ηχογράφηση του Σαββόπουλου στη δισκογραφία. Υπάρχουν όμως σ' αυτό τον δίσκο στιγμές πολύ ιδιαίτερες, όπως το ομώνυμο τραγούδι που γράφτηκε από το «Νιόνιο» ειδικά γι’ αυτό τον κύκλο παραστάσεων, αλλά και το φινάλε του δίσκου με το «Μια θάλασσα μικρή» με τον ήχο του πιάνου από τα μαγικά δάχτυλα του Μάνου Χατζιδάκι… Καινούργιο επίσης ήταν και το «Σ’ αυτό το σπίτι, σ’ αυτό τον οίκο», με το οποίο ο Σαββόπουλος καλωσόρισε το Νίκο Παπάζογλου και την Έλλη Πασπαλά. Ξεχωρίζει βεβαίως και η εκτέλεση από το «Χάρτινο το φεγγαράκι» του Χατζιδάκι, μέσα στο οποίο παρεμβάλλονται αποσπάσματα από γνωστά ελληνικά τραγούδια, στο οποίο συμμετέχουν η Πασπαλά και ο Παπάζογλου. Η διασκευή αυτή είχε ακουστεί και στο δίσκο από την τηλεοπτική σειρά «Ζήτω το ελληνικό τραγούδι» που κυκλοφόρησε στα τέλη του 1987, από όλους τους τραγουδιστές που συμμετείχαν εκεί.

 

Σε μια μεγάλη συνέντευξη που έδωσε στο Λευτέρη Παπαδόπουλο και δημοσιεύθηκε στα «Νέα» στις 27 Μαρτίου 1978, ο Μάνος Χατζιδάκις αναφέρθηκε με ιδιαίτερα κολακευτικά λόγια για το Διονύση Σαββόπουλο:

Ερ: Έλεγα ότι από τη δική σου γενιά βγήκες εσύ, βγήκε ο Θεοδωράκης. Τι έγινε όμως όλ’ αυτά τα χρόνια που ακολούθησαν; Βλέπεις ολόγυρά σου κάποια προσωπικότητα στο χώρο σου;
Απ: Καταρχήν, δεν είναι απαραίτητο κάθε εποχή να έχει ισχυρές προσωπικότητες. Δεν μπορούν να βγαίνουν κάθε τόσο προσωπικότητες που να έχουν μεγίστη δύναμη. Αυτό ούτε στα άλλα μέρη συναντιέται. Εδώ όμως έχουμε ήδη δυο προσωπικότητες. Τον Σαββόπουλο, που με πάρα πολύ μεγάλη ευαισθησία και με αναθεωρητική διάθεση μιλάει για τα κακώς κείμενα, και για τον Μικρούτσικο, που εκπροσωπεί μια ακραία αριστερή θέση.

Ερ: Θα ’θελες να ξεκινήσουμε από τον Σαββόπουλο;
Απ: Ναι, βεβαίως. Θεωρώ τον Σαββόπουλο τον σημαντικότερο εκπρόσωπο της γενιάς σου που διαδέχτηκε τη δική μας! Ο Σαββόπουλος, στα τόσα χρόνια που υπάρχει, έχει ήδη δημιουργήσει την προσωπική του ιστορία. Τόσο αυτός όσο και ο Μικρούτσικος είναι πρωτογενείς φυσιογνωμίες. Κουβαλάνε έναν ολόκληρο κόσμο μέσα τους. Δηλαδή, έχουν μια προσωπική μυθολογία. Ο Σαββόπουλος δεν κατέβηκε στην Αθήνα φτιάχνοντας απλώς ένα ωραίο τραγουδάκι. Ο Σαββόπουλος κατέβηκε κουβαλώντας μια προσωπική μυθολογία, η οποία είναι συνδυασμός καταγωγής (Μακεδονία), ενός κλίματος της εποχής που έζησε και έγινε νέος κι ενός κλίματος ποιητικού από μια ομάδα ποιητών της Θεσσαλονίκης που βγήκε. Μπορεί, βέβαια, με όλ’ αυτά να γινόταν απλώς ένας επαρχιακός καλλιτέχνης. Έγινε όμως πανελλαδικός. Αυτό είναι το μεγάλο ταλέντο του. Συγχρόνως, διαμόρφωσε μια ζωή σύμφωνα με τη μουσική του. Αυτά όλα είναι πολύ σημαντικά πράγματα.

Ερ: Τι εννοείς όταν λες πρωτογενείς φυσιογνωμίες;
Απ: Εννοώ τα πρόσωπα που κουβαλάνε μέσα τους ένα ειδικότερο κύρος. Ένα μεγαλύτερο κύρος από του να είναι καλοί μουσικοί. Καλοί μουσικοί υπάρχουν και άλλοι. Δεν θα ανέφερα μόνο δύο. Αλλά εμείς μιλάμε για προσωπικότητα που επηρεάζει. Ασκεί μια μεγάλη επιρροή στους ομότεχνους και στο πλήθος. Έχει προέλευση και προορισμό. Έχει προέλευση και στόχο.

Ερ: Ορισμένοι από τους επικριτές του Σαββόπουλου τον κατηγορούν, κακώς κατά τη γνώμη μου, για τα διάφορα δάνειά του από άλλα τραγούδια, από ξένα ποιήματα κτλ. Θα’ θελα και τη δική σου γνώμη πάνω σ’ αυτό.
Απ: Όταν έχεις ισχυρή προσωπικότητα, ότι και να πάρεις γίνεται δικό σου. Ο Έλιοτ έχει πάρει ολόκληρα κατεβατά από διάφορα έργα, έχει αντιγράψει, αλλά όλ’αυτά έχουν γίνει δικά του. Η έννοια της αντιγραφής, στα υψηλά επίπεδα, δεν έχει τη σημασία που της αποδίδει ο κόσμος. Όταν γράψεις μια ασήμαντη μελωδία και αντιγράψεις τη μισή, βέβαια, μόνο η μισή είναι δική σου. Εγώ έχω γράψει το «Αγάπη που ’γινες δίκοπο μαχαίρι». Την πρώτη φράση την πήρα ενσυνείδητα απ’ τον «Τρελό τσιγγάνο» του Τσιτσάνη. Την πήρα γιατί μου άρεσε μια εποχή που δεν ήξερα ότι θα κάνω τραγούδι. Έκανα ένα μπαλέτο και πήρα αυτή τη φράση. Το υπόλοιπο απ’ το τραγούδι του Τσιτσάνη δεν μου άρεσε για το μπαλέτο και το συμπλήρωσα εγώ. Το άκουσε η Μελίνα, της έκανε εντύπωση και βάλαμε το τραγούδι στη “Στέλλα”. Δημιουργήθηκε λοιπόν, αμέσως θέμα κυριότητος! Είναι δικό μου όμως το τραγούδι, έστω κι αν η πρώτη φράση είναι του Τσιτσάνη. Το τραγούδι, με τους στίχους του Κακογιάννη και την όλη του ατμόσφαιρα, δεν είναι Τσιτσάνης, είναι έντεχνο. Τώρα, από άποψη ποσοστών, ας τα πάρει όλα ο Τσιτσάνης! Δεν με ενδιαφέρει καθόλου. Κατάλαβες;

Σε κάποιο άλλο σημείο της συνέντευξης αναφέρονται και πάλι στην περίπτωση του Σαββόπουλου:

Ερ: Θα μπορούσαμε ίσως, μιλώντας για τον Σαββόπουλο και τον Μικρούτσικο, να πούμε ότι άρχισε να κρυσταλλώνεται το σχήμα διαδοχής των Θεοδωράκη και Χατζιδάκι;
Απ: Δεν μπορώ να το πω διαδοχή, γιατί ο καθένας φέρνει και τη σφραγίδα μιας προσωπικότητας, μιας καταγωγής και των αιτημάτων που είναι σύγχρονα με αυτόν. Θα έλεγα ότι αυτοί οι δύο βρίσκονται σε μια σειρά που έχει λάβει υπόψη της τους προηγούμενους. Και τους περιέχει μέσα της κατά τρόπο ουσιαστικό, δημιουργικό. Ο Σαββόπουλος και ο Μικρούτσικος είναι οι πιο αξιόλογες περιπτώσεις της μεταπολεμικής γενιάς στο τραγούδι! Αλλά υπάρχουν επίσης και άλλα παιδιά, τα οποία κάνουν πολύ σοβαρή δουλειά στο τραγούδι. Διότι, κακά τα ψέματα, το κάθε τι δεν είναι υπόθεση ενός. Είναι υπόθεση πολλών. Δεν μπορεί να είσαι άξιος σ’ έναν τομέα, αν δεν υπάρχουν και άλλοι δέκα που να δουλεύουν σ’ αυτό τον τομέα επιτυχώς Στην προκειμένη περίπτωση, υπάρχουν και άλλα παιδιά που θητεύουν πολύ σοβαρά στο τραγούδι, κάνουν πολύ ωραία εργασία και βάζουν, άλλος λιγότερο, άλλος περισσότερο, το πετραδάκι τους σ’ αυτό που λέμε ελληνικό τραγούδι.

 

Ερ: Υπάρχει όμως, νομίζω, και ένα θέμα μεγεθών. Θέλω να πω, βρίσκεις ότι ο Σαββόπουλος και ο Μικρούτσικος έχουν το δικό σου μπόι ή του Θεοδωράκη στο τραγούδι;
Aπ: Μπορεί να το αποκτήσουν. Μπορεί και να το ξεπεράσουν. Δεν το ξέρω. Εκείνο που ξέρω είναι πως και οι δυο λογαριάζονται μέσα μου σαν ισχυρές φυσιογνωμίες. Ο Σαββόπουλος έχει ήδη την ιστορία του. Και ο νεότατος στον χώρο Μικρούτσικος, αν προχωρήσει απερίσπαστος σ’ αυτή τη γραμμή από την οποία ξεκίνησε, μπορεί να πάει πολύ μακριά! Κι εκείνο που θέλω να τονίσω είναι ότι, βέβαια, υπάρχουν εποχές θετικές και αρνητικές. Αλλά και στην πιο αρνητική εποχή, μπορεί να βγει μια πρωτογενής φυσιογνωμία. Αρκεί να συνδεθεί αληθινά και όχι φυσιολογικά με τον χώρο. Όταν λέμε Ελλάς, παίρνουν την επιφάνεια, τη μόδα, το ντύσιμο. Για πόσους η έννοια Ελλάς μπορεί να είναι πνευματική έννοια, όπως ήταν στον Σεφέρη που τον περισσότερο καιρό ζούσε στο εξωτερικό;

Κι ένα τελευταίο απόσπασμα:

Ερ: Εντέλει ακουμπώντας πάνω στον Σαββόπουλο και τον Μικρούτσικο στον χώρο του τραγουδιού, βρίσκω ότι εσύ έχεις ελπίδες, διαπιστώνεις ότι κάτι τρέχει, κι αυτό που τρέχει είναι πολύ σημαντικό.
Απ: Βεβαίως… Αλλά πρέπει να ξέρεις ότι αυτός ο τόπος δεν είναι άμοιρος φυσιογνωμιών. Και δεν υπήρξε ποτέ άμοιρος φυσιογνωμιών. Και δεν θα υπάρξει άμοιρος φυσιογνωμιών. Εκείνο που λείπει απ’ αυτό τον τόπο είναι η ικανότητα να εκμεταλλεύεται τις φυσιογνωμίες του, που έρχονται σαν μετεωρίτες και ουδέποτε βρίσκουν ένα κλίμα για να καρπίσουν. Πάντα βγαίνουν σημαντικές προσωπικότητες. Αλλά δεν έχουμε στον τόπο μας το κλίμα εκείνο που θα τις βοηθήσει να καρπίσουν. Για να φέρουν μια αλλαγή στην παιδεία του τόπου, στην υπόσταση του τόπου. Ο τόπος παραμένει βαλκάνιος, όπως θα’ λεγε και ο φίλος μου ο Σαββόπουλος, ενώ οι φυσιογνωμίες του δεν αποκλείεται να έχουν παγκόσμια ακτινοβολία.

Πηγή: Συνέντευξη του Μάνου Χατζιδάκι στο Λευτέρη Παπαδόπουλου στα «Νέα» στις 27 Μαρτίου 1978. Από το βιβλίο του Λευτέρη Παπαδόπουλου «Ζω από περιέργεια» (Εκδόσεις «Καστανιώτη» 2000)