Σαν σήμερα…
Στις 12 Μαΐου 1992 έφυγε από τη ζωή ο «Προφήτης» του ελληνικού στίχου, ο Νίκος Γκάτσος. Με αυτή την αφορμή διάλεξα για σήμερα να ακούσουμε έναν από τους ωραιότερους δίσκους με λόγια του Νίκου Γκάτσου και μουσική του Δήμου Μούτση. Ας μου επιτραπεί να χαρακτηρίσω το «Ένα χαμόγελο» έναν από τους ωραιότερους δίσκους της ελληνικής δισκογραφίας.
Κυκλοφόρησε από την Columbia το 1969 με ερμηνευτές δυο από τα δυνατά «χαρτιά» της εταιρείας εκείνης της εποχής, τον Γρηγόρη Μπιθικώτση και τον ήδη καθιερωμένο Σταμάτη Κόκοτα καθώς και την Δήμητρα Γαλάνη στην πρώτη της εμφάνιση στη δισκογραφία.
Τα τραγούδια του δίσκου
1) Αύριο πάλι - Γρηγόρης Μπιθικώτσης
2) Βράδιασε - Δήμητρα Γαλάνη
3) Χορός - Ορχήστρα
4) Όμορφα που’ναι στο νησί - Σταμάτης Κόκοτας
5) Αύριο πάλι - Ορχήστρα
6) Είχαμε περηφάνια - Γρηγόρης Μπιθικώτσης
7) Μ' ένα παράπονο - Γρηγόρης Μπιθικώτσης
8) Κάποιο τρένο - Δήμητρα Γαλάνη
9) Μ' ένα παράπονο - Ορχήστρα
10) Με γνώρισες φτωχόπαιδο - Σταμάτης Κόκοτας
11) Για δυο μικρά καλογεράκια - Ορχήστρα
Η διεύθυνση ορχήστρας έγινε από τον Δήμο Μούτση. Μπουζούκια έπαιξαν ο Κώστας Παπαδόπουλος με τον Λάκη Καρνέζη.
Το κείμενο του δίσκου
To κείμενο στο οπισθόφυλλο του δίσκου είναι ιδιαίτερα κατατοπιστικό:
«Ένα περίπου χρόνο μετά την κυκλοφορία του δίσκου “Κάποιο καλοκαίρι” η Κολούμπια παρουσιάζει με το νέο δίσκο της “Ένα χαμόγελο” τη νέα εργασία του Δήμου Μούτση, που περιλαμβάνει επτά καινούργια τραγούδια και τέσσερα ορχηστρικά κομμάτια.
Το κύριο χαρακτηριστικό του νέου δίσκου, είναι η ωριμότης του Δήμου Μούτση στην ενορχήστρωσιν και την διεύθυνσιν της ορχήστρας και η άνεσις με την οποία αυτή η τελευταία συνοδεύει και τονίζει την ερμηνεία των τραγουδιστών.
Και στα ένδεκα κομμάτια του δίσκου σαν βάση της ορχήστρας ο νεαρός συνθέτης και ενορχηστρωτής χρησιμοποιεί το γνωστό πυρήνα της λαϊκής ορχήστρας με τους μοναδικούς Παπαδόπουλο και Καρνέζη στα δυο μπουζούκια. Στα ορχηστρικά όμως κομμάτια το συγκρότημα αυτό ενισχύεται με μια ορχήστρα εγχόρδων κι ένα ξύλινο πνευστό, που δίνουν την ευκαιρία στο Δήμο Μούτση να επιτύχει μια πλούσια ποικιλία εναλλαγής των δύο κυριότερων ρυθμών του Ελληνικού τραγουδιού που είναι ο χασάπικος και ο ζεϊμπέκικος (όπως στο “Είχαμε περηφάνια”), να αναπτύξει σε μικρή σουΐτα ένα ζεϊμπέκικο χορό (“Μ’ ένα παράπονο”) και να καταλήξει σε ελεύθερη μουσική επεξεργασία ενός βυζαντινού θέματος (“Για δυο μικρά καλογεράκια”) κατά τρεις διαφορετικούς τρόπους, τον ανατολίτικο, το δυτικό και τον καθαρά Ελληνικό, που βρίσκεται συνήθως στο μέσο των άλλων δύο.
Στο ερμηνευτικό μέρος ο δίσκος “Ένα χαμόγελο” εμπλουτίζεται από τους μοναδικούς κορυφαίους τραγουδιστάς Γρηγόρη Μπιθικώτση και Σταμάτη Κόκοτα, ως και από την νέα αποκάλυψη της Κολούμπια Δήμητρα Γαλάνη.
Οι στίχοι όλου του έργου ανήκουν στο γνωστό δημιουργό των μεγάλων επιτυχιών της Κολούμπια Νίκο Γκάτσο».
Λίγα λόγια για το «Ένα χαμόγελο»
Τα περισσότερα από τα τραγούδια αυτά ακούστηκαν τότε (κάποια με διαφορετικούς στίχους) και στην ταινία «Ένας Μάγκας Στα Σαλόνια» σε σενάριο Λάκη Μιχαηλίδη και σκηνοθεσία Κώστα Καραγιάννη με τον Γιάννη Βόγλη και την Μέμα Σταθοπούλου στους πρωταγωνιστικούς ρόλους. Τα τραγούδια ερμήνευαν στην ταινία ο Μανώλης Μητσιάς και ο Αλέκος Αναστασιάδης.
Εκείνη την εποχή ήταν σύνηθες φαινόμενο για ένα δίσκο να αποτελείται από τραγούδια, αλλά και από αρκετά οργανικά κομμάτια. Τα οργανικά μπορεί να ήταν αυτόνομα θέματα, διασκευές των συνθετών πάνω στα ήδη υπάρχοντα τραγούδια ή ποτ - πουρί από τις μελωδίες των τραγουδιών. Έτσι και στο «Ένα χαμόγελο» ακούγονται τέσσερα οργανικά θέματα, από τα οποία, ας μου επιτραπεί να ξεχωρίσω μια από τις πιο εμπνευσμένες διασκευές που έχει γίνει σε λαϊκό τραγούδι και είναι βεβαίως το «Μ’ ένα παράπονο» που ξεκινά και ολοκληρώνεται με τη μορφή κλασικής σουΐτας, ενώ ενδιάμεσα παρεμβαίνει το θέμα του τραγουδιού στο ρυθμό του ζεϊμπέκικου. Εξίσου ξεχωριστά είναι και τα υπόλοιπα ορχηστρικά στα οποία τα έγχορδα όργανα (βιολιά κλπ) εναλλάσσονται με τα μπουζούκια και τα υπόλοιπα όργανα της λαϊκής ορχήστρας. Ο Μούτσης συνδύασε με επιτυχία την κλασική παιδεία του, με τη γνώση της λαϊκής μουσικής.
Όσο για τους ερμηνευτές, η Δήμητρα Γαλάνη με τη μετέπειτα πορεία της, δικαίωσε απόλυτα την εμπιστοσύνη που έδειξε ο Δήμος Μούτσης στη φωνή της. Αξίζει να αναφερθεί πως το «Κάποιο τρένο» έγινε «σήμα κατατεθέν» του ρεπερτορίου της, ενώ στο πέρασμα των χρόνων το δισκογράφησε άλλες δυο φορές. Το 1983 στο δίσκο «Ατέλειωτος δρόμος» και το 1999 στη ζωντανή ηχογράφηση της συναυλίας του Δήμου Μούτση στο Ηρώδειο…
Η συνεργασία ερμηνεύτριας και συνθέτη συνεχίστηκε και στα κατοπινά χρόνια, κάτι που δεν συνέβη με τον Σταμάτη Κόκοτα, αφού, αν και στην τριετία 1967 - 1969 τραγούδησε 16 συνθέσεις του Δήμου Μούτση (αν είναι σωστά τα στοιχεία μου), η συνεργασία τους σταμάτησε εκεί. Το ίδιο ισχύει και για τον Μπιθικώτση, ο οποίος εκείνη την εποχή τραγούδησε έξι δημιουργίες του Μούτση, μεταξύ των οποίων - σε δεύτερη εκτέλεση μετά του Γιάννη Πουλόπουλου - και το πρώτο τραγούδι του, το «Μέσα στο παλιό μου σπίτι». Ήταν όμως τραγούδια με μεγάλο «ειδικό βάρος»… Οι τίτλοι «Αύριο πάλι», «Μ’ ένα παράπονο» αλλά και το «Είχαμε περηφάνια» τα λένε όλα. Τα άλλα δυο τραγούδια ήταν τα «Άκου Γρηγόρη να σου πω» και «Ήρθα μ ’ένα δάκρυ» και τα δυο στο ρυθμό του χασάπικου, με στίχους του Νίκου Γκάτσου…
Υ.Γ: Στη φωτογραφία του Τάκη Πανανίδη οι Γρηγόρης Μπιθικώτσης, Δήμος Μούτσης, Δήμητρα Γαλάνη, Σταμάτης Κόκοτας το 1969 μετά από συναυλία του Δήμου Μούτση στο «Rex» (η πρώτη συναυλία για την Δήμητρα Γαλάνη).
Στο video που ακολουθεί μπορείτε να ακούσετε ολόκληρο το δίσκο.
