Σαν σήμερα…
Στις 22 Ιανουαρίου 1977 έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 65 ετών ο σπουδαίος συγγραφέας και ποιητής Μενέλαος Λουντέμης.
Ο Μενέλαος Λουντέμης είχε γεννηθεί στις 14 Ιανουαρίου 1912 στην Αγία Κυριακή της Γιάλοβας Αιγιαλού στη Μικρά Ασία. Το πραγματικό του ονοματεπώνυμο ήταν Δημήτριος Βαλασιάδης (ο πατέρας του Γρηγόρης Μπαλάσογλου, με την εγκατάσταση του στην Ελλάδα άλλαξε το επώνυμο σε Βαλασιάδης). Το λογοτεχνικό του ψευδώνυμο το εμπνεύσθηκε από τον ποταμό Λουδία της Έδεσσας, όπου διέμεινε από το 1923 μέχρι το 1932.
Η συστράτευση του Μενέλαου Λουντέμη στο ΚΚΕ, είχε σαν συνέπεια να αποβληθεί από όλα τα γυμνάσια της χώρας. Στη διάρκεια της κατοχής εντάχθηκε στις τάξεις του ΕΑΜ και πήρε μέρος στην Εθνική Αντίσταση, στον εμφύλιο συνελήφθη, λόγω των αριστερών του φρονημάτων, δικάσθηκε για εσχάτη προδοσία και καταδικάσθηκε σε θάνατο. Η ποινή δεν εκτελέσθηκε ποτέ, αλλά ο Μενέλαος Λουντέμης εξορίσθηκε σε στρατόπεδα συγκέντρωσης στη Μακρόνησο και τον Άη Στράτη, όπου συνυπήρξε με προσωπικότητες όπως ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Γιάννης Ρίτσος, ο Μάνος Κατράκης και πολλοί άλλοι…
«Κραυγή στα πέρατα»
Το ποιητικό έργο του Μενέλαου Λουντέμη ελάχιστα μελοποιήθηκε. Εκτός από κάποια μεμονωμένα τραγούδια, όπως ήταν το περίφημο «Ερωτικό κάλεσμα» του Χάρη και του Πάνου Κατσιμίχα που τραγούδησε το 1986 ο Γιώργος Νταλάρας και κάποια λίγα τραγούδια ακόμη, η μοναδική ολοκληρωμένη δουλειά με ποιήματα του Λουντέμη, γράφτηκε το 1975 από το συνθέτη Σπύρο Σαμοΐλη, κυκλοφόρησε το 1976 από τη Lyra με τίτλο «Κραυγή στα πέρατα» και συνέπεσε με την επιστροφή του ποιητή από την μακρόχρονη εξορία του.
Τραγουδούν ο λαϊκός τραγουδιστής Χρήστος Στυλιανέας, η Ισιδώρα Σιδέρη, η Μάρω Λύτρα και ο ίδιος ο Σαμοΐλης. Η πρώτη πλευρά του δίσκου αποτελείται από τη μελοποίηση του ποιήματος «Είμαι καλά» από τη συλλογή «Κραυγή στα πέρατα», όπου απαγγέλει ο ίδιος ο Λουντέμης, σε ηχογράφηση που έκανε όταν ήταν ακόμα στην εξορία.
Τα τραγούδια του δίσκου
1) Είμαι καλά (Ο Μενέλαος Λουντέμης διαβάζει στίχους από το ποίημα) Χρήστος Στυλιανέας
α) Είμαι καλά
β) Πρώτον, Μητερούλα
γ) Αχ, να μπορούσα να’ χα έναν ουρανό
δ) Μανούλα, εσύ
ε) Κι ας μην έχω
2) Μαρτυρικά νιάτα – Ισιδώρα Σιδέρη
3) Ο θάνατος του αντάρτη – Ισιδώρα Σιδέρη
4) Η ταχυδρόμα – Σπύρος Σαμοΐλης & Μάρω Λύτρα
5) Οι κερασιές θ’ ανθίσουν και φέτος – Ισιδώρα Σιδέρη
6) Αρματωμένα βουνά – Χορωδία
Η ενορχήστρωση και διεύθυνση της ορχήστρας έγινε από τον Σπύρο Σαμοΐλη, η ηχογράφηση πραγματοποιήθηκε από τον Στέλιο Γιαννακόπουλο στην Columbia, ενώ την μακέτα του εξωφύλλου επιμελήθηκε ο Δημήτρης Αρβανίτης.
Λίγα λόγια για το δίσκο
Δυο χρόνια μετά το «Βάστα καρδιά», με μια σειρά από μελοποιημένα ποιήματα του Κώστα Βάρναλη, του Νίκου Πανδή και του Σαράντη Αλιβιζάτου, με ερμηνευτές τον Πέτρο Πανδή και την Ελένη Βιτάλη, ο Σπύρος Σαμοΐλης παρουσίασε το δεύτερο δίσκο του με τραγούδια, σαφώς επηρεασμένα, από τη μουσική του Μίκη Θεοδωράκη και το γενικότερο κλίμα πρώτης περιόδου της μεταπολίτευσης, που ευνοούσε -ακόμα- τις εργασίες με «αριστερό προσανατολισμό». Μοναδικό ντοκουμέντο αποτελεί ασφαλώς η φωνή του Μενέλαου Λουντέμη, ενώ, κατά τη γνώμη μου - ξεχωρίζουν τα δυο ζεϊμπέκικα του δίσκου, «Μαρτυρικά νιάτα» και «Οι κερασιές θ’ ανθίσουν και φέτος».
Το δεύτερο μάλιστα ηχογραφήθηκε το 1985 με τη φωνή της Ελένης Βιτάλη και συμπεριλήφθηκε στο δίσκο της συνεργασίας του Σπύρου Σαμοΐλη με το συνθέτη Βασίλη Πάτσιο, που είχε τίτλο «Λαϊκές εικόνες». Μερικά χρόνια αργότερα, το ίδιο ποίημα σε μια νέα μελοποίηση από την Αναστασία Παπαδημητρίου, με τη φωνή του Αντώνη Καλογιάννη, συμπεριλήφθηκε στο δίσκο του «Ιστορίες αγγέλων», που κυκλοφόρησε το 1997 και αποτέλεσε τον τελευταίο, προσωπικό δίσκο του ερμηνευτή…
Τον Φλεβάρη του 2009 η «Κραυγή στα πέρατα» κυκλοφόρησε και σε cd.
