«Χρήστος Νικολόπουλος: Η ζωή μου, τα τραγούδια μου»
ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ!
Σε… άλλη χώρα, η Βουλή θα αναγόρευε τον Χρήστο Νικολόπουλο ακαδημαϊκό - άξιο της πατρίδας, γιατί πρόσφερε στο ελληνικό Έθνος πάνω από 100 εθνικά - λαϊκά τραγούδια που θα συντροφεύουν το έθνος εις τους αιώνες! Το είπε ο δημοσιογράφος Κώστας Μαρδάς, παρουσιάζοντας τη βιογραφία του μεγάλου συνθέτη τη Δευτέρα 24 Απριλίου το βράδυ, στην αίθουσα του Δημαρχείου Κηφισίας, παρουσία του δήμαρχου Γιώργου Θωμάκου και πλήθους κόσμου. Για το βιβλίο «Η ζωή μου, τα τραγούδια μου», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αλκυών, μίλησε επίσης η φιλόλογος Λίλα Παπαδημητρίου, ο βιογράφος Κώστας Μπαλαχούτης και ο ίδιος ο τιμώμενος, ο οποίος αφηγήθηκε στιγμές από την πορεία του. Ακολούθησε ένα μουσικό πρόγραμμα με τραγούδια που ερμήνευσε ο Μιχάλης Δημητριάδης και η Ζωή Παπαδοπούλου.
Διαβάστε την ομιλία - ανάλυση του Κώστα Μαρδά:
Κύριε Δήμαρχε, Κυρίες και κύριοι.
Μια φορά κι έναν καιρό, υπήρχε μια χώρα που την έλεγαν Ελλάδα. Ήταν μια παλαιά χώρα. Στην οποία κατοικούσαν Έλληνες που, χωρίς να είναι αναμάρτητοι και ζώντας σε ένα μαύρο κράτος διαχωρισμών, διακρινόταν από χαρακτηριστικά τα οποία σήμερα ολοένα και εκλείπουν: Την τίμια φτώχεια, την έντιμη μπέσα, την αυθόρμητη ντροπαλοσύνη, την ιερότητα της οικογένειας, την ανυπόκριτη φιλία, την άδολη φιλοπατρία, την πίστη χωρίς επιδεικτικό ευσεβισμό. Κάτοικος αυτής της παλαιάς αξιακής χώρας είναι και σήμερα ο Χρήστος Νικολόπουλος, εκπροσωπώντας στη Νέα Ελλάδα τις αξίες που πέρασε μέσα από το έργο του, τα λόγια του, τη στάση του, όπως αποτυπώνονται στη βιογραφία του. Βιογραφία που ακόμη θεωρώ ότι δεν έχει ολοκληρωθεί, καθώς τα εκατομμύρια των θαυμαστών του προσδοκούν ένα παράρτημα με νέες δημιουργίες…
Μου αρέσει που ο Χρήστος Νικολόπουλος, ο συνθέτης εκατοντάδων μεγάλων επιτυχιών, δεν αρκέστηκε στην πλούσια δημιουργία του, στους χιλιάδες δίσκους και στα δεκάδες σι ντι. Αλλά φιλοδόξησε -χάρι και στη γοητευτική και παθιασμένη και τεκμηριωμένη γραφίδα του Κώστα Μπαλαχούτη- φιλοδόξησε να παρουσιασθεί ενώπιον του φοβερού κριτή, που είναι ο Έντυπος Χρόνος, εσωκλείοντας τη ζωή του - τα τραγούδια του, σε βιβλίο. Αυτό, κατ’ αρχάς δείχνει το σεβασμό του Χρήστου στην γνώση, το σεβασμό στους συνεργάτες του, το σεβασμό στους θαυμαστές του, εν τέλει το σεβασμό στην μεγάλη Ιστορία του. Που είναι μέρος της πολιτιστικής Ιστορίας του τόπου μας. Ας μου επιτραπεί να πω ότι δείχνει και σεβασμό στους κριτές του. Που -αν και …όσοι υπάρχουν ακόμα- είναι άδικοι μαζί του… Και αναφέρομαι στη γνωστή ιστορία με τα 30 τραγούδια που παραχώρησε στον Καζαντζίδη για τα οποία δικαιώθηκε, όπως θα διαπιστώσει ο αναγνώστης του βιβλίου διαβάζοντας πληθώρα αποδείξεων. Δεν συνεχίζω, για να μην ανοίξω πληγές. Παρ’ όλο που ο λόγος έκδοσης ενός ιστορικού βιβλίου είναι και αυτός… Με τελικό βέβαια σκοπό να κλείνουν οι πληγές. Όπως και γίνεται.
Και δεν θεωρώ καθόλου τυχαίο το ότι ο βιογράφος του Χρήστου Νικολόπουλου είναι και ο βιογράφος του Στέλιου Καζαντζίδη. Δύο μεγάλοι του λαϊκού, από τον ίδιο μεγάλο μελετητή του λαϊκού.
Μου αρέσει η απόφασή του Χρήστου να βγάλει την πορεία του σε βιβλίο. Διότι, η έκδοση - πράγματι - συνιστά ένα διαρκές σουξέ, ένα διαχρονικό σώμα μελωδιών και γεγονότων, μία έντυπη ύπαρξη εις το διηνεκές. Παράλληλα είναι και μια εύλογη επιδίωξη μικρής ή μεγάλης αθανασίας. Γιατί αυτή είναι η δύναμη ενός βιβλίου. Αφού, όταν μετά από κάποιες δεκαετίες ή… εκατονταετίες ακόμη και αν τα τραγούδια θα έχουν ξεχασθεί (αν συνεχισθεί στην τηλε-Ελλάδα η κουλτούρα τύπου σουρβάϊβερ) -που δεν το πιστεύω-, κάποιος παθιασμένος ερευνητής, κάποιος συνειδητός αναγνώστης, κάποιος τυχαίος και συνάμα τυχερός, θα ξετρυπώνει από κάποια βιβλιοθήκη το βιβλίο - έργο ζωής.
Και θα μάθει την ιστορία ενός φτωχού παιδιού, πλούσιου όμως σε θεϊκά μελωδικά χαρίσματα, που ξεκίνησε το δρομολόγιο από το Καψοχώρι Ημαθίας για να κατακτήσει την Αθήνα του τραγουδιού. Και να τολμήσει την ανάβασή του στον ουρανό της δόξας, πατώντας όμως πάντα γερά στη γη. Στη γη που είναι τα παιδικά του χρόνια.
Το βιβλίο είναι καθαρό - όπως το πρόσωπο του Χρήστου. Είναι απλό, όπως οι μελωδίες του. Είναι σύνθετο, όπως οι συνθέσεις του. Είναι ονειρικό, όπως η μουσική τροχιά του. Γι’ αυτό, θα πρότεινα, ορισμένα αποσπάσματά του να συμπεριληφθούν στα σχολικά αναγνώσματα ή σε πανεπιστημιακές διατριβές ως αντιπροσωπευτικά δείγματα μιας κοινωνιολογίας του ΄60. Παράδειγμα, το ξεκίνημα της αφήγησης:
«Ο πατέρας μου ήταν αγρότης, η μητέρα μου νοικοκυρά και αγρότισσα. Είχαμε δική μας γη. Όχι μεγάλη. Από τις πιο φτωχικές της περιοχής μας, σε σημείο που η ενασχόληση με τα αγροτικά να μην φτάνει να ζήσουμε. Το σπίτι μας ήταν πλίνθινο. Είχε δύο δωμάτια. Το πρώτο που το χρησιμοποιούσαμε σαν κουζίνα, και το δεύτερο, που κοιμόμαστε όλοι μαζί. Ένα σανίδι όπως όπως για πάτωμα. Οι τοίχοι σοβαντισμένοι με λάσπη και άχυρα, βαμμένοι με ασβέστη. Και στην οροφή κεραμίδι. Η τουαλέτα εξωτερική, στην αυλή».
Ογδοντατέσσερις λέξεις που φωτίζουν την παλαιά Ελλάδα. Όπως χαρακτηριστικές είναι και οι παρακάτω δέκα λέξεις του:
«Σαν μαθητής ήμουν κακός. Δεν πήγαινα τα γράμματα για τίποτα».
Θα ‘λεγα… ευτυχώς Χρήστο που δεν τα πήγαινες, γιατί αν τα πήγαινες δεν θα πήγαινες ψηλά… Πηγαίνοντάς μας και μας σε ουρανούς, αστέρια, γαλαξίες και σύμπαντα κεφιού. Που έχουμε τόσο ανάγκη τώρα που ο Έλληνας φτωχοποιείται, ταπεινώνεται και εξευτελίζεται από δικούς μας και ξένους.
Από το όλο ύφος, τη δομή και το περιεχόμενου του βιβλίου αναδεικνύεται η δαιμόνια έμπνευση του Χρήστου και παράλληλα, η αγιοσύνη του. Προς… Θεού: Δεν το λέω με την θρησκευτική έννοια του όρου, αλλά με την έννοια του ολοκληρωτικού δοσίματος στο λειτούργημα του μπουζουκιού και στο θαύμα της μελωδικής δημιουργίας. Της ταπεινής καταδεκτικότητας ενός χαρισματικού. Που, ταυτόχρονα, είναι αντιηγετικός, ενώ είναι μουσικός ηγέτης. Είναι αντιαυταρχικός, ενώ είναι πανίσχυρος στο είδος του. Είναι σεμνός, ενώ είναι μεγαλειώδης στο παίξιμό του.
Και αν ψάξεις στο βάθος της ψυχής του, θα βρεις ένα παιδί να δακρύζει σε προσωπικές στιγμές όταν τα χειροκροτήματα σταματούν. Γιατί μέσα στο Νικολόπουλο κουρνιάζει ο μικρός Χρηστάκης.
Μου αρέσει επίσης που στο βιβλίο ο Νικολόπουλος δεν διστάζει να εκμυστηρευθεί τις φοβίες του. Το κάνει ακομπλεξάριστα, επειδή νοιώθει πως οι όποιες αδυναμίες είναι μειοψηφικές μπροστά στην πλειοψηφική κυριαρχία των ψυχικών του δυνάμεών. Για τούτο και εξομολογείται στο απέραντο κοινό που σχηματίζει γι’ αυτόν μια αγκαλιά αγάπης.
Αν είμαστε μια άλλη χώρα, σε άλλο πλανήτη, σε άλλο κόσμο, ο Χρήστος Νικολόπουλος θα εκαλείτο με την ορχήστρα του να διδάξει στο κοινοβούλιο σε… προ ημερησίας διατάξεως συνεδρίαση, παρουσία των αρχηγών κομμάτων. Να παίξει με τη διαδικασία του επείγοντος τραγούδια που θα έκαναν καλύτερους τους βουλευτές μας. Να νοιώσουν το λαϊκό νταλκά, έστω για ένα τρίωρο. Αφού λοιπόν του απονεμηθεί από τον Πρόεδρο της Βουλής ο τίτλος του άξιου της πατρίδας - ακαδημαϊκού στο λαϊκό τραγούδι, να μπει στην αίθουσα συνεδριάσεων ένας τραγουδιστής πίστας - ας πούμε ο Πασχάλης Τερζής - και να ερμηνεύσει συμβολικά τραγούδια.
Ενδεικτικά αναφέρομαι σε καζαντζιδικά με τους Πυθαγόρειος στίχους της δεκαετίας του ‘70: «Υπάρχω και όσο υπάρχεις θα υπάρχω…», «Γυρίζω απ’ τη νύχτα έρχομαι μέσα απ’ του καημού τη φυλακή…», «Η καρδιά δεν είναι ΝΑΤΟ έτσι να αποχωρούμε», αλλά και με νεώτερους, Ρασουλικούς στίχους δια στόματος Κώστα Σμοκοβίτη που λένε: «Άσε τα Μου Μου Ε να λένε τις ειδήσεις/ εμείς δεν θ΄ αλλάξουμε μυαλά και συνειδήσεις / Είμαστε εκείνοι που είμαστε, εμείς και τα παιδιά μας, ευγένεια στους τρόπους μας / απάγκιο στην καρδιά μας / Κι αν δεις το λάθος πεσ' το μας, ιδού το μανιφέστο μας». Και, οπωσδήποτε το διδακτικό Νταλαρικό «Οι κυβερνήσεις πέφτουνε μα η αγάπη μένει».
Σε μια τέτοια συνεδρίαση οι 300 θα έχουν την ευκαιρία να αισθανθούν όχι μόνο τα λόγια, αλλά και τους ρυθμούς, το ηχόχρωμα, την υφοδομή του Χρήστου, ώστε να βελτιώσουν το κυβερνητικό αλλά και αντιπολιτευτικό τους έργο. Και να απαλύνουν τον εξουσιαστή εαυτό τους, μιας και οι ειδικοί λένε πως υπάρχει η θεραπευτική ιδιότητα της μουσικής.
Συγκεκριμένα:
- Να διδαχθούν από εισαγωγές του. Που είναι επιβλητικές, προαναγγελτικές, μαντατοφόρες- όπως αρμόζει στα διαγγέλματα του Ανωτάτου Άρχοντος και του εκάστοτε Πρωθυπουργού.
- Να ακούσουν μερικά παλιά του ζεϊμπέκικα. Που είναι επικά, στιβαρά, μεγαλόπρεπα, όπως αξίζει να στέκεται η εξωτερική μας πολιτική.
- Να ακούσουν χασαποσέρβικά του. Που διαθέτουν συμμετρία, ρυθμικότητα, ελληνικότητα, όπως θα έπρεπε να είναι η χωροταξική πολιτική.
- Να ακούσουν συρτορούμπες του. Που χαρακτηρίζονται από δυαδικότητα, σωματικότητα, ελκυστικότητα, όπως θα άρμοζε στον κοινοβουλευτικό έλεγχο.
- Να ακούσουν τις μπαλάντες του. Που τις διαπερνά η συγκίνηση, ο λυρισμός, το συναίσθημα, όπως θα όφειλε να εμφορείται η κοινωνική πολιτική.
- Να μάθουν τα δημεγερτικά τσιφτετέλια του.
Στο σημείο αυτό, επιτρέψτε μου μια προσωπική αναφορά. Γνωρίζω τον Χρήστο από τον… περασμένο αιώνα. Δηλαδή από το 1994, όταν μαζί με τον αείμνηστο μεγάλο στιχουργό Κώστα Βίρβο πήγαμε στο στούντιο στο υπόγειο του σπιτιού του εδώ στη Νέα Κηφισιά και παρακολουθήσαμε τις πρόβες που έκανε ο φίλος μας Δημήτρης Κοντογιάννης για το δίσκο ο «Τελευταίος Αισθηματίας», σε στίχους του μεγάλου Βίρβου και μουσική του Χρήστου. Εκεί όμως που ήρθα σε άμεση συνεργασία ήταν το δίμηνο της ηχογράφησης του έργου μας «Πατρίδα Δανεισμένη» σε στίχους δικούς μου, ερμηνεία του κορυφαίου Μανώλη Μητσιά. Στο εκτός εμπορίου CD, που δόθηκε από την εφημερίδα «Ελεύθερος Τύπος» την Κυριακή 12 Φεβρουαρίου του 2012, όταν ψηφιζόταν το δεύτερο Μνημόνιο. Τα 6 τραγούδια είναι του Χρήστου και 5 του εξαίσιου συνθέτη Μιχάλη Τερζή. Ο δίσκος αυτός ξεκινάει με το τραγούδι «Το Ξεπούλημα». Σας διαβάζω το πρώτο κουπλέ:
«Πουλάνε Αεροδρόμια/ Λιμάνια Πεζοδρόμια/ Πουλάνε τις ιδέες/ Πουλάνε το φιλότιμο/ Σε αγορές λαθραίες/ Πουλάνε τις σημαίες»
Το CD δεν έπαιξε σε κανένα ραδιόφωνο της λεγόμενης ελεύθερης ραδιοφωνίας αν και το έστειλα παντού. Και… δράττομαι της ευκαιρίας και από αυτό το βήμα να… ευχαριστήσω τους συναδέλφους μου που έκοψαν τα τραγούδια μας, προφανώς γιατί ενοχλούν. Επιτέλους, τραγούδια επικίνδυνα!
Τελειώνοντας, να θέσω το αντιδραστικό ερώτημα - γιατί, συγχωρέστε με, δημοσιογράφος είμαι και οφείλω να αμφισβητώ θεσμούς και πρόσωπα: Όλα τραγούδια του Χρήστου είναι πολύ πολύ ωραία; (Το ερώτημα αυτό δεν θα το ακούσετε στην εκπομπή του Σπύρου Παπαδόπουλου…). Απάντηση: Φυσικά όχι... Τουλάχιστον κατά την προσωπική μου άποψη. Όμως, σύμφωνα με τη λίστα που υπάρχει στο τέλος του βιβλίου, είναι πάνω από 100 τα πολύ πολύ ωραία! Είναι ο μοναδικός Έλληνας συνθέτης που διαθέτει αυτά που χαρακτηρίζω Εθνικά Λαϊκά. Για να συντροφεύουν το ελληνικό έθνος σε ώρες λύπης και σε στιγμές χαράς. Και είναι αυτά που -σε πείσμα του Σόϊμπλε- θα ακούγονται εις τους αιώνες των αιώνων Αμήν!
