Με αυτά τα στοιχεία ξεκίνησα να δοκιμάσω τις αντοχές μου στην περιπλάνηση.
Να σας συστηθώ: με λένε Μαρία Κατινάρη, του Αντωνίου και της Μαρίας. Γεννήθηκα στο παλιό λιμάνι των Χανίων, από τη μοιραία συνάντηση δύο καλλιτεχνών. Είχα την τύχη να είμαι γόνος τέταρτης γενιάς από δύο οικογένειες μουσικών. Πέρα από το έπρεπε, επιθυμούσα κι εγώ να πορευτώ ανάλογα με τα δικά τους βήματα. Ο πατέρας μου, Αντώνης Κατινάρης, εξαιρετικός δεξιοτέχνης του μπουζουκιού και γνήσιος λαϊκός συνθέτης, η μητέρα μου καλή λαϊκή και δημοτική τραγουδίστρια, πανέμορφη και πνευματώδης, ο παππούς (πατέρας της μητέρας) σπουδαίος σαντουρίστας και συνεργάτης της Ρόζας, του Καρίπη κ.ά.
ΠΑΙΔΙ
Ξεκίνησα να δοκιμάσω τις αντοχές μου στην περιπλάνηση, με την υπόσχεση στον πατέρα μου να μη χάσω τον εαυτό μου στον δρόμο. Μια υπόσχεση που ήταν αέναα η ασπίδα και το φυλαχτό μου. Ως παιδί ήμουν πολύ κλειστό, ντροπαλό, με δυνατή μνήμη, πολύ πείσμα και ονειροπόλο. Όμως ντρεπόμουν ακόμα και να μιλήσω. Απλά, παρατηρούσα τα πάντα γύρω μου και καταχώριζα εικόνες, και τα νοήματα των λέξεων. Από φυσικού μου, απέρριπτα αυτά που θεωρούσα περιττά. Ήμουν και είμαι συλλέκτης της ομορφιάς του κόσμου. Μουσικές, τραγούδια, θεατρικές παραστάσεις, φωνές, συγγραφείς, ποιητές - πολλά και διάφορα βιβλία. Στην αρχή, με την καθοδήγηση της μητέρας μου μπήκα στην λογοτεχνία. Παπαδιαμάντης και «φόνισσα» στα οχτώ μου χρόνια. Ο πατέρας, απ’ την άλλη, με τα ταξίμια και τα λαϊκά του τραγούδια. Όλα αυτά δεν ήταν μάθημα· ήταν ζωή. Η καθημερινότητά μου. Κι άρχιζε το πανηγύρι μες στο μυαλό μου. Κι άρχισε και το βαθύτερο ψάξιμο, το παίδεμα του νου, μαζί με το διαφαινόμενο, πια, ταξίδι. Νιώθω τον εαυτό μου σαν ένα δέντρο πολύριζο και συνάμα πανσπερμικό. Οι ρίζες μου είναι η από καταγωγής κληρονομιά μου, το πάτημά μου στη γη - το τραγούδισμα της μάνας μου, το μπουζούκι του πατέρα μου, το σαντούρι του παππού, οι αμανέδες και τα νανουρίσματα της ιωνικής γης που έφτασαν στ’ αυτιά μου. Τα υπόλοιπα είναι οι σπόροι που φύτρωσαν μέσα μου από τον αέρα που ανέπνεα, από επιρροές κι εξωτερικά ερεθίσματα.
Στην εφηβεία μου όλη η επανάστασή μου εκφραζόταν με ροκ, μπλουζ, τζαζ, και λάτρευα τα μιούζικαλ. Όμως συγκινιόμουν με τα καλά λαϊκά και τις φωνές μας· Καζαντζίδης, Αγγελόπουλος, Γκρέυ, Γαβαλάς, Διονυσίου, Πόλυ Πάνου, αφού ήτανε ότι ακουγότανε στο σπίτι. Αυτά όμως δεν τα άγγιζα. Ήμουν στην καλή χαρά της νιότης και πίστευα πως τα λαϊκό τραγούδι θέλει άλλη διάθεση και πιο ώριμη κατάθεση ψυχής. Ίσως μια λαϊκότητα που δεν είχα τότε για να δώσω. Από παιδί, επηρεασμένη από τις πολύχρωμες ιστορίες της Ανατολής, στις χίλιες και μία άγρυπνες νύχτες μου, εύρισκα σε κάτι περίεργες συχνότητες ραδιοφώνου αραβικά και ανατολίτικα τραγούδια, και χωρίς να καταλαβαίνω τη γλώσσα μ’ έπιαναν τα κλάματα. Ήταν αυτοί οι κρυφοί συναισθηματικοί κωδικοί της μουσικής που ξεκλειδώνουν τις ευαισθησίες χωρίς λόγια. Κι άρχιζε να ξετυλίγεται μπροστά μου και να με καλεί ένας καινούργιος μαγικός κόσμος, με άλλες κουλτούρες και φιλοσοφίες. Τα σμυρναίικα και τα ρεμπέτικα ήταν μια άλλη μεγάλη αδυναμία. Μου προκαλούσαν δέος, αφού ήταν και τα πρώτα μου ακούσματα στην προσφυγική γειτονιά των Χανίων. Ήταν οι θησαυροί μου, και είχε ο καθένας ξεχωριστή θέση στην καρδιά μου, σαν την αγάπη των γονιών.
ΠΟΡΕΙΑ
Ξεκίνησα σε νεαρή ηλικία με τα ροκάδικα γκρουπάκια και πρότυπο την Janis Joplin, τους Led Zeppelin, τους Pink Floyd, κι ατελείωτα βράδια αναλύσεων με φίλους φοιτητές του Dark Side Of The Moon. Συνέχισα να τραγουδάω και βρήκα μια διέξοδο να βγάζω περισσότερα χρήματα κάνοντας περιστασιακό μόντελινγκ, αλλά η βασική μου δραστηριότητα ήταν το τραγούδι στις μεγάλες πίστες. Φαντασία, Νεράιδα, επί σειρά ετών, κι αργότερα Αστέρια, Can Can, Stork, Marakesh, Nuit d ’ Athènes, μεταφέροντας με άλλον τρόπο τούς θλιμμένους ποιητές μου μαζί με την ένταση και την ανησυχία που με διέκρινε. Εκεί τόλμησα -και κατάφερα- να παρουσιάζω ανατρεπτικά τραγούδια για την τότε εποχή και τον συγκεκριμένο χώρο των μεγάλων μαγαζιών, που είχαν κυρίως κοσμικό και διασκεδαστικό χαρακτήρα και δεν ήταν μπουάτ ή θέατρα... Από την Πόρνη Τζέιν (από τα Νέγρικα των Μάνου Λοΐζου-Γιάννη Νεγρεπόντη), ως την μελοποιημένη Πρέβεζα, του Κώστα Καρυωτάκη.«Θάνατος είναι οι κάργιες που χτυπιούνται στους μαύρους τοίχους και στα κεραμίδια», ακόμα «Γυφτάκι, χόρεψέ μας τσιφτετέλι, να φας ένα κομμάτι απ’ το καρβέλι», του Κώστα Χατζή, και Μαίρη Παναγιωταρά, του Λουκιανού Κηλαηδόνη. Ο αδερφός του Μιχάλη Μενιδιάτη, ο Κοσμάς Καλογράνης, ιδιοκτήτης της Φαντασίας, είχε φοβερό μυαλό και ταλέντο στο στήσιμο προγράμματος. Τον θεωρώ τον καλύτερο και χαρισματικότερο από όλους τους ιδιοκτήτες με τους οποίους συνεργάστηκα. Κάθε που άλλαζε η σεζόν έκανε εκείνος την τελική επιλογή των τραγουδιών απ’ όσα τού είχαν πάει οι τραγουδιστές. Μου έλεγε: Φέρε μια κασέτα με δέκα τραγούδια που σου αρέσουν και θα διαλέξω τα τρία ή τέσσερα που θα πεις... Του πήγαινα την κασέτα, κι από μέσα μου είχα σταμπάρει τα τρία καλύτερα που ήθελα να πω. Τα άκουγε και στο τέλος διάλεγε, χωρίς να του πω τίποτα, τα ήδη διαλεγμένα από ’μένα. Πώς και διάλεξες αυτά;, τον ρωτούσα. Μα, αυτά είναι μόνο για ’σένα, μου απαντούσε...Ήταν διορατικός σε όλα του. Σε συζητήσεις είχε προβλέψει την αλλαγή του σκηνικού της Παραλίας και το «άνοιγμα» άλλης περιοχής. Είχε προβλέψει ακόμα και την αλλαγή στον τρόπο διασκέδασης, και τελικά είχε δίκιο σε όλα! Ήταν αξιαγάπητος άνθρωπος. Πέρασα υπέροχα κοντά του, και πάντα τον θυμάμαι με αγάπη. Στο διάστημα των τριών ετών στη Φαντασία συνεργάστηκα (όχι την ίδια σεζόν) με τους Μιχάλη Μενιδιάτη, Στράτο Διονυσίου, Λίτσα Διαμάντη, Γιάννη Πουλόπουλο, Σταμάτη Κόκοτα, Γιώργο Ζαμπέτα, Λευτέρη Ζέρβα, Ηλία Κλωναρίδη, Νίκο Νομικό, κι άλλους που δεν θυμάμαι τώρα και ζητώ συγγνώμη. Στα κενά μου ταξίδευα στον κόσμο - Αμερική, Καναδά, Αγγλία, Γαλλία, Γερμανία, Ολλανδία, Βέλγιο, Ελβετία - και τραγουδούσα για τους Έλληνες του εξωτερικού.
Ένα μικρό διάλειμμα από τον φυσικό μου χώρο του τραγουδιού ήταν και το θέατρο. Θέατρο Ακρόαμα: Σκούρτης - Τσικληρόπουλος - Ευθυμιάδης, μουσική Ζουγανέλης, χορογραφίες Βαγγέλης Σειληνός, στην παράσταση «Λέγε Μήτσο». Ένας πολύ δυνατός συνδυασμός που όμως ατύχησε... Ίσως γιατί θεματολογικά προηγείτο του καιρού της. Ωστόσο, εγώ κέρδισα πολλά λάφυρα, ακόμα κι από εκείνη τη θεατρική αποτυχία. Αυτό το χρωστάω στον αγαπημένο μου Γιώργο Σκούρτη, που με επέλεξε για την παράσταση (όταν με είδε να τραγουδάω στο Lido ). Στη μουσική, στο θέατρο, γενικά στις τέχνες, ποτέ δεν φωτίζεσαι αρκετά. Πάντα πρέπει να ψάχνεις τον δρόμο για το φως. Πιστεύω πως ο κάθε ρόλος, όπως και το κάθε καλό τραγούδι, ανεξαρτήτως ύφους και είδους, είναι ένα μικρό θεατρικό έργο και πρέπει να αποδοθεί όπως του αξίζει. Αργότερα πήγα στη Νεράιδα, του Στηβ Κακέτση, όπου επίσης επικρατούσε πολύ καλό κλίμα. Έλαμπε ως κόσμημα της Παραλιακής, γιατί ο Στηβ -έξυπνος και δυναμικός άνθρωπος- μπόρεσε να κρατήσει το επίπεδό της υψηλό, όπως το είχε η Πάμελα. Όλα ωραία και καλά, λοιπόν, και φτάνουμε στο διά ταύτα ενός προγράμματος με Μητροπάνο και Σπύρο Παπαβασιλείου μαέστρο. Προτείνω τη Μαίρη Παναγιωταρά σε τρία σπονδυλωτά μέρη: δηλαδή, η γνωστή νοικοκυρά, η Παναγιωταρά βαρέθηκε κι επαναστατεί ως ροκ ντίβα, φινάλε με την Παναγιωταρά φτασμένη σταρ του Χόλιγουντ. Τους άρεσε το θέμα για το πρώτο πρόγραμμα και πέρασε. Μπήκε όμως το ερώτημα με τι θα βγω στο δεύτερο μέρος, που είναι το γνωστό διασκεδαστικό. Είχα απόλυτη άρνηση στα «σουξεδιάρικα λαϊκά» και πρότεινα ένα αραβικό, το E smaouni (που σημαίνει «ακούστε με»), της γνωστής Σύριας τραγουδίστριας Warda. Είχε έρθει για ’μένα η ώρα να καταθέσω τα ακούσματα που μάζευα τόσα χρόνια. Προϋπήρχε προηγούμενη εμπειρία με τον Μανώλη Αγγελόπουλο στο Δέλτα του Φαλήρου, όπου τραγουδούσε ο Μανώλης ένα αραβικό κι εγώ έκανα φωνητικά. Τώρα όμως το πήρα πάνω μου, και ήμουν ενθουσιασμένη γι’ αυτό. Έγινε η πρεμιέρα, πήγε πολύ καλά η Παναγιωταρά, βγήκα και στο δεύτερο με το Esmaouni και έγινε χαμός. Όλο το μαγαζί ξεσηκώθηκε! Στη Νεράιδα συνεργάστηκα με Μητροπάνο, Καίτη Γκρέυ, Ρίτα Σακελλαρίου, Μανώλη Μητσιά, Άννα Βίσση, Κατιάννα Μπαλανίκα, Γιώργο Μαργαρίτη, Ελπίδα.
Στο τέλος εκείνης της σεζόν πήρα τον δρόμο για το Κάιρο να ακούσω, επιτέλους, ζωντανά όσα με μάγευαν από παιδί. Ήταν μαγική εμπειρία να ακούσω τις μεγάλες αραβικές ορχήστρες και τους υπέροχους τραγουδιστές της Αιγύπτου. Στην οδό Πυραμίδων, το Shahraman μου θύμισε λίγο την καλοκαιρινή Νεράιδα, γιατί ήταν αμφιθεατρικό και ανοιχτό. Μπροστινό τραπέζι, λίγος κόσμος, μάλλον καλλιτέχνες. Ημίφως, και μια ορχήστρα που έπαιζε έναν περίεργο συνδυασμό. Ξαφνικά, ακούω μια φωνή που μου φάνηκε γνώριμη. Ήταν ο Ali El Haggar, ένας πολύ ιδιαίτερος και σημαντικός Αιγύπτιος τραγουδιστής, που πατούσε πάνω στην κλασική αραβική σχολή του Mohammed Abdel Wahab, κορυφαίου συνθέτη και τραγουδιστή (που ήξερα), με πιο μοντέρνα ενορχήστρωση. Ενθουσιάστηκα, και σκέφτηκα πως έχω πολλά να μάθω από τη μουσική κουλτούρα των Αιγυπτίων. Έμεινα Κάιρο στην περιοχή Maadi χρονάκια τρία και κάτι... Παρακολουθούσα τα καλλιτεχνικά δρώμενα και συγχρόνως έκανα μαθήματα κλασικής αραβικής μουσικής με έναν σπουδαίο δάσκαλο, τον Ιμπραήμ. Είχα παρουσία ραδιοφωνική, τηλεοπτική, συναυλίες, και εμφανίσεις στον τύπο. Κάποια στιγμή άρχισα να ηχογραφώ ένα καθαρά αραβικό άλμπουμ με συνθέτες Αιγύπτιους, και στίχους ενός σπουδαίου και πασίγνωστου ποιητή, του Salah Jaheen. Ένα lp που δεν ολοκληρώθηκε ποτέ… Οι ρυθμοί τους ήταν απίστευτα αργοί, και δεν άντεξα έναν χρόνο στο στούντιο μόνο για βάσεις. Τα παράτησα. Μου έμειναν σαν ανάμνηση από όλο αυτό, ακριβό κειμήλιο, οι ανέκδοτοι στίχοι του Salah Jaheen που δεν είναι πια στη ζωή, αλλά παραμένει αγαπημένος και βαθιά ριζωμένος στην καρδιά του αραβικού κόσμου, και όχι μόνο, αφού έγραψε τραγούδια για τη Δαλιδά· Salma ya salama... και άλλες πολλές διαχρονικές, παγκόσμιες επιτυχίες. Στην Αίγυπτο τα ΜΜΕ με αποκάλεσαν «Η Ελληνίδα Δαλιδά».
Κάποια στιγμή νοστάλγησα την Ελλάδα και γύρισα πίσω με μια βαλίτσα εμπειρίες και άλλη διάθεση· πιο αφαιρετική και ουσιαστική. Αποφάσισα να απέχω από τις μεγάλες πίστες, τα στρας και τους προβολείς. Ήθελα χώρους άμεσους και αυθεντικούς, και βρήκα στέγη στα ρεμπετάδικα. Εκεί τα σμυρναίικα, τα λαϊκά, τα ρεμπέτικα έβγαιναν αφτιασίδωτα, αυθεντικά, και σημάδευαν κατευθείαν στην καρδιά των ανθρώπων. Βρέθηκα σε πάλκα με τους Μπάμπη Γκολέ, Μπάμπη Τσέρτο, Γιώργο Ξηντάρη, Γιάννη Σταματίου (Σπόρο), Κώστα Παπαδόπουλο, Γιάννη Μωραΐτη, Αντώνη Ρεπάνη, Μιχάλη Γενίτσαρη κ.ά. Εμφανίστηκα στα μαγαζιά Ντουζένι, Ταξίμι, Εννέα Όγδοα, Ρεμπέτικες Χάντρες, κ.ά. Συνεργάστηκα με τον Παναγιώτη Κουνάδη σε συναυλίες, μουσικές τηλεοπτικές σειρές, και στο lp Αν Ήμουν Άντρας, με θέμα τη γυναίκα του μεσοπολέμου. Προηγούμενες δισκογραφικές μου δουλειές: Άγριες Νύχτες - Γιώργος Σκούρτης - Γιάννης Ζουγανέλης, Τσίγκο Λελέτα - Σάσα Μανέττα - Μιχάλης Νικολούδης - Γιώργος Πολυχρονιάδης. Την άνοιξη του 2009 έκανα με τη βοήθεια του Άγγελου Σφακιανάκη και του Αντώνη Γούναρη ένα αφιέρωμα στον πατέρα μου, στα δέκα χρόνια απουσίας του, με τίτλο Αφιέρωμα στον Αντώνη Κατινάρη. Μια παρέα εξαιρετικών συντελεστών τίμησε την προσπάθειά μου: Κώστας Μακεδόνας, Γεράσιμος Ανδρεάτος, Γιώργος Μαργαρίτης, Γιάννης Ντουνιάς, Στέλιος Διονυσίου, Θοδωρής Κατινάρης (αδερφός του πατέρα μου), Κώστας Δουμουλιάκας.
Στην Ελλάδα με είπαν show woman, Ελληνίδα Μαντόνα, Αράβισσα, στην Αίγυπτο Greek Dalida. Τώρα με λένε ρεμπέτισσα… Όμως, πέρα από κάθε αναγκαία για τους άλλους και περιττή για μένα ετικέτα, έχω ξεκάθαρη ταυτότητα και είμαι απλά η Μαρία Κατινάρη, του Αντώνη και της Μαρίας, δηλωμένη στην εφορία μ’ ένα σκέτο «καλλιτέχνις». Έζησα και ζω με βαθιά συνείδηση για το ξόδεμα της κάθε μου στιγμής. Τώρα η πεμπτουσία απ’ όλες τις διαδρομές έγινε η μελωδία της ζωής μου, το πιο ακριβό μου τραγούδι αφιερωμένο στο σπουδαιότερο για ’μένα πλάσμα, την κόρη μου Μαριάννα.
Φωτό 2: Ο πατέρας μου Αντώνης Κατινάρης
Φωτό 3: Η μητέρα μου Μαρία Ρίππη
Φωτό 4: Με τον Μανώλη Αγγελόπουλο στο Δέλτα του Φαλήρου
Φωτό 5: Με τον Γιάννη Ζουγανέλη στο studio
Φωτό 6: Από αιγυπτιακό περιοδικό.
Φωτό 7: Στο Ταξίμι με τον Κώστα Παπαδόπουλο και τον Μπάμπη Γκολέ
