Άνθρωπος με χιούμορ. Μοναχογιός. Δεν έχει κινητό. Αλλά έχει ένα παρκαρισμένο ποδήλατο στο σαλόνι του που έχει πάνω ένα καλάθι πίσω και μια θήκη για την κιθάρα του. «Ετοιμοπόλεμο» για την κλασσική διαδρομή του Νέο Ψυχικό - κέντρο Αθήνας. Στη βιβλιοθήκη δίπλα από τα βιβλία του, έχει δυο - τρία ραφάκια με τα παλιά βινύλια του. Προεξέχει το Joan Baez in Concert. Δίπλα ένα βιβλίο του Χρόνη Μίσσιου. Σε ένα άλλο σημείο έχει βαρέλια γεμάτα ελιές. Ένας τύπος φοβερός, ροκάς από γεννησιμιού του. Ο Θοδωρής Τρύφωνας το 1975 ίδρυσε τους Αγάπανθος που έκαναν δύο εμπνευσμένους δίσκους, το 1976 και το 1984, με διαφορετικές συνθέσεις, σε δύο διαφορετικές περιόδους για το ελληνικό ροκ. «Λακέ» αποκαλεί το γιάπη στο δεύτερο δίσκο του «Επιστροφή… στις ρίζες». Ο δίσκος αυτός είχε κάνει μεγάλη αίσθηση στην παρέα μου και τα δυο τραγούδια του «Αχ Βρε Θανάση» και «Πληρώνω» δεν έλειπαν από καμιά κασέτα με επιλογές της εποχής. Το 1995 έκανε την «Σούστα» με τον παιδικό του φίλο Λάκη Παπαδόπουλο. Μπροστά στο μεγάλο στρογγυλό τραπέζι στο σαλόνι του που καθίσαμε να τα πούμε, είχε ένα μεγάλο βαθύ πιάτο με καρύδια κι ένα μεγάλο μαχαίρι δίπλα. Από πάνω μας ένας τεράστιος παμπάλαιος καθρέπτης. Ο Θοδωρής Τρύφωνας είναι μουσικός, συνθέτης, στιχουργός και κιθαρίστας που έγινε κατ’ ανάγκη των συγκροτημάτων που συμμετείχε, μπασίστας. Μια ζωή είχα την απορία να τον γνωρίσω. Ήρθε η ώρα να τα πούμε…
Πώς μπήκες στην μουσική πιτσιρικάς;
Γεννήθηκα το ’49. Άρα μεγάλωνα τέλη ’50, αρχές ’60. Ελάχιστοι τότε είχαν πικάπ. Είχαμε στο σπίτι ραδιόφωνο που έπαιζε τα πάντα. Με κάλυμμα, να μην σκονίζεται. Δεν είχες δυνατότητες επιλογής. Δύο σταθμοί υπήρχαν. Κρατικοί, που έπαιζαν μια τεράστια ποικιλία από μουσική. Την τάδε ώρα έπαιζε αφιέρωμα στις ορχήστρες και την τάδε ώρα λαϊκό τραγούδι. Κάποια είδη μου γυάλισαν και κάποια άλλα μου ήταν αδιάφορα. Επίσης οι γονείς τραγουδούσαν στα γλέντια που γινόντουσαν. Κανταδοπλακιώτικα. Ο πατέρας μου, ο Βασίλης, ήταν δημόσιος υπάλληλος. Είχε πολύ καλή φωνή. Τότε τα γλέντια είχαν απαραίτητα τραγούδι. Σε φιλικά σπίτια. Να γίνει γλέντι σε ταβέρνα ήταν προσβολή για τη νοικοκυρά. Οι γυναίκες δεν δούλευαν τότε. Η μάνα μου ήταν καθηγήτρια πιάνου. Ώσπου ήρθε το ’60 και έσκασαν οι Beatles. Αλλά και οι Kinks και οι Animals που έπαιζαν τραγούδια χαρούμενα με κιθάρα, ήταν ποπ. Ήταν η εποχή που βγαίναμε στις παραλίες και παίρναμε μαζί τις κιθάρες...
Σε ποια γειτονιά μεγάλωσες;
Γεννήθηκα στον Πειραιά, στην Καλλίπολη, στην οδό Ζαννή. Μέχρι 5,5 χρονών ήμουν στον Πειραιά. Από 6 χρονών, εδώ, στο Νέο Ψυχικό.
Στην Καλλίπολη γεννήθηκε ο καλός μου φίλος Ανδρέας Τσουρινάκης και ο Δημήτρης Παπαμιχαήλ…
Εγώ τότε όχι τον Παπαμιχαήλ δεν ήξερα, αλλά ούτε τον Ολυμπιακό. Έχω ελάχιστες εικόνες στο μυαλό μου από εκείνη την εποχή. Όμως στον Πειραιά πρωτογνώρισα το ρεμπέτικο. Ο πατέρας μου ήταν τελωνιακός και δούλευε στα πετρέλαια της Πουρφίνα, που μετά έγινε Φίνα. Εντυπωσιαζόμουν λοιπόν που οι λιμενεργάτες στο κολατσιό τους, χορεύανε. Ζεϊμπέκικο ήταν το βασικό και καμιά φορά χασάπικο. Ήταν έκφραση καημού. Μετά όταν ήρθαμε εδώ στο Ν. Ψυχικό, το 1955, ήταν χωράφια. Ερημιά. Ο ένας ήταν στα εκατό μέτρα κι άλλος στα διακόσια. Εδώ έφτιαξε το σπίτι ο πατέρας μου. Αυτό εδώ που καθόμαστε τώρα. Το ’70 φτιάξαμε κι ένα όροφο από πάνω. Από πίσω υπάρχει ένα οικόπεδο που έχει παραμείνει ακριβώς όπως τότε και εδώ παίζαμε μπάλα. Με το που ακουγόταν η μπάλα να μπιστάει μαζευόντουσαν τέσσερις - πέντε. Μετά πιο πολλοί, μέχρι που φτάναμε να είμαστε παραπάνω από 20 και να παίζουμε με..δόσεις! Έπαιζα εξτρέμ, ήμουν πολύ γρήγορος. Έπαιζα μπάλα σαν τρελός. Όλη μέρα… Παρ’ ότι τα παιδιά είναι τώρα τετραπλάσια στη γειτονιά, εδώ και 30 χρόνια δεν έχει ακουστεί μπάλα…
Τι ομάδα ήσουν;
Ως Πειραιώτης ήμουν Ολυμπιακός. Δεν ήξερα τι ήταν Ολυμπιακός, όλοι έλεγαν Ολυμπιακός, Ολυμπιακός… Ολυμπιακός είσαι. Έρχεται λοιπόν μια μέρα μια θεία μου και με ρωτά. Τι ομάδα είσαι ρε; Ολυμπιακός. Ο Ολυμπιακός είναι ξευτίλα, μου λέει. Και ποια είναι η καλή ομάδα; Η ΑΕΚ. Και ποια είναι η ΑΕΚ; Μου βγάζει λοιπόν το σηματάκι. Ήμουν 4-5 χρονών, όχι παραπάνω. Μου λέει ο δικέφαλος αετός έχει σπαθιά και τέτοια. ΑΕΚ είμαι τότε, της είπα. Δεν είμαι φανατικός. Δεν έχω πάει ποτέ στο γήπεδο. Όλοι είναι κάτι, κι εγώ λοιπόν είμαι ΑΕΚ. Κάποια στιγμή το ’70 ο Παπαεμμανουήλ που ήταν από τους καλύτερους παίκτες του Παναθηναϊκού μετακόμισε και πήγε στην ΑΕΚ. Ταράχτηκα. Φανατικός δεν είμαι, αλλά είμαι ιδεολόγος. Πώς έγινε αυτό; Δεν το χωρούσε το μυαλό μου. ΑΕΚ και ΠΑΟ είναι κλασσικοί αντίπαλοι. Εκεί τελείωσε το πράγμα. Όσου να το συνειδητοποιήσω το πράγμα, πάει και ο Δομάζος στην ΑΕΚ. Και λέω, αυτοί παίζουν έτσι. Οπότε τώρα δεν είμαι τίποτα...
Το πρώτο όργανο που έπιασες στα χέρια;
Η κιθάρα. Μου την έδωσε ο παππούς μου, που του την είχε δώσει ένας Ρώσος στην Κριμαία. Ένα κιθαρόνι, πολύ μικρό, ένα οχταράκι. Ήταν τότε που η μάνα μου με είχε βάλει κάτω με το πιάνο. Δέκα - έντεκα ετών. Κάποια στιγμή άρχισα να μεγαλώνω κι άρχισαν τα πάρτι στην παραλία. Τα καλοκαίρια πήγαινα στην Ερέτρια κι εκεί γινόντουσαν μεγάλες παρέες, της αμμουδιάς. Είχαμε κι ένα ηλεκτρόφωνο με τις μπαταρίες και βάζαμε 45άρια, Paul Anka, Harry Belafonte... Προ Beatles. Τότε ήταν που μετέφερα τις πιανιστικές γνώσεις στην κιθάρα και σιγά - σιγά, μου 'δειξαν και μερικοί φίλοι κι έτσι άρχισα να παίζω κιθάρα. Μετά που βγήκαν οι Beatles και οι Animals τα τραγούδια ήταν εύκολα και μου έδωσαν πάτημα να παίξω κιθάρα. Δηλαδή εάν ήμουν δέκα χρόνια μικρότερος και ξεκινούσα την καριέρα μου το ’70 θα έπρεπε να μιμηθώ τον Jimmy Page.
Το πρώτο συγκρότημα;
Ήταν ένα συγκρότημα που κάναμε με φίλους από το σχολείο. Συμμαθητές. Ήταν οι Joke Trots (Αστείος Βηματισμός) και παίζαμε βασικά Beatles. Παίζαμε σε κλαμπάκια με πολύ λίγα λεφτά. Αλεξάνδρας και Κηφισίας, ήταν τρία κλαμπ. Κάτω στην Παιωνίου, ένα στενάκι της Πατησίων, ήταν τα κλαμπ Καζανόβας, Λα Λούνα. Ένα άλλο υπόγειο κλαμπάκι στην Παρασίου. Το Show Boat στον Πανελλήνιο. Κοδριγκτώνος. Και το Ψυχικό ήταν γεμάτο κλαμπ. Επίσης τότε γινόντουσαν… δισεκατομμύρια πρωινά στα σινεμά. Εκεί γινόταν ο μεγάλος χαμός. Το ’64-’65 τα κορίτσια και τ’ αγόρια δεν έβγαιναν εύκολα από το σπίτι το βράδυ. Υπήρχε περιορισμός στα παιδιά. Όχι όπως τώρα που παίρνουν ένα εικοσάρικο και γυρνούν… κάποτε. Τότε έλεγαν θα πάω στη Σούλα να διαβάσουμε κι ερχόντουσαν στα πρωινά σινεμά. Σε πρωινό σινεμά έχω παίξει με τον Τόλη Βοσκόπουλο, στο Αβάνα στο Χολαργό. Στο ξεκίνημά του. Έπαιζε μπουζούκι, τραγουδούσε κι είχε μαζί του την Μπέμπα Κυριακίδου. Κάπου το΄65-’66. Η συγκεκριμένη συναυλία είχε μοντέρνο και λαϊκό πρόγραμμα. Δεν θυμάμαι σε άλλο πρωινό τέτοιο συνδυασμό. Τα άλλα μουσικά πρωινά είχαν μόνο συγκροτήματα. Τότε είχαμε φτιάξει κι ένα άλλο συγκρότημα τους Vickers, από μια ονομασία εταιρίας όπλων! Πάλι Beatles παίζαμε. Εγώ κι ένας άλλος είχαμε καψούρα με τους Beatles, οπότε αν δεν παιζόταν αυτό το πράγμα, δεν γινόταν γκρουπ. Στα δύο πρώτα γκρουπ έπαιζα μπάσο, γιατί δεν ήθελε να παίξει κανείς, οπότε ανέλαβα αυτό το ρόλο! Έτσι έγινα μπασίστας.
Πότε αφήνεις μακριά μαλλιά;
Όταν τελείωνα το σχολείο. ’67-’68. Δεν είχα ιδιαίτερο πρόβλημα, ίσως λόγω περιοχής. Σε άλλες γειτονιές ίσως ήταν πιο ζόρικα τα πράγματα. Στο Ψυχικό υπήρχε πολύ αστυνόμευση, Στην επόμενη στάση έμενε ο Παπαδόπουλος και η Δέσποινα. Στην προηγούμενη στάση ήταν ένας οίκος ευγηρίας που είχε επιτάξει η χούντα κι είχε βάλει τη φρουρά του Παπαδόπουλου. Οπότε όλη την ημέρα πηγαινοερχόντουσαν οι βάρδιες, αλλά δεν είχα πρόβλημα. Ίσως δεν ήταν αυτή η δουλειά τους. Τον έχουμε αυτόν, κάπως έτσι.
Με το σπίτι δεν υπήρχε πρόβλημα;
Η μητέρα μου ήταν πιο χαλαρή στο θέμα των μαλλιών, ο πατέρας μου ανάμεσα. Επί γυμνασιακών χρόνων ο πατέρας μου δεν ήθελε σε καμία περίπτωση να γίνω μουσικός, η μάνα μου ναι μεν δεν του πήγαινε κόντρα, αλλά ήταν πιο κοντά μου. Καταλάβαινε δηλαδή ότι όταν μου τηλεφωνούσαν, θα πήγαινα να παίξω. Τότε, λοιπόν, ήταν της μόδας το The House Of The Rising Sun, οπότε ο μάνατζερ μας τότε, είχε βγει με το αυτοκίνητο και το μεγάφωνο κι έλεγε: ο Έλληνας Eric Burdon, Θόδωρος Τρύφωνας. Το άκουσε η μάνα μου και φώναζε: θα μας σκοτώσει ο πατέρας σου και τους δύο!
Και πότε άλλαξε αυτό;
Όταν την περίοδο 1969-70 δούλεψα στο Rodeo με τον Τζόνι Λαμπίτσι. Παίζαμε ντουέτο πριν βγει ο Διονύσης Σαββόπουλος. Εκεί ήταν εκπληκτικά τα πράγματα. Σαββόπουλος, Μαρίζα Κωχ, Δέσποινα Γλέζου. Κάποια στιγμή με την παρότρυνση της μάνας ήρθαν με τον πατέρα μου να δουν την παράσταση. Όταν λοιπόν είδε την κατάσταση αυτή και έμαθε πόσα λεφτά παίρνω, πρέπει να έγιναν μέσα του πολλές ανακατατάξεις και μου είπε: βρε παιδί μου, εγώ για το καλό σου πάλευα, δεν τα ’ξερα αυτά τα πράγματα. Εντάξει, μεγάλωσες τώρα, κάνε ότι θέλεις. Έπαιρνα τότε τρία κατοστάρικα μεροκάματο, ήτοι 9.000 δραχμές το μήνα. Ο πατέρας μου συνταξιοδοτήθηκε το ’73. Πήρε λοιπόν 3.500. Εκεί… γονάτισε.
Δημόσιος υπάλληλος, συντηρητικός, δεξιός… φαντάζομαι
Δεξιοκεντρώος θα έλεγα.. Τα Νέα μπαίναν στο σπίτι σαν εφημερίδα, για να καταλάβεις.
Σε τι μέρη σύχναζες τότε, στις αρχές του ’70;
Την περίοδο 1970-73 πήγα φαντάρος, οπότε βάλε blanco. Μια φορά θυμάμαι υπηρετούσα στην Καβάλα και ήπιαμε τα κέρατά μας μ’ ένα φιλαράκο εκεί, επειδή διάβασα κάπου ότι ο Αντώνης Τριανταφύλλου έκανε τον Εξαδάκτυλο με τον Πουλικάκο. Ο Τριανταφύλλου ήταν σειρά μου στο στρατό, στο Χαϊδάρι, αλλά ήρθε μια μέρα λιώμα, είχε πιει ότι είχε βρει μπροστά του και πήρε αναβολή και τέλειωσε με τον στρατό. Μου το 'πε ένα βράδυ: αύριο δεν θα είμαι εδώ. Και πράγματι έφυγε με άδεια και πράγματι δεν ξαναγύρισε. Τον βρήκαν μετά από τρεις μήνες και τον έφεραν στην αναφορά πίτα και πήρε το χαρτί. Μετά παίρνω μετάθεση στην Καβάλα και μαθαίνω ότι έκανε τον Εξαδάκτυλο…
Στον στρατό γνωριστήκατε;
Όχι τον ήξερα από πριν γιατί έπαιζε με τον Τζόνι Λαμπίτσι στο Φλίσκο, στη Φωκίωνος Νέγρη. Μαζί ήταν ο Μίκης από τους First, μπασίστας που έπαιζε με τον Γιάννη Σπάθα που ήταν άγνωστος τότε, ο Γιαννάκης που παίζει πολύ καλή κιθαρίτσα λέγαμε. Όλοι κοιτάγαμε τον Λαμπίτσι τότε με δέος. Ήταν πολύ μπροστά. Έφευγε μουσικά συνέχεια. Εκεί γνώρισα τον Τριανταφύλου, αλλά διέλυσαν το γκρουπ γιατί τότε ήταν της μόδας πολύ η φούντα και το L.S.D… Εύκολα φτιάχνονταν κι εύκολα χάλαγαν αυτές οι σχέσεις. Μετά την τρίτη πρόβα που έκαναν, ο Τριανταφύλλου παίρνει το μπάσο και λέει στον Τζόνι: άντε φτιάξε το κεφάλι σου ρε…και φεύγει. Και τέλειωσε το γκρουπ!
Πειραματιζόσασταν τότε οι μουσικοί με το L.S.D;
Ήταν η εποχή. Φοβερός βομβαρδισμός. Έλεγα δεν μπορεί να περάσει έτσι και να μην ξέρω τι είναι αυτό το πράγμα. Και πραγματικά ήταν πάρα πολύ εντυπωσιακό. Αλλά σε αυτό που κατέληξα είναι ότι δεν μου χρειάστηκε γιατί είχα μούρλα μέσα μου. Το φοβόμουνα κιόλας. Δηλαδή αν έπαιρνα συνέχεια, που θα τελειώσουμε; Πειραματίστηκα με τρία - τέσσερα διαφορετικά είδη L.S.D. και πραγματικά ήταν πολύ δυνατό. Πολύ λίγο χρονικό διάστημα πειραματίστηκα. Ήταν διαδεδομένο σε κάποιους κύκλους μουσικών, όχι σε όλους. Μη φανταστείς ότι οι Charms ή οι Forminx φερειπείν ήταν τρελαμένοι στο LSD. Δεν το είχα κάνει ποτέ πάνω στη μουσική. Πάντα μαζί με φίλους για να έχω την ασφάλεια ότι αν πάει κάτι στραβά δεν θα πρέπει να συνεχίσω αυτό που κάνω, μπορώ να το παρατήσω γιατί από την πρώτη φορά πήρα το μήνυμα ότι δεν παλεύεις μ’ αυτό, ότι θέλει κάνει. Εσύ γεύεσαι αυτό που βλέπεις, αλλά δεν έχεις τη δύναμη να παρέμβεις. Οπότε τι θα γινόταν πάνω στην συναυλία; Τα εγκαταλείπω και θα μου πουν αύριο τι έγινε.
Ήταν ακριβό τότε το L.S.D;
Ένα πενηντάρικο το χαπάκι, το ’βρισκα εγώ. Το οποίο χαπάκι το έκοβες στη μέση άνετα. Αν το έπαιρνες ολόκληρο μπορεί να μην με έβλεπες σήμερα… Θα σου πω την ιστορία της πρώτης φοράς που τρίπαρα. Είχα πάει τότε με μια φίλη μου στη Μύκονο και κοιμόμασταν σε μια παραλία κάτω από το ξενοδοχείο Ξενία. Η φίλη μου τα είχε χάσει τελείως και υποτίθεται εγώ την πήγαινα. Από την πλευρά μου, ερχόμουν κι έφευγα, ανεξέλεγκτα. Κάποια στιγμή πιέζομαι και λέω τώρα θα πρέπει να περπατήσουμε τον τοίχο του Ξενία που είναι εντάξει, αλλά όταν θα στρίψουμε το μονοπάτι δεν είναι ούτε ένα μέτρο φαρδύ και από κάτω είναι γύρω στα τέσσερα μέτρα είναι θάλασσα. Οπότε εκεί δεν πρέπει να κάνουμε ματσαράγκα. Αλλά το ξέρω το κόλπο. Θα ακουμπάω το αριστερό μου χέρι στον τοίχο, οπότε δεν μπορώ να φύγω πιο πολύ από ένα μέτρο κι έτσι θα πάμε. Αυτές οι σκέψεις είναι στιγμιαίες και μετά πεταλούδες… Μέχρι να πάμε σ’ αυτή την απόσταση που θεωρητικά ήταν πέντε λεπτά, ούτε ξέρω πόσο κράτησε, γιατί πάρα πολλές ώρες βρισκόμουν να βαστάω τον τοίχο με το δεξί μου χέρι κι έλεγα δεν πρέπει να το βαστώ με το δεξί χέρι, αλλά με το αριστερό και γύρναγα… Μετά πάλι χανόμουν. Καταφέραμε και φτάσαμε. Την άλλη μέρα έλεγα: τι μαλακία ήταν αυτή που έκανα; Δεν ήταν εύκολη διαδρομή. Από τότε πήρα το μήνυμα ότι δεν κάνεις τίποτα από αυτά που θέλεις, κάνεις ότι θέλει αυτό και ήμουν προσεκτικός. Δεν βγαίνει έτσι συναυλία!
Άλλη φάση τότε η Μύκονος;
Εντελώς άλλη φάση. Ήταν ένα νησί που είχε επιλεγεί κατά κάποιο τρόπο, όπως η Ίος μετά. Φρικονήσια. Μέναμε σε μια πολυτελή… αμμουδιά με σλιπινγκ - μπανγκ!
Μετά το στρατό δημιουργήθηκε η ανάγκη να κάνεις ένα συγκρότημα δικό σου;
Ναι, τότε. Το ’73 με το που βγήκα από το στρατό μπαίνω σε μια ορχήστρα χορού κι εκεί γνωρίζομαι με τον Ντόριαν Κόκκα. Εκεί μ’ έβαλε ο Τάκης Λιαρμακόπουλος με τον οποίο ήμασταν φίλοι από παλιά και συμπαίκτες. Το πρώτο σχήμα που κάναμε ήταν τρεις κιθάρες, με τον Χάρη Κατσιμίχα. Μετά ο Χάρης έφυγε για την Γερμανία και αντικαταστάθηκε από τον Στέφανο Δεκεριάν. Κόκκας, Δεκεριάν κι εγώ. Ξαφνικά ο Κόκκας άρχισε να πίνει αλκοόλ, τα κέρατά του. Ενώ δεν είχε καμία σχέση πριν μ’ αυτό. Ξαφνικά εγκαταλείφθηκε. Ένα εξαιρετικό παιδί, που πέθανε τελικά πριν από μερικά χρόνια. Ήμουν ο συνιδρυτής των Αγάπανθος με τον Ντόριαν. Τότε είχα μπει σ’ ένα γκρουπ που είχε ο Ντόριαν, τους Μόρκα. Μαζί ήταν ο ντράμερ Τάκης Λιαρμακόπουλος και ο Τζωρτζ Ταμπακόπουλος που ήταν ο τραγουδιστής των Μόρκα. Το σχήμα αυτό έπαιζε στο Καζάμπρα στην Πλάκα. Κοντά στα Skylab, Καρυάτιδες, Ερμής, Trip. Διαγώνια απέναντι ήταν η Παλιά Αθήνα. Μια κάθετος στην Μνησικλέους. Ήταν ένα εκπληκτικό μαγαζί, που ήταν μπουρδέλο! Ήταν ένα μαγαζί που άκουγες ζωντανή ροκ μουσική και γυναίκες που χόρευαν στην πίστα όπου στην έπεφταν για ποτό κι εμείς παίζαμε Smoke On The Water! Δεν είχε μέσα χωριάτες, λαχαναγορίτες κλπ, αλλά μάζευε μια άλλη κατηγορία που τους άρεσε ν’ ακούν Black Sabbath και να την πέσουν στην ξανθούλα, να την κεράσουν δυο ποτά και να της πιάσουν και τον κώλο. Εκεί μέσα γινόταν το κονέ και μετά έφευγαν αλλού. Αν δεν την κερνούσες πήγαινε στο διπλανό τραπέζι. Το παράδοξο ήταν ότι αυτό γινόταν με 20άρηδες. Πολλές φορές ερχόταν εκεί ο Χάρης και ο Πάνος Κατσιμίχας και παίζαμε αργά, κιθάρες Ντυλανοειδή τραγούδια. Το Καζάμπρα άνοιγε από τις 9-10 το βράδυ και παίζαμε μέχρι τις 5 η ώρα το πρωί. Μετά πηγαίναμε στο Σύνταγμα να βγει ο ήλιος να πάμε να κοιμηθούμε.
Και πώς φτάσατε στους Αγάπανθος;
Λέμε κάποια στιγμή με τον Ντόριαν, δεν κάνουμε κάτι πιο καλό. Λέμε λοιπόν στο Χάρη Κατσιμίχα, που ταιριάζαμε στον ήχο να φτιάξουμε κάτι. Είχε ο Χάρης δυο τραγούδια και τα κάναμε δίσκο. Η Μπαλάντα της Ελένης και το Σαν Όνειρο. Αυτό ήταν το πρώτο 45άρι των Αγάπανθος. 1975. Στην Columbia. Τρεις κιθάρες. Ο Κόκκας, ο Χάρης κι εγώ. Σε ενορχήστρωση του Γιώργου Στεφανάκη, των Πελόμα Μποκιού. Μετά ο Χάρης έφυγε για τη Γερμανία. Η Columbia πίεζε να κάνουμε μεγάλο δίσκο. Δοκιμάσαμε πολλούς. Έτσι βρίσκουμε τον Στέφανο Δεκεριάν που ήταν στο χώρο, ακούσαμε τα τραγούδια του που ήταν συμπαθητικά κι ευγενικά και γενικά ήταν πιο κοντά σε αυτό που θέλαμε να κάνουμε.
Που ηχογραφήθηκε o μεγάλος δίσκος των Αγάπανθος;
1976. Στο Στούντιο ΕΡΑ. Σταδίου. Και στο στούντιο Action, Αλκαμένους και Ικάρου στον Αγ. Παντελεήμονα. Δεν είχαμε πίεση χρόνου στο στούντιο από την Columbia. Ξέραμε τα τραγούδια, τα είχαμε προβάρει. Τότε ήταν παραγωγός στην Columbia ο Τέρενς Κουίκ.
Ο Ηλίας Μπενέτος που είναι ο στιχουργός του «Γαλήνια», τι σχέση είναι με τους Αγάπανθος;
Ο Ηλίας Μπενέτος ήταν φίλος του Δεκεριάν και του έδωσε κάποιους στίχους και γράψαμε το τραγούδι Γαλήνια. Δεν ήταν στην Columbia. Εκεί ήταν τότε οι Γιάννης Κιουρτσόγλου, Τέρενς Κουίκ, Γιώργος Πετσίλας κι ένας άλλος που δεν θυμάμαι το όνομά του, αλλά ήταν τελείως διάττοντας. Ήρθε για δεκαπέντε - είκοσι μέρες κι εξαφανίστηκε. Η πρώτη γνωριμία με τη εταιρία ήταν πάρα πολύ καλή. Δεν μας έβαλαν κανένα περιορισμό. Βρήκαν ενδιαφέρουσα τη δουλειά μας. Βέβαια επιφυλάσσομαι γιατί τότε η Columbia το ’75 η αποφάσισε να κάνει μοντέρνο τμήμα. Το αποτελούσαν οι Σταμάτης Κραουνάκης, Λουκιανός Κηλαηδόνης, Ηρακλής Τριανταφυλλίδης, ένας Πέτρος από την Πάτρα που τραγουδούσε πάρα πολύ ψηλά που χάθηκε μετά και η Τζέσικα. Το δικό μας είδος δεν υπήρχε αλλού. Οπότε αν φεύγαμε από την Columbia θα πηγαίναμε κάπου αλλού. Όταν είδαν ότι το είδος αυτό δεν πουλάει παραπάνω από 3.500 κομμάτια δεν το ζόρισαν το πράγμα. Μάλιστα όταν πήγα να πάρω τα δικαιώματα μου με ρώτησαν χαλαρά γιατί θέλω να φύγω. Τους είπα ότι θεωρώ ότι υπάρχει μια αδράνεια που δεν μου αξίζει. Έχεις κάτι άλλο στο μυαλό σου; Κάτι έχω. Εντάξει, αν επιμένεις καλώς… Αυτό ήταν.
Ποιος ήταν ο νονός των Αγάπανθος;
Ο Τέρενς Κουίκ! Έβγαινε ο δίσκος κι έπρεπε να βγάλουμε ένα όνομα. Έλεγε ο καθένας το κοντό του και το μακρύ του, δεν καθόταν. Οπότε το κάναμε πιο πρακτικά το πράγμα. Παίρνει ο Τέρενς ένα λεξικό κι ανοίγει και αρχίζει να διαβάζει. Αυγοτάραχο… δεν μας κάνει… μπλα μπλα μπλα. Αγάπανθος, Αυτό είναι! Είχε μελοποιήσει τότε και ο Γιάννης Μαρκόπουλος το έργο του Ο Στρατής ο Θαλασσινός Ανάμεσα στους Αγάπανθους και ήδη είχε ακουστεί το όνομά, οπότε Αγάπανθος, Αγάπανθος… Αγάπανθος! Ο πρώτος δίσκος μπορεί να εκφράζει την έννοια αγάπανθος, ο δεύτερος όμως… Αγάπανθος είναι ένα λουλούδι σαν κρεμμύδι και κάνει ένα κοτσάνι ψηλό κι απάνω κάνει μια μπάλα από κρινάκια που είναι ή άσπρα ή μπλε. Το μπλε είναι πράγματι εντυπωσιακό. Σήμερα μου φαίνεται λίγο… μελό. Δεν βλέπω το αύριο έτσι. Αν δεν σηκωθείς από τον καναπέ… Ωραίος ο αγάπανθος, αλλά σήκω και κάνε κάτι.
Ποια ήταν η φιλοσοφία των Αγάπανθος;
Να υπάρξει μια έκφραση ήπια, με πάρα πολύ προσεγμένη τη φωνητική πλευρά και προσεγμένο στίχο. Εν γένει εγώ έχω σαν αρχή, όταν κάνω κάτι μετά από 10 χρόνια να μην ντρέπομαι.
Πού παίζατε τα τραγούδια του δίσκου σας;
Σε εκδηλώσεις. Σε μαγαζί δεν παίξαμε ποτέ. Παίξαμε στην τηλεόραση, σε κολέγια, σε φοιτητικές εκδηλώσεις».
Γιατί όχι σε κάποιο μαγαζί;
Δεν υπήρχε χώρος στην μεταπολίτευση γι’ αυτό το είδος. Το ροκ ήταν στην άκρη τότε. Κυριαρχούσε το αντάρτικο και το πολιτικό τραγούδι. Είχε σουξέ και ο Κοινούσης. Τότε ξεκινούσε και το ρεμπέτικο
Γι’ αυτό το συγκρότημα έχει ένα κενό 8 ετών έως τη δεύτερη δισκογραφική δουλειά σας το 1984;
Δεν υπήρχε κάτι ενδιαφέρον να ειπωθεί. Το τοπίο αδράνησε. Έβλεπα τις δημιουργίες των Ντόριαν και Στέφανου πιο ανισόρροπες στο θέμα λογική - συναίσθημα για να γίνει δεύτερη δουλειά. Ήμουν επιφυλακτικός. Παίξαμε ένα καλοκαίρι στην Αιδηψό. Είχε πλάκα γιατί κλείσαμε τη δουλειά και μας έστησε ο Ντόριαν. Είχε κάποιο σκάφος που θα πήγαινε στα Επτάνησα, αλλά κάπου κάτι έπαθε το σκάφος και μας είπε θα σας στείλω έναν άλλο κιθαρίστα. Μας έστειλε τον Νικολάκη, πολύ καλός κιθαρίστας, αλλά ήθελα φωνητικά. Δεν ήθελε να τραγουδήσει. Ήταν ο Νίκος Πορτοκάλογλου. Μετά του έλεγα, βρε συ που τραγουδάς τόσο καλά, γιατί δεν ήθελες; Σας έβλεπα σαν θεούς και δεν μπορούσα ν’ ανοίξω το στόμα μου…
Στα Μάταλα είχες πάει εκείνη την περίοδο, που πήγαιναν πολλοί μουσικοί από το εξωτερικό και την Ελλάδα;
Τα Μάταλα τα γνώρισα πριν πέντε χρόνια. Να σου πω κάτι. Ποτέ δεν ήμουν χωμένος μέχρι τέρμα κάπου. Είμαι ένας μουσικός. Δεν μπορούσα να φανταστώ ότι θα μπορούσα να περάσω τα εικοσιτετράωρά μου μόνο με την μουσική μου. Οπότε παίρνω χώρο και χρόνο από άλλες δραστηριότητές μου για την μουσική και μετά χρόνο και χώρο από την μουσική για τις άλλες δραστηριότητές μου. Τα Μάταλα πρέπει να ήσουν κάργα φρικιό, να έχεις κάνει τη σταδιοδρομία σου στις ουσίες, να είσαι και μουσικός και να πας στα Μάταλα. Οπότε δεν με είχαν καλέσει τα Μάταλα κατά κάποιο τρόπο. Ήταν αλλού τα ενδιαφέροντά μου. Εμένα, φερειπείν μ’ αρέσει το ψάρεμα. Ναι, αλλά σαν μουσικός δεν θα πας στα Μάταλα; Χέστηκα. Τότε πήγαιναν εκεί για το must. Σ’ εμένα δεν φαινόταν σαν must.
Που δουλεύεις;
Τώρα δουλεύω σε μία βιοτεχνία, που κάνει έπιπλα και φωτιστικά. Εδώ και ενάμιση χρόνο. Πριν είκοσι χρόνια η μουσική έτρεφε τον μουσικό. Τώρα όμως; Κι επίσης παίζω μουσική από δω κι από εκεί. Και πριν τη βιοτεχνία αυτή, είχαμε μια ομάδα, τέσσερα άτομα και είχαμε ένα εργαστήριο και φτιάχναμε ειδικά περίπτερα σε εκθέσεις για κάποιους που ήθελαν κάτι πιο μπάνικο. Είχε μέσα γυαλί, σίδερο, ξύλο, χρώμα. Με την κρίση πήρε κι αυτό την κάτω βόλτα. Ενώ παλιά κάποιος έλεγε φτιάξε μου τέσσερα σχέδια να διαλέξω ένα περίπτερο, πόσο κάνει, τόσο, αυτό θέλω. Τώρα λένε έχω δυόμιση χιλιάδες ευρώ, τι παίρνω;
Με λαϊκούς έχεις παίξει ποτέ σε μεγάλα μαγαζιά;
Η μόνη φορά που έχω παίξει ήταν στην Πλάκα, σ’ ένα στενό στην Αδριανού, στο Επιφάνεια, με τον Μανώλη Μητσιά, τη Λιζέτα Νικολάου, το Σταμάτη Φασουλή, τη Μαρία Παναγιωτοπούλου. Ήταν ένα μαγαζί παράξενο. Είχε τρεις πίστες. Μία βασική πίστα που τραγουδούσαν ο Μητσιάς και η Νικολάου: Φερνάντο μην σπας την απεργία, κι εγώ έπαιζα μπάσο. Σε μια άλλη πίστα έπαιζε μια ποντιακή ορχήστρα και τραγουδούσε η Λιζέτα που είναι πόντια και μια τρίτη πίστα που ήταν το ρεμπέτικο πάλκο κι έπαιζα μπαγλαμά. Έσβηναν κι άναβαν τα φώτα κι κόσμος στρεφόταν σε κάθε μία πίστα που φωτίζονταν κι άκουγε τα διαφορετικά προγράμματα. Ήταν πολύ έξυπνο. Σε αυτές τις αλλαγές έβγαινε η Παναγιωτοπούλου με το Φασουλή κι έλεγαν διάφορα. Εγώ έπαιζα μπάσο στη βασική ορχήστρα Μητσιά - Λιζέτας και μπαγλαμά στη ρεμπέτικη ορχήστρα και στην ποντιακή πήγαινα για… ξύλα.
Από το γκρουπ πέρασε κι ο Γιάννης Γιοκαρίνης;
Ναι, παίζαμε στο Skylab. Αγάπανθος με Γιοκαρίνη, Θανάση Μπίκο, Χαρά Αργυροπούλου κι ο Τάκης Λιαρμακόπουλος ντραμς. Σιγά - σιγά μπήκε ηλεκτρισμός στο γκρουπ και αρχίσαμε να παίζουμε τραγούδια από το δεύτερο δίσκο.
Και φτάνουμε στο δεύτερο δίσκο, «Επιστροφή… στις Ρίζες», 1984. Ποια είναι η έμπνευσή σου, για να γίνει ένας δεύτερος δίσκος;
Η Χαρά Αργυροπούλου. Στα περισσότερα τραγούδια του δίσκου έχει γράψει το στίχο. Είχαμε ταιριάξει πάρα πολύ. Μου αρέσει στιχουργικά γιατί έχει αυτό το στρίγκλισμα που έψαχνα. Την επιθετικότητα. Έχει μια λεκτική αποφασιστικότητα σε αυτά που γράφει. Ήταν ένα βήμα που μου άρεσε. Έτσι φτιάχνουμε το δεύτερο δίσκο. Με άλλα άτομα. Έχει μπει στο γκρουπ ο Γιάννης Δρόλαπας στην κιθάρα, που είναι επιθετική και γλυκιά και μου αρέσει πολύ, έχει προσωπικότητα. Τον ακούς και λες, α ο Δρόλαπας! Ήταν στις Μουσικές Ταξιαρχίες, αλλά τότε είχε ένα κενό. Μάκης Αναστασόπουλος ηλεκτρική κιθάρα, φωνητικά, φλάουτο, Ζαφείρης Τσίναλης τύμπανα, κρουστά και Βασίλης Μπόντας κόνγκας και μπόνγκος, εγώ ηλεκτρικό μπάσο και διάφορα όργανα και η Χαρά τραγούδι. Στο δίσκο συμμετείχε σαν καλεσμένος και ο Γιάννης Γιοκαρίνης στα συνθεσάιζερ. Ο δίσκος βγήκε στο Δισκογραφικό Συνεταιρισμό Καλλιτεχνών που εμπνεύστηκε ο Γιώργος Στεφανάκης μαζί με τον Ανέστη Τριανταφύλλου κι ένα φίλο του δικηγόρο. Έκανα την παραγωγή. Ηχογραφήθηκε στο στούντιο Mini Farm του Κώστα Στρατηγόπουλου στην Αγ. Παρασκευή.
Ποιοι άλλοι ήταν σε αυτό το δισκογραφικό συνεταιρισμό;
Οι Δημήτρης Λέκκας, Λουκάς Θάνος, Λάκης Χαλκιάς, Πέτρος Δουρδουμπάκης, Γιώργος Στεφανάκης, Μιχάλης Τρανουδάκης και άλλοι που ήθελαν να εκφραστούν έτσι. Έγιναν καμιά τριανταριά παραγωγές.
Τι καυτηρίαζε ο δίσκος;
Την αριστερή νοοτροπία. Το τραγούδι Πληρώνω, είναι ένα επίκαιρο τραγούδι μου γιατί ο άνθρωπος δεν έχει εξέλιξη. Και μετά από εβδομήντα χιλιάδες χρόνια θα είμαστε ίδιοι. Κι ο ποιητής ενώ διαπιστώνει ότι πληρώνει, πληρώνει, πληρώνει και στο τέλος διαπιστώνει τι μαλακία έκανα. Κι ο Θανάσης έχει την ίδια λογική δηλαδή τι παιδεύεσαι και πας από δω κι από κει, ίδιος θα μείνεις. Θα σου πω ένα άλλο φιλοσόφημά μου που λέω με καμάρι, επάνω στο ότι ο άνθρωπος δεν αλλάζει. Αυτό αφορά τον άνθρωπο μόνο σαν μαθητή. Από την εποχή του παππού μας, που γνωρίζουμε, μέχρι σήμερα σε μια σχολική τάξη υπάρχει η ίδια κατάσταση ως προς την απόδοση του μαθητή. Δηλαδή δύο που παίρνουν είκοσι, τρεις που παίρνουν δεκαοκτώ, πέντε που παίρνουν δεκάξι, δέκα που παίρνουν δώδεκα και οι άλλοι που παίρνουν δέκα. Αυτό συνέβαινε και στην εποχή του παππού σου, που πήγαινε από το Κατσιμίδι στον Πύργο να μάθει δύο κολλυβογράμματα και πάλι ήταν δύο εικοσάρηδες. Και τώρα που πάνε το παιδί στο σχολικό και έχει και ίντερνετ, πάλι δύο εικοσάρηδες. Άρα δεν μπορείς να επικαλεστείς τις αντιξοότητες της εποχής του παππού. Σήμερα έπρεπε να είχαμε δεκαεπτά εικοσάρηδες με αυτά που παρέχουμε. Άρα κάτι γίνεται και η αναλογία αυτή δεν αλλάζει με τίποτα. Είναι αυτές οι ικανότητες της ανθρώπινης μάζας; Άρα είναι κάτι που βαστάει στο χρόνο, μια σταθερή αξία. Μήπως ο άνθρωπος έχει μια σταθερότητα που την πηγαίνει παράλληλα κι αλλάζει η εποχή; Αυτή την επισήμανση έχω κάνει.
Η Χαρά Αργυροπούλου τι τύπος ήταν;
Θεόμουρλη. Πολύ ωραία τραγουδίστρια κι είχε μια δύναμη στο χώρο της ροκ και το υποστήριζε αυτό.
Είχατε ευκαιρίες να παίξετε ζωντανά το δίσκο αυτό;
Το δεύτερο δίσκο μας, τον είχαμε παίξει ένα - δυο χρόνια στο Skylab. Τότε ήταν και η μεγάλη φούρια με τις συναυλίες. Πολλές συναυλίες. Ας είναι καλά και το ΠΑΣΟΚ με τη Νέα Γενιά και ο Ρήγας. Αλλά πιστεύω ότι το αξίζαμε. Κάναμε συναυλίες με ανταπόκριση. Ένα άλλο στέκι ήταν η ΜΟΥ.ΣΥΝ.ΚΑ στο Rodeo. Ο περιορισμός για να παίξεις εκεί ήταν να έχεις δική σου δουλειά. Μέχρι συγκροτήματα με γερμανικό στίχο έπαιξαν εκεί. Τουλάχιστον 110 μουσικοί και μπάντες έπαιξαν εκεί.
Σας είχα δει τότε live στην Ποδηλάτισσα, στους Αμπελόκηπους. Τα φάση ήταν εκεί;
Χώρος έκφρασης. Ωραίο στέκι.
Ποιοί ήταν οι καλύτεροί σου φίλοι όλα αυτά τα χρόνια μέσα από τη μουσική;
Ο Λάκης Παπαδόπουλος. Παλιός φίλος από τα 60ς. Έχουμε κάνει και συγκρότημα με τον Λάκη. Παίζαμε μέχρι και Stevie Wonder. Ήταν και γείτονάς μου, έμενε στην περιοχή Ελληνορώσων. Με τον Τάκη το Λιαρμακόπουλο κάνουμε παρέα από το ’66 που γνωριστήκαμε. Με τον Τάκη έχουμε παίξει πάρα πολύ μαζί σε διάφορα σχήματα, διάφορες μουσικές, μόνο λαϊκά δεν έχουμε παίξει. Με τον Γιάννη Γιοκαρίνη έχουμε κάνει πολύ παρέα όταν έμενε κι αυτός εδώ κοντά στον Ερυθρό Σταυρό.
Ποια άλλα ελληνικά συγκροτήματα ή μουσικοί σου αρέσουν;
Οι Χάνομαι Γιατί Ρεμβάζω. Αυτοί μου αρέσουν, τους άκουγα. Επίσης μου αρέσει πολύ ο Νικόλας Άσιμος. Με ξαφνιάζει. Από τους άλλους δύσκολα θα ακούσω ολόκληρο δίσκο, μόνο κάποια τραγούδια.
Τι άλλο κάνεις στη ζωή σου;
Είμαι αγρότης, Έχω ελιές. Είμαι ελαιοπαραγωγός και αμυγδαλοπαραγωγός. Στην Ερέτρια. Μαζεύω και σπαράγγια. Άλλη ιστορία αυτό…
Ποια είναι η σημερινή σου πολιτική τοποθέτηση;
Κάποιος πρέπει να μας κυβερνάει, αλλά δεν μπορώ να πω ότι μου κάνει κάποιος από αυτούς. Αλλά φοβάμαι ότι ποτέ δεν θα μου κάνει κάποιος από αυτούς γιατί έχω καταλήξει ότι όποιος αποφασίζει να πολιτευτεί φεύγει από το δρόμο και τη νοοτροπία που εγώ έχω. Θα ήθελα να με κουμαντάρει ο Μάνος Χατζιδάκις ή ο Χρήστος Γιανναράς, αλλά αυτοί δεν πρόκειται ποτέ να πολιτευτούν. Αλλά αν ποτέ ο Γιανναράς αποφασίσει να πολιτευτεί θα μου γίνει Τσίπρας. Οπότε δεν με βολεύει. Είμαι υπέρ του να είναι κάποιος στην πυραμίδα γιατί βλέπω για παράδειγμα ότι η σουηδική πυραμίδα δουλεύει μια χαρά και είναι ευχαριστημένοι οι άνθρωποι εκεί. Πληρώνουν πολλά, αλλά έχουν μεγάλες απολαβές. Γενικότερα τα κράτη της βόρειας Ευρώπης έχουν μία άλλη οργάνωση, άλλη ποιότητα οργάνωσης. Εδώ δεν συμβαίνει αυτό. Έχουμε άλλη νοοτροπία και δεν θα τα καταφέρουμε. Εδώ άλλα λένε κι άλλα κάνουν οι πολιτικοί. Επαγγελματίες πολιτικοί που δεν ενδιαφέρονται σε καμία περίπτωση για τον ψηφοφόρο. Συνήθως ψηφίζω ρομαντικά. Να σου πω, στις επόμενες εκλογές θα ψηφίσω Λεβέντη.
Σε ευχαριστώ πολύ!
Επίσης, ευχαριστώ για την ωραία συζήτηση που κάναμε!
Πώς μπήκες στην μουσική πιτσιρικάς;
Γεννήθηκα το ’49. Άρα μεγάλωνα τέλη ’50, αρχές ’60. Ελάχιστοι τότε είχαν πικάπ. Είχαμε στο σπίτι ραδιόφωνο που έπαιζε τα πάντα. Με κάλυμμα, να μην σκονίζεται. Δεν είχες δυνατότητες επιλογής. Δύο σταθμοί υπήρχαν. Κρατικοί, που έπαιζαν μια τεράστια ποικιλία από μουσική. Την τάδε ώρα έπαιζε αφιέρωμα στις ορχήστρες και την τάδε ώρα λαϊκό τραγούδι. Κάποια είδη μου γυάλισαν και κάποια άλλα μου ήταν αδιάφορα. Επίσης οι γονείς τραγουδούσαν στα γλέντια που γινόντουσαν. Κανταδοπλακιώτικα. Ο πατέρας μου, ο Βασίλης, ήταν δημόσιος υπάλληλος. Είχε πολύ καλή φωνή. Τότε τα γλέντια είχαν απαραίτητα τραγούδι. Σε φιλικά σπίτια. Να γίνει γλέντι σε ταβέρνα ήταν προσβολή για τη νοικοκυρά. Οι γυναίκες δεν δούλευαν τότε. Η μάνα μου ήταν καθηγήτρια πιάνου. Ώσπου ήρθε το ’60 και έσκασαν οι Beatles. Αλλά και οι Kinks και οι Animals που έπαιζαν τραγούδια χαρούμενα με κιθάρα, ήταν ποπ. Ήταν η εποχή που βγαίναμε στις παραλίες και παίρναμε μαζί τις κιθάρες...
Σε ποια γειτονιά μεγάλωσες;
Γεννήθηκα στον Πειραιά, στην Καλλίπολη, στην οδό Ζαννή. Μέχρι 5,5 χρονών ήμουν στον Πειραιά. Από 6 χρονών, εδώ, στο Νέο Ψυχικό.
Στην Καλλίπολη γεννήθηκε ο καλός μου φίλος Ανδρέας Τσουρινάκης και ο Δημήτρης Παπαμιχαήλ…
Εγώ τότε όχι τον Παπαμιχαήλ δεν ήξερα, αλλά ούτε τον Ολυμπιακό. Έχω ελάχιστες εικόνες στο μυαλό μου από εκείνη την εποχή. Όμως στον Πειραιά πρωτογνώρισα το ρεμπέτικο. Ο πατέρας μου ήταν τελωνιακός και δούλευε στα πετρέλαια της Πουρφίνα, που μετά έγινε Φίνα. Εντυπωσιαζόμουν λοιπόν που οι λιμενεργάτες στο κολατσιό τους, χορεύανε. Ζεϊμπέκικο ήταν το βασικό και καμιά φορά χασάπικο. Ήταν έκφραση καημού. Μετά όταν ήρθαμε εδώ στο Ν. Ψυχικό, το 1955, ήταν χωράφια. Ερημιά. Ο ένας ήταν στα εκατό μέτρα κι άλλος στα διακόσια. Εδώ έφτιαξε το σπίτι ο πατέρας μου. Αυτό εδώ που καθόμαστε τώρα. Το ’70 φτιάξαμε κι ένα όροφο από πάνω. Από πίσω υπάρχει ένα οικόπεδο που έχει παραμείνει ακριβώς όπως τότε και εδώ παίζαμε μπάλα. Με το που ακουγόταν η μπάλα να μπιστάει μαζευόντουσαν τέσσερις - πέντε. Μετά πιο πολλοί, μέχρι που φτάναμε να είμαστε παραπάνω από 20 και να παίζουμε με..δόσεις! Έπαιζα εξτρέμ, ήμουν πολύ γρήγορος. Έπαιζα μπάλα σαν τρελός. Όλη μέρα… Παρ’ ότι τα παιδιά είναι τώρα τετραπλάσια στη γειτονιά, εδώ και 30 χρόνια δεν έχει ακουστεί μπάλα…
Τι ομάδα ήσουν;
Ως Πειραιώτης ήμουν Ολυμπιακός. Δεν ήξερα τι ήταν Ολυμπιακός, όλοι έλεγαν Ολυμπιακός, Ολυμπιακός… Ολυμπιακός είσαι. Έρχεται λοιπόν μια μέρα μια θεία μου και με ρωτά. Τι ομάδα είσαι ρε; Ολυμπιακός. Ο Ολυμπιακός είναι ξευτίλα, μου λέει. Και ποια είναι η καλή ομάδα; Η ΑΕΚ. Και ποια είναι η ΑΕΚ; Μου βγάζει λοιπόν το σηματάκι. Ήμουν 4-5 χρονών, όχι παραπάνω. Μου λέει ο δικέφαλος αετός έχει σπαθιά και τέτοια. ΑΕΚ είμαι τότε, της είπα. Δεν είμαι φανατικός. Δεν έχω πάει ποτέ στο γήπεδο. Όλοι είναι κάτι, κι εγώ λοιπόν είμαι ΑΕΚ. Κάποια στιγμή το ’70 ο Παπαεμμανουήλ που ήταν από τους καλύτερους παίκτες του Παναθηναϊκού μετακόμισε και πήγε στην ΑΕΚ. Ταράχτηκα. Φανατικός δεν είμαι, αλλά είμαι ιδεολόγος. Πώς έγινε αυτό; Δεν το χωρούσε το μυαλό μου. ΑΕΚ και ΠΑΟ είναι κλασσικοί αντίπαλοι. Εκεί τελείωσε το πράγμα. Όσου να το συνειδητοποιήσω το πράγμα, πάει και ο Δομάζος στην ΑΕΚ. Και λέω, αυτοί παίζουν έτσι. Οπότε τώρα δεν είμαι τίποτα...
Το πρώτο όργανο που έπιασες στα χέρια;
Η κιθάρα. Μου την έδωσε ο παππούς μου, που του την είχε δώσει ένας Ρώσος στην Κριμαία. Ένα κιθαρόνι, πολύ μικρό, ένα οχταράκι. Ήταν τότε που η μάνα μου με είχε βάλει κάτω με το πιάνο. Δέκα - έντεκα ετών. Κάποια στιγμή άρχισα να μεγαλώνω κι άρχισαν τα πάρτι στην παραλία. Τα καλοκαίρια πήγαινα στην Ερέτρια κι εκεί γινόντουσαν μεγάλες παρέες, της αμμουδιάς. Είχαμε κι ένα ηλεκτρόφωνο με τις μπαταρίες και βάζαμε 45άρια, Paul Anka, Harry Belafonte... Προ Beatles. Τότε ήταν που μετέφερα τις πιανιστικές γνώσεις στην κιθάρα και σιγά - σιγά, μου 'δειξαν και μερικοί φίλοι κι έτσι άρχισα να παίζω κιθάρα. Μετά που βγήκαν οι Beatles και οι Animals τα τραγούδια ήταν εύκολα και μου έδωσαν πάτημα να παίξω κιθάρα. Δηλαδή εάν ήμουν δέκα χρόνια μικρότερος και ξεκινούσα την καριέρα μου το ’70 θα έπρεπε να μιμηθώ τον Jimmy Page.
Το πρώτο συγκρότημα;
Ήταν ένα συγκρότημα που κάναμε με φίλους από το σχολείο. Συμμαθητές. Ήταν οι Joke Trots (Αστείος Βηματισμός) και παίζαμε βασικά Beatles. Παίζαμε σε κλαμπάκια με πολύ λίγα λεφτά. Αλεξάνδρας και Κηφισίας, ήταν τρία κλαμπ. Κάτω στην Παιωνίου, ένα στενάκι της Πατησίων, ήταν τα κλαμπ Καζανόβας, Λα Λούνα. Ένα άλλο υπόγειο κλαμπάκι στην Παρασίου. Το Show Boat στον Πανελλήνιο. Κοδριγκτώνος. Και το Ψυχικό ήταν γεμάτο κλαμπ. Επίσης τότε γινόντουσαν… δισεκατομμύρια πρωινά στα σινεμά. Εκεί γινόταν ο μεγάλος χαμός. Το ’64-’65 τα κορίτσια και τ’ αγόρια δεν έβγαιναν εύκολα από το σπίτι το βράδυ. Υπήρχε περιορισμός στα παιδιά. Όχι όπως τώρα που παίρνουν ένα εικοσάρικο και γυρνούν… κάποτε. Τότε έλεγαν θα πάω στη Σούλα να διαβάσουμε κι ερχόντουσαν στα πρωινά σινεμά. Σε πρωινό σινεμά έχω παίξει με τον Τόλη Βοσκόπουλο, στο Αβάνα στο Χολαργό. Στο ξεκίνημά του. Έπαιζε μπουζούκι, τραγουδούσε κι είχε μαζί του την Μπέμπα Κυριακίδου. Κάπου το΄65-’66. Η συγκεκριμένη συναυλία είχε μοντέρνο και λαϊκό πρόγραμμα. Δεν θυμάμαι σε άλλο πρωινό τέτοιο συνδυασμό. Τα άλλα μουσικά πρωινά είχαν μόνο συγκροτήματα. Τότε είχαμε φτιάξει κι ένα άλλο συγκρότημα τους Vickers, από μια ονομασία εταιρίας όπλων! Πάλι Beatles παίζαμε. Εγώ κι ένας άλλος είχαμε καψούρα με τους Beatles, οπότε αν δεν παιζόταν αυτό το πράγμα, δεν γινόταν γκρουπ. Στα δύο πρώτα γκρουπ έπαιζα μπάσο, γιατί δεν ήθελε να παίξει κανείς, οπότε ανέλαβα αυτό το ρόλο! Έτσι έγινα μπασίστας.
Πότε αφήνεις μακριά μαλλιά;
Όταν τελείωνα το σχολείο. ’67-’68. Δεν είχα ιδιαίτερο πρόβλημα, ίσως λόγω περιοχής. Σε άλλες γειτονιές ίσως ήταν πιο ζόρικα τα πράγματα. Στο Ψυχικό υπήρχε πολύ αστυνόμευση, Στην επόμενη στάση έμενε ο Παπαδόπουλος και η Δέσποινα. Στην προηγούμενη στάση ήταν ένας οίκος ευγηρίας που είχε επιτάξει η χούντα κι είχε βάλει τη φρουρά του Παπαδόπουλου. Οπότε όλη την ημέρα πηγαινοερχόντουσαν οι βάρδιες, αλλά δεν είχα πρόβλημα. Ίσως δεν ήταν αυτή η δουλειά τους. Τον έχουμε αυτόν, κάπως έτσι.
Με το σπίτι δεν υπήρχε πρόβλημα;
Η μητέρα μου ήταν πιο χαλαρή στο θέμα των μαλλιών, ο πατέρας μου ανάμεσα. Επί γυμνασιακών χρόνων ο πατέρας μου δεν ήθελε σε καμία περίπτωση να γίνω μουσικός, η μάνα μου ναι μεν δεν του πήγαινε κόντρα, αλλά ήταν πιο κοντά μου. Καταλάβαινε δηλαδή ότι όταν μου τηλεφωνούσαν, θα πήγαινα να παίξω. Τότε, λοιπόν, ήταν της μόδας το The House Of The Rising Sun, οπότε ο μάνατζερ μας τότε, είχε βγει με το αυτοκίνητο και το μεγάφωνο κι έλεγε: ο Έλληνας Eric Burdon, Θόδωρος Τρύφωνας. Το άκουσε η μάνα μου και φώναζε: θα μας σκοτώσει ο πατέρας σου και τους δύο!
Και πότε άλλαξε αυτό;
Όταν την περίοδο 1969-70 δούλεψα στο Rodeo με τον Τζόνι Λαμπίτσι. Παίζαμε ντουέτο πριν βγει ο Διονύσης Σαββόπουλος. Εκεί ήταν εκπληκτικά τα πράγματα. Σαββόπουλος, Μαρίζα Κωχ, Δέσποινα Γλέζου. Κάποια στιγμή με την παρότρυνση της μάνας ήρθαν με τον πατέρα μου να δουν την παράσταση. Όταν λοιπόν είδε την κατάσταση αυτή και έμαθε πόσα λεφτά παίρνω, πρέπει να έγιναν μέσα του πολλές ανακατατάξεις και μου είπε: βρε παιδί μου, εγώ για το καλό σου πάλευα, δεν τα ’ξερα αυτά τα πράγματα. Εντάξει, μεγάλωσες τώρα, κάνε ότι θέλεις. Έπαιρνα τότε τρία κατοστάρικα μεροκάματο, ήτοι 9.000 δραχμές το μήνα. Ο πατέρας μου συνταξιοδοτήθηκε το ’73. Πήρε λοιπόν 3.500. Εκεί… γονάτισε.
Δημόσιος υπάλληλος, συντηρητικός, δεξιός… φαντάζομαι
Δεξιοκεντρώος θα έλεγα.. Τα Νέα μπαίναν στο σπίτι σαν εφημερίδα, για να καταλάβεις.
Σε τι μέρη σύχναζες τότε, στις αρχές του ’70;
Την περίοδο 1970-73 πήγα φαντάρος, οπότε βάλε blanco. Μια φορά θυμάμαι υπηρετούσα στην Καβάλα και ήπιαμε τα κέρατά μας μ’ ένα φιλαράκο εκεί, επειδή διάβασα κάπου ότι ο Αντώνης Τριανταφύλλου έκανε τον Εξαδάκτυλο με τον Πουλικάκο. Ο Τριανταφύλλου ήταν σειρά μου στο στρατό, στο Χαϊδάρι, αλλά ήρθε μια μέρα λιώμα, είχε πιει ότι είχε βρει μπροστά του και πήρε αναβολή και τέλειωσε με τον στρατό. Μου το 'πε ένα βράδυ: αύριο δεν θα είμαι εδώ. Και πράγματι έφυγε με άδεια και πράγματι δεν ξαναγύρισε. Τον βρήκαν μετά από τρεις μήνες και τον έφεραν στην αναφορά πίτα και πήρε το χαρτί. Μετά παίρνω μετάθεση στην Καβάλα και μαθαίνω ότι έκανε τον Εξαδάκτυλο…
Στον στρατό γνωριστήκατε;
Όχι τον ήξερα από πριν γιατί έπαιζε με τον Τζόνι Λαμπίτσι στο Φλίσκο, στη Φωκίωνος Νέγρη. Μαζί ήταν ο Μίκης από τους First, μπασίστας που έπαιζε με τον Γιάννη Σπάθα που ήταν άγνωστος τότε, ο Γιαννάκης που παίζει πολύ καλή κιθαρίτσα λέγαμε. Όλοι κοιτάγαμε τον Λαμπίτσι τότε με δέος. Ήταν πολύ μπροστά. Έφευγε μουσικά συνέχεια. Εκεί γνώρισα τον Τριανταφύλου, αλλά διέλυσαν το γκρουπ γιατί τότε ήταν της μόδας πολύ η φούντα και το L.S.D… Εύκολα φτιάχνονταν κι εύκολα χάλαγαν αυτές οι σχέσεις. Μετά την τρίτη πρόβα που έκαναν, ο Τριανταφύλλου παίρνει το μπάσο και λέει στον Τζόνι: άντε φτιάξε το κεφάλι σου ρε…και φεύγει. Και τέλειωσε το γκρουπ!
Πειραματιζόσασταν τότε οι μουσικοί με το L.S.D;
Ήταν η εποχή. Φοβερός βομβαρδισμός. Έλεγα δεν μπορεί να περάσει έτσι και να μην ξέρω τι είναι αυτό το πράγμα. Και πραγματικά ήταν πάρα πολύ εντυπωσιακό. Αλλά σε αυτό που κατέληξα είναι ότι δεν μου χρειάστηκε γιατί είχα μούρλα μέσα μου. Το φοβόμουνα κιόλας. Δηλαδή αν έπαιρνα συνέχεια, που θα τελειώσουμε; Πειραματίστηκα με τρία - τέσσερα διαφορετικά είδη L.S.D. και πραγματικά ήταν πολύ δυνατό. Πολύ λίγο χρονικό διάστημα πειραματίστηκα. Ήταν διαδεδομένο σε κάποιους κύκλους μουσικών, όχι σε όλους. Μη φανταστείς ότι οι Charms ή οι Forminx φερειπείν ήταν τρελαμένοι στο LSD. Δεν το είχα κάνει ποτέ πάνω στη μουσική. Πάντα μαζί με φίλους για να έχω την ασφάλεια ότι αν πάει κάτι στραβά δεν θα πρέπει να συνεχίσω αυτό που κάνω, μπορώ να το παρατήσω γιατί από την πρώτη φορά πήρα το μήνυμα ότι δεν παλεύεις μ’ αυτό, ότι θέλει κάνει. Εσύ γεύεσαι αυτό που βλέπεις, αλλά δεν έχεις τη δύναμη να παρέμβεις. Οπότε τι θα γινόταν πάνω στην συναυλία; Τα εγκαταλείπω και θα μου πουν αύριο τι έγινε.
Ήταν ακριβό τότε το L.S.D;
Ένα πενηντάρικο το χαπάκι, το ’βρισκα εγώ. Το οποίο χαπάκι το έκοβες στη μέση άνετα. Αν το έπαιρνες ολόκληρο μπορεί να μην με έβλεπες σήμερα… Θα σου πω την ιστορία της πρώτης φοράς που τρίπαρα. Είχα πάει τότε με μια φίλη μου στη Μύκονο και κοιμόμασταν σε μια παραλία κάτω από το ξενοδοχείο Ξενία. Η φίλη μου τα είχε χάσει τελείως και υποτίθεται εγώ την πήγαινα. Από την πλευρά μου, ερχόμουν κι έφευγα, ανεξέλεγκτα. Κάποια στιγμή πιέζομαι και λέω τώρα θα πρέπει να περπατήσουμε τον τοίχο του Ξενία που είναι εντάξει, αλλά όταν θα στρίψουμε το μονοπάτι δεν είναι ούτε ένα μέτρο φαρδύ και από κάτω είναι γύρω στα τέσσερα μέτρα είναι θάλασσα. Οπότε εκεί δεν πρέπει να κάνουμε ματσαράγκα. Αλλά το ξέρω το κόλπο. Θα ακουμπάω το αριστερό μου χέρι στον τοίχο, οπότε δεν μπορώ να φύγω πιο πολύ από ένα μέτρο κι έτσι θα πάμε. Αυτές οι σκέψεις είναι στιγμιαίες και μετά πεταλούδες… Μέχρι να πάμε σ’ αυτή την απόσταση που θεωρητικά ήταν πέντε λεπτά, ούτε ξέρω πόσο κράτησε, γιατί πάρα πολλές ώρες βρισκόμουν να βαστάω τον τοίχο με το δεξί μου χέρι κι έλεγα δεν πρέπει να το βαστώ με το δεξί χέρι, αλλά με το αριστερό και γύρναγα… Μετά πάλι χανόμουν. Καταφέραμε και φτάσαμε. Την άλλη μέρα έλεγα: τι μαλακία ήταν αυτή που έκανα; Δεν ήταν εύκολη διαδρομή. Από τότε πήρα το μήνυμα ότι δεν κάνεις τίποτα από αυτά που θέλεις, κάνεις ότι θέλει αυτό και ήμουν προσεκτικός. Δεν βγαίνει έτσι συναυλία!
Άλλη φάση τότε η Μύκονος;
Εντελώς άλλη φάση. Ήταν ένα νησί που είχε επιλεγεί κατά κάποιο τρόπο, όπως η Ίος μετά. Φρικονήσια. Μέναμε σε μια πολυτελή… αμμουδιά με σλιπινγκ - μπανγκ!
Μετά το στρατό δημιουργήθηκε η ανάγκη να κάνεις ένα συγκρότημα δικό σου;
Ναι, τότε. Το ’73 με το που βγήκα από το στρατό μπαίνω σε μια ορχήστρα χορού κι εκεί γνωρίζομαι με τον Ντόριαν Κόκκα. Εκεί μ’ έβαλε ο Τάκης Λιαρμακόπουλος με τον οποίο ήμασταν φίλοι από παλιά και συμπαίκτες. Το πρώτο σχήμα που κάναμε ήταν τρεις κιθάρες, με τον Χάρη Κατσιμίχα. Μετά ο Χάρης έφυγε για την Γερμανία και αντικαταστάθηκε από τον Στέφανο Δεκεριάν. Κόκκας, Δεκεριάν κι εγώ. Ξαφνικά ο Κόκκας άρχισε να πίνει αλκοόλ, τα κέρατά του. Ενώ δεν είχε καμία σχέση πριν μ’ αυτό. Ξαφνικά εγκαταλείφθηκε. Ένα εξαιρετικό παιδί, που πέθανε τελικά πριν από μερικά χρόνια. Ήμουν ο συνιδρυτής των Αγάπανθος με τον Ντόριαν. Τότε είχα μπει σ’ ένα γκρουπ που είχε ο Ντόριαν, τους Μόρκα. Μαζί ήταν ο ντράμερ Τάκης Λιαρμακόπουλος και ο Τζωρτζ Ταμπακόπουλος που ήταν ο τραγουδιστής των Μόρκα. Το σχήμα αυτό έπαιζε στο Καζάμπρα στην Πλάκα. Κοντά στα Skylab, Καρυάτιδες, Ερμής, Trip. Διαγώνια απέναντι ήταν η Παλιά Αθήνα. Μια κάθετος στην Μνησικλέους. Ήταν ένα εκπληκτικό μαγαζί, που ήταν μπουρδέλο! Ήταν ένα μαγαζί που άκουγες ζωντανή ροκ μουσική και γυναίκες που χόρευαν στην πίστα όπου στην έπεφταν για ποτό κι εμείς παίζαμε Smoke On The Water! Δεν είχε μέσα χωριάτες, λαχαναγορίτες κλπ, αλλά μάζευε μια άλλη κατηγορία που τους άρεσε ν’ ακούν Black Sabbath και να την πέσουν στην ξανθούλα, να την κεράσουν δυο ποτά και να της πιάσουν και τον κώλο. Εκεί μέσα γινόταν το κονέ και μετά έφευγαν αλλού. Αν δεν την κερνούσες πήγαινε στο διπλανό τραπέζι. Το παράδοξο ήταν ότι αυτό γινόταν με 20άρηδες. Πολλές φορές ερχόταν εκεί ο Χάρης και ο Πάνος Κατσιμίχας και παίζαμε αργά, κιθάρες Ντυλανοειδή τραγούδια. Το Καζάμπρα άνοιγε από τις 9-10 το βράδυ και παίζαμε μέχρι τις 5 η ώρα το πρωί. Μετά πηγαίναμε στο Σύνταγμα να βγει ο ήλιος να πάμε να κοιμηθούμε.
Και πώς φτάσατε στους Αγάπανθος;
Λέμε κάποια στιγμή με τον Ντόριαν, δεν κάνουμε κάτι πιο καλό. Λέμε λοιπόν στο Χάρη Κατσιμίχα, που ταιριάζαμε στον ήχο να φτιάξουμε κάτι. Είχε ο Χάρης δυο τραγούδια και τα κάναμε δίσκο. Η Μπαλάντα της Ελένης και το Σαν Όνειρο. Αυτό ήταν το πρώτο 45άρι των Αγάπανθος. 1975. Στην Columbia. Τρεις κιθάρες. Ο Κόκκας, ο Χάρης κι εγώ. Σε ενορχήστρωση του Γιώργου Στεφανάκη, των Πελόμα Μποκιού. Μετά ο Χάρης έφυγε για τη Γερμανία. Η Columbia πίεζε να κάνουμε μεγάλο δίσκο. Δοκιμάσαμε πολλούς. Έτσι βρίσκουμε τον Στέφανο Δεκεριάν που ήταν στο χώρο, ακούσαμε τα τραγούδια του που ήταν συμπαθητικά κι ευγενικά και γενικά ήταν πιο κοντά σε αυτό που θέλαμε να κάνουμε.
Που ηχογραφήθηκε o μεγάλος δίσκος των Αγάπανθος;
1976. Στο Στούντιο ΕΡΑ. Σταδίου. Και στο στούντιο Action, Αλκαμένους και Ικάρου στον Αγ. Παντελεήμονα. Δεν είχαμε πίεση χρόνου στο στούντιο από την Columbia. Ξέραμε τα τραγούδια, τα είχαμε προβάρει. Τότε ήταν παραγωγός στην Columbia ο Τέρενς Κουίκ.
Ο Ηλίας Μπενέτος που είναι ο στιχουργός του «Γαλήνια», τι σχέση είναι με τους Αγάπανθος;
Ο Ηλίας Μπενέτος ήταν φίλος του Δεκεριάν και του έδωσε κάποιους στίχους και γράψαμε το τραγούδι Γαλήνια. Δεν ήταν στην Columbia. Εκεί ήταν τότε οι Γιάννης Κιουρτσόγλου, Τέρενς Κουίκ, Γιώργος Πετσίλας κι ένας άλλος που δεν θυμάμαι το όνομά του, αλλά ήταν τελείως διάττοντας. Ήρθε για δεκαπέντε - είκοσι μέρες κι εξαφανίστηκε. Η πρώτη γνωριμία με τη εταιρία ήταν πάρα πολύ καλή. Δεν μας έβαλαν κανένα περιορισμό. Βρήκαν ενδιαφέρουσα τη δουλειά μας. Βέβαια επιφυλάσσομαι γιατί τότε η Columbia το ’75 η αποφάσισε να κάνει μοντέρνο τμήμα. Το αποτελούσαν οι Σταμάτης Κραουνάκης, Λουκιανός Κηλαηδόνης, Ηρακλής Τριανταφυλλίδης, ένας Πέτρος από την Πάτρα που τραγουδούσε πάρα πολύ ψηλά που χάθηκε μετά και η Τζέσικα. Το δικό μας είδος δεν υπήρχε αλλού. Οπότε αν φεύγαμε από την Columbia θα πηγαίναμε κάπου αλλού. Όταν είδαν ότι το είδος αυτό δεν πουλάει παραπάνω από 3.500 κομμάτια δεν το ζόρισαν το πράγμα. Μάλιστα όταν πήγα να πάρω τα δικαιώματα μου με ρώτησαν χαλαρά γιατί θέλω να φύγω. Τους είπα ότι θεωρώ ότι υπάρχει μια αδράνεια που δεν μου αξίζει. Έχεις κάτι άλλο στο μυαλό σου; Κάτι έχω. Εντάξει, αν επιμένεις καλώς… Αυτό ήταν.
Ποιος ήταν ο νονός των Αγάπανθος;
Ο Τέρενς Κουίκ! Έβγαινε ο δίσκος κι έπρεπε να βγάλουμε ένα όνομα. Έλεγε ο καθένας το κοντό του και το μακρύ του, δεν καθόταν. Οπότε το κάναμε πιο πρακτικά το πράγμα. Παίρνει ο Τέρενς ένα λεξικό κι ανοίγει και αρχίζει να διαβάζει. Αυγοτάραχο… δεν μας κάνει… μπλα μπλα μπλα. Αγάπανθος, Αυτό είναι! Είχε μελοποιήσει τότε και ο Γιάννης Μαρκόπουλος το έργο του Ο Στρατής ο Θαλασσινός Ανάμεσα στους Αγάπανθους και ήδη είχε ακουστεί το όνομά, οπότε Αγάπανθος, Αγάπανθος… Αγάπανθος! Ο πρώτος δίσκος μπορεί να εκφράζει την έννοια αγάπανθος, ο δεύτερος όμως… Αγάπανθος είναι ένα λουλούδι σαν κρεμμύδι και κάνει ένα κοτσάνι ψηλό κι απάνω κάνει μια μπάλα από κρινάκια που είναι ή άσπρα ή μπλε. Το μπλε είναι πράγματι εντυπωσιακό. Σήμερα μου φαίνεται λίγο… μελό. Δεν βλέπω το αύριο έτσι. Αν δεν σηκωθείς από τον καναπέ… Ωραίος ο αγάπανθος, αλλά σήκω και κάνε κάτι.
Ποια ήταν η φιλοσοφία των Αγάπανθος;
Να υπάρξει μια έκφραση ήπια, με πάρα πολύ προσεγμένη τη φωνητική πλευρά και προσεγμένο στίχο. Εν γένει εγώ έχω σαν αρχή, όταν κάνω κάτι μετά από 10 χρόνια να μην ντρέπομαι.
Πού παίζατε τα τραγούδια του δίσκου σας;
Σε εκδηλώσεις. Σε μαγαζί δεν παίξαμε ποτέ. Παίξαμε στην τηλεόραση, σε κολέγια, σε φοιτητικές εκδηλώσεις».
Γιατί όχι σε κάποιο μαγαζί;
Δεν υπήρχε χώρος στην μεταπολίτευση γι’ αυτό το είδος. Το ροκ ήταν στην άκρη τότε. Κυριαρχούσε το αντάρτικο και το πολιτικό τραγούδι. Είχε σουξέ και ο Κοινούσης. Τότε ξεκινούσε και το ρεμπέτικο
Γι’ αυτό το συγκρότημα έχει ένα κενό 8 ετών έως τη δεύτερη δισκογραφική δουλειά σας το 1984;
Δεν υπήρχε κάτι ενδιαφέρον να ειπωθεί. Το τοπίο αδράνησε. Έβλεπα τις δημιουργίες των Ντόριαν και Στέφανου πιο ανισόρροπες στο θέμα λογική - συναίσθημα για να γίνει δεύτερη δουλειά. Ήμουν επιφυλακτικός. Παίξαμε ένα καλοκαίρι στην Αιδηψό. Είχε πλάκα γιατί κλείσαμε τη δουλειά και μας έστησε ο Ντόριαν. Είχε κάποιο σκάφος που θα πήγαινε στα Επτάνησα, αλλά κάπου κάτι έπαθε το σκάφος και μας είπε θα σας στείλω έναν άλλο κιθαρίστα. Μας έστειλε τον Νικολάκη, πολύ καλός κιθαρίστας, αλλά ήθελα φωνητικά. Δεν ήθελε να τραγουδήσει. Ήταν ο Νίκος Πορτοκάλογλου. Μετά του έλεγα, βρε συ που τραγουδάς τόσο καλά, γιατί δεν ήθελες; Σας έβλεπα σαν θεούς και δεν μπορούσα ν’ ανοίξω το στόμα μου…
Στα Μάταλα είχες πάει εκείνη την περίοδο, που πήγαιναν πολλοί μουσικοί από το εξωτερικό και την Ελλάδα;
Τα Μάταλα τα γνώρισα πριν πέντε χρόνια. Να σου πω κάτι. Ποτέ δεν ήμουν χωμένος μέχρι τέρμα κάπου. Είμαι ένας μουσικός. Δεν μπορούσα να φανταστώ ότι θα μπορούσα να περάσω τα εικοσιτετράωρά μου μόνο με την μουσική μου. Οπότε παίρνω χώρο και χρόνο από άλλες δραστηριότητές μου για την μουσική και μετά χρόνο και χώρο από την μουσική για τις άλλες δραστηριότητές μου. Τα Μάταλα πρέπει να ήσουν κάργα φρικιό, να έχεις κάνει τη σταδιοδρομία σου στις ουσίες, να είσαι και μουσικός και να πας στα Μάταλα. Οπότε δεν με είχαν καλέσει τα Μάταλα κατά κάποιο τρόπο. Ήταν αλλού τα ενδιαφέροντά μου. Εμένα, φερειπείν μ’ αρέσει το ψάρεμα. Ναι, αλλά σαν μουσικός δεν θα πας στα Μάταλα; Χέστηκα. Τότε πήγαιναν εκεί για το must. Σ’ εμένα δεν φαινόταν σαν must.
Που δουλεύεις;
Τώρα δουλεύω σε μία βιοτεχνία, που κάνει έπιπλα και φωτιστικά. Εδώ και ενάμιση χρόνο. Πριν είκοσι χρόνια η μουσική έτρεφε τον μουσικό. Τώρα όμως; Κι επίσης παίζω μουσική από δω κι από εκεί. Και πριν τη βιοτεχνία αυτή, είχαμε μια ομάδα, τέσσερα άτομα και είχαμε ένα εργαστήριο και φτιάχναμε ειδικά περίπτερα σε εκθέσεις για κάποιους που ήθελαν κάτι πιο μπάνικο. Είχε μέσα γυαλί, σίδερο, ξύλο, χρώμα. Με την κρίση πήρε κι αυτό την κάτω βόλτα. Ενώ παλιά κάποιος έλεγε φτιάξε μου τέσσερα σχέδια να διαλέξω ένα περίπτερο, πόσο κάνει, τόσο, αυτό θέλω. Τώρα λένε έχω δυόμιση χιλιάδες ευρώ, τι παίρνω;
Με λαϊκούς έχεις παίξει ποτέ σε μεγάλα μαγαζιά;
Η μόνη φορά που έχω παίξει ήταν στην Πλάκα, σ’ ένα στενό στην Αδριανού, στο Επιφάνεια, με τον Μανώλη Μητσιά, τη Λιζέτα Νικολάου, το Σταμάτη Φασουλή, τη Μαρία Παναγιωτοπούλου. Ήταν ένα μαγαζί παράξενο. Είχε τρεις πίστες. Μία βασική πίστα που τραγουδούσαν ο Μητσιάς και η Νικολάου: Φερνάντο μην σπας την απεργία, κι εγώ έπαιζα μπάσο. Σε μια άλλη πίστα έπαιζε μια ποντιακή ορχήστρα και τραγουδούσε η Λιζέτα που είναι πόντια και μια τρίτη πίστα που ήταν το ρεμπέτικο πάλκο κι έπαιζα μπαγλαμά. Έσβηναν κι άναβαν τα φώτα κι κόσμος στρεφόταν σε κάθε μία πίστα που φωτίζονταν κι άκουγε τα διαφορετικά προγράμματα. Ήταν πολύ έξυπνο. Σε αυτές τις αλλαγές έβγαινε η Παναγιωτοπούλου με το Φασουλή κι έλεγαν διάφορα. Εγώ έπαιζα μπάσο στη βασική ορχήστρα Μητσιά - Λιζέτας και μπαγλαμά στη ρεμπέτικη ορχήστρα και στην ποντιακή πήγαινα για… ξύλα.
Από το γκρουπ πέρασε κι ο Γιάννης Γιοκαρίνης;
Ναι, παίζαμε στο Skylab. Αγάπανθος με Γιοκαρίνη, Θανάση Μπίκο, Χαρά Αργυροπούλου κι ο Τάκης Λιαρμακόπουλος ντραμς. Σιγά - σιγά μπήκε ηλεκτρισμός στο γκρουπ και αρχίσαμε να παίζουμε τραγούδια από το δεύτερο δίσκο.
Και φτάνουμε στο δεύτερο δίσκο, «Επιστροφή… στις Ρίζες», 1984. Ποια είναι η έμπνευσή σου, για να γίνει ένας δεύτερος δίσκος;
Η Χαρά Αργυροπούλου. Στα περισσότερα τραγούδια του δίσκου έχει γράψει το στίχο. Είχαμε ταιριάξει πάρα πολύ. Μου αρέσει στιχουργικά γιατί έχει αυτό το στρίγκλισμα που έψαχνα. Την επιθετικότητα. Έχει μια λεκτική αποφασιστικότητα σε αυτά που γράφει. Ήταν ένα βήμα που μου άρεσε. Έτσι φτιάχνουμε το δεύτερο δίσκο. Με άλλα άτομα. Έχει μπει στο γκρουπ ο Γιάννης Δρόλαπας στην κιθάρα, που είναι επιθετική και γλυκιά και μου αρέσει πολύ, έχει προσωπικότητα. Τον ακούς και λες, α ο Δρόλαπας! Ήταν στις Μουσικές Ταξιαρχίες, αλλά τότε είχε ένα κενό. Μάκης Αναστασόπουλος ηλεκτρική κιθάρα, φωνητικά, φλάουτο, Ζαφείρης Τσίναλης τύμπανα, κρουστά και Βασίλης Μπόντας κόνγκας και μπόνγκος, εγώ ηλεκτρικό μπάσο και διάφορα όργανα και η Χαρά τραγούδι. Στο δίσκο συμμετείχε σαν καλεσμένος και ο Γιάννης Γιοκαρίνης στα συνθεσάιζερ. Ο δίσκος βγήκε στο Δισκογραφικό Συνεταιρισμό Καλλιτεχνών που εμπνεύστηκε ο Γιώργος Στεφανάκης μαζί με τον Ανέστη Τριανταφύλλου κι ένα φίλο του δικηγόρο. Έκανα την παραγωγή. Ηχογραφήθηκε στο στούντιο Mini Farm του Κώστα Στρατηγόπουλου στην Αγ. Παρασκευή.
Ποιοι άλλοι ήταν σε αυτό το δισκογραφικό συνεταιρισμό;
Οι Δημήτρης Λέκκας, Λουκάς Θάνος, Λάκης Χαλκιάς, Πέτρος Δουρδουμπάκης, Γιώργος Στεφανάκης, Μιχάλης Τρανουδάκης και άλλοι που ήθελαν να εκφραστούν έτσι. Έγιναν καμιά τριανταριά παραγωγές.
Τι καυτηρίαζε ο δίσκος;
Την αριστερή νοοτροπία. Το τραγούδι Πληρώνω, είναι ένα επίκαιρο τραγούδι μου γιατί ο άνθρωπος δεν έχει εξέλιξη. Και μετά από εβδομήντα χιλιάδες χρόνια θα είμαστε ίδιοι. Κι ο ποιητής ενώ διαπιστώνει ότι πληρώνει, πληρώνει, πληρώνει και στο τέλος διαπιστώνει τι μαλακία έκανα. Κι ο Θανάσης έχει την ίδια λογική δηλαδή τι παιδεύεσαι και πας από δω κι από κει, ίδιος θα μείνεις. Θα σου πω ένα άλλο φιλοσόφημά μου που λέω με καμάρι, επάνω στο ότι ο άνθρωπος δεν αλλάζει. Αυτό αφορά τον άνθρωπο μόνο σαν μαθητή. Από την εποχή του παππού μας, που γνωρίζουμε, μέχρι σήμερα σε μια σχολική τάξη υπάρχει η ίδια κατάσταση ως προς την απόδοση του μαθητή. Δηλαδή δύο που παίρνουν είκοσι, τρεις που παίρνουν δεκαοκτώ, πέντε που παίρνουν δεκάξι, δέκα που παίρνουν δώδεκα και οι άλλοι που παίρνουν δέκα. Αυτό συνέβαινε και στην εποχή του παππού σου, που πήγαινε από το Κατσιμίδι στον Πύργο να μάθει δύο κολλυβογράμματα και πάλι ήταν δύο εικοσάρηδες. Και τώρα που πάνε το παιδί στο σχολικό και έχει και ίντερνετ, πάλι δύο εικοσάρηδες. Άρα δεν μπορείς να επικαλεστείς τις αντιξοότητες της εποχής του παππού. Σήμερα έπρεπε να είχαμε δεκαεπτά εικοσάρηδες με αυτά που παρέχουμε. Άρα κάτι γίνεται και η αναλογία αυτή δεν αλλάζει με τίποτα. Είναι αυτές οι ικανότητες της ανθρώπινης μάζας; Άρα είναι κάτι που βαστάει στο χρόνο, μια σταθερή αξία. Μήπως ο άνθρωπος έχει μια σταθερότητα που την πηγαίνει παράλληλα κι αλλάζει η εποχή; Αυτή την επισήμανση έχω κάνει.
Η Χαρά Αργυροπούλου τι τύπος ήταν;
Θεόμουρλη. Πολύ ωραία τραγουδίστρια κι είχε μια δύναμη στο χώρο της ροκ και το υποστήριζε αυτό.
Είχατε ευκαιρίες να παίξετε ζωντανά το δίσκο αυτό;
Το δεύτερο δίσκο μας, τον είχαμε παίξει ένα - δυο χρόνια στο Skylab. Τότε ήταν και η μεγάλη φούρια με τις συναυλίες. Πολλές συναυλίες. Ας είναι καλά και το ΠΑΣΟΚ με τη Νέα Γενιά και ο Ρήγας. Αλλά πιστεύω ότι το αξίζαμε. Κάναμε συναυλίες με ανταπόκριση. Ένα άλλο στέκι ήταν η ΜΟΥ.ΣΥΝ.ΚΑ στο Rodeo. Ο περιορισμός για να παίξεις εκεί ήταν να έχεις δική σου δουλειά. Μέχρι συγκροτήματα με γερμανικό στίχο έπαιξαν εκεί. Τουλάχιστον 110 μουσικοί και μπάντες έπαιξαν εκεί.
Σας είχα δει τότε live στην Ποδηλάτισσα, στους Αμπελόκηπους. Τα φάση ήταν εκεί;
Χώρος έκφρασης. Ωραίο στέκι.
Ποιοί ήταν οι καλύτεροί σου φίλοι όλα αυτά τα χρόνια μέσα από τη μουσική;
Ο Λάκης Παπαδόπουλος. Παλιός φίλος από τα 60ς. Έχουμε κάνει και συγκρότημα με τον Λάκη. Παίζαμε μέχρι και Stevie Wonder. Ήταν και γείτονάς μου, έμενε στην περιοχή Ελληνορώσων. Με τον Τάκη το Λιαρμακόπουλο κάνουμε παρέα από το ’66 που γνωριστήκαμε. Με τον Τάκη έχουμε παίξει πάρα πολύ μαζί σε διάφορα σχήματα, διάφορες μουσικές, μόνο λαϊκά δεν έχουμε παίξει. Με τον Γιάννη Γιοκαρίνη έχουμε κάνει πολύ παρέα όταν έμενε κι αυτός εδώ κοντά στον Ερυθρό Σταυρό.
Ποια άλλα ελληνικά συγκροτήματα ή μουσικοί σου αρέσουν;
Οι Χάνομαι Γιατί Ρεμβάζω. Αυτοί μου αρέσουν, τους άκουγα. Επίσης μου αρέσει πολύ ο Νικόλας Άσιμος. Με ξαφνιάζει. Από τους άλλους δύσκολα θα ακούσω ολόκληρο δίσκο, μόνο κάποια τραγούδια.
Τι άλλο κάνεις στη ζωή σου;
Είμαι αγρότης, Έχω ελιές. Είμαι ελαιοπαραγωγός και αμυγδαλοπαραγωγός. Στην Ερέτρια. Μαζεύω και σπαράγγια. Άλλη ιστορία αυτό…
Ποια είναι η σημερινή σου πολιτική τοποθέτηση;
Κάποιος πρέπει να μας κυβερνάει, αλλά δεν μπορώ να πω ότι μου κάνει κάποιος από αυτούς. Αλλά φοβάμαι ότι ποτέ δεν θα μου κάνει κάποιος από αυτούς γιατί έχω καταλήξει ότι όποιος αποφασίζει να πολιτευτεί φεύγει από το δρόμο και τη νοοτροπία που εγώ έχω. Θα ήθελα να με κουμαντάρει ο Μάνος Χατζιδάκις ή ο Χρήστος Γιανναράς, αλλά αυτοί δεν πρόκειται ποτέ να πολιτευτούν. Αλλά αν ποτέ ο Γιανναράς αποφασίσει να πολιτευτεί θα μου γίνει Τσίπρας. Οπότε δεν με βολεύει. Είμαι υπέρ του να είναι κάποιος στην πυραμίδα γιατί βλέπω για παράδειγμα ότι η σουηδική πυραμίδα δουλεύει μια χαρά και είναι ευχαριστημένοι οι άνθρωποι εκεί. Πληρώνουν πολλά, αλλά έχουν μεγάλες απολαβές. Γενικότερα τα κράτη της βόρειας Ευρώπης έχουν μία άλλη οργάνωση, άλλη ποιότητα οργάνωσης. Εδώ δεν συμβαίνει αυτό. Έχουμε άλλη νοοτροπία και δεν θα τα καταφέρουμε. Εδώ άλλα λένε κι άλλα κάνουν οι πολιτικοί. Επαγγελματίες πολιτικοί που δεν ενδιαφέρονται σε καμία περίπτωση για τον ψηφοφόρο. Συνήθως ψηφίζω ρομαντικά. Να σου πω, στις επόμενες εκλογές θα ψηφίσω Λεβέντη.
Σε ευχαριστώ πολύ!
Επίσης, ευχαριστώ για την ωραία συζήτηση που κάναμε!
