Η Ρένα Μόρφη μέσα από τους Imam Baildi μας σύστησε την «περσόνα» Σούλη Ανατολή. Η τελευταία ταξιδεύει πλέον δισκογραφικά και μόνη της μέσα απ’ το ομώνυμο δίσκο της. Σε αυτόν σύγχρονα λαϊκά με φρέσκια ενορχηστρωτική γραμμή καθώς και παλαιότερα, «πειραγμένα» αντιστοίχως και με επιλογές αν μη τι άλλο μη αναμενόμενες, έβγαλαν μπροστά έναν ήχο και μια «Ανατολή» που μας είχαν λείψει εδώ και αρκετά χρόνια... και απουσίαζαν τουλάχιστον από τους διαύλους πρώτης γραμμής.
Στη συνομιλία που ακολουθεί η Ρένα Μόρφη και η Σούλη Ανατολή εξηγούν και εξηγούνται…
Ποια είναι, με αδρές γραμμές, η Ρένα Μόρφη;
Μια κοπέλα που ξεκίνησε από το Βόλο για την Αθήνα, για να βρει την τύχη της. Αυτή η τύχη με έφερε κοντά στους Imam Baildi και από το 2010 διαγράφεται για μένα μια συναρπαστική πορεία μαζί τους.
Η Σούλη Ανατολή, γιατί και πώς γεννήθηκε;
Σούλη Ανατολή είναι το καλλιτεχνικό ψευδώνυμο που χρησιμοποιούσε η γιαγιά μου όταν ασχολήθηκε με το τραγούδι τη δεκαετία του '50. Εκτός λοιπόν από υπαρκτό πρόσωπο είναι και ο τίτλος του πρώτου μου προσωπικού δίσκου, που υπογράφουν ο Φοίβος Δεληβοριάς και ο Δημήτρης Μπαλογιάννης, σε παραγωγή Imam Baildi. Είναι ένας δίσκος βαθιά επηρεασμένος από το κλασικό, λαϊκό τραγούδι με 7 καινούργια τραγούδια και 3 διασκευές, συνδυασμένα με παραδοσιακούς ρυθμούς της Λατινικής Αμερικής.
Μοιραία μια «αρχαιολόγος» ασχολείται με τα παλαιότερο λαϊκό ρεπερτόριο, αλλά το γενικότερο κλίμα στα μέσα ενημέρωσης και όχι μόνο δεν πολυσηκώνει τις «πενιές».
Το γεγονός πως τελείωσα το Ιστορικό Τμήμα της Φιλοσοφικής Σχολής των Αθηνών, δεν με κάνει αυτόματα Ιστορικό. Αγαπώ την Ιστορία και πιστεύω ότι η γνώση της είναι απαραίτητο εφόδιο για την Παιδεία της κοινωνίας, αλλά επαγγελματικά είναι ένας τομέας μεγάλης βαρύτητας και χρειάζεται, κατά τη γνώμη μου, πολύ μεγαλύτερη κατάρτιση από ένα πτυχίο και φυσικά εξάσκηση. Η ιδιότητά μου είναι αυτή της τραγουδίστριας και η αγάπη μου για την καλή μουσική πηγάζει από την ανάγκη που προκύπτει σε κάθε καλλιτέχνη που τον ενδιαφέρει να εξελίσσεται.
Η προσέγγιση στα «παλιά» όταν δε γίνεται με δημιουργική πνοή και αληθινή φλόγα, καταντά καρικατούρα; Πως αποφεύγεις τους κινδύνους;
Συμφωνώ απόλυτα πως οποιαδήποτε διασκευή, είτε πρόκειται για ένα φετινό είτε για ένα παλιό κομμάτι, πρέπει να έχει έμπνευση και να αποτελεί πρόταση. Οι Imam Baildi έχουν πετύχει να κάνουν ευφάνταστες διασκευές και να έχουν κάθε φορά κάτι καινούριο και ενδιαφέρον να προσδώσουν. Η Σούλη Ανατολή απ’ την άλλη, ως δίσκος αποτελείται κατά βάση από πρωτότυπα κομμάτια και οι διασκευές που διαλέγω κυρίως στις ζωντανές εμφανίσεις είναι τραγούδια επιλεγμένα με πολλή αγάπη και σεβασμό, καθώς είναι και η μουσική που με απασχολεί εδώ και χρόνια ως ακροατή.
Η ματιά του δίσκου με πάει περισσότερο στα «Παιδιά από την Πάτρα» στο ξεκίνημά τους, και λιγότερο στις άλλες κομπανίες που «άγγιζαν» τα παλιά. Η ερμηνεία όμως έχει χρώματα απ’ την «ελευθερία» των Οπισθοδρομικών. Συμμερίζεσαι αυτές τις παραπομπές;
Τα σχήματα που ανέφερες έχουν συμβάλλει δραστικά στο να μείνει ζωντανό το λαϊκό τραγούδι, με αξιοθαύμαστη πορεία και πολύ σημαντικό έργο. Όπως είπα όμως και πριν, ο δίσκος μου βασίζεται στην πρωτότυπη σύνθεση και μάλιστα ενορχηστρωτικά διαφέρει πολύ, αφού δεν υπάρχουν μπουζούκια και ντραμς, αλλά ηλεκτρικές κιθάρες και λάτιν κρουστά, παιγμένα από τον Κουβανό Carlos Menéndez. Κατά τη διάρκεια της δημιουργίας του δίσκου κάθε κομμάτι το προσέγγιζε σύμφωνα με τις δικές του καταβολές, με ρυθμούς cumbia, kizomba, bachata, danzón κ.α. Έτσι ακούγεται έντονο το λάτιν στοιχείο στην αυθεντική του μορφή, χωρίς να είναι προϊόν απομίμησης ή λάθος εντύπωσης.
Ο ρόλος του Φοίβου Δεληβοριά;
Με το Φοίβο μας συνδέει μια συνεργασία ετών, καθώς στο πλευρό του έκανα την πρώτη μου τραγουδιστική εμφάνιση. Κατά τη γνώμη μου, είναι από τους πιο ταλαντούχους τραγουδοποιούς της γενιάς του και όχι μόνο και σε καλλιτεχνικό επίπεδο λειτουργεί σαν μέντορας για μένα. Όταν του μίλησα για τη σύλληψη και το ύφος του δίσκου, ενθουσιάστηκε και προς μεγάλη μου τιμή προσφέρθηκε να συμμετάσχει δημιουργικά. Είναι η πρώτη φορά που γράφει τραγούδια για άλλον καλλιτέχνη οπότε πρόκειται για μια πολύ ιδιαίτερη στιγμή.
Οι επιλογές τραγουδιών που ερμήνευσαν ο Τσετίνης, η Βούλα Πάλλα και στην εποχή τους ευτύχησαν αλλά αργότερα ή προσπεράστηκαν ή ακόμη και παρεξηγήθηκαν, έγιναν σκόπιμα;
Στα δικά μου αυτιά αυτά τα τραγούδια έχουν μια ατμόσφαιρα που με συγκινεί και με συνεπαίρνει. Πολλές φορές η ενορχήστρωση μπορεί να χαρακτηρίσει ένα τραγούδι και να το εντάξει σε κατηγορίες που η τύχη τους εξαρτάται από τις τάσεις κάθε εποχής. Οι δημιουργοί ωστόσο των τραγουδιών που επιλέγω έχουν αφήσει ιστορία στο ελληνικό τραγούδι, όπως οι Βίρβος - Δερβενιώτης, ή Γκάτσος - Μούτσης. Δεν ξέρω τι γινόταν τα χρόνια που δεν είχα καν γεννηθεί, σήμερα όμως η αξία και το μέγεθος αυτών των δημιουργών είναι αδιαμφισβήτητη.
Η καταγωγή των δικών σου, τα παιδικά ακούσματά σου;
Κατάγομαι από τη Θεσσαλία και τον Έβρο και τα παιδικά μου ακούσματα βασίζονται στο ραδιόφωνο της δεκαετίας του 90. Όταν ξεκίνησα τις προσωπικές μου μουσικές αναζητήσεις με κέρδισε η Λένα Πλάτωνος, o Tom Waits, o Leonard Cohen και ο Μάνος Χατζιδάκις. Ο τελευταίος ήταν και αυτός που με οδήγησε στο λαϊκό τραγούδι, αφού συχνά εξυμνούσε το ρεμπέτικο και σημαντικούς λαϊκούς συνθέτες. Έτσι στράφηκα προς αυτό το είδος και με κέρδισε ακαριαία.
Οι μύθοι σου;
Γιώργος Ζαμπέτας, Βίκυ Μοσχολιού, Willie Colón, Ismael Rivera, Héctor Lavoe, Βασίλης Βασιλειάδης.
Το μετά της Ρένας και το μετά της Σούλης;
Αλίμονο αν ξέραμε τι μας επιφυλάσσει το μέλλον! Δεν ξέρω ποιο είναι το μετά μου, το τώρα μου πάντως είναι γεμάτο μουσική, έμπνευση και νιώθω τυχερή που συνεργάζομαι με δημιουργικούς και ταλαντούχους ανθρώπους.
Πόση Ανατολή έχουμε ακόμη μέσα μας;
Ελπίζω και εύχομαι να μας έχει απομείνει λίγη Ανατολή γιατί οι εποχές είναι αρκετά σκοτεινές. Ευτυχώς η τέχνη σε όλες της τις μορφές, έχει πάντα έναν φωτεινό προορισμό και είναι από τις λίγες διεξόδους που έχουμε για να ξεφεύγουμε από την αβεβαιότητα και τους φόβους της καθημερινότητας.
Ο πιο μεγάλος φόβος;
Οι απρόσμενες συμφορές.
Ο καλύτερος φίλος;
Οι γάτοι μου.
Πώς διασκεδάζεις;
Με το επάγγελμα μου.
Τι ακούς;
Ακούω ό,τι μπορεί να μου προξενήσει το ενδιαφέρον με μια σαφή τάση προς την ελληνική και λάτιν μουσική. Τα δυο είδη μου ταιριάζουν πολύ μαζί και με εντυπωσιάζει πόσο αρμονικό είναι το πάντρεμά τους, ενώ πρόκειται για δυο πολύ μακρινούς κόσμους χιλιομετρικά. Η κουλτούρα και το ταμπεραμέντο όμως είναι παρόμοια γι’ αυτό πιστεύω πως το αποτέλεσμα και αυτού του δίσκου που φτιάξαμε με τον Ορέστη και τον Λύσσανδρο Φαληρέα, ακούγεται οικείο και εξωτικό ταυτόχρονα.
Η πιο έντονη, μέχρι σήμερα, συγκίνηση;
Με τους Imam Baildi έχουμε ταξιδέψει πολύ και στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και έχουμε γεμίσει από εμπειρίες και δυνατές συγκινήσεις μέσα από τις συναυλίες μας και τη συναναστροφή μας με διαφορετικό κόσμο που μας γεμίζει με ενέργεια και αγάπη. Μου έρχονται στο μυαλό πολλές δυνατές στιγμές από τις περιοδείες μας στην Β. Αμερικη και την Ευρώπη, αλλά και στην Ελλάδα και θα ήταν άδικο να ξεχωρίσω κάποια.
Το πιο ποθητό όνειρο;
Να είμαι καλά σωματικά και ψυχολογικά και να συνεχίσω αυτό ακριβώς που κάνω κάθε μέρα, λίγο καλύτερα από χθες.
Μια ευχή;
Εύχομαι υγεία, ψυχραιμία και καλές γιορτές!
Στη συνομιλία που ακολουθεί η Ρένα Μόρφη και η Σούλη Ανατολή εξηγούν και εξηγούνται…
Ποια είναι, με αδρές γραμμές, η Ρένα Μόρφη;
Μια κοπέλα που ξεκίνησε από το Βόλο για την Αθήνα, για να βρει την τύχη της. Αυτή η τύχη με έφερε κοντά στους Imam Baildi και από το 2010 διαγράφεται για μένα μια συναρπαστική πορεία μαζί τους.
Η Σούλη Ανατολή, γιατί και πώς γεννήθηκε;
Σούλη Ανατολή είναι το καλλιτεχνικό ψευδώνυμο που χρησιμοποιούσε η γιαγιά μου όταν ασχολήθηκε με το τραγούδι τη δεκαετία του '50. Εκτός λοιπόν από υπαρκτό πρόσωπο είναι και ο τίτλος του πρώτου μου προσωπικού δίσκου, που υπογράφουν ο Φοίβος Δεληβοριάς και ο Δημήτρης Μπαλογιάννης, σε παραγωγή Imam Baildi. Είναι ένας δίσκος βαθιά επηρεασμένος από το κλασικό, λαϊκό τραγούδι με 7 καινούργια τραγούδια και 3 διασκευές, συνδυασμένα με παραδοσιακούς ρυθμούς της Λατινικής Αμερικής.
Μοιραία μια «αρχαιολόγος» ασχολείται με τα παλαιότερο λαϊκό ρεπερτόριο, αλλά το γενικότερο κλίμα στα μέσα ενημέρωσης και όχι μόνο δεν πολυσηκώνει τις «πενιές».
Το γεγονός πως τελείωσα το Ιστορικό Τμήμα της Φιλοσοφικής Σχολής των Αθηνών, δεν με κάνει αυτόματα Ιστορικό. Αγαπώ την Ιστορία και πιστεύω ότι η γνώση της είναι απαραίτητο εφόδιο για την Παιδεία της κοινωνίας, αλλά επαγγελματικά είναι ένας τομέας μεγάλης βαρύτητας και χρειάζεται, κατά τη γνώμη μου, πολύ μεγαλύτερη κατάρτιση από ένα πτυχίο και φυσικά εξάσκηση. Η ιδιότητά μου είναι αυτή της τραγουδίστριας και η αγάπη μου για την καλή μουσική πηγάζει από την ανάγκη που προκύπτει σε κάθε καλλιτέχνη που τον ενδιαφέρει να εξελίσσεται.
Η προσέγγιση στα «παλιά» όταν δε γίνεται με δημιουργική πνοή και αληθινή φλόγα, καταντά καρικατούρα; Πως αποφεύγεις τους κινδύνους;
Συμφωνώ απόλυτα πως οποιαδήποτε διασκευή, είτε πρόκειται για ένα φετινό είτε για ένα παλιό κομμάτι, πρέπει να έχει έμπνευση και να αποτελεί πρόταση. Οι Imam Baildi έχουν πετύχει να κάνουν ευφάνταστες διασκευές και να έχουν κάθε φορά κάτι καινούριο και ενδιαφέρον να προσδώσουν. Η Σούλη Ανατολή απ’ την άλλη, ως δίσκος αποτελείται κατά βάση από πρωτότυπα κομμάτια και οι διασκευές που διαλέγω κυρίως στις ζωντανές εμφανίσεις είναι τραγούδια επιλεγμένα με πολλή αγάπη και σεβασμό, καθώς είναι και η μουσική που με απασχολεί εδώ και χρόνια ως ακροατή.
Η ματιά του δίσκου με πάει περισσότερο στα «Παιδιά από την Πάτρα» στο ξεκίνημά τους, και λιγότερο στις άλλες κομπανίες που «άγγιζαν» τα παλιά. Η ερμηνεία όμως έχει χρώματα απ’ την «ελευθερία» των Οπισθοδρομικών. Συμμερίζεσαι αυτές τις παραπομπές;
Τα σχήματα που ανέφερες έχουν συμβάλλει δραστικά στο να μείνει ζωντανό το λαϊκό τραγούδι, με αξιοθαύμαστη πορεία και πολύ σημαντικό έργο. Όπως είπα όμως και πριν, ο δίσκος μου βασίζεται στην πρωτότυπη σύνθεση και μάλιστα ενορχηστρωτικά διαφέρει πολύ, αφού δεν υπάρχουν μπουζούκια και ντραμς, αλλά ηλεκτρικές κιθάρες και λάτιν κρουστά, παιγμένα από τον Κουβανό Carlos Menéndez. Κατά τη διάρκεια της δημιουργίας του δίσκου κάθε κομμάτι το προσέγγιζε σύμφωνα με τις δικές του καταβολές, με ρυθμούς cumbia, kizomba, bachata, danzón κ.α. Έτσι ακούγεται έντονο το λάτιν στοιχείο στην αυθεντική του μορφή, χωρίς να είναι προϊόν απομίμησης ή λάθος εντύπωσης.
Ο ρόλος του Φοίβου Δεληβοριά;
Με το Φοίβο μας συνδέει μια συνεργασία ετών, καθώς στο πλευρό του έκανα την πρώτη μου τραγουδιστική εμφάνιση. Κατά τη γνώμη μου, είναι από τους πιο ταλαντούχους τραγουδοποιούς της γενιάς του και όχι μόνο και σε καλλιτεχνικό επίπεδο λειτουργεί σαν μέντορας για μένα. Όταν του μίλησα για τη σύλληψη και το ύφος του δίσκου, ενθουσιάστηκε και προς μεγάλη μου τιμή προσφέρθηκε να συμμετάσχει δημιουργικά. Είναι η πρώτη φορά που γράφει τραγούδια για άλλον καλλιτέχνη οπότε πρόκειται για μια πολύ ιδιαίτερη στιγμή.
Οι επιλογές τραγουδιών που ερμήνευσαν ο Τσετίνης, η Βούλα Πάλλα και στην εποχή τους ευτύχησαν αλλά αργότερα ή προσπεράστηκαν ή ακόμη και παρεξηγήθηκαν, έγιναν σκόπιμα;
Στα δικά μου αυτιά αυτά τα τραγούδια έχουν μια ατμόσφαιρα που με συγκινεί και με συνεπαίρνει. Πολλές φορές η ενορχήστρωση μπορεί να χαρακτηρίσει ένα τραγούδι και να το εντάξει σε κατηγορίες που η τύχη τους εξαρτάται από τις τάσεις κάθε εποχής. Οι δημιουργοί ωστόσο των τραγουδιών που επιλέγω έχουν αφήσει ιστορία στο ελληνικό τραγούδι, όπως οι Βίρβος - Δερβενιώτης, ή Γκάτσος - Μούτσης. Δεν ξέρω τι γινόταν τα χρόνια που δεν είχα καν γεννηθεί, σήμερα όμως η αξία και το μέγεθος αυτών των δημιουργών είναι αδιαμφισβήτητη.
Η καταγωγή των δικών σου, τα παιδικά ακούσματά σου;
Κατάγομαι από τη Θεσσαλία και τον Έβρο και τα παιδικά μου ακούσματα βασίζονται στο ραδιόφωνο της δεκαετίας του 90. Όταν ξεκίνησα τις προσωπικές μου μουσικές αναζητήσεις με κέρδισε η Λένα Πλάτωνος, o Tom Waits, o Leonard Cohen και ο Μάνος Χατζιδάκις. Ο τελευταίος ήταν και αυτός που με οδήγησε στο λαϊκό τραγούδι, αφού συχνά εξυμνούσε το ρεμπέτικο και σημαντικούς λαϊκούς συνθέτες. Έτσι στράφηκα προς αυτό το είδος και με κέρδισε ακαριαία.
Οι μύθοι σου;
Γιώργος Ζαμπέτας, Βίκυ Μοσχολιού, Willie Colón, Ismael Rivera, Héctor Lavoe, Βασίλης Βασιλειάδης.
Το μετά της Ρένας και το μετά της Σούλης;
Αλίμονο αν ξέραμε τι μας επιφυλάσσει το μέλλον! Δεν ξέρω ποιο είναι το μετά μου, το τώρα μου πάντως είναι γεμάτο μουσική, έμπνευση και νιώθω τυχερή που συνεργάζομαι με δημιουργικούς και ταλαντούχους ανθρώπους.
Πόση Ανατολή έχουμε ακόμη μέσα μας;
Ελπίζω και εύχομαι να μας έχει απομείνει λίγη Ανατολή γιατί οι εποχές είναι αρκετά σκοτεινές. Ευτυχώς η τέχνη σε όλες της τις μορφές, έχει πάντα έναν φωτεινό προορισμό και είναι από τις λίγες διεξόδους που έχουμε για να ξεφεύγουμε από την αβεβαιότητα και τους φόβους της καθημερινότητας.
Ο πιο μεγάλος φόβος;
Οι απρόσμενες συμφορές.
Ο καλύτερος φίλος;
Οι γάτοι μου.
Πώς διασκεδάζεις;
Με το επάγγελμα μου.
Τι ακούς;
Ακούω ό,τι μπορεί να μου προξενήσει το ενδιαφέρον με μια σαφή τάση προς την ελληνική και λάτιν μουσική. Τα δυο είδη μου ταιριάζουν πολύ μαζί και με εντυπωσιάζει πόσο αρμονικό είναι το πάντρεμά τους, ενώ πρόκειται για δυο πολύ μακρινούς κόσμους χιλιομετρικά. Η κουλτούρα και το ταμπεραμέντο όμως είναι παρόμοια γι’ αυτό πιστεύω πως το αποτέλεσμα και αυτού του δίσκου που φτιάξαμε με τον Ορέστη και τον Λύσσανδρο Φαληρέα, ακούγεται οικείο και εξωτικό ταυτόχρονα.
Η πιο έντονη, μέχρι σήμερα, συγκίνηση;
Με τους Imam Baildi έχουμε ταξιδέψει πολύ και στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και έχουμε γεμίσει από εμπειρίες και δυνατές συγκινήσεις μέσα από τις συναυλίες μας και τη συναναστροφή μας με διαφορετικό κόσμο που μας γεμίζει με ενέργεια και αγάπη. Μου έρχονται στο μυαλό πολλές δυνατές στιγμές από τις περιοδείες μας στην Β. Αμερικη και την Ευρώπη, αλλά και στην Ελλάδα και θα ήταν άδικο να ξεχωρίσω κάποια.
Το πιο ποθητό όνειρο;
Να είμαι καλά σωματικά και ψυχολογικά και να συνεχίσω αυτό ακριβώς που κάνω κάθε μέρα, λίγο καλύτερα από χθες.
Μια ευχή;
Εύχομαι υγεία, ψυχραιμία και καλές γιορτές!
