ανάδειξη κλασικών έργων συνθετών που έμειναν στο περιθώριο της ελληνικής πραγματικότητας, για λογούς καθαρά γεωπολιτικούς. Σήμερα έχουν ωριμάσει οι συνθήκες και είναι αναγκαία όσο ποτέ άλλοτε η προβολή του έργου αυτών των συνθετών, σε μια εποχή που τα ήθη και τα έθιμα της Ρωμιοσύνης πολιορκούνται από αλλοτρίωση και υποδούλωση σε μια ηθική της εμπορευματοποίησης του ελληνικού τρόπου ζωής.
Η βάση της ορχήστρας είναι τα 30 όργανα με δυνατότητα ανάπτυξης σε 50 όργανα και περιλαμβάνει όλα τα όργανα της ανατολικής ρωμαίικης μουσικής παράδοσης δηλ. κανονάκια, ούτια, βιολιά, πνευστά, λύρες, κρούστα, κοντραμπάσα, βιολοντσέλα, τοξωτά πάσης φύσεως, πολίτικα λαούτα, σαντούρι, ταμπουράδες. Στην ορχήστρα περιλαμβάνονται και όργανα δυτικής κουλτούρας (πιάνο, κιθάρα κα) τα όποια όμως ενορχηστρώνονται κατά τέτοιο τρόπο ώστε να υπηρετούν την ανατολική κλασική μουσική δηλ. τη βυζαντινή.
Στην ορχήστρα αυτή στεγάζονται οι σημαντικότεροι Έλληνες δεξιοτέχνες του είδους και έχει ως καλλιτεχνικό και μουσικό διευθυντή τον μουσικό Μανώλη Καρπάθιο.
Το ρεπερτόριο περιλαμβάνει έργα Ρωμιών συνθετών που έδρασαν στην Κωνσταντινούπολη από την άλωση της Πόλης μέχρι σήμερα αλλά και ενορχηστρωμένα έργα εκκλησιαστικής μουσικής των σπουδαιότερων βυζαντινών και μεταβυζαντινών συνθετών. Στόχος ακόμα της ορχήστρας είναι η παραγγελία, κατά ανάθεση, σε συγχρόνους γνώστες αυτής της μουσικής, έργων που βασίζονται στο αρχαιοελληνικό και κατ επέκταση βυζαντινό μουσικό σύστημα. Εδώ να αναφέρουμε ότι η μουσική της ανατολής έχει εντελώς διαφορετική θεωρητική και πρακτική βάση από αυτή της δύσης. Γι αυτό και οι δυτικές συμφωνικές ορχήστρες δεν μπορούν ούτε καν να προσεγγίσουν τα έργα της βυζαντινής μουσικής. Το κενό αυτό έρχεται να συμπληρώσει η ορχήστρα Ρωμάνα με όλο το επιστημονικό επιτελείο που την πλαισιώνει και την στηρίζει.
Ο Μανώλης Καρπάθιος, μουσικός διευθυντής της ορχήστρας Ρωμάνα μας μιλά για τις δραστηριότητες, τα σχέδια και τους στόχους της.
Τι είναι η Ορχήστρα Ρωμάνα και από ποιούς στηρίζεται;
H ορχήστρα Ρωμάνα είναι ένα μεγάλο μουσικό σύνολο 30-50 μουσικών (ανάλογα με τις απαιτήσεις του ρεπερτορίου), που παίζει έργα ελληνικής κλασικής μουσικής δηλαδή της βυζαντινής και των παραγώγων της. Το ρεπερτόριο αφορά σύνθετες του 11ου αιώνα έως τις μέρες μας. Η ορχήστρα στηρίζεται στην αφοσίωση των μουσικών της που είναι οι πλέον εξειδικευμένοι για αυτό το δύσκολο ρεπερτόριο.
Έχετε στήριξη από κάποιο δημόσιο φορέα;
Όχι, η ορχήστρα στηρίζεται αποκλειστικά από τα έσοδα που προέρχονται από τη δράση της, κυρίως όμως από το φιλότιμο των μουσικών της
Το CD που κυκλοφορήσατε τι κομμάτια περιέχει;
Περιέχει έργα Ρωμιών συνθετών από το 16ο μέχρι και τον 20ο αιώνα.
Εκτός από την αναπαραγωγή του παρελθόντος συμμετέχετε καθόλου στην σύγχρονη δημιουργία;
Ήδη στο ρεπερτόριο της ορχήστρας έχουν ενταθεί και δυο έργα νέων δημιουργών, γεγονός που φανερώνει την διαχρονικότητα του μουσικού είδους που υπηρετούμε
Ποιά είναι τα επόμενα σχέδια σας;
Η ηχογράφηση καινούριων CD, οι συναυλίες καθώς και η απόκτηση ενός μεγάρου που θα στεγάσει τις δραστηριότητες της ορχήστρας που εκτός των συναυλιών και των ηχογραφήσεων είναι τα εσωτερικά σεμινάρια για την επιμόρφωση των μελών της, τα συνέδρια για την επιστημονική κατάρτιση, η ανάπτυξη των σχέσεων με μουσικούς άλλων κρατών, η γνωριμία με το κοινό μέσα από εκπαιδευτικά προγράμματα, η ανάπτυξη μουσικής βιβλιοθήκης κ.α.
Έχετε συνεργαστεί σαν ορχήστρα με σύγχρονους συνθέτες; Υπάρχει σύγχρονη δημιουργία στην μουσική που παίζετε;
Όπως ήδη ανάφερα η ορχήστρα επεξεργάζεται δυο έργα, σύγχρονων συνθετών, που έχουν αναπτυγμένο βαθμό δυσκολίας. Η εποχή μας που κατακλύζεται με ακούσματα από όλο τον κόσμο, δίνει στον νέο δημιουργό εφόδια τεραστία για να αναπτύξει τη σύνθεση του. Εδώ χρειάζεται η γνώση, η σύνεση και η εμπειρία για να συνευρεθούν μουσικά ρεύματα και ετερόκλητοι μουσικοί πολιτισμοί
Έχετε συνεργαστεί με σολίστες από άλλες χώρες που παίζουν ανάλογη μουσική, βαλκανικές ή ανατολικές;
Όχι ακόμα, και αυτό είναι μέσα στα επόμενα σχέδια μας. Πρώτα θα αναδείξουμε τους μεγάλους σολίστες της ελληνικής μουσικής σκηνής και αμέσως μετά, έχοντας αυτή την εμπειρία , θα κάνουμε συνεργασία με μουσικούς από άλλες χώρες
Η ορχήστρα συνεργάζεται και με φωνητικά συγκροτήματα η τραγουδιστές;
Ως ορχήστρα κλασικής μουσικής, θα συνεργαστούμε σύντομα με τραγουδιστές που έχουν άριστη γνώση της βυζαντινής μουσικής θεωρίας και πράξης. Συνέχεα γράφω και έχω έτοιμα μουσικά θέματα και ανά πάσα στιγμή επεξεργάζομαι καινούρια. Ήδη έχω ένα κλασικό έργο δομημένο πάνω στον τέταρτο ήχο της ανατολικής μουσικής που θα το παίξει η ορχήστρα στην επομένη της συναυλία
Πως βλέπετε την παραδοσιακή μουσική να εξελίσσεται στα πλαίσια ενός διεθνοποιημένου ηχητικού σύμπαντος;
Νομίζω ότι το νερό έχει μπει στο αυλάκι που γίνεται ποτάμι συναντώντας νέους οπαδούς και θαυμαστές και συνοδοιπόρους. Η παραδοσιακή μουσική θα κερδίζει συνεχώς έδαφος, με νέα εκφραστικά μέσα, καινοτόμες ενορχηστρώσεις και προσαρμοσμένα παιξίματα στην αύρα της εποχής. Βέβαια τον πρωτεύοντα ρολό θα τον έχουν τα αιώνια όργανα που είναι οι φορείς της παράδοσης. Θα ήταν όμως τεράστιο λάθος να σταματήσει εκεί η μουσική έκφραση. Η νέα δημιουργία πάντα έχει κάτι καινούριο να πει και αν αξίζει να γίνει και αυτή αιώνια αξία.
Γιατί όλη αυτή η προσπάθεια που κάνετε, περιβάλλεται από ένα πατριωτικό και ελληνοκεντρικό πνεύμα και όχι από ένα οικουμενικό. Δεν υπάρχουν ανάλογες ορχήστρες σε χώρες και πολιτισμούς που έχουν ανατολική μουσική παράδοση όπως Ινδία, Περσία, Αραβικές χώρες και η γειτονική Τουρκία?
Η ορχήστρα Ρωμάνα έρχεται να καλύψει ένα μεγάλο κενό στην ελληνική και διεθνή πραγματικότητα προβάλλοντας τα έργα των Ελλήνων συνθετών που είναι άγνωστοι στο πανελλήνιο. Αυτή είναι και η μεγαλύτερη προσφορά της.
Κάθε ορχήστρα αποτελεί έναν πυρήνα εκπαίδευσης και κατά συνέπεια μαθητών. Έχει ενταχθεί η ανατολική βυζαντινή μουσική στο εκπαιδευτικό σύστημα της μουσικής εκπαίδευσης; Εκτός από τα παραδοσιακά όργανα που διδάσκονται, πολλές φορές με πρακτικό τρόπο, δίνονται πτυχία σύνθεσης διεύθυνσης κλπ και από ποιους; Τι σχέση έχουν τα μουσικά ή μουσικολογικά Πανεπιστήμια με αυτό;
Τα τελευταία χρόνια υπάρχει μεγάλη άνθηση στις σπουδές της βυζαντινής και της παραδοσιακής μουσικής γιατί όντως είναι οι κατεξοχήν ελληνικές μουσικές. Ο κόσμος το αντιλαμβάνεται και όλο και περισσότερο μας αγκαλιάζει. Όμως η πολιτεία στο θέμα της αναγνώρισης και της θεσμοθέτησης είναι αδρανής και ανύπαρκτη. Τα πανεπιστήμια έχουν δώσει κύρος και γνώση αλλά σε επίπεδο μουσικολογίας. Υπάρχουν σήμερα καλλιτέχνες με πολύτιμες γνώσεις που όμως το σύστημα τους απορρίπτει αδιαφορώντας.
Ποιοι είναι οι σύγχρονοι δημιουργοί που έργα τους θα παρουσιάσετε;
Η ορχήστρα λειτουργεί και ως πρότυπο εκπαιδευτικό κέντρο μέσα από τους θεσμούς των σεμιναρίων, των επιμορφωτικών συναντήσεων και της διδασκαλίας. Συχνά πυκνά οι αρχαιότεροι και έμπειροι μουσικοί της Ρωμάνα, μεταδίδουν το βίωμα στους νεότερους και έτσι πολύτιμη γνώση μεταλαμπαδεύεται από γενιά σε γενιά. Στόχος μας είναι η δημιουργία μουσικού πολυχώρου που θα περιλαμβάνει αίθουσες συναυλιών, αίθουσες διδασκαλίας, συνεδριακούς χώρους, θαλάμους ηχογραφήσεων, χώρους εστίασης, γυμναστήριο κ.α. Μια πρότυπη στέγη αντάξια της δυναμικής και του ρόλου της Ορχήστρας Ρωμάνα.
