Δεν έχω λόγια να περιγράψω τη συνομιλία μου με τον Joey Burns των Calexico. Απλός, άμεσος, ψαγμένος, ευπροσήγορος και «ανοιχτός». Μέχρι που μου πρότεινε να παίξω μαζί τους στη σκηνή του Ηρωδείου μεταξύ αστείου και... αστείου. Αλλά αυτό δεν ήταν το πιο ωραίο κομμάτι της κουβέντας μας.
Όσα είπαμε, για τη μουσική, την τραγουδοποιία, την εποχή που διανύουμε και τις ανθρώπινες σχέσεις γενικότερα, κουβαλούσαν την αύρα του καλλιεργημένου και κατασταλαγμένου ανθρώπου και καλλιτέχνη. Μιλήσαμε για πολλά ακόμα: για τον καινούργιο δίσκο, το παλαιότερο υλικό, τον τρόπο επιλογής των τραγουδιών κάθε βραδιάς και όσα θα γίνουν στο Ηρώδειο στις 3 και 4 Ιουλίου που θα πραγματοποιηθούν οι εμφανίσεις τους.
Να μου το θυμηθείτε, δε, κάποια έκπληξη ετοιμάζουν οι Calexico στο ελληνικό κοινό. Ίσως κάποιο guest. Δεν ρώτησα σχετικά. Λέω/θέλω να το ζήσω κι εγώ σαν έκπληξη. Ο καιρός γαρ εγγύς.
Τι είναι ίδιο και τι έχει αλλάξει από το 1996, που πρωτοξεκινήσατε να παίζετε, έως σήμερα;
Πολλά. Από πού να ξεκινήσω; Πονηρή ερώτηση (γέλια). Είναι τόσα πολλά. Να ξεκινήσουμε από το μουσικό κομμάτι. Σα μπάντα, από πολλές απόψεις, αισθάνομαι ότι είμαστε οι ίδιοι, αλλά ταυτόχρονα και πολύ διαφορετικοί. Έχω ένα φίλο, το Μπρούνο, που ζει στη Βιέννη και θα είναι και στις δυο συναυλίες στην Ελλάδα. Και τον ρωτάω: «γιατί θα έρθεις»; Και μου απαντά: «γιατί θέλω να γιορτάσω μαζί σας την εκατοστή (100η) μου συναυλία των Calexico». Σκέφτηκα, λοιπόν, ότι αυτό είναι εκπληκτικό. Τον ρώτησα: «γιατί έρχεσαι σε τόσες συναυλίες μας;» Και μου απάντησε: «γιατί κάθε συναυλία σας είναι διαφορετική». Οπότε, παρότι εγώ αισθάνομαι ότι ακόμα είμαστε οι ίδιοι άνθρωποι, με τα ίδια μουσικά όργανα, υπάρχει μεγάλη ποικιλία και αλλαγή από συναυλία σε συναυλία, από χρονιά σε χρονιά. Και αυτό είναι που απολαμβάνει το κοινό. Σε μουσικό επίπεδο, για μένα, υπάρχουν μερικές αλλαγές μέσα στα χρόνια και προσπαθώ να μπω βαθύτερα στην καρδιά της έκφρασης και στον ίδιο μου τον εαυτό. Αισθάνομαι, κατά κάποιο τρόπο, πιο άνετα με το ποιος είμαι από όσο αισθανόμουν πριν από είκοσι χρόνια που ξεκινούσα. Είμαι πιο έμπειρος. Σε ό,τι αφορά στον κόσμο, νιώθω ότι υπάρχει πολύς χώρος ακόμα για γνώση. Παρόλο που μπορούμε να συνδεόμαστε μέσω εικόνας στα τηλέφωνα, όπως τώρα, νιώθω ότι κάτι συμβαίνει καθώς βρισκόμαστε σε μια εποχή ακραία. Παρόλο, λοιπόν, που έχουμε όλα αυτά τα εργαλεία, τα χρησιμοποιούμε πάρα πολύ και πάρα πολύ συχνά. Και είμαι το ίδιο ένοχος όπως ο καθένας. Προσπαθούμε, νομίζω, να βρούμε την ισορροπία. Αυτό είναι και το κλειδί της ζωής. Προσπαθούμε στην πάροδο των χρόνων να βρούμε αυτή την ισορροπία. Κάθε δεκαετία ή κάθε χρονιά συμβαίνουν τεράστιες αλλαγές και εμείς προσπαθούμε να βρούμε την ισορροπία μας. Ακόμα υπάρχει μπροστά μας δρόμος και πολλή δουλειά σχετικά με το ρατσιμό, το σεξισμό και διάφορα κοινωνικοπολιτικά ζητήματα. Παράλληλα, σημαντικό θέμα είναι και ο τρόπος που συμπεριφερόμαστε ή φροντίζουμε τον ίδιο μας τον πλανήτη, ο οποίος θερμαίνεται διαρκώς. Και υπάρχουν ακόμα άνθρωποι που το αρνούνται και ταυτόχρονα κάνουν πράγματα που πληγώνουν το περιβάλλον. Όλα αυτά, δυστυχώς δεν έχουν αλλάξει αρκετά, αλλά πρέπει να αναφέρονται.
Ο ήχος του τελευταίο σας δίσκου με τίτλο «The thread that keeps us» είναι ταυτόχρονα φωτεινός και σκοτεινός και, καθρεφτίζοντας ίσως και όσα ανέφερες νωρίτερα, συνδέεται με το ηχοτοποίο της πραγματικότητας. Σε εποχές σαν και την τωρινή, ποιος είναι ο ρόλος της μουσικής, του τραγουδιού και της τέχνης γενικότερα;
Για μένα η μουσική είναι γέφυρα. Όπως και το φαγητό είναι γέφυρα. Οι ταινίες, τα τραγούδια είναι πράγματα που μας συνδέουν όλους. Και τα χρειαζόμαστε. Διαφορετικά θα ήμασταν απλώς μόνοι μας στο «συννεφάκι» του ο καθένας. Θα έμενες εσύ στο σπίτι σου, θα έμενα εγώ στο δικό μου, αλλά πρέπει ο καθένας μας να βγει έξω, να αποχωριστεί το «συννεφάκι» του και να «κοιτάξει» τη ζωή μέσα από τα μάτια κάποιου άλλου. Για μένα, λοιπόν, η μουσική, τα τραγούδια, οι ιστορίες, τα ποιήματα, οι πίνακες ζωγραφικής, τα γλυπτά, το φαγητό, όλα αυτά μας βοηθούν να γιορτάσουμε τη ζωή. Και όταν γιορτάζουμε, ερχόμαστε πιο κοντά, είμαστε μαζί. Και δε μιλώ, πάντοτε, για χαρούμενες αφορμές και γιορτές. Μπορούμε να ερχόμαστε κοντά με αφορμή πιο σκληρά, πιο ακατέργαστα συναισθήματα ή συναισθήματα πιο μελαγχολικά. Τότε είναι που χρειαζόμαστε ο ένας τον άλλο, για να θυμίζουμε ο ένας στον άλλο ότι δεν είναι μόνος του. Δεν είσαι μόνο σου στο «συννεφάκι» της μοναξιάς σου. Και μιλώ για ζωές ανθρώπων. Δεν μπορώ να μην αναφέρω τον Anthony Bourdain, με τον οποίο μπορώ να «συνδεθώ» γιατί ταξίδεψε τον κόσμο με «όχημά» του το φαγητό. Την ίδια στιγμή, όμως, πάλευε με συναισθήματα βαθιάς κατάθλιψης. Νομίζω ότι, σαν κοινωνία, πρέπει να μιλάμε για αυτά τα πράγματα.
Διαρκώς διερευνάτε τα όρια της μουσικής σας, είτε με καλεσμένους μουσικούς, είτε με διαφορετικά στοιχεία στην παραγωγή. Η αναζήτηση του καινούργιου και η αποφυγή του παρελθόντος είναι ο τρόπος σας να γράφετε τραγούδια; Είναι το καινούργιο πάντοτε το ζητούμενο στην τραγουδοποιία;
Ναι, είναι. Ποιος θέλει να κάνει το ίδιο και το ίδιο συνεχώς; Ακόμα και αν προσπαθούσα να γράψω ξανά και ξανά το ίδιο τραγούδι, δεν θα μπορούσα. Δεν είμαστε μηχανές. Είμαστε φτιαγμένοι για να κάνουμε λάθη και τα λάθη μας είναι πανέμορφα. Ίσως για αυτό και ο φίλος μου ο Μπρούνο να απολαμβάνει τόσο τις ζωντανές μας εμφανίσεις. Ίσως βλέπεις τις διαφορές και τις αλλαγές. Γίνομαι κι εγώ πολύ συχνά νοσταλγικός. Και θα μου άρεσε να κάνω έναν δίσκο που να μοιάζει με κάποιον παλαιότερο, κάποιον που κάναμε δέκα ή είκοσι χρόνια πιο παλιά. Κάποιες φορές, μάλιστα, το κάνουμε και άλλοτε κυκλοφορεί, άλλοτε όχι. Ωστόσο, πιστεύω σα μουσικός ότι αναζητώ την έξαψη. Να πάρουμε τα όργανά μας και να καθίσουμε να κάνουμε ένα διάλογο και πολύ συχνά έτσι συμβαίνει. Καθόμαστε στο στούντιο και συζητάμε. Συζητάμε για τα τοπικά νέα, για τα παγκόσμια νέα, για προσωπικά συμβάντα, για καθημερινά γεγονότα. Η μουσική, απλώς, είναι ένα «όχημα» για ακόμα περισσότερη συζήτηση. Αυτή είναι η κινητήριος δύναμη. Και πάντοτε αναζητούμε περισσότερους τρόπους να ενθουσιαστούμε με μια νέα συζήτηση. Οι δίσκοι είναι το πλαίσιο κάθε φορά και η συζήτηση διεξάγεται γύρω από αυτό το πλαίσιο. Γιορτάζουμε φέτος τα είκοσι χρόνια από την κυκλοφορία του άλμπουμ μας «The black light» και βρήκα το σημειωματάριό μου εκείνης της εποχής. Έχει μέσα τους στίχους και τις σκέψεις εκείνης της εποχής, δες (δείχνει τις σημειώσεις). Δες εδώ τους στίχους από το «Bloodflow», θυμάμαι την εποχή. Δες εδώ τους στίχους από το «Missing», που έχει να κάνει με το να κοιτάς μέσα στα μάτια του αγαπημένου σου ή τα δικά σου για να δεις τι συμβαίνει. Οπότε, έχει πλάκα να κοιτάς πίσω αλλά είναι το ίδιο -αν όχι ακόμα πιο- σημαντικό να συγκεντρώνεσαι σε αυτό που είναι μπροστά σου. Είμαι πατέρας δύο δίδυμων κοριτσιών 7 ετών, οπότε είναι πολύ πιο σημαντικό για μένα να συγκεντρώνομαι σε αυτό που βρίσκεται μπροστά μας. Θέλω, λοιπόν, να κάνω τον κόσμο όσο το δυνατόν ομορφότερο και καλύτερο για εκείνες. Όπως θα ήθελες κι εσύ και οποιοσδήποτε άλλος στη θέση μου.
Το ότι παίζετε στο Ηρώδειο κάνει την εμφάνισή σας εκεί πιο σημαντική από παλαιότερες εμφανίσεις σας στην Ελλάδα; Σκοπεύετε -ίσως- να ηχογραφήσετε ή να κινηματογραφήσετε τις εμφανίσεις σας εκεί;
Θα μετρήσει διαφορετικά στη συνείδησή μου αυτή η εμφάνιση. Η τεχνολογία, οι κάμερες και τα μικρόφωνα είναι σημαντικά, αλλά το να βρίσκεσαι εκεί είναι το πιο σημαντικό από όλα για μένα. Το να μπορείς να λες ότι ήσουν εκεί ένα βράδυ, στο κοινό, ανάμεσα στον κόσμο, ή και τα δύο βράδια είναι το πιο σημαντικό για μένα. Στο μέλλον θα υπάρχει μια ιστορία για τους ανθρώπους που θα έρθουν, θα περπατήσουν στο θέατρο, θα αναζητήσουν τη θέση τους, θα γελάσουν, θα ακούσουν, θα δακρύσουν και Θα ζήσουν ολόκληρη την εμπειρία. Έχω φίλους που θα έρθουν και είμαι σίγουρος ότι θα τραβήξουν τις φωτογραφίες τους ή τα μικρά τους βίντεο, αλλά δεν θέλω να σκέφτομαι ή να ανησυχώ για αυτά τα πράγματα. Μιλήσαμε με κάποιους ανθρώπους που κάνουν αυτή τη δουλειά, αλλά μερικές φορές αρκεί μια φωτογραφία και η φαντασία κάνει τα υπόλοιπα, πηγαίνει βαθύτερα. Μου αρέσει το βίντεο. Και τώρα, μπορώ να δω κάθε αντίδρασή σου σε κάθε λέξη που λέω, αλλά αν κοιτούσα μια φωτογραφία σου μόνο από τη συζήτησή μας και έβλεπα αυτό το φως στα μάτια σου, θα μπορούσα να κρατήσω την ανάμνηση βαθύτερα. Οπότε, θα προσπαθήσω απλώς να βρεθώ εκεί, στις συναυλίες, και να πάω όσο βαθύτερα μπορέσω. Σκέφτομαι, λοιπόν, να κοιτάξω μέσα στα μάτια των ανθρώπων που θα βρεθούν εκεί και ενδεχομένως να βαδίσω και μέσα στο κοινό. Θέλω να συνδεθώ με το ακροατήριο στις δυο αυτές βραδιές του Ηρωδείου, θέλω να φωτογραφηθώ με τους ανθρώπους, θέλω να διασχίσω το όριο του χρόνου, του χώρου και της απόστασης και η μουσική θα είναι η γέφυρα που θα με οδηγήσει εκεί.
Δεν ξέρω πως θα σου φανεί, αλλά λέω το ίδιο κάθε φορά που ένας φίλος μου μιλάει για το βίντεο του γάμου του: θυμάμαι τον παππού μου να αφηγείται την ημέρα του γάμου του. Δεν είχαν φωτογραφίες και βίντεο εκείνα τα χρόνια. Αλλά θυμόταν κάθε λεπτομέρεια και είχε έναν δικό του τρόπο να τις αφηγείται, οπότε καταλαβαίνω καλά αυτό που εννοείς.
Προφορική παράδοση. Η καλύτερη από όλες. Αυτή που κρατάει περισσότερα από οποιαδήποτε μεταγενέστερη. Η προφορική παράδοση πέρασε από το στόμα του στα αυτιά σου και τώρα στα δικά μου. Και το λαμβάνω αυτό. Τη σοβαρότητα, τη συγκίνηση, την αφήγηση, τα δέχομαι σαν ακροατής όλα αυτά. Από το συναισθηματικό τόνο σου. Αυτό ακριβώς πρέπει να κρατήσουμε ζωντανό, καταλαβαίνεις; Και πίστεψέ με, όλοι είμαστε ένοχοι. Όλοι χρησιμοποιούμε την ευκολία της τεχνολογίας και της τεκμηρίωσης και ευτυχώς ολοι έχουμε την οικογένειά μας, τους φίλους μας και τα παιδιά μας να μας υπενθυμίζουν και να μας αφυπνίζουν: «βγάλε τη συσκευή από την πρίζα, θέλω να είσαι εδώ, θέλω απλώς να παίξουμε παρέα, μη με φωτογραφίζεις μπαμπά, θέλω απλώς να είσαι εδώ, ας πάμε μια βόλτα, κλείσε το τηλέφωνο». Νομίζω ότι φτάνουμε σε αυτό το σημείο γιατί ζούμε στην εποχή της ακρότητας. Κάθε εποχή έχει την εξέλιξή της στον τομέα της τεχνολογίας, με νέες τεχνολογίες και στοιχεία τέτοια. Είμαι σίγουρος ότι σε πενήντα χρόνια οι άνθρωποι θα αναρωτιούνται: γιατί δεν έγραφαν καθόλου γράμματα τότε; Το τελευταίο μας άλμπουμ, όπως επεσήμανες κι εσύ, έχει τον τίτλο «The thread that keeps us» (μτφ. Το νήμα που μας κρατάει) και όταν ολοκληρώθηκε είχε απομείνει μόνο το artwork. Υπήρχαν κάποιες ιδέες, και η ομάδα μας έψαχνε, και τότε είπαμε ας δούμε κάποιες παλιές κάρτ ποστάλ. Μου αρέσει πολύ που, ακόμα, υπάρχουν άνθρωποι που «ξοδεύουν» λίγο χρόνο για να γράψουν δυο προτάσεις ή μια μικρή παράγραφο. Έτσι, καταλήξαμε να φτιάξουμε το artwork να μοιάζει με μικρές καρτ ποστάλ. Ένα από τα πράγματα που περιμένω καθώς πλησιάζουν οι μέρες που θα φτάσουμε στην Ελλάδα, είναι που θα γράψω και θα στείλω καρτ ποστάλ στους δικούς μου στην πατρίδα μου. Και πάλι έχει να κάνει με την παράδοση, είναι γραπτή, είναι προφορική και πηγαίνει πιο βαθιά. Νομίζω ότι όλοι αυτό αναζητούμε γιατί συνειδητοποιούμε ότι οι τηλεοράσεις, οι κάμερες και όλες οι ευκολίες που μας παρέχει η τεχνολογία, τελικά «αιχμαλωτίζουν» μόνο ένα μικρό κομμάτι αυτού που αποκαλούμε «ζωή».
Όσα λέμε με χαροποιούν ιδιαιτέρως καθώς έγραψα με το χέρι και στο χαρτί τις ερωτήσεις μου για τη συνέντευξή μας (γέλια). Ξεκίνησα να τις γράφω στον υπολογιστή, αλλά για κάποιο λόγο δε μου πήγαινε να τις γράψω εκεί. Δεν ξέρω τι με «έσπρωξε» στο χαρτί, πιθανώς μια παράξενη «γέφυρα» μεταξύ μας.
Ξέρεις, έχω την εντύπωση ότι κάποια στιγμή θα φανερωθεί μια δύναμη. Και η δύναμη αυτή δεν θα έχει ανάγκη την τεχνολογία. Ενδεχομένως να μείνουμε χωρίς τεχνολογική υποστήριξη για μια μέρα ή για δυο μέρες, ποιος ξέρει; Θα είναι υπέροχο συναίσθημα. Φαντάζεσαι. Θα είναι μια ή δυο μέρες που θα λες: δεν είμαι υποχρεωμένος... και συμπλήρωσέ το όπως θες. Δεν είμαι υποχρεωμένος να πάω στη δουλειά, δεν είμαι υποχρεωμένος να πάω στο σχολείο. Μπορώ να κάνω ό,τι θέλω. Και οι άνθρωποι θα αφήσουν τα σπίτια και τα «συννεφάκια» τους και θα βγουν στο δρόμο, θα μιλήσουν στους γείτονές τους, θα περπατήσουν. Δεν ξέρω... αλλά το σκέφτομαι.
Μίλησέ μου λίγο για την playlist του Ηρωδείου. Θα περιλαμβάνει τραγούδια από τον καινούργιο δίσκο, παλαιότερα;
Έχουμε πλέον τόσα πολλά τραγούδια. Θα έχουμε κάποια από τα καινούργια. Θέλω να παίξω ένα - δυο από αυτά τα καινούργια που δεν τα έχουμε ξαναπαίξει. Δεν έχουμε παίξει το «Lost inside» ή το «Eyes wide awake» τόσο πολύ. Οπότε, θα ήθελα να τα δοκιμάσουμε. Θα ήθελα να παίξουμε και παλιά και καινούργια τραγούδια. Θέλω να καλέσω κάποιους φίλους που γνωρίσαμε κατά τη διάρκεια της πορείας μας. Και θέλω να καλέσω και κάποιους που δεν έχουμε γνωριστεί, αλλά έχουμε ανταλλάξει emails. Πάνω σε αυτό το κομμάτι δουλεύουμε αυτή την περίοδο και είναι ιδιαιτέρως ενθουσιαστικό. Έχουμε μια εκπληκτική μπάντα και ένα εκπληκτικό crew. Θα έχει πλάκα. Δεν βλεπόμαστε συχνά, ξέρεις. Μένουμε σε διαφορετικές περιοχές. Λίγοι από τους μουσικούς μας ζουν στο Tucson. Και έχουμε και ένα crew για τις ευρωπαϊκές μας περιοδείες που τους δεν τους βλέπουμε συχνά, αλλά είναι σαν ένα σπίτι μακριά από το σπίτι για εμάς. Ανυπομονούμε να επανενωθούμε μαζί τους, αλλά και να ξαναβρεθούμε με το ελληνικό κοινό. Κατά πάσα πιθανότητα, λοιπόν, η setlist θα αλλάξει από το ένα βράδυ στο άλλο. Και για ανθρώπους σαν το Μπρούνο, αλλά και για κάποιους Έλληνες που θα θέλουν να έρθουν και τα δύο βράδια. Είναι μεγάλη ευκαιρία να παίξουμε δύο διαφορετικά set. Πρέπει να σου πω, επίσης, ότι μαζεύουμε χρήματα για έναν φιλανθρωπικό σκοπό και μια οργάνωση που βοηθάει περιοχές και ανθρώπους που πλήττονται από μεγάλες φυσικές καταστροφές. Όποιος θέλει, μπορεί να δώσει ένα συμβολικό ποσό και να ζητήσει το τραγούδι που επιθυμεί να ακούσει σε μια συναυλία μας. Οργανώνεται από ένα website που λέγεται «set the set» και μέσα σε αυτό μπορείς να βρεις τη σελίδα μας και να δεις και ποια άλλα τραγούδια έχει ζητήσει ο κόσμος. Έτσι, μερικά τραγούδια παίρνουν αρκετές ψήφους. Ας πούμε, αρκετός κόσμος θέλει να ακούσει το «Stray», ξέρεις, δεν εκπλήσσομαι (γέλια). Ειδικά στην Ελλάδα για πολλούς λόγους. Ναι, θα παίξουμε το «Stray», αλλά ίσως το παίξουμε σε δύο διαφορετικές εκδοχές. Τη μια νύχτα θα ακούγεται σαν cumbia και την άλλη, ενδεχομένως, θα έχει αρκετά ελληνικά στοιχεία για διάφορους λόγους.
Καταλαβαίνω, νομίζω, τι εννοείς.
Θα μπορούσες να παίξεις κι εσύ μαζί μας. Παίζεις κάποιο μουσικό όργανο;
Παίζω, αλλά δεν θα το τολμούσα.
Θα μπορούσες να είσαι ο μυστικός καλεσμένος μας.
Νομίζω καλύτερα να βρείτε κάποιον καλύτερο από μένα (γέλια).
Αυτό λέω και για μένα, να ξέρεις. Για αυτό έχουμε φίλους, για να μας ενθαρρύνουν να κάνουμε πράγματα που δεν θα κάναμε υπό φυσιολογικές συνθήκες. Θα μπορούσες να γίνεις μέλος της μπάντας, θα μπορούσαμε να σε... υπογράψουμε (γέλια).
Όταν με το καλό έρθετε στην Ελλάδα, θα το συζητήσουμε, αλλά δεν θα στο συνιστούσα (γέλια). Για το δικό σας καλό.
ΟΚ. Αυτή είναι η δική σου γνώμη (γέλια).
Πόσο σας ευχαριστεί ή σας επιβαρύνει να παίζετε συνεχώς το «Stray» ή άλλες παλιές σας επιτυχίες, σαν το «Ballad of Cable Hogue»;
Μερικές φορές παίρνουμε αποστάσεις από αυτά τα τραγούδια. Αν δει κανείς, βέβαια, τα τραγούδια που παίζουμε, αν κοιτάξει όλες μας τις playlists, θα εντοπίσει τραγούδια που εμφανίζονται συχνά. Αλλά και αυτά τα τραγούδια τα απολαμβάνουμε. Ένα τραγούδι όπως το «Stray» είναι γραμμένο με τρόπο «ανοιχτό». Μπορώ να το παίξω με μουσικούς από το Μάλι, από την Αφρική, με μουσικούς από την Ελλάδα, με μουσικούς από το ανατολικό Los Angeles και την Καλιφόρνια, και αλλάζει συνεχώς, είναι τόσο «ανοιχτό». Για μένα είναι σαν ένα jazz standard. Έχεις εκατοντάδες σημεία που μπορείς να παραλλάξεις και να τα κάνεις ό,τι θες. Αρμονικά, μελωδικά και ρυθμικά είναι κατασκευασμένο για να αντέξει στο χρόνο. Το λατρεύω. Γενικά, πάντως, παίζουμε μεγαλύτερα setlists στην Ευρώπη από ό,τι στις υπόλοιπες εμφανίσεις. Καθώς το συζητάμε, θα κάνουμε πολλές αλλαγές.
Σύντομα θα ξέρουμε.
Ναι, σε μερικές εβδομάδες, σε μερικές μέρες.
Ευχαριστώ θερμά.
Ευχαριστώ και εγώ. Ελπίζω να σε δω στην Αθήνα.
Κι εγώ.
Καλή αντάμωση.
Όσα είπαμε, για τη μουσική, την τραγουδοποιία, την εποχή που διανύουμε και τις ανθρώπινες σχέσεις γενικότερα, κουβαλούσαν την αύρα του καλλιεργημένου και κατασταλαγμένου ανθρώπου και καλλιτέχνη. Μιλήσαμε για πολλά ακόμα: για τον καινούργιο δίσκο, το παλαιότερο υλικό, τον τρόπο επιλογής των τραγουδιών κάθε βραδιάς και όσα θα γίνουν στο Ηρώδειο στις 3 και 4 Ιουλίου που θα πραγματοποιηθούν οι εμφανίσεις τους.
Να μου το θυμηθείτε, δε, κάποια έκπληξη ετοιμάζουν οι Calexico στο ελληνικό κοινό. Ίσως κάποιο guest. Δεν ρώτησα σχετικά. Λέω/θέλω να το ζήσω κι εγώ σαν έκπληξη. Ο καιρός γαρ εγγύς.
Τι είναι ίδιο και τι έχει αλλάξει από το 1996, που πρωτοξεκινήσατε να παίζετε, έως σήμερα;
Πολλά. Από πού να ξεκινήσω; Πονηρή ερώτηση (γέλια). Είναι τόσα πολλά. Να ξεκινήσουμε από το μουσικό κομμάτι. Σα μπάντα, από πολλές απόψεις, αισθάνομαι ότι είμαστε οι ίδιοι, αλλά ταυτόχρονα και πολύ διαφορετικοί. Έχω ένα φίλο, το Μπρούνο, που ζει στη Βιέννη και θα είναι και στις δυο συναυλίες στην Ελλάδα. Και τον ρωτάω: «γιατί θα έρθεις»; Και μου απαντά: «γιατί θέλω να γιορτάσω μαζί σας την εκατοστή (100η) μου συναυλία των Calexico». Σκέφτηκα, λοιπόν, ότι αυτό είναι εκπληκτικό. Τον ρώτησα: «γιατί έρχεσαι σε τόσες συναυλίες μας;» Και μου απάντησε: «γιατί κάθε συναυλία σας είναι διαφορετική». Οπότε, παρότι εγώ αισθάνομαι ότι ακόμα είμαστε οι ίδιοι άνθρωποι, με τα ίδια μουσικά όργανα, υπάρχει μεγάλη ποικιλία και αλλαγή από συναυλία σε συναυλία, από χρονιά σε χρονιά. Και αυτό είναι που απολαμβάνει το κοινό. Σε μουσικό επίπεδο, για μένα, υπάρχουν μερικές αλλαγές μέσα στα χρόνια και προσπαθώ να μπω βαθύτερα στην καρδιά της έκφρασης και στον ίδιο μου τον εαυτό. Αισθάνομαι, κατά κάποιο τρόπο, πιο άνετα με το ποιος είμαι από όσο αισθανόμουν πριν από είκοσι χρόνια που ξεκινούσα. Είμαι πιο έμπειρος. Σε ό,τι αφορά στον κόσμο, νιώθω ότι υπάρχει πολύς χώρος ακόμα για γνώση. Παρόλο που μπορούμε να συνδεόμαστε μέσω εικόνας στα τηλέφωνα, όπως τώρα, νιώθω ότι κάτι συμβαίνει καθώς βρισκόμαστε σε μια εποχή ακραία. Παρόλο, λοιπόν, που έχουμε όλα αυτά τα εργαλεία, τα χρησιμοποιούμε πάρα πολύ και πάρα πολύ συχνά. Και είμαι το ίδιο ένοχος όπως ο καθένας. Προσπαθούμε, νομίζω, να βρούμε την ισορροπία. Αυτό είναι και το κλειδί της ζωής. Προσπαθούμε στην πάροδο των χρόνων να βρούμε αυτή την ισορροπία. Κάθε δεκαετία ή κάθε χρονιά συμβαίνουν τεράστιες αλλαγές και εμείς προσπαθούμε να βρούμε την ισορροπία μας. Ακόμα υπάρχει μπροστά μας δρόμος και πολλή δουλειά σχετικά με το ρατσιμό, το σεξισμό και διάφορα κοινωνικοπολιτικά ζητήματα. Παράλληλα, σημαντικό θέμα είναι και ο τρόπος που συμπεριφερόμαστε ή φροντίζουμε τον ίδιο μας τον πλανήτη, ο οποίος θερμαίνεται διαρκώς. Και υπάρχουν ακόμα άνθρωποι που το αρνούνται και ταυτόχρονα κάνουν πράγματα που πληγώνουν το περιβάλλον. Όλα αυτά, δυστυχώς δεν έχουν αλλάξει αρκετά, αλλά πρέπει να αναφέρονται.
Ο ήχος του τελευταίο σας δίσκου με τίτλο «The thread that keeps us» είναι ταυτόχρονα φωτεινός και σκοτεινός και, καθρεφτίζοντας ίσως και όσα ανέφερες νωρίτερα, συνδέεται με το ηχοτοποίο της πραγματικότητας. Σε εποχές σαν και την τωρινή, ποιος είναι ο ρόλος της μουσικής, του τραγουδιού και της τέχνης γενικότερα;
Για μένα η μουσική είναι γέφυρα. Όπως και το φαγητό είναι γέφυρα. Οι ταινίες, τα τραγούδια είναι πράγματα που μας συνδέουν όλους. Και τα χρειαζόμαστε. Διαφορετικά θα ήμασταν απλώς μόνοι μας στο «συννεφάκι» του ο καθένας. Θα έμενες εσύ στο σπίτι σου, θα έμενα εγώ στο δικό μου, αλλά πρέπει ο καθένας μας να βγει έξω, να αποχωριστεί το «συννεφάκι» του και να «κοιτάξει» τη ζωή μέσα από τα μάτια κάποιου άλλου. Για μένα, λοιπόν, η μουσική, τα τραγούδια, οι ιστορίες, τα ποιήματα, οι πίνακες ζωγραφικής, τα γλυπτά, το φαγητό, όλα αυτά μας βοηθούν να γιορτάσουμε τη ζωή. Και όταν γιορτάζουμε, ερχόμαστε πιο κοντά, είμαστε μαζί. Και δε μιλώ, πάντοτε, για χαρούμενες αφορμές και γιορτές. Μπορούμε να ερχόμαστε κοντά με αφορμή πιο σκληρά, πιο ακατέργαστα συναισθήματα ή συναισθήματα πιο μελαγχολικά. Τότε είναι που χρειαζόμαστε ο ένας τον άλλο, για να θυμίζουμε ο ένας στον άλλο ότι δεν είναι μόνος του. Δεν είσαι μόνο σου στο «συννεφάκι» της μοναξιάς σου. Και μιλώ για ζωές ανθρώπων. Δεν μπορώ να μην αναφέρω τον Anthony Bourdain, με τον οποίο μπορώ να «συνδεθώ» γιατί ταξίδεψε τον κόσμο με «όχημά» του το φαγητό. Την ίδια στιγμή, όμως, πάλευε με συναισθήματα βαθιάς κατάθλιψης. Νομίζω ότι, σαν κοινωνία, πρέπει να μιλάμε για αυτά τα πράγματα.
Διαρκώς διερευνάτε τα όρια της μουσικής σας, είτε με καλεσμένους μουσικούς, είτε με διαφορετικά στοιχεία στην παραγωγή. Η αναζήτηση του καινούργιου και η αποφυγή του παρελθόντος είναι ο τρόπος σας να γράφετε τραγούδια; Είναι το καινούργιο πάντοτε το ζητούμενο στην τραγουδοποιία;
Ναι, είναι. Ποιος θέλει να κάνει το ίδιο και το ίδιο συνεχώς; Ακόμα και αν προσπαθούσα να γράψω ξανά και ξανά το ίδιο τραγούδι, δεν θα μπορούσα. Δεν είμαστε μηχανές. Είμαστε φτιαγμένοι για να κάνουμε λάθη και τα λάθη μας είναι πανέμορφα. Ίσως για αυτό και ο φίλος μου ο Μπρούνο να απολαμβάνει τόσο τις ζωντανές μας εμφανίσεις. Ίσως βλέπεις τις διαφορές και τις αλλαγές. Γίνομαι κι εγώ πολύ συχνά νοσταλγικός. Και θα μου άρεσε να κάνω έναν δίσκο που να μοιάζει με κάποιον παλαιότερο, κάποιον που κάναμε δέκα ή είκοσι χρόνια πιο παλιά. Κάποιες φορές, μάλιστα, το κάνουμε και άλλοτε κυκλοφορεί, άλλοτε όχι. Ωστόσο, πιστεύω σα μουσικός ότι αναζητώ την έξαψη. Να πάρουμε τα όργανά μας και να καθίσουμε να κάνουμε ένα διάλογο και πολύ συχνά έτσι συμβαίνει. Καθόμαστε στο στούντιο και συζητάμε. Συζητάμε για τα τοπικά νέα, για τα παγκόσμια νέα, για προσωπικά συμβάντα, για καθημερινά γεγονότα. Η μουσική, απλώς, είναι ένα «όχημα» για ακόμα περισσότερη συζήτηση. Αυτή είναι η κινητήριος δύναμη. Και πάντοτε αναζητούμε περισσότερους τρόπους να ενθουσιαστούμε με μια νέα συζήτηση. Οι δίσκοι είναι το πλαίσιο κάθε φορά και η συζήτηση διεξάγεται γύρω από αυτό το πλαίσιο. Γιορτάζουμε φέτος τα είκοσι χρόνια από την κυκλοφορία του άλμπουμ μας «The black light» και βρήκα το σημειωματάριό μου εκείνης της εποχής. Έχει μέσα τους στίχους και τις σκέψεις εκείνης της εποχής, δες (δείχνει τις σημειώσεις). Δες εδώ τους στίχους από το «Bloodflow», θυμάμαι την εποχή. Δες εδώ τους στίχους από το «Missing», που έχει να κάνει με το να κοιτάς μέσα στα μάτια του αγαπημένου σου ή τα δικά σου για να δεις τι συμβαίνει. Οπότε, έχει πλάκα να κοιτάς πίσω αλλά είναι το ίδιο -αν όχι ακόμα πιο- σημαντικό να συγκεντρώνεσαι σε αυτό που είναι μπροστά σου. Είμαι πατέρας δύο δίδυμων κοριτσιών 7 ετών, οπότε είναι πολύ πιο σημαντικό για μένα να συγκεντρώνομαι σε αυτό που βρίσκεται μπροστά μας. Θέλω, λοιπόν, να κάνω τον κόσμο όσο το δυνατόν ομορφότερο και καλύτερο για εκείνες. Όπως θα ήθελες κι εσύ και οποιοσδήποτε άλλος στη θέση μου.
Το ότι παίζετε στο Ηρώδειο κάνει την εμφάνισή σας εκεί πιο σημαντική από παλαιότερες εμφανίσεις σας στην Ελλάδα; Σκοπεύετε -ίσως- να ηχογραφήσετε ή να κινηματογραφήσετε τις εμφανίσεις σας εκεί;
Θα μετρήσει διαφορετικά στη συνείδησή μου αυτή η εμφάνιση. Η τεχνολογία, οι κάμερες και τα μικρόφωνα είναι σημαντικά, αλλά το να βρίσκεσαι εκεί είναι το πιο σημαντικό από όλα για μένα. Το να μπορείς να λες ότι ήσουν εκεί ένα βράδυ, στο κοινό, ανάμεσα στον κόσμο, ή και τα δύο βράδια είναι το πιο σημαντικό για μένα. Στο μέλλον θα υπάρχει μια ιστορία για τους ανθρώπους που θα έρθουν, θα περπατήσουν στο θέατρο, θα αναζητήσουν τη θέση τους, θα γελάσουν, θα ακούσουν, θα δακρύσουν και Θα ζήσουν ολόκληρη την εμπειρία. Έχω φίλους που θα έρθουν και είμαι σίγουρος ότι θα τραβήξουν τις φωτογραφίες τους ή τα μικρά τους βίντεο, αλλά δεν θέλω να σκέφτομαι ή να ανησυχώ για αυτά τα πράγματα. Μιλήσαμε με κάποιους ανθρώπους που κάνουν αυτή τη δουλειά, αλλά μερικές φορές αρκεί μια φωτογραφία και η φαντασία κάνει τα υπόλοιπα, πηγαίνει βαθύτερα. Μου αρέσει το βίντεο. Και τώρα, μπορώ να δω κάθε αντίδρασή σου σε κάθε λέξη που λέω, αλλά αν κοιτούσα μια φωτογραφία σου μόνο από τη συζήτησή μας και έβλεπα αυτό το φως στα μάτια σου, θα μπορούσα να κρατήσω την ανάμνηση βαθύτερα. Οπότε, θα προσπαθήσω απλώς να βρεθώ εκεί, στις συναυλίες, και να πάω όσο βαθύτερα μπορέσω. Σκέφτομαι, λοιπόν, να κοιτάξω μέσα στα μάτια των ανθρώπων που θα βρεθούν εκεί και ενδεχομένως να βαδίσω και μέσα στο κοινό. Θέλω να συνδεθώ με το ακροατήριο στις δυο αυτές βραδιές του Ηρωδείου, θέλω να φωτογραφηθώ με τους ανθρώπους, θέλω να διασχίσω το όριο του χρόνου, του χώρου και της απόστασης και η μουσική θα είναι η γέφυρα που θα με οδηγήσει εκεί.
Δεν ξέρω πως θα σου φανεί, αλλά λέω το ίδιο κάθε φορά που ένας φίλος μου μιλάει για το βίντεο του γάμου του: θυμάμαι τον παππού μου να αφηγείται την ημέρα του γάμου του. Δεν είχαν φωτογραφίες και βίντεο εκείνα τα χρόνια. Αλλά θυμόταν κάθε λεπτομέρεια και είχε έναν δικό του τρόπο να τις αφηγείται, οπότε καταλαβαίνω καλά αυτό που εννοείς.
Προφορική παράδοση. Η καλύτερη από όλες. Αυτή που κρατάει περισσότερα από οποιαδήποτε μεταγενέστερη. Η προφορική παράδοση πέρασε από το στόμα του στα αυτιά σου και τώρα στα δικά μου. Και το λαμβάνω αυτό. Τη σοβαρότητα, τη συγκίνηση, την αφήγηση, τα δέχομαι σαν ακροατής όλα αυτά. Από το συναισθηματικό τόνο σου. Αυτό ακριβώς πρέπει να κρατήσουμε ζωντανό, καταλαβαίνεις; Και πίστεψέ με, όλοι είμαστε ένοχοι. Όλοι χρησιμοποιούμε την ευκολία της τεχνολογίας και της τεκμηρίωσης και ευτυχώς ολοι έχουμε την οικογένειά μας, τους φίλους μας και τα παιδιά μας να μας υπενθυμίζουν και να μας αφυπνίζουν: «βγάλε τη συσκευή από την πρίζα, θέλω να είσαι εδώ, θέλω απλώς να παίξουμε παρέα, μη με φωτογραφίζεις μπαμπά, θέλω απλώς να είσαι εδώ, ας πάμε μια βόλτα, κλείσε το τηλέφωνο». Νομίζω ότι φτάνουμε σε αυτό το σημείο γιατί ζούμε στην εποχή της ακρότητας. Κάθε εποχή έχει την εξέλιξή της στον τομέα της τεχνολογίας, με νέες τεχνολογίες και στοιχεία τέτοια. Είμαι σίγουρος ότι σε πενήντα χρόνια οι άνθρωποι θα αναρωτιούνται: γιατί δεν έγραφαν καθόλου γράμματα τότε; Το τελευταίο μας άλμπουμ, όπως επεσήμανες κι εσύ, έχει τον τίτλο «The thread that keeps us» (μτφ. Το νήμα που μας κρατάει) και όταν ολοκληρώθηκε είχε απομείνει μόνο το artwork. Υπήρχαν κάποιες ιδέες, και η ομάδα μας έψαχνε, και τότε είπαμε ας δούμε κάποιες παλιές κάρτ ποστάλ. Μου αρέσει πολύ που, ακόμα, υπάρχουν άνθρωποι που «ξοδεύουν» λίγο χρόνο για να γράψουν δυο προτάσεις ή μια μικρή παράγραφο. Έτσι, καταλήξαμε να φτιάξουμε το artwork να μοιάζει με μικρές καρτ ποστάλ. Ένα από τα πράγματα που περιμένω καθώς πλησιάζουν οι μέρες που θα φτάσουμε στην Ελλάδα, είναι που θα γράψω και θα στείλω καρτ ποστάλ στους δικούς μου στην πατρίδα μου. Και πάλι έχει να κάνει με την παράδοση, είναι γραπτή, είναι προφορική και πηγαίνει πιο βαθιά. Νομίζω ότι όλοι αυτό αναζητούμε γιατί συνειδητοποιούμε ότι οι τηλεοράσεις, οι κάμερες και όλες οι ευκολίες που μας παρέχει η τεχνολογία, τελικά «αιχμαλωτίζουν» μόνο ένα μικρό κομμάτι αυτού που αποκαλούμε «ζωή».
Όσα λέμε με χαροποιούν ιδιαιτέρως καθώς έγραψα με το χέρι και στο χαρτί τις ερωτήσεις μου για τη συνέντευξή μας (γέλια). Ξεκίνησα να τις γράφω στον υπολογιστή, αλλά για κάποιο λόγο δε μου πήγαινε να τις γράψω εκεί. Δεν ξέρω τι με «έσπρωξε» στο χαρτί, πιθανώς μια παράξενη «γέφυρα» μεταξύ μας.
Ξέρεις, έχω την εντύπωση ότι κάποια στιγμή θα φανερωθεί μια δύναμη. Και η δύναμη αυτή δεν θα έχει ανάγκη την τεχνολογία. Ενδεχομένως να μείνουμε χωρίς τεχνολογική υποστήριξη για μια μέρα ή για δυο μέρες, ποιος ξέρει; Θα είναι υπέροχο συναίσθημα. Φαντάζεσαι. Θα είναι μια ή δυο μέρες που θα λες: δεν είμαι υποχρεωμένος... και συμπλήρωσέ το όπως θες. Δεν είμαι υποχρεωμένος να πάω στη δουλειά, δεν είμαι υποχρεωμένος να πάω στο σχολείο. Μπορώ να κάνω ό,τι θέλω. Και οι άνθρωποι θα αφήσουν τα σπίτια και τα «συννεφάκια» τους και θα βγουν στο δρόμο, θα μιλήσουν στους γείτονές τους, θα περπατήσουν. Δεν ξέρω... αλλά το σκέφτομαι.
Μίλησέ μου λίγο για την playlist του Ηρωδείου. Θα περιλαμβάνει τραγούδια από τον καινούργιο δίσκο, παλαιότερα;
Έχουμε πλέον τόσα πολλά τραγούδια. Θα έχουμε κάποια από τα καινούργια. Θέλω να παίξω ένα - δυο από αυτά τα καινούργια που δεν τα έχουμε ξαναπαίξει. Δεν έχουμε παίξει το «Lost inside» ή το «Eyes wide awake» τόσο πολύ. Οπότε, θα ήθελα να τα δοκιμάσουμε. Θα ήθελα να παίξουμε και παλιά και καινούργια τραγούδια. Θέλω να καλέσω κάποιους φίλους που γνωρίσαμε κατά τη διάρκεια της πορείας μας. Και θέλω να καλέσω και κάποιους που δεν έχουμε γνωριστεί, αλλά έχουμε ανταλλάξει emails. Πάνω σε αυτό το κομμάτι δουλεύουμε αυτή την περίοδο και είναι ιδιαιτέρως ενθουσιαστικό. Έχουμε μια εκπληκτική μπάντα και ένα εκπληκτικό crew. Θα έχει πλάκα. Δεν βλεπόμαστε συχνά, ξέρεις. Μένουμε σε διαφορετικές περιοχές. Λίγοι από τους μουσικούς μας ζουν στο Tucson. Και έχουμε και ένα crew για τις ευρωπαϊκές μας περιοδείες που τους δεν τους βλέπουμε συχνά, αλλά είναι σαν ένα σπίτι μακριά από το σπίτι για εμάς. Ανυπομονούμε να επανενωθούμε μαζί τους, αλλά και να ξαναβρεθούμε με το ελληνικό κοινό. Κατά πάσα πιθανότητα, λοιπόν, η setlist θα αλλάξει από το ένα βράδυ στο άλλο. Και για ανθρώπους σαν το Μπρούνο, αλλά και για κάποιους Έλληνες που θα θέλουν να έρθουν και τα δύο βράδια. Είναι μεγάλη ευκαιρία να παίξουμε δύο διαφορετικά set. Πρέπει να σου πω, επίσης, ότι μαζεύουμε χρήματα για έναν φιλανθρωπικό σκοπό και μια οργάνωση που βοηθάει περιοχές και ανθρώπους που πλήττονται από μεγάλες φυσικές καταστροφές. Όποιος θέλει, μπορεί να δώσει ένα συμβολικό ποσό και να ζητήσει το τραγούδι που επιθυμεί να ακούσει σε μια συναυλία μας. Οργανώνεται από ένα website που λέγεται «set the set» και μέσα σε αυτό μπορείς να βρεις τη σελίδα μας και να δεις και ποια άλλα τραγούδια έχει ζητήσει ο κόσμος. Έτσι, μερικά τραγούδια παίρνουν αρκετές ψήφους. Ας πούμε, αρκετός κόσμος θέλει να ακούσει το «Stray», ξέρεις, δεν εκπλήσσομαι (γέλια). Ειδικά στην Ελλάδα για πολλούς λόγους. Ναι, θα παίξουμε το «Stray», αλλά ίσως το παίξουμε σε δύο διαφορετικές εκδοχές. Τη μια νύχτα θα ακούγεται σαν cumbia και την άλλη, ενδεχομένως, θα έχει αρκετά ελληνικά στοιχεία για διάφορους λόγους.
Καταλαβαίνω, νομίζω, τι εννοείς.
Θα μπορούσες να παίξεις κι εσύ μαζί μας. Παίζεις κάποιο μουσικό όργανο;
Παίζω, αλλά δεν θα το τολμούσα.
Θα μπορούσες να είσαι ο μυστικός καλεσμένος μας.
Νομίζω καλύτερα να βρείτε κάποιον καλύτερο από μένα (γέλια).
Αυτό λέω και για μένα, να ξέρεις. Για αυτό έχουμε φίλους, για να μας ενθαρρύνουν να κάνουμε πράγματα που δεν θα κάναμε υπό φυσιολογικές συνθήκες. Θα μπορούσες να γίνεις μέλος της μπάντας, θα μπορούσαμε να σε... υπογράψουμε (γέλια).
Όταν με το καλό έρθετε στην Ελλάδα, θα το συζητήσουμε, αλλά δεν θα στο συνιστούσα (γέλια). Για το δικό σας καλό.
ΟΚ. Αυτή είναι η δική σου γνώμη (γέλια).
Πόσο σας ευχαριστεί ή σας επιβαρύνει να παίζετε συνεχώς το «Stray» ή άλλες παλιές σας επιτυχίες, σαν το «Ballad of Cable Hogue»;
Μερικές φορές παίρνουμε αποστάσεις από αυτά τα τραγούδια. Αν δει κανείς, βέβαια, τα τραγούδια που παίζουμε, αν κοιτάξει όλες μας τις playlists, θα εντοπίσει τραγούδια που εμφανίζονται συχνά. Αλλά και αυτά τα τραγούδια τα απολαμβάνουμε. Ένα τραγούδι όπως το «Stray» είναι γραμμένο με τρόπο «ανοιχτό». Μπορώ να το παίξω με μουσικούς από το Μάλι, από την Αφρική, με μουσικούς από την Ελλάδα, με μουσικούς από το ανατολικό Los Angeles και την Καλιφόρνια, και αλλάζει συνεχώς, είναι τόσο «ανοιχτό». Για μένα είναι σαν ένα jazz standard. Έχεις εκατοντάδες σημεία που μπορείς να παραλλάξεις και να τα κάνεις ό,τι θες. Αρμονικά, μελωδικά και ρυθμικά είναι κατασκευασμένο για να αντέξει στο χρόνο. Το λατρεύω. Γενικά, πάντως, παίζουμε μεγαλύτερα setlists στην Ευρώπη από ό,τι στις υπόλοιπες εμφανίσεις. Καθώς το συζητάμε, θα κάνουμε πολλές αλλαγές.
Σύντομα θα ξέρουμε.
Ναι, σε μερικές εβδομάδες, σε μερικές μέρες.
Ευχαριστώ θερμά.
Ευχαριστώ και εγώ. Ελπίζω να σε δω στην Αθήνα.
Κι εγώ.
Καλή αντάμωση.
