Ο Νίκος Πλατύραχος είναι ένας ιδιαίτερος καλλιτέχνης, ο οποίος στην καριέρα του έχει ζήσει μεγάλες στιγμές δόξας. Λίγο καιρό πριν, κυκλοφόρησε το cd «Μαύρη μπογιά στο μάρμαρο» σε στίχους Δημήτρη Λέντζου, ενώ την Τετάρτη 27 Μαρτίου είναι η τελευταία του εμφάνιση στη μουσική σκηνή Σφίγγα.
Υπάρχουν κάποιοι συνθέτες από τους οποίους πιστεύετε ότι έχει επηρεαστεί η δική σας μουσική; Αν ναι, θα μπορούσατε να αναφέρετε κάποιους;
Είναι αρκετοί και πραγματικά πολλών αποχρώσεων. Λόγω εγγύτητας και συνεργασίας που είχα μαζί του, θα μπορούσα να σας πω ως πρώτο το Μάνο Χατζιδάκι, ίσως περισσότερο για τον τρόπο ζωής του, την οικουμενικότητα του, τη βαθιά φιλοσοφία του, που, όμως, συνδυαζόταν με μια γνήσια απλότητα. Φυσικά και ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Βασίλης Τσιτσάνης, ο Μάρκος Βαμβακάρης, αλλά και ο Randy Newman, o Ennio Morricone, o Nino Rota και βέβαια πολλοί από τους κλασσικούς.
Στη συνέντευξη που ακολουθεί, ο μεγάλος μουσικός μιλάει μεταξύ άλλων για τα καλλιτεχνικά του νέα, για λάθη που έχει κάνει, αλλά και για το παρόν και το μέλλον του τραγουδιού.
Πριν από λίγους μήνες κυκλοφόρησε η νέα σας δισκογραφική δουλειά με τίτλο «Μαύρη μπογιά στο μάρμαρο». Μιλήστε μου λίγο για αυτό το cd.
H δουλειά αυτή είναι για μένα η πρώτη φορά που καταπιάνομαι αμιγώς με τη μελοποίηση ενός στιχουργικού υλικού. Ο Δημήτρης Λέντζος είναι ένας πραγματικός ποιητής και ως τέτοιος γράφει και στίχους. Και όταν λέμε στίχους εννοούμε ξεκάθαρο ρυθμό, συμπαγές νόημα, όμορφο λόγο και γενικότερα λόγο ύπαρξης. Η «Μαύρη μπογιά στο μάρμαρο», αποτυπώνει το ίχνος της εποχής μας μ’ έναν τρόπο ευθύ, καθαρό και χειροπιαστό, αλλά ταυτόχρονα ποιητικό και αιωρούμενο σε μία ερωτική μέθη. Αυτά τα αντιδιαμετρικά στοιχεία είναι που με συνεπήραν σ’ αυτό το έργο και πιστεύω ότι ακολούθησα τη γραμμή της μουσικής που ήδη ενυπήρχε στους στίχους.
H δουλειά αυτή είναι για μένα η πρώτη φορά που καταπιάνομαι αμιγώς με τη μελοποίηση ενός στιχουργικού υλικού. Ο Δημήτρης Λέντζος είναι ένας πραγματικός ποιητής και ως τέτοιος γράφει και στίχους. Και όταν λέμε στίχους εννοούμε ξεκάθαρο ρυθμό, συμπαγές νόημα, όμορφο λόγο και γενικότερα λόγο ύπαρξης. Η «Μαύρη μπογιά στο μάρμαρο», αποτυπώνει το ίχνος της εποχής μας μ’ έναν τρόπο ευθύ, καθαρό και χειροπιαστό, αλλά ταυτόχρονα ποιητικό και αιωρούμενο σε μία ερωτική μέθη. Αυτά τα αντιδιαμετρικά στοιχεία είναι που με συνεπήραν σ’ αυτό το έργο και πιστεύω ότι ακολούθησα τη γραμμή της μουσικής που ήδη ενυπήρχε στους στίχους.
Ακούγοντας κάποιος και την προηγούμενη δουλειά σας, «Τα άστεγα», αλλά και την καινούρια, παρατηρεί ότι είστε από τους συνθέτες που ενώνουν διαφορετικά είδη μουσικής. Υπάρχει κάποιο είδος που δε θα μπορούσε να συνδεθεί με κάποιο άλλο; Αν ναι, γιατί;
Η μουσική είναι μία και αδιαίρετος και σ’ αυτή τη λογική όλα τα είδη μπορούν με κάποιο τρόπο να συνυπάρχουν σε μία ώσμωση, ακόμα και ως επιρροές. Από ‘κει και πέρα βέβαια το σημαντικό είναι το πώς και το γιατί. Στην περίπτωση με «Τα Άστεγα», το ragtime και το ρεμπέτικο ήταν και παραμένουν για μένα πολύ αγαπημένα είδη και έτσι προέκυψε αυτή η δουλειά, πώς να το πω… Κάπως αναγκαστικά! Η «Μαύρη μπογιά στο μάρμαρο» είναι πάλι πιο λαϊκό υλικό, πλασμένο από περιθώριο, νύχτα, έρωτα και πεζοδρόμιο. Οι μικρές αποκλίσεις προς την country προέκυψαν απ’ το στίχο, η λογική όμως είναι να μην κλοτσάει αυτό το πάντρεμα και αυτό νομίζω το πετύχαμε.
Η μουσική είναι μία και αδιαίρετος και σ’ αυτή τη λογική όλα τα είδη μπορούν με κάποιο τρόπο να συνυπάρχουν σε μία ώσμωση, ακόμα και ως επιρροές. Από ‘κει και πέρα βέβαια το σημαντικό είναι το πώς και το γιατί. Στην περίπτωση με «Τα Άστεγα», το ragtime και το ρεμπέτικο ήταν και παραμένουν για μένα πολύ αγαπημένα είδη και έτσι προέκυψε αυτή η δουλειά, πώς να το πω… Κάπως αναγκαστικά! Η «Μαύρη μπογιά στο μάρμαρο» είναι πάλι πιο λαϊκό υλικό, πλασμένο από περιθώριο, νύχτα, έρωτα και πεζοδρόμιο. Οι μικρές αποκλίσεις προς την country προέκυψαν απ’ το στίχο, η λογική όμως είναι να μην κλοτσάει αυτό το πάντρεμα και αυτό νομίζω το πετύχαμε.
Τι πρέπει να έχει ένας στίχος για να κερδίσει το ενδιαφέρον σας ώστε να ασχοληθείτε μαζί του, γράφοντας ένα τραγούδι;
Όπως σας είπα και παραπάνω, για μένα ένας στίχος πρέπει να έχει λόγο ύπαρξης, όπως άλλωστε και κάθε έργο τέχνης. Και μια και το θίγετε, θα ήθελα να σας πω την άποψή μου επ’ αυτού, ότι δηλαδή αυτό ακριβώς είναι το πιο μεγάλο, οικουμενικό αίτημα της εποχής μας. Τα σημερινά τραγούδια -δηλαδή εκείνα των τελευταίων σαράντα ετών- δεν «αντέχουν» στο χρόνο, ακριβώς επειδή εν πολλοίς τους λείπει ο ειλικρινής και γνήσιος λόγος ύπαρξης. Τα δε media, δυστυχώς, προωθούν αυτήν την επιφάνεια στη λογική του σημερινού, του σύγχρονου, του σφυγμού της εποχής, όπως συχνά λέγεται, αδιαφορώντας παντελώς για το αν κάτι τελικά αξίζει ή όχι.
Όπως σας είπα και παραπάνω, για μένα ένας στίχος πρέπει να έχει λόγο ύπαρξης, όπως άλλωστε και κάθε έργο τέχνης. Και μια και το θίγετε, θα ήθελα να σας πω την άποψή μου επ’ αυτού, ότι δηλαδή αυτό ακριβώς είναι το πιο μεγάλο, οικουμενικό αίτημα της εποχής μας. Τα σημερινά τραγούδια -δηλαδή εκείνα των τελευταίων σαράντα ετών- δεν «αντέχουν» στο χρόνο, ακριβώς επειδή εν πολλοίς τους λείπει ο ειλικρινής και γνήσιος λόγος ύπαρξης. Τα δε media, δυστυχώς, προωθούν αυτήν την επιφάνεια στη λογική του σημερινού, του σύγχρονου, του σφυγμού της εποχής, όπως συχνά λέγεται, αδιαφορώντας παντελώς για το αν κάτι τελικά αξίζει ή όχι.
Έχετε βιώσει αξιόλογες καλλιτεχνικές στιγμές, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Πόσο εύκολα προέκυψε όλη αυτή η σταδιοδρομία; Η μάλλον, τί είδους εμπόδια αντιμετωπίσατε;
Κοιτάξτε, τίποτα δε χαρίζεται και σε κανέναν, ειδικά στον καλλιτεχνικό χώρο, όπου δίνει κανείς εξετάσεις σχεδόν κάθε μέρα. Σ’ αυτή τη λογική, λοιπόν, προέχει η σκληρή δουλειά πολύ περισσότερο κι απ’ το όποιο ταλέντο. Εγώ είμαι ευτυχής, διότι έτυχε να ασχοληθώ με τη μεγάλη μου αγάπη, τη μουσική κινηματογράφου, όπου μπορώ να πω πλέον ότι έχω καταθέσει ένα σημαντικό έργο. Τα εμπόδια βέβαια πάντα υπάρχουν, αλλά είναι για να ξεπερνιούνται. Δε μπορώ να πω ότι συνάντησα πολλά, ίσα ίσα έχω να θυμάμαι ευτυχείς συνεργασίες με καλούς σκηνοθέτες και όμορφες στιγμές από αυτή την πολύτεχνη δράση.
Κοιτάξτε, τίποτα δε χαρίζεται και σε κανέναν, ειδικά στον καλλιτεχνικό χώρο, όπου δίνει κανείς εξετάσεις σχεδόν κάθε μέρα. Σ’ αυτή τη λογική, λοιπόν, προέχει η σκληρή δουλειά πολύ περισσότερο κι απ’ το όποιο ταλέντο. Εγώ είμαι ευτυχής, διότι έτυχε να ασχοληθώ με τη μεγάλη μου αγάπη, τη μουσική κινηματογράφου, όπου μπορώ να πω πλέον ότι έχω καταθέσει ένα σημαντικό έργο. Τα εμπόδια βέβαια πάντα υπάρχουν, αλλά είναι για να ξεπερνιούνται. Δε μπορώ να πω ότι συνάντησα πολλά, ίσα ίσα έχω να θυμάμαι ευτυχείς συνεργασίες με καλούς σκηνοθέτες και όμορφες στιγμές από αυτή την πολύτεχνη δράση.
Από όλες σας τις κινηματογραφικές σας συμμετοχές σε ταινίες, ποια θεωρείτε την πιο σημαντική; Αν σας δινόταν η δυνατότητα, θα επιστρέφατε στον κινηματογράφο;
Από τον κινηματογράφο δεν έφυγα ποτέ, ακόμα κι όταν έκανα μικρά διαλείμματα. Τώρα μάλιστα εγκυμονούνται 5 ταινίες - ντοκιμαντέρ από τη Μαρία Ηλιού για την Αθήνα, όπου πάλι θα συνεργαστούμε και χαίρομαι πολύ γι’ αυτό. Ως πιο σημαντική θα μπορούσα να σας πω τη «Χορωδία του Χαρίτωνα» του Γρηγόρη Καραντινάκη, μια και πρόκειται για μία μουσική ταινία με χορωδίες, όπου και μόνο εξ’ αντικειμένου, όπως καταλαβαίνετε αποτελεί πρόκληση για έναν συνθέτη.
Από τον κινηματογράφο δεν έφυγα ποτέ, ακόμα κι όταν έκανα μικρά διαλείμματα. Τώρα μάλιστα εγκυμονούνται 5 ταινίες - ντοκιμαντέρ από τη Μαρία Ηλιού για την Αθήνα, όπου πάλι θα συνεργαστούμε και χαίρομαι πολύ γι’ αυτό. Ως πιο σημαντική θα μπορούσα να σας πω τη «Χορωδία του Χαρίτωνα» του Γρηγόρη Καραντινάκη, μια και πρόκειται για μία μουσική ταινία με χορωδίες, όπου και μόνο εξ’ αντικειμένου, όπως καταλαβαίνετε αποτελεί πρόκληση για έναν συνθέτη.
Υπάρχουν κάποιοι συνθέτες από τους οποίους πιστεύετε ότι έχει επηρεαστεί η δική σας μουσική; Αν ναι, θα μπορούσατε να αναφέρετε κάποιους;
Είναι αρκετοί και πραγματικά πολλών αποχρώσεων. Λόγω εγγύτητας και συνεργασίας που είχα μαζί του, θα μπορούσα να σας πω ως πρώτο το Μάνο Χατζιδάκι, ίσως περισσότερο για τον τρόπο ζωής του, την οικουμενικότητα του, τη βαθιά φιλοσοφία του, που, όμως, συνδυαζόταν με μια γνήσια απλότητα. Φυσικά και ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Βασίλης Τσιτσάνης, ο Μάρκος Βαμβακάρης, αλλά και ο Randy Newman, o Ennio Morricone, o Nino Rota και βέβαια πολλοί από τους κλασσικούς.
Αν γύριζε ο χρόνος πίσω, θα αλλάζατε κάποια από τις μετέπειτα επιλογές σας;
Θα σκεφτόμουν πολύ σοβαρά να την κοπανήσω απ’ το στρατό. Ήμουν στη Γερμανία για μουσικές σπουδές, αλλά είχα αρχίσει ήδη την επαγγελματική μου δράση με μουσικές για τον κινηματογράφο και συμφωνικά έργα, όταν εξέπνευσε η αναβολή που είχα πάρει εδώ από το Μαθηματικό. Έπρεπε, λοιπόν, να επιστρέψω πάνω σε μια στιγμή καλλιτεχνικής ανιούσας τέτοια, που μου κόστισε πολύ. Αν δεν υπήρχε ο στρατός σίγουρα δε θα είχα επιστρέψει τότε. Ξέρω ότι ακούγεται -και είναι- εγωκεντρικό, υπερφίαλο και ανήθικο, όμως νομίζω αν ήμουν τώρα θα το είχα αποτολμήσει.
Θα σκεφτόμουν πολύ σοβαρά να την κοπανήσω απ’ το στρατό. Ήμουν στη Γερμανία για μουσικές σπουδές, αλλά είχα αρχίσει ήδη την επαγγελματική μου δράση με μουσικές για τον κινηματογράφο και συμφωνικά έργα, όταν εξέπνευσε η αναβολή που είχα πάρει εδώ από το Μαθηματικό. Έπρεπε, λοιπόν, να επιστρέψω πάνω σε μια στιγμή καλλιτεχνικής ανιούσας τέτοια, που μου κόστισε πολύ. Αν δεν υπήρχε ο στρατός σίγουρα δε θα είχα επιστρέψει τότε. Ξέρω ότι ακούγεται -και είναι- εγωκεντρικό, υπερφίαλο και ανήθικο, όμως νομίζω αν ήμουν τώρα θα το είχα αποτολμήσει.
Πιστεύετε ότι στην εποχή μας μπορούν να δημιουργηθούν τραγούδια που θα αντέξουν στον χρόνο; Επίσης, υπάρχουν ερμηνευτές για τους οποίους θα μιλάνε οι επόμενες γενιές;
Ερμηνευτές έχουμε πολλούς και άξιους και σίγουρα για πολλούς από αυτούς θα μιλάνε και οι επόμενες γενιές. Μην ξεχνάτε ότι το περιλάλητο star system περιστρέφεται κατά κύριο λόγο γύρω από τους τραγουδιστές, κάτι που αρχικά δεν είναι απαραίτητα κακό. Το κακό είναι η «συνέπεια» αυτού. Το ότι δηλαδή οι περισσότεροι - ευτυχώς υπάρχουν κάποιες φωτεινές εξαιρέσεις - από τους τραγουδιστές μεταχειρίζονται του δημιουργούς, εν είδη φασόν για να φτιάχνουν δίσκους κομμένους και ραμμένους πάνω τους. Όπως καταλαβαίνετε όταν κάτι τέτοιο γίνεται με τόσο τυποποιημένο τρόπο, δύσκολα αντέχει στο χρόνο. Τροφοδοτεί, όμως, βεβαίως το image του τραγουδιστή σε απόλυτη συνάφεια με τα media, που εδώ έχουν καταλυτικό ρόλο. Είναι πραγματικά δύσκολοι καιροί για τους δημιουργούς και δεν ξέρω με ποιον ασφαλή τρόπο μπορούν να ανακτήσουν τη χαμένη δύναμη περασμένων δεκαετιών. Δημιουργοί άξιοι παρ’ όλα αυτά υπάρχουν και πάντα θα υπάρχουν τραγούδια ικανά ν’ αντέξουν στο χρόνο, όσο κι αν η εποχή μας είναι λίγο άνυδρη.
Ερμηνευτές έχουμε πολλούς και άξιους και σίγουρα για πολλούς από αυτούς θα μιλάνε και οι επόμενες γενιές. Μην ξεχνάτε ότι το περιλάλητο star system περιστρέφεται κατά κύριο λόγο γύρω από τους τραγουδιστές, κάτι που αρχικά δεν είναι απαραίτητα κακό. Το κακό είναι η «συνέπεια» αυτού. Το ότι δηλαδή οι περισσότεροι - ευτυχώς υπάρχουν κάποιες φωτεινές εξαιρέσεις - από τους τραγουδιστές μεταχειρίζονται του δημιουργούς, εν είδη φασόν για να φτιάχνουν δίσκους κομμένους και ραμμένους πάνω τους. Όπως καταλαβαίνετε όταν κάτι τέτοιο γίνεται με τόσο τυποποιημένο τρόπο, δύσκολα αντέχει στο χρόνο. Τροφοδοτεί, όμως, βεβαίως το image του τραγουδιστή σε απόλυτη συνάφεια με τα media, που εδώ έχουν καταλυτικό ρόλο. Είναι πραγματικά δύσκολοι καιροί για τους δημιουργούς και δεν ξέρω με ποιον ασφαλή τρόπο μπορούν να ανακτήσουν τη χαμένη δύναμη περασμένων δεκαετιών. Δημιουργοί άξιοι παρ’ όλα αυτά υπάρχουν και πάντα θα υπάρχουν τραγούδια ικανά ν’ αντέξουν στο χρόνο, όσο κι αν η εποχή μας είναι λίγο άνυδρη.
Αυτό το διάστημα εμφανίζεστε στην Σφίγγα. Πείτε μου για αυτές τις βραδιές. Πώς είναι η επαφή με τον κόσμο σε μια κεντρική μουσική σκηνή; Υπάρχει κάποιο σημείο - έκπληξη κατά τη διάρκεια του προγράμματος;
Είμαι πολύ χαρούμενος και νιώθω πολύ πλήρης με τις εμφανίσεις μας στη Σφίγγα, πρώτα πρώτα γιατί περιστοιχίζομαι από εξαιρετικούς καλλιτέχνες και δεύτερον, γιατί η μουσική αυτή σκηνή έχει το κατάλληλο μέγεθος για μένα, πολύ καλό ήχο και μιαν υπέροχη φιλοξενία από την Ελένη Παπουτσάκη, που με την ευκαιρία την ευχαριστώ πολύ γι’ αυτό. Η επαφή με τον κόσμο είναι άμεση και πολύ συχνά αμφιδραστική, ιδιαίτερα σε αυτό το εν πολλοίς ακόμα άγνωστο μουσικό υλικό, όπως είναι η «Μαύρη μπογιά στο μάρμαρο». Οι εκπλήξεις μας είναι οι έκτακτες συμμετοχές μας. Την προηγούμενη Τετάρτη 20 Μαρτίου ήταν ο Ιεροκλής Μιχαηλίδης με τον Ταξιάρχη Χάνο και αυτή την Τετάρτη 27 Μαρτίου θα είναι ο Σπύρος Παπαδόπουλος.
Είμαι πολύ χαρούμενος και νιώθω πολύ πλήρης με τις εμφανίσεις μας στη Σφίγγα, πρώτα πρώτα γιατί περιστοιχίζομαι από εξαιρετικούς καλλιτέχνες και δεύτερον, γιατί η μουσική αυτή σκηνή έχει το κατάλληλο μέγεθος για μένα, πολύ καλό ήχο και μιαν υπέροχη φιλοξενία από την Ελένη Παπουτσάκη, που με την ευκαιρία την ευχαριστώ πολύ γι’ αυτό. Η επαφή με τον κόσμο είναι άμεση και πολύ συχνά αμφιδραστική, ιδιαίτερα σε αυτό το εν πολλοίς ακόμα άγνωστο μουσικό υλικό, όπως είναι η «Μαύρη μπογιά στο μάρμαρο». Οι εκπλήξεις μας είναι οι έκτακτες συμμετοχές μας. Την προηγούμενη Τετάρτη 20 Μαρτίου ήταν ο Ιεροκλής Μιχαηλίδης με τον Ταξιάρχη Χάνο και αυτή την Τετάρτη 27 Μαρτίου θα είναι ο Σπύρος Παπαδόπουλος.
Αν δίνατε έναν τίτλο στην επαγγελματική σας πορεία, ποιος θα ήταν αυτός;
Αχαρτογράφητος!
Αχαρτογράφητος!
