Μαρία Κατινάρη – «Αν είμαι καύσιμη ύλη, θέλω να διαλέξω εγώ πως θα καώ!»

Από όταν κατάλαβα τον εαυτό μου, θυμάμαι ότι τραγουδούσα και αυτό συνεχίζω να κάνω μέχρι σήμερα… Αυτό είναι ο ευλογημένος σκοπός της διαδρομής μου. Γιατί, το τραγούδι όταν βγαίνει άμεσα από τη ψυχή, χωρίς κανέναν μεσολαβητή και καμιά εμπορική σκοπιμότητα, είναι η τέχνη που είναι πιο κοντά στο Θεό. Κι είναι τόσο ιδιαίτερο και ιερό όλο αυτό, που δε χωράνε διαπραγματεύσεις και προδοσίες με κάτι που αγαπάς, σαν τρόπο έκφρασης και ζωής, που είναι βασικό μέρος της ύπαρξης σου. Αυτό τον καιρό, λοιπόν, τραγουδάω και τραγουδάω και τραγουδάω! Έτσι αντιμετωπίζω αυτό που συμβαίνει γύρω μας, είναι η θέση μου απέναντι στα πράγματα. Δε θεωρώ ότι πρέπει να απέχουμε εμείς οι καλλιτέχνες, ειδικά αυτό τον καιρό, από τη χαρά του κόσμου, από την ευκαιρία να βγάλει λίγο έξω τα εσώψυχά του και να ξεχάσει τα προβλήματα που έχουμε όλοι.

Ήμουν στο Λαγονήσι, στο Friends’ Bar, έναν καταπληκτικό χώρο με πολύ καλή ατμόσφαιρα, αγάπη απ’ αυτούς που το έχουν. Κάναμε μεσημέρια Κυριακών για περίπου ενάμιση μήνα σταμάτησα για λίγο, αλλά θα επανέλθω. Πέρα από κάποιες ξεχωριστές εμφανίσεις που κάνω κατά καιρούς, είμαι σταθερά από τον Οκτώβρη στο Εντελαμαγκέν κι είμαι χαρούμενη γι’ αυτό, γιατί με το Γιάννη Λεμπέση και τα παιδιά μετά από τόσα χρόνια συνεργασίας είμαστε σαν οικογένεια. Το πάλκο το νοιώθω σαν θρανίο και σαν μαθήτρια συνεχίζω να πορεύομαι. Ο Γιάννης χαρισματικός και ταγμένος στη μουσική με τον ενθουσιασμό μικρού παιδιού για κάθε καινούριο του τραγούδι, αλλά και για την κάθε μας εμφάνιση, πάντα αστειεύεται και χαμογελάει. Στο ταξίδι είναι σημαντική η θετική ενέργεια και τα χαμόγελα των συνταξιδιωτών. Αυτή είναι η δύναμη κι η ανθεκτικότητα μας στους δύσκολους καιρούς που διανύουμε. Το χαμόγελο και το τραγούδι μας που κρατάει το όνειρο ζεστό  και μας δίνει την δυνατότητα να ελπίζουμε ακόμα.

Τώρα που δεν υπάρχει δισκογραφία με τον τρόπο που υπήρχε, τώρα πρέπει να κάνουμε τραγούδια. Προσωπικά, ποτέ δεν είχα στόχο τα πολλά χρήματα ή το μεγάλο όνομα. Δεν κοίταξα ποτέ κάτι τέτοιο. Τώρα όμως, θέλω να κάνω και κάνω τραγούδια. Αυτό τον καιρό έχω κάνει αρκετά καινούρια και τον τελευταίο μήνα τον Ιανουάριο, ένα πάρα πολύ ωραίο, μακριά από το γνωστό στιλ που έχω όταν εμφανίζομαι στα μαγαζιά, σε ύφος φλαμένκο! Είναι ένα καταπληκτικό ντουέτο με το Γιώργο Πολύζο, σε μουσική δική του και στίχους Ευγενίας Δρούζα. Έχουμε κάνει κι ένα κλιπάκι! 

Αυτό το τραγούδι, λοιπόν, κυκλοφορεί ήδη διαδικτυακά, όπως τα περισσότερα πλέον;

Ναι, είναι δώρα! Δώρα που κάνουμε πια στους φίλους μας! Δε σκοπεύουμε, δε στοχεύουμε σε χρήματα. Εμένα μια χαρά μου έρχεται όλο αυτό, γιατί γκρεμίστηκε κι ένα ψεύτικο σύστημα κατ’ εμέ και δε μιλάω μόνο για τη μουσική, το οποίο ήτανε εικονικό, τα χρήματα ήτανε πλαστικά και τα πάντα φούσκες. Δε θα σκάγανε κάποτε;  Ε, λοιπόν, σκάσανε! Για ανθρώπους χαμηλών τόνων ήταν αναμενόμενο και όσοι μπορούσαν να σκεφτούν λίγο το περιμένανε. Κατά συνέπεια, δεν εκπλήσσομαι και δεν έχασα ούτε τις βίλλες μου, ούτε τα κότερά μου. Πάντοτε ήμουν στον αγώνα και εξακολουθώ να είμαι. 

Είναι η προίκα μου. Είμαι περήφανη γι’ αυτό. Γι’ αυτό υπάρχω στο χώρο, γι’ αυτό μπήκα στο χώρο. Για να γνωρίσω πράγματα, γιατί αγαπάω τη μουσική, αγαπάω τις τέχνες. Κι αγαπάω, επίσης, και την εξέλιξη των ανθρώπων, όπως και τη δική μου. Τον εαυτό μου μέσα απ’ αυτό το μονοπάτι τον βρήκα, της μουσικής! Χωρίς να στοχεύω, ξαναλέω, ψηλά. Για μένα δε σημαίνει κάτι το «ψηλά» στις ταμπέλες και στις πωλήσεις των δίσκων κάποτε. Για μένα «ψηλά» σημαίνει να είμαι εγώ καλά, σαν άνθρωπος, καλά με τον εαυτό μου, με τους άλλους, κι αυτό που κάνω να μην το προδίδω. Όταν αγαπάς κάτι κι αυτό λέγεται μουσική ή οτιδήποτε, δεν πρέπει να το προδίδεις. Μου λένε «μα δεν εκμεταλλεύεσαι το ταλέντο σου;». Το ταλέντο δεν το εκμεταλλεύεσαι με την έννοια που το λένε οι άλλοι… Ζεις με το ταλέντο, βρίσκεις δρόμους, ανοίγεις πόρτες μέσα σου και κάνεις τους ανθρώπους που σε παρακολουθούν χαρούμενους. 

Πολύ ευχαριστημένη! Οι γύρω μου δεν είναι ευχαριστημένοι! Οι φίλοι μου, το περιβάλλον μου, θα θέλανε να είχα εξαντλήσει τις δυνατότητες που λένε ότι έχω. Όμως, εγώ δεν ήθελα να καώ μέσα σ’ αυτό. Αν είμαι καύσιμη ύλη, θέλω να διαλέξω εγώ πως θα καώ κι όχι οι παραγωγοί ή οι «κλειδοκράτορες». Γι’ αυτό κι έκανα και διαφορετικά πράγματα. Ξεκίνησα με ροκ μουσική, πέρασα στο θέατρο, πήγα σε μικρούς χώρους, έκανα λίγο τζαζ, έφυγα από τις μεγάλες πίστες που έκανα τα show, πήγα σε ρεμπετάδικα, έκανα πολλά διαφορετικά πράγματα. Αλλά, καθετί το αγάπησα ξεχωριστά και μπήκα μέσα σ’ αυτό. Δεν το έκανα επιφανειακά, έτσι για να το κάνω. Για να κάνεις κάτι, πρέπει να το σπουδάσεις, όχι με την έννοια του Ωδείου κτλ, πρέπει να μπεις μέσα να δεις τι είναι, τη φιλοσοφία του, τι πρεσβεύει… 

Γράφω! Κι είναι το όνειρό μου αυτό. Όταν κάποτε σταματήσουν τα τραγούδια ή αν κάποτε έχω την ευκαιρία, θα κάνω μόνο αυτό. Μου αρέσει πάρα πολύ να γράφω.

Μάλλον θα ήταν το απόσταγμα των εμπειριών μου και της ζωής γενικά. Τα συμπεράσματά μου, δηλαδή, μέσα από ιστορίες. 

Πάντως για τους παλιούς, έχω να σου πω ότι εκείνη η πρώτη σειρά των τραγουδιστών ήταν πιο καθαρή… Άλλη στόφα ανθρώπων… Πιο γνήσιοι, πιο αυθεντικοί και πάρα πολύ απλοί! Ο Μητροπάνος, ας πούμε, ήταν ο καλύτερος άνθρωπος που γνώρισα στο χώρο… 

Στη Νεράιδα ναι, μια σαιζόν. Ένα λαϊκό παιδί που το κράτησε αυτό όλα τα χρόνια της διαδρομής του. Δεν άλλαξε ο Δημήτρης, ήταν αυτός! Γενναιόδωρος, ανοιχτόκαρδος, δεν είχε καθόλου κόμπλεξ πάνω του ο άνθρωπος αυτός. Θα σου πω ένα περιστατικό, μια υπέροχη στιγμή μαζί του στη Νεράιδα. Τότε είχαμε πολλούς Άραβες εδώ. Μαέστρος ήταν ο Σπύρος Παπαβασιλείου. Μου λέει «ωραίο το show που κάνεις μπροστά, πρέπει να βγεις και μια στο δεύτερο». Εμένα δε μ’ άρεσαν τα λαϊκά τραγούδια τότε, με τίποτα δεν ήθελα να πω λαϊκό, είχα τις επιρροές μου απ’ το θέατρο, ήθελα να απέχω. Του λέω «να πω ένα αραβικό τραγούδι;» Του το πηγαίνω, λοιπόν, σε μια κασέτα, του άρεσε, αποφάσισε να το περάσει, μη στα πολυλογώ, έρχεται η πρεμιέρα, βγαίνω το λέω, τρελάθηκε ο κόσμος, ταρακουνήθηκε όλο το μαγαζί. Βγαίνει ο Δημήτρης, λοιπόν, μετά στο πρόγραμμά του, λέει 4-5 τραγούδια κι εκεί που εγώ είχα τελειώσει πλέον, κι είχα ντυθεί για να φύγω, κόβει το πρόγραμμά του και με ξαναφωνάζει πάνω να πω το αραβικό που άρεσε στον κόσμο! Κι ανεβαίνω πάνω και το ξαναλέω δεύτερη φορά κι όχι μόνο δεύτερη, με βάζανε τότε και το έλεγα τρεις φορές και χόρευε το μαγαζί. Κι αυτό ήταν η πάσα που μου έκανε, το χέρι που μου έδωσε ο Δημήτρης που κατάλαβε αυτό το κλικ που έκανε το τραγούδι. Και να θέλω να το ξεχάσω, δε γίνεται! Ήταν πολύ μεγάλο, πολύ σπουδαίο για μένα και δεν ήταν κάτι που μπορεί να το έκανε οποιοσδήποτε. Είχε πάρα πολύ καλά στοιχεία ο Δημήτρης και στεναχωρήθηκα πάρα πολύ όταν έφυγε. Ερχότανε κι αργότερα στο Μαρακές που δούλευα, ας πούμε, κι έλεγα πάλι αραβικά και γούσταρε. Ο Δημήτρης δεν πρόδωσε ποτέ τον εαυτό του. Από εκεί που ξεκίνησε, μέχρι εκεί που βρέθηκε ήταν πάντα ο Δημήτρης κι αυτό σημαίνει πολλά. Αυτό εισέπραττε και ο κόσμος και τον αγαπούσε τόσο. 

Δε ξέρω πως έχει φτάσει εδώ το πράγμα. Ας το πιάσω από την αρχή. Πιστεύω ότι το λαϊκό τραγούδι έχει αλλοιωθεί, έχουμε χάσει την ταυτότητά μας. Κι αφού χάσαμε την ταυτότητά μας και δεχτήκαμε τις ξένες επιρροές και τα ξένα συμφέροντα μπήκαν μέσα στη μουσική μας, γίναμε μίμοι και ξεχάσαμε ποιοι είμαστε, για μένα ήταν αναμενόμενο αυτό. Γιατί, εγώ προσωπικά, δεν εννοώ το λαϊκό τραγούδι να εκπροσωπείται από άτομα τα οποία δεν έχουν καμία σχέση. Η εμφάνιση να θυμίζει τη Beyonce και να σου λέει «λαϊκή τραγουδίστρια»; Από πού κι ως πού; Οι τραγουδίστριες οι λαϊκές φοράγανε φουστάνια. Δε βγαίνανε με το μαγιό. Και δεν εστίαζε κανείς το κορμί. Είχε σημασία η φωνή, όταν μιλάμε για Καίτη Γκρέυ, Πόλυ Πάνου ή Μαρίκα Νίνου. Ήταν τραγουδίστριες! Δε θέλω να πω κάτι για κανέναν, αλλά το «θεαθήναι» δε μου προσφέρει τίποτα, με προσβάλει κιόλας. Αν θέλω να δω strip show, θα πάω στο κατάλληλο μέρος. Αν θέλω να ακούσω μουσική, θέλω να πάω σε ένα κέντρο να ακούσω τραγούδια! Τραγούδια από τραγουδιστές! Έχουν αλλάξει οι όροι, έχουν αλλάξει τα πάντα. Οι εταιρείες, όταν υπήρχαν κι είχαν αυτή τη διάθεση, τις λαϊκές τραγουδίστριες τις φτιάχνανε ανάλογα με τα πρότυπα του εξωτερικού, ποια είναι έξω, θα κάνουμε κι εδώ μια που θα λέει τάχα μου λαϊκά. Μα δεν είναι έτσι! Η Rihanna ας πούμε, απευθύνεται σε άλλο κοινό, έχει κάνει άλλες σπουδές… Το κοινό της Αμερικής είναι μια μίξη και δεν υπήρχε πριν η παράδοση, ο πολιτισμός, η μουσική η ανάλογη με την ελληνική. Είναι διαφορετική η κουλτούρα της αμερικάνας με της ελληνίδας. Η ελληνίδα που πάει να παραστήσει την αμερικάνα, το μόνο που μπορεί να κάνει είναι, για μένα, να δείχνει γελοία. 

Ναι, αλλά οι εταιρείες φύγανε, οι τραγουδιστές μένουν. Και πρέπει να σκέφτονται τι θα αφήσουν πίσω τους, αν θέλουν να αφήσουν κάτι πίσω τους! 

Είδες ότι δεν υπάρχουν ούτε ραδιόφωνα; Μόλις μας βάλαμε τα χέρια μας και βγάλαμε τα μάτια μας. Είμαι πάρα πολύ ευτυχής που απέχω απ’ όλο αυτό. Ειλικρινά στο λέω, απ’ την καρδιά μου. Αυτό, δηλαδή, δε θα το ‘θελα ούτε για όλα τα εκατομμύρια του κόσμου.

Θα έλεγα ότι από τις αξίες ξεκινά και καταλήγει εκεί. Γιατί πιστεύω ότι γίναμε καταναλωτικοί, γίναμε πιόνια ενός συστήματος εικονικού, ψεύτικου, μ’ ένα πλαστικό χρήμα νιώσαμε πολύ άνετα ώστε να τα κάνουμε όλα και τελικά βρεθήκαμε στο κενό. Και δεν είναι ότι βρεθήκαμε στο κενό εμείς που είμαστε μέσα στο παιχνίδι, θεωρώ τον εαυτό μου αντισυστημικό, σαν τον πατέρα μου, τον Αντώνη Κατινάρη.

Ο πατέρας μου ήταν εκτός συστήματος της μουσικής βιομηχανίας. Ήταν ένας σπουδαίος μπουζουξής κι ένας πολύ καλός δημιουργός. Είχε γράψει πάρα πολλά τραγούδια που τα έχουν πει μεγάλοι τραγουδιστές, ο Μπιθικώτσης, ο Διονυσίου, ο Μενιδιάτης, η Πόλυ Πάνου, η Καίτη Γκρέυ, ο Αγγελόπουλος, η Γιώτα Λύδια… Δεν του άρεσαν ποτέ οι δημόσιες σχέσεις, δεν του άρεσε όλο αυτό το πράγμα που παιζότανε με τις γνωριμίες, με τις κλίκες, με τις παρέες, ήταν εκτός. Με απόδειξη ότι δεν είχε δώσει ποτέ στη ζωή του συνέντευξη. Κι όχι ότι δε θέλανε να του πάρουν, εμένα προσωπικά μου είχαν ζητήσει αρκετοί γνωστοί και καλοί δημοσιογράφοι να τους μιλήσει. Αλλά, δε δεχότανε με τίποτα. Θεωρούσε ότι όλα φαίνονται μέσω του έργου κάθε καλλιτέχνη, ότι μιλάει το ίδιο του το έργο στους ανθρώπους και τις ψυχές τους. 

Κοίταξε, πιστεύω ότι τώρα, περισσότερο από ποτέ, πρέπει να γίνονται πράγματα. Τώρα πρέπει όλοι να κάνουμε πράγματα. Να κάνουμε μουσική, να κάνουμε ποίηση, καθένας ότι μπορεί να κάνει, ότι βγαίνει από μέσα του πρέπει να το κάνει τώρα. Ξέρεις γιατί; Γιατί, τώρα δε μπορεί το ζητούμενο να είναι το χρήμα. Δεν είναι ωραίο αυτό; 

Και βέβαια να ασχοληθεί, αν το λέει η ψυχή του κι αν το αγαπάει στ’ αλήθεια. Ποιος θα το απαγορεύσει, ποιος θα κλείσει το δρόμο; Η φτιαχτή κρίση; Που μας έβαλε να σκοτωθούμε μεταξύ μας; Επίτηδες, γιατί έτσι είναι το παγκόσμιο σύστημα; Η Ελλάδα είναι κι αυτή ένα μέρος του συστήματος. Το παγκόσμιο σύστημα θέλει να κάνει τους ανθρώπους πιόνια και να τους βάλει τσιπάκια να τους καθοδηγεί για να γίνουμε μάζες χειραγωγίσιμες… 

Η αντίστασή μας θα είναι να μη σταματήσουμε να δημιουργούμε. Να μην ενδώσουμε στο μαύρο εκεί έξω. Η μουσική και το τραγούδι είναι η ύψιστη μορφή τέχνης, αν και τις λατρεύω όλες και πιστεύω πως οι τέχνες δεν είναι πολυτέλεια, αλλά ανάγκη για την κάθε εποχή και ένα παραπάνω επί των ημερών μας. Τώρα είναι η εποχή που πρέπει να χαμογελάμε πεισματικά και να δημιουργούμε πιο πολύ από ποτέ. Τώρα με όσο απόθεμα ψυχής διαθέτει ο καθένας αγκαλιασμένοι, αληθινά ταπεινοί, δημιουργικοί και πάνω από όλα βαθιά σκεπτόμενοι χωρίς πρόχειρες σκέψεις, χωρίς κραυγές και βιαστικά συμπεράσματα. Όπως ο Οδυσσέας να κλείσουμε τα αυτιά στις Σειρήνες των καιρών, και να επαναπροσδιοριστούμε, σαν άνθρωποι, ο καθένας ξεχωριστά και σαν λαός όλοι μαζί… Μόνο έτσι μπορούμε να ξεπεράσουμε την κάθε πλαστή κρίση που μας φόρτωσαν. Μόνο με αγάπη κι ανθρωπιά θα καταφέρουμε να βγούμε από το τούνελ, και άτοπο το μίσος που μας επιβάλλουν μεταξύ μας, και προσπαθούν να εμφυτεύσουν στις καρδιές μας.

Όχι! Δεν έχει τίποτα να μου δείξει. Όλοι μαζί να φωνάζουνε, ο ένας πιο έξυπνος απ’ τον άλλο… Με τις υστερίες τους κι όλα αυτά, ποιος μπορεί; Γιατί κάθονται και το βλέπουν; Γιατί δεν κλείνουν όλοι τις τηλεοράσεις; Αντ’ αυτού, κόβεται ό,τι αξίζει. Γιατί θέλουν να μας κλείσουν το διακόπτη του μυαλού μας. Όμως δεν πρέπει να το επιτρέψουμε. Καθένας από μας πρέπει να προσπαθήσει να διαφυλάξει τις αξίες του και τον εαυτό του όπως ήταν πριν. Δεν «έχτιζα» εγώ μια Μαρία όλη μου τη ζωή για να έρθει η κρίση να με κάνει έναν άλλον άνθρωπο που δε θέλω να βλέπω! Θέλω να είμαι αυτή! Και για να επιβιώσω μέσα σ’ αυτό δεν κάνω τη στρουθοκάμηλο, απλά συνειδητοποιώ, βλέπω, σκέφτομαι, διεισδύω περισσότερο στον εαυτό μου παρά στα γεγονότα έξω. Κι αυτό θα πρέπει να κάνουν όλοι όσοι φωνάζουν γιατί πια το μόνο που κάνουν οι άνθρωποι είναι να φωνάζουν. Δε μιλάνε πια, δε συζητάνε. Καλό είναι να σκέφτονται. Γίναμε όλοι οικονομικοί αναλυτές, πολιτικοί αναλυτές, έμαθα κι εγώ πόσα, δηλαδή πριν δε ζούσα χωρίς να τα ξέρω όλα αυτά; 

Αυτό πάλι πού το βάζεις! Βγαίνει μια ψεύτικη είδηση και μέχρι να το πάρουν χαμπάρι ότι είναι ψεύτικη, την έχουνε σκορπίσει παντού, την έχουνε πιστέψει, έχουνε θυμώσει, έχουν αγριέψει… Με κάτι που δεν υπάρχει! Τέτοια βλέπω και τρομάζω. Τα άσχημα πουλάνε, γι’ αυτό δε θέλω να είμαι μέσα σ’ αυτό. Προτιμώ να κάνω μουσική, να τραγουδάω, ή να γράψω ένα ποίημα ή και να κάτσω να φτιάξω κάτι με τα χέρια μου. Φτιάχνω διάφορα πράγματα, μου αρέσει πολύ. Με άχρηστα πράγματα. Είμαι ρακοσυλλέκτης. Μαζεύω πράγματα που δε χρειάζονται οι άλλοι, ναι, απ’ τα σκουπίδια, έτσι όπως τ’ ακούς, ή απ’ τη θάλασσα, θαλασσόξυλα, πέτρες και φτιάχνω. Προτιμώ να φτιάχνω παρά να ασχολούμαι με όλο αυτό. Το βρίσκω πιο καλό για την ψυχή μου, για μένα! Έχω πάρει αυτή τη θέση, όπως σου λέω, αποστασιοποιούμαι, μένω στο δικό μου συννεφάκι, υπάρχω μεσ’ τα πράγματα γιατί επιβιώνω, μεγαλώνω κι ένα παιδί, έχω μια υπέροχη κόρη τη Μαριάννα που είναι και έφηβη. 16 χρονών. Δε μπορώ να μη βλέπω τι γίνεται γύρω. Ξέρω πολύ καλά τι γίνεται γύρω, αλλά έχω τις άμυνές μου. Για να αντέχω. Έχω σκοπό, έχω δρόμο ακόμα. 

Ένα καλό και πρόσφατο παράδειγμα είναι η παράσταση του Σταμάτη Κραουνάκη που λέγεται «Όταν έχω εσένα». Είναι μια παράσταση που όταν κλείσουν τα φώτα της και πέσει η αυλαία την παίρνεις μαζί σου και φεύγεις με ένα πλατύ χαμόγελο κι ολάνοιχτα τα φώτα της ψυχής... Βαθιές ανάσες, ελευθερίας, ανάτασης, ανάστασης! Έφυγα από το θέατρο συγκινημένη, κι ότι είδα κι άκουσα με έκανε πιο ζωντανή και πιο πλούσια, με έντονη διάθεση να πολεμήσω και να υπερασπιστώ  με τον τρόπο μου ότι αγαπώ. Χρειαζόμαστε όσο ποτέ άλλοτε το φως εκείνων που το διαθέτουν και είμαστε ευγνώμονες σε ότι μας δίνει μεγάλο και καθαρό ορίζοντα.

Χαμογελάμε και κοιτάμε μπροστά! Μας βλέπουν τα παιδιά...