Ο Μάνος Σαριδάκης είναι ένας από τους γνωστότερους μουσικούς της ελληνικής τζαζ σκηνής. Το 2001 μετοίκισε στη Νέα Υόρκη, όπου παρέμεινε, εργαζόμενος σαν επαγγελματίας μουσικός, για 10 χρόνια. Συνεργάστηκε με ιερά τέρατα της jazz σκηνής, όπως οι David Liebman, Ralph Peterson, Ron McClure και εμφανίστηκε σαν sideman στο Birdland, Blue Note NYC κ.α. Το 2006 κέρδισε μια θέση ανάμεσα στους 25 καλυτέρους τζαζ πιανίστες στον κόσμο στο «Thelonius Monk Competition». Έκτοτε έχει κάνει παρά πολλές συνεργασίες, ηχογραφήσεις και τηλεοπτικές εμφανίσεις σαν sideman και leader. Για όλα αυτά, ο Μάνος Σαριδάκης μας είχε μιλήσει λίγα χρόνια νωρίτερα, σε μια εφ’ όλης της ύλης συνέντευξη.
Στη συνέντευξη που ακολουθεί, ο Μάνος Σαριδάκης περιγράφει το νέο δισκογραφικό του project, που έχει τον γενικό τίτλο «The Greek Real Book | Volume 1».
Τελευταία φορά που συναντηθήκαμε, στα πλαίσια πάλι μιας συνέντευξης, ήταν τέλη του 2015 και είχες υπό σκέψη ένα δισκογραφικό project. Μίλησέ μας γι’ αυτό.
Υλοποιήθηκε αυτή η ιδέα και μετά από πολλή σκέψη, κατέληξα να επιλέξω έντεκα μουσικά έργα, πέντε δικές μου συνθέσεις και έξι διασκευές δημοτικών τραγουδιών. Αρχικά, ήταν να γίνει όλο το CD σόλο πιάνο, αλλά τελευταία στιγμή αποφάσισα να προσθέσω ήχο από συνθεσάιζερ, που χρησιμοποιείται πολύ στη λαϊκοδημοτική μας παράδοση, ειδικά απ’ τους τσιγγάνους. Τον πρόσθεσα σαν «χρώμα» σε πέντε απ’ αυτά, δουλεύοντάς τα με διαφορετικά στιλ. Θυμίζει κάτι μεταξύ βιολιού και φωνής, αλλά είναι συνθετικός ο ήχος. Είχα κάποια τεχνικά θέματα στο να «παντρέψω» το συνθεσάιζερ με το ακουστικό πιάνο γιατί δεν υπάρχουν ντραμς ή άλλα ηλεκτρικά όργανα για να το δέσουνε. Σκέφτηκα να μην το βάλω, να το έκανα με κάποιο άλλο όργανο, σίγουρα θα ήταν αλλιώς με ένα κλαρίνο, βιολί ή μια φωνή, αλλά επέλεξα σ’ αυτό το CD να δώσω το χρώμα από τα πλήκτρα. Το ονόμασα «The Greek Real Book | Volume 1». «Το ελληνικό αληθινό βιβλίο», το οποίο όμως δεν έχει νόημα στα ελληνικά.
Τι ακριβώς είναι το Real Book;
Το Real Book στην ακαδημαϊκή κοινότητα είναι συνυφασμένο με μια μεθοδολογία γραφής, για να μπορέσει να διαβάσεις κάποια κομμάτια και να τα παίξεις. Ξεκίνησε ως μια ιδέα κάποιων εκδοτικών οίκων πριν 80 χρόνια, στην Αμερική, όπου παίρνεις την παρτιτούρα και σου έχει σε κλειδί του σολ, όλη τη μελωδία, το στίχο και τα ακόρντα. Αρχικά το είχαν ονομάσει «The fake book», «το ψεύτικο βιβλίο», όπου είχε τη μελωδία, το στίχο και τα ακόρντα, αλλά δεν είχε την ενορχήστρωση, πώς θα παίξουν τα όργανα. Κάποια στιγμή στη τζαζ κοινότητα φτιάχτηκαν βιβλία που τα ονόμασαν «The real book», τα οποία περιείχαν τζαζ κομμάτια, διασκευές και τέτοια, αλλά εκείνα τα χρόνια υπήρχαν πολλά λάθη, δεν τα βρήκανε με τους εκδότες, αλλά κυκλοφορούσαν παράνομα και τελικά, τη δεκαετία του ’90, λύθηκε το θέμα και φτιάχτηκε νόμιμα και με τις σωστές άδειες το «The new real book». Έκτοτε, στη τζαζ κοινότητα, όπου πας στα πανεπιστήμια, Ευρώπη - Αμερική, έχεις και αυτό το τεφτέρι μαζί με τα βιβλία. Πλέον έχει γίνει franchise παντού, υπάρχουν ας πούμε το «Χατζιδάκις Real Book», «Θεοδωράκης Real Book», «Δημοτικό Real Book»… Είναι μια μεθοδολογία γραφής. Οπότε, χρησιμοποιώντας το «The Greek Real Book», σκεπτόμενος από ‘κει την προέλευσή του, γιατί στα ελληνικά δεν θα το ονόμαζα έτσι το CD, είναι σαν να χρησιμοποιώ έναν viral τίτλο, ότι, όπως υπάρχει το real book στην Αμερική, θα μπορούσε να υπάρχει και το Greek Real Book, το German Real Book κτλ.
Έξυπνος σαν τίτλος, αν ο αποδέκτης γνωρίζει τι είναι το real book.
Αυτό είναι ένα θέμα, ναι. Το έχω σε εισαγωγικά για να καταλάβουν πως πρόκειται για μια έκφραση.
Το Volume 1 σημαίνει ότι θα υπάρξει και Volume 2;
Ναι! Ετοιμάζω κάτι με τον Νίκο Τατασόπουλο, αν και αυτό μπορεί να μην έχει να κάνει με το Volume 2. Το Volume 1 έγινε με πιάνο, αλλά τώρα θα υπάρξουν κι άλλες συνεργασίες, σίγουρα θα κάνω κι άλλες παραγωγές με πολλά όργανα, έχω διάφορα project στο μυαλό μου. Συζητάω και ως το τέλος του χρόνου πιστεύω να έχει ξεκαθαριστεί τι θα γίνει μ’ αυτό το θέμα.
Τι εννοείς με το the crying voice στο εξώφυλλο;
Η φωνή που κλαίει. Στα ελληνικά δεν ηχεί ωραία, όπως και το ελληνικό αληθινό βιβλίο. Είναι ένας τσιγγάνικος ήχος που πρώτη φορά άκουσα στη Νέα Υόρκη, από τον Άκη Καλύβα, έναν πληκτρά που έπαιζε με τον Μανώλη Αγγελόπουλο. Τον πήρα, τον εξέλιξα λίγο… Δεν χρησιμοποιείται συχνά, αλλά υπάρχει αυτός ο ήχος. Μιμείται κάτι μεταξύ βιολιού, κλαρίνου και φωνής. Ο Τάσος ο Κατσάρης, ο ηχολήπτης, μ’ έσωσε γιατί ήταν δύσκολο να παντρευτούν οι ήχοι κι έκανε κάποια θαύματα!
Στην ουσία με τον τίτλο και τον υπότιτλο, αν κάποιος είναι γνώστης, έχεις περιγράψει το concept του CD.
Ναι, το ήθελα αυτό.
Ποιο ήταν το σκεπτικό σου όταν ετοίμαζες το project;
Το σκεπτικό του CD ήταν πώς να πάρω απλά δημοτικά τραγούδια και να καταφέρω να τα διασκευάσω για σόλο πιάνο, ώστε να στέκονται από μόνα τους σε μια συναυλία. Είναι δύσκολο, γιατί στη τζαζ μουσική το πιάνο είναι συνυφασμένο κυρίως με μπάσο και ντραμς, σαν πιάνο τρίο. Οι περισσότεροι πιανίστες έχουν κάνει καριέρα με τρίο, όχι σόλο πιάνο. Διάφοροι συνθέτες και πιανίστες, Μότσαρτ, Μπετόβεν, Σοπέν, Ντεμπισί και άλλοι, έχουν γράψει απίστευτα πράγματα, οπότε υπάρχει ήδη μια τεράστια παράδοση. Εμπνευσμένος απ’ αυτούς, πήρα κάποια συστατικά και τα πρόσθεσα στα δικά μας και την τεχνοτροπία της τζαζ. Τελικά, είναι μισά γραμμένα, μισά αυτοσχεδιασμός. Χρησιμοποίησα κάποιους δυτικότροπους αρμονικούς δρόμους, με κύκλο τετάρτης και βγήκε ένα αποτέλεσμα το οποίο νομίζω κρατάει το ενδιαφέρον. Ως στιγμής έκανα και μια συναυλία, στο Ωδείο Φίλιππος Νάκας, και πήγε καλά. Ο κόσμος έδειξε ανταπόκριση, οπότε πλέον είμαι έτοιμος να το παρουσιάσω παντού.
Το CD αυτό μπορεί κάποιος να το κατεβάσει από το site σου και θα εκδοθεί και σε φυσικό προϊόν, σωστά;
Ναι, μπορεί να το βρει στο emmanuelsaridakis.com. Είχα το εξής δίλημμα: Αν θα το βγάλω από Νέα Υόρκη, ή από Ελλάδα. Όπως ξέρεις, ήμουν 10 χρόνια στη Νέα Υόρκη κι έχω κάποιες άκρες εκεί. Έστειλα κάποια mails, πριν κυκλοφορήσει, για να το ακούσουν και είναι φοβερό το γεγονός πως κάποιος από την Αμερική, δε θα πω το όνομά του, μου απάντησε αμέσως, την επόμενη μέρα. Σε πολλούς από την Ελλάδα πήρε εβδομάδες για να στείλουν απάντηση. Όσο ζούσα στη Νέα Υόρκη, όταν ερχόμουν ήταν όλες οι πόρτες ανοιχτές, σου δίνει ένα απίστευτο prestige ότι ζεις εκεί. Τώρα που γύρισα εδώ, τα πράγματα είναι κάπως διαφορετικά. Τελικά, αποφάσισα να το ρισκάρω, θα το βγάλω πρώτα στην Ελλάδα ως φυσικό προϊόν και μετά οπουδήποτε αλλού, αν και βέβαια με το διαδίκτυο, είναι ήδη παντού. Θα κυκλοφορήσει στο τέλος Μαΐου στο κατάστημα Music Corner, Πανεπιστημίου και Μπενάκη.
Υπάρχουν στέκια σήμερα;
Πάνω σε μια κίνηση απελπισίας, με την κρίση, οι επιχειρήσεις έχουν κάνει αρκετά λάθη. Θυμάμαι που πήγαινε ο πατέρας μου τη δεκαετία του ’70 στο Κύτταρο κι έβλεπε τους Socrates και υπήρχαν θαμώνες. Ο μαγαζάτορας ήξερε να κρατάει θαμώνες, αυτά τα 20 - 30 άτομα, που όταν θα έρθει ο άλλος σε μια δύσκολη στιγμή, δε θα βρει άδειο το μαγαζί. Και θα έχει μια ταυτότητα. Είναι σημαντικό να υπάρχει ταυτότητα. Και αυτή τη στιγμή υπάρχει πρόβλημα, δεν υπάρχει στέκι στη τζαζ κοινότητα, όπως ήταν παλιά το «Παράφωνο». Όλοι λένε για το «Μπαράκο», το θρυλικό μπαρ στην Πλάκα, που δυστυχώς επί Μελίνας Μερκούρη, αποφασίσανε να είναι μπουζούκι τουριστικό η φάση και κλείσανε το μαγαζί. Μετά από εκεί, δεν έγινε κάτι άλλο. Το «Παράφωνο», όμως, από το 1982, όλη τη δεκαετία του ’90 και μέχρι το 2007, με τα πάνω του και τα κάτω του, ήταν ουσιαστικό στέκι, μάθαμε να παίζουμε, πηγαίναμε ν’ ακούσει ο ένας τον άλλο. Τώρα δυσκολεύεσαι να βρεις μουσικούς ν’ ακούσουν ο ένας τον άλλο. Είναι περίεργες οι συγκυρίες.
Έχεις σχέδια να παίξεις άμεσα;
Ναι, την Κυριακή 6 Μαΐου στις δέκα το βράδυ, θα παίξω στο Zoo, στο Χαλάνδρι, όπου θα κάνω και την παρουσίαση. Κάθε Τετάρτη κάνει, για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά, τζαζ βραδιές το Ζοο. Έχει κι ένα πιάνο baby grand, πιάνο με μικρή ουρά δηλαδή. Επίσης, την Κυριακή 3 Ιουνίου, στις 20:30, παίζω στο Jazzet Cafe στο Χαϊδάρι. Αργότερα, με προσκάλεσε ο Γιώργος Κοντραφούρης στο Jazz Φεστιβάλ της Τήνου που θα γίνει φέτος στις 24, 25 και 26 Αυγούστου, με αφορμή την κυκλοφορία του νέου CD. Θα γιορτάσουμε τα δέκα χρόνια λειτουργίας του θεσμού με πολλούς συναδέλφους επί σκηνής.
Ποια είναι η προσωπική σου φιλοδοξία σε σχέση μ’ αυτό το CD, τι θα ήθελες να πετύχεις με την κυκλοφορία και την παρουσίασή του;
Πολλά πράγματα, τώρα τι είναι εφικτό και τι όχι δε ξέρω ακόμη, αλλά εύχομαι οι λάτρεις της κλασικής μουσικής να δουν θετικά αυτό που κάνω. Το λέω γιατί υπάρχει το εξής θέμα για όσους Έλληνες αποφασίσανε να μην ασχοληθούν με την παραδοσιακή μουσική, λαϊκοδημοτικό τραγούδι ή τέλος πάντων τον ελληνικό στίχο και πήγαν στο ξενόφερτο, όπως η δική μου περίπτωση που είμαι κυρίως τζαζ: Αν παίζεις συνέχεια το υλικό άλλων συνθετών, κάποια στιγμή θα φτάσεις 30-40 και θα θες να παίξεις και κάτι δικό σου, να έχει σχέση με τον τόπο σου. Και νομίζω βρήκα έναν τρόπο που μπορούμε να διασκευάσουμε τα παλιά, δημοτικά τραγούδια και μέσα απ’ αυτά να γίνουν κι άλλα, και καινούρια και συνθέσεις… Μια σχολή, ας πούμε, που να είναι σαν ελληνική κλασσική μουσική στο πιάνο, πάντα με δημοτικό χρώμα. Σ’ αυτό το CD, αποφάσισα απ’ όλα τα στιλ, δηλαδή ελληνική μουσική, τζαζ και κλασσική, με την ευρεία έννοια, να κρατήσω έντονο το ελληνικό στοιχείο. Με το που θα το ακούσεις θα πεις «αυτό είναι Ελλάδα», είναι αναγνωρίσιμο 100%. Για φαντάσου τώρα αυτά τα κομμάτια που είναι συνυφασμένα με τα πανηγύρια, να στέκονται για σόλο πιάνο.
Φοβάσαι μήπως υπάρξουν αντιδράσεις;
Όχι πλέον, γιατί όποιος μπει στην αίθουσα την ώρα που παίζω, είμαι σίγουρος ότι με τις κατάλληλες συνθήκες κι ένα πιάνο αξιοπρεπές, θα τον μαγέψω (γελάμε)! Αυτό πλέον μπορώ να το πω με εγγύηση. Είμαι στην καλύτερη φόρμα της καριέρας μου, από πλευράς ότι είναι ξεκάθαρο το τοπίο, τι θέλω να παίξω, τι δε θέλω. Υπάρχει απόλυτη ειλικρίνεια στο παίξιμό μου. Νομίζω ότι δίνω μια ξεκάθαρη αρμονική δομή, αυτή είναι η διαφορά σε σχέση με άλλες δουλειές που έχω ακούσει. Νομίζω ότι βρήκα έναν εύγευστο τρόπο να δέσω τη δυτική αρμονία με τα δυτικά κουρδίσματα και τα δικά μας κουρδίσματα, τα οποία κανονικά δεν κολλάνε γιατί είναι άλλα, όμως με έναν μαγικό τρόπο το κατάφερα κι ακούς και δυτική αρμονία, και τζαζ αρμονία και το δημοτικό χρώμα.
Έχοντας καταθέσει δείγματα σύνθεσης, πάντα ορχηστρικών έργων, το τραγούδι δε σε έχει απασχολήσει ποτέ; Σκέφτηκες ποτέ να γράψεις τραγούδια;
Όχι ακόμα. Εκτός από ένα που έγραψα τώρα, το οποίο, όμως, είναι δυτικότροπο. Το ονομάζω «Herbie’s Dance» και θα μπει μάλλον στον επόμενο δίσκο. Είναι ένα βαλς στο οποίο ίσως βάλω στίχο.
Θα γράψεις ο ίδιος;
Μπα, μάλλον θα ζητήσω βοήθεια, αλλά στα αγγλικά.
Τι λείπει από το σημερινό τραγούδι;
Μου λείπει να ακούσω νέα δημοτικά τραγούδια με βαρύ κοινωνικοπολιτικό στίχο. Έχω βαρεθεί τα χαζοχαρούμενα, σαν συνθέσεις. Καλά τα ρεμπέτικα και τα παλιά γενικά και είναι και εν μέρει επίκαιρα ακόμα σε κάποια θέματα, αλλά παρατηρώ πληθώρα αναπαραγωγής κάποιων στιλ μουσικής που ωραία είναι για να κάνουμε το κέφι μας, αλλά πολλοί μουσικοί έχουν κολλήσει εκεί και δεν πάνε παραπέρα. Λείπει η τόλμη. Παρ’ όλα αυτά, νομίζω ότι τώρα είναι πιο εύκολο να κάνει κάποιος ένα δικό του project, απ’ ότι ήταν τα παλιά χρόνια. Είναι πιο δίκαια τα πράγματα γιατί δεν υπάρχει μονοπώλιο. Λείπουν όμως και οι κυνηγοί ταλέντων, οι σωστοί παραγωγοί, όπως ήταν ο Τάσος Φαληρέας, ή ο ηγέτης Μάνος Χατζιδάκις, που ήταν πολύ προοδευτικός άνθρωπος και βοήθησε πολύ κόσμο. Ο δάσκαλός μου, ο Θεμιστοκλής Ρούσσος που συνεργάστηκε μαζί του στην «Οδό Ονείρων» πάντα μίλαγε με τα καλύτερα λόγια για το Μάνο Χατζιδάκι. Αυτό που τόνιζε ήταν η αγάπη με την οποία τους συμπεριφερόταν και πόσο αγωνίστηκε για να πληρώνονται οι μουσικοί στα στούντιο και γενικά για τα εργατικά τους δικαιώματα.
Μάνο, ευχαριστώ πολύ!
Στη συνέντευξη που ακολουθεί, ο Μάνος Σαριδάκης περιγράφει το νέο δισκογραφικό του project, που έχει τον γενικό τίτλο «The Greek Real Book | Volume 1».
Τελευταία φορά που συναντηθήκαμε, στα πλαίσια πάλι μιας συνέντευξης, ήταν τέλη του 2015 και είχες υπό σκέψη ένα δισκογραφικό project. Μίλησέ μας γι’ αυτό.
Υλοποιήθηκε αυτή η ιδέα και μετά από πολλή σκέψη, κατέληξα να επιλέξω έντεκα μουσικά έργα, πέντε δικές μου συνθέσεις και έξι διασκευές δημοτικών τραγουδιών. Αρχικά, ήταν να γίνει όλο το CD σόλο πιάνο, αλλά τελευταία στιγμή αποφάσισα να προσθέσω ήχο από συνθεσάιζερ, που χρησιμοποιείται πολύ στη λαϊκοδημοτική μας παράδοση, ειδικά απ’ τους τσιγγάνους. Τον πρόσθεσα σαν «χρώμα» σε πέντε απ’ αυτά, δουλεύοντάς τα με διαφορετικά στιλ. Θυμίζει κάτι μεταξύ βιολιού και φωνής, αλλά είναι συνθετικός ο ήχος. Είχα κάποια τεχνικά θέματα στο να «παντρέψω» το συνθεσάιζερ με το ακουστικό πιάνο γιατί δεν υπάρχουν ντραμς ή άλλα ηλεκτρικά όργανα για να το δέσουνε. Σκέφτηκα να μην το βάλω, να το έκανα με κάποιο άλλο όργανο, σίγουρα θα ήταν αλλιώς με ένα κλαρίνο, βιολί ή μια φωνή, αλλά επέλεξα σ’ αυτό το CD να δώσω το χρώμα από τα πλήκτρα. Το ονόμασα «The Greek Real Book | Volume 1». «Το ελληνικό αληθινό βιβλίο», το οποίο όμως δεν έχει νόημα στα ελληνικά.
Τι ακριβώς είναι το Real Book;
Το Real Book στην ακαδημαϊκή κοινότητα είναι συνυφασμένο με μια μεθοδολογία γραφής, για να μπορέσει να διαβάσεις κάποια κομμάτια και να τα παίξεις. Ξεκίνησε ως μια ιδέα κάποιων εκδοτικών οίκων πριν 80 χρόνια, στην Αμερική, όπου παίρνεις την παρτιτούρα και σου έχει σε κλειδί του σολ, όλη τη μελωδία, το στίχο και τα ακόρντα. Αρχικά το είχαν ονομάσει «The fake book», «το ψεύτικο βιβλίο», όπου είχε τη μελωδία, το στίχο και τα ακόρντα, αλλά δεν είχε την ενορχήστρωση, πώς θα παίξουν τα όργανα. Κάποια στιγμή στη τζαζ κοινότητα φτιάχτηκαν βιβλία που τα ονόμασαν «The real book», τα οποία περιείχαν τζαζ κομμάτια, διασκευές και τέτοια, αλλά εκείνα τα χρόνια υπήρχαν πολλά λάθη, δεν τα βρήκανε με τους εκδότες, αλλά κυκλοφορούσαν παράνομα και τελικά, τη δεκαετία του ’90, λύθηκε το θέμα και φτιάχτηκε νόμιμα και με τις σωστές άδειες το «The new real book». Έκτοτε, στη τζαζ κοινότητα, όπου πας στα πανεπιστήμια, Ευρώπη - Αμερική, έχεις και αυτό το τεφτέρι μαζί με τα βιβλία. Πλέον έχει γίνει franchise παντού, υπάρχουν ας πούμε το «Χατζιδάκις Real Book», «Θεοδωράκης Real Book», «Δημοτικό Real Book»… Είναι μια μεθοδολογία γραφής. Οπότε, χρησιμοποιώντας το «The Greek Real Book», σκεπτόμενος από ‘κει την προέλευσή του, γιατί στα ελληνικά δεν θα το ονόμαζα έτσι το CD, είναι σαν να χρησιμοποιώ έναν viral τίτλο, ότι, όπως υπάρχει το real book στην Αμερική, θα μπορούσε να υπάρχει και το Greek Real Book, το German Real Book κτλ.
Έξυπνος σαν τίτλος, αν ο αποδέκτης γνωρίζει τι είναι το real book.
Αυτό είναι ένα θέμα, ναι. Το έχω σε εισαγωγικά για να καταλάβουν πως πρόκειται για μια έκφραση.
Το Volume 1 σημαίνει ότι θα υπάρξει και Volume 2;
Ναι! Ετοιμάζω κάτι με τον Νίκο Τατασόπουλο, αν και αυτό μπορεί να μην έχει να κάνει με το Volume 2. Το Volume 1 έγινε με πιάνο, αλλά τώρα θα υπάρξουν κι άλλες συνεργασίες, σίγουρα θα κάνω κι άλλες παραγωγές με πολλά όργανα, έχω διάφορα project στο μυαλό μου. Συζητάω και ως το τέλος του χρόνου πιστεύω να έχει ξεκαθαριστεί τι θα γίνει μ’ αυτό το θέμα.
Τι εννοείς με το the crying voice στο εξώφυλλο;
Η φωνή που κλαίει. Στα ελληνικά δεν ηχεί ωραία, όπως και το ελληνικό αληθινό βιβλίο. Είναι ένας τσιγγάνικος ήχος που πρώτη φορά άκουσα στη Νέα Υόρκη, από τον Άκη Καλύβα, έναν πληκτρά που έπαιζε με τον Μανώλη Αγγελόπουλο. Τον πήρα, τον εξέλιξα λίγο… Δεν χρησιμοποιείται συχνά, αλλά υπάρχει αυτός ο ήχος. Μιμείται κάτι μεταξύ βιολιού, κλαρίνου και φωνής. Ο Τάσος ο Κατσάρης, ο ηχολήπτης, μ’ έσωσε γιατί ήταν δύσκολο να παντρευτούν οι ήχοι κι έκανε κάποια θαύματα!
Στην ουσία με τον τίτλο και τον υπότιτλο, αν κάποιος είναι γνώστης, έχεις περιγράψει το concept του CD.
Ναι, το ήθελα αυτό.
Ποιο ήταν το σκεπτικό σου όταν ετοίμαζες το project;
Το σκεπτικό του CD ήταν πώς να πάρω απλά δημοτικά τραγούδια και να καταφέρω να τα διασκευάσω για σόλο πιάνο, ώστε να στέκονται από μόνα τους σε μια συναυλία. Είναι δύσκολο, γιατί στη τζαζ μουσική το πιάνο είναι συνυφασμένο κυρίως με μπάσο και ντραμς, σαν πιάνο τρίο. Οι περισσότεροι πιανίστες έχουν κάνει καριέρα με τρίο, όχι σόλο πιάνο. Διάφοροι συνθέτες και πιανίστες, Μότσαρτ, Μπετόβεν, Σοπέν, Ντεμπισί και άλλοι, έχουν γράψει απίστευτα πράγματα, οπότε υπάρχει ήδη μια τεράστια παράδοση. Εμπνευσμένος απ’ αυτούς, πήρα κάποια συστατικά και τα πρόσθεσα στα δικά μας και την τεχνοτροπία της τζαζ. Τελικά, είναι μισά γραμμένα, μισά αυτοσχεδιασμός. Χρησιμοποίησα κάποιους δυτικότροπους αρμονικούς δρόμους, με κύκλο τετάρτης και βγήκε ένα αποτέλεσμα το οποίο νομίζω κρατάει το ενδιαφέρον. Ως στιγμής έκανα και μια συναυλία, στο Ωδείο Φίλιππος Νάκας, και πήγε καλά. Ο κόσμος έδειξε ανταπόκριση, οπότε πλέον είμαι έτοιμος να το παρουσιάσω παντού.
Το CD αυτό μπορεί κάποιος να το κατεβάσει από το site σου και θα εκδοθεί και σε φυσικό προϊόν, σωστά;
Ναι, μπορεί να το βρει στο emmanuelsaridakis.com. Είχα το εξής δίλημμα: Αν θα το βγάλω από Νέα Υόρκη, ή από Ελλάδα. Όπως ξέρεις, ήμουν 10 χρόνια στη Νέα Υόρκη κι έχω κάποιες άκρες εκεί. Έστειλα κάποια mails, πριν κυκλοφορήσει, για να το ακούσουν και είναι φοβερό το γεγονός πως κάποιος από την Αμερική, δε θα πω το όνομά του, μου απάντησε αμέσως, την επόμενη μέρα. Σε πολλούς από την Ελλάδα πήρε εβδομάδες για να στείλουν απάντηση. Όσο ζούσα στη Νέα Υόρκη, όταν ερχόμουν ήταν όλες οι πόρτες ανοιχτές, σου δίνει ένα απίστευτο prestige ότι ζεις εκεί. Τώρα που γύρισα εδώ, τα πράγματα είναι κάπως διαφορετικά. Τελικά, αποφάσισα να το ρισκάρω, θα το βγάλω πρώτα στην Ελλάδα ως φυσικό προϊόν και μετά οπουδήποτε αλλού, αν και βέβαια με το διαδίκτυο, είναι ήδη παντού. Θα κυκλοφορήσει στο τέλος Μαΐου στο κατάστημα Music Corner, Πανεπιστημίου και Μπενάκη.
Υπάρχουν στέκια σήμερα;
Πάνω σε μια κίνηση απελπισίας, με την κρίση, οι επιχειρήσεις έχουν κάνει αρκετά λάθη. Θυμάμαι που πήγαινε ο πατέρας μου τη δεκαετία του ’70 στο Κύτταρο κι έβλεπε τους Socrates και υπήρχαν θαμώνες. Ο μαγαζάτορας ήξερε να κρατάει θαμώνες, αυτά τα 20 - 30 άτομα, που όταν θα έρθει ο άλλος σε μια δύσκολη στιγμή, δε θα βρει άδειο το μαγαζί. Και θα έχει μια ταυτότητα. Είναι σημαντικό να υπάρχει ταυτότητα. Και αυτή τη στιγμή υπάρχει πρόβλημα, δεν υπάρχει στέκι στη τζαζ κοινότητα, όπως ήταν παλιά το «Παράφωνο». Όλοι λένε για το «Μπαράκο», το θρυλικό μπαρ στην Πλάκα, που δυστυχώς επί Μελίνας Μερκούρη, αποφασίσανε να είναι μπουζούκι τουριστικό η φάση και κλείσανε το μαγαζί. Μετά από εκεί, δεν έγινε κάτι άλλο. Το «Παράφωνο», όμως, από το 1982, όλη τη δεκαετία του ’90 και μέχρι το 2007, με τα πάνω του και τα κάτω του, ήταν ουσιαστικό στέκι, μάθαμε να παίζουμε, πηγαίναμε ν’ ακούσει ο ένας τον άλλο. Τώρα δυσκολεύεσαι να βρεις μουσικούς ν’ ακούσουν ο ένας τον άλλο. Είναι περίεργες οι συγκυρίες.
Έχεις σχέδια να παίξεις άμεσα;
Ναι, την Κυριακή 6 Μαΐου στις δέκα το βράδυ, θα παίξω στο Zoo, στο Χαλάνδρι, όπου θα κάνω και την παρουσίαση. Κάθε Τετάρτη κάνει, για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά, τζαζ βραδιές το Ζοο. Έχει κι ένα πιάνο baby grand, πιάνο με μικρή ουρά δηλαδή. Επίσης, την Κυριακή 3 Ιουνίου, στις 20:30, παίζω στο Jazzet Cafe στο Χαϊδάρι. Αργότερα, με προσκάλεσε ο Γιώργος Κοντραφούρης στο Jazz Φεστιβάλ της Τήνου που θα γίνει φέτος στις 24, 25 και 26 Αυγούστου, με αφορμή την κυκλοφορία του νέου CD. Θα γιορτάσουμε τα δέκα χρόνια λειτουργίας του θεσμού με πολλούς συναδέλφους επί σκηνής.
Ποια είναι η προσωπική σου φιλοδοξία σε σχέση μ’ αυτό το CD, τι θα ήθελες να πετύχεις με την κυκλοφορία και την παρουσίασή του;
Πολλά πράγματα, τώρα τι είναι εφικτό και τι όχι δε ξέρω ακόμη, αλλά εύχομαι οι λάτρεις της κλασικής μουσικής να δουν θετικά αυτό που κάνω. Το λέω γιατί υπάρχει το εξής θέμα για όσους Έλληνες αποφασίσανε να μην ασχοληθούν με την παραδοσιακή μουσική, λαϊκοδημοτικό τραγούδι ή τέλος πάντων τον ελληνικό στίχο και πήγαν στο ξενόφερτο, όπως η δική μου περίπτωση που είμαι κυρίως τζαζ: Αν παίζεις συνέχεια το υλικό άλλων συνθετών, κάποια στιγμή θα φτάσεις 30-40 και θα θες να παίξεις και κάτι δικό σου, να έχει σχέση με τον τόπο σου. Και νομίζω βρήκα έναν τρόπο που μπορούμε να διασκευάσουμε τα παλιά, δημοτικά τραγούδια και μέσα απ’ αυτά να γίνουν κι άλλα, και καινούρια και συνθέσεις… Μια σχολή, ας πούμε, που να είναι σαν ελληνική κλασσική μουσική στο πιάνο, πάντα με δημοτικό χρώμα. Σ’ αυτό το CD, αποφάσισα απ’ όλα τα στιλ, δηλαδή ελληνική μουσική, τζαζ και κλασσική, με την ευρεία έννοια, να κρατήσω έντονο το ελληνικό στοιχείο. Με το που θα το ακούσεις θα πεις «αυτό είναι Ελλάδα», είναι αναγνωρίσιμο 100%. Για φαντάσου τώρα αυτά τα κομμάτια που είναι συνυφασμένα με τα πανηγύρια, να στέκονται για σόλο πιάνο.
Φοβάσαι μήπως υπάρξουν αντιδράσεις;
Όχι πλέον, γιατί όποιος μπει στην αίθουσα την ώρα που παίζω, είμαι σίγουρος ότι με τις κατάλληλες συνθήκες κι ένα πιάνο αξιοπρεπές, θα τον μαγέψω (γελάμε)! Αυτό πλέον μπορώ να το πω με εγγύηση. Είμαι στην καλύτερη φόρμα της καριέρας μου, από πλευράς ότι είναι ξεκάθαρο το τοπίο, τι θέλω να παίξω, τι δε θέλω. Υπάρχει απόλυτη ειλικρίνεια στο παίξιμό μου. Νομίζω ότι δίνω μια ξεκάθαρη αρμονική δομή, αυτή είναι η διαφορά σε σχέση με άλλες δουλειές που έχω ακούσει. Νομίζω ότι βρήκα έναν εύγευστο τρόπο να δέσω τη δυτική αρμονία με τα δυτικά κουρδίσματα και τα δικά μας κουρδίσματα, τα οποία κανονικά δεν κολλάνε γιατί είναι άλλα, όμως με έναν μαγικό τρόπο το κατάφερα κι ακούς και δυτική αρμονία, και τζαζ αρμονία και το δημοτικό χρώμα.
Έχοντας καταθέσει δείγματα σύνθεσης, πάντα ορχηστρικών έργων, το τραγούδι δε σε έχει απασχολήσει ποτέ; Σκέφτηκες ποτέ να γράψεις τραγούδια;
Όχι ακόμα. Εκτός από ένα που έγραψα τώρα, το οποίο, όμως, είναι δυτικότροπο. Το ονομάζω «Herbie’s Dance» και θα μπει μάλλον στον επόμενο δίσκο. Είναι ένα βαλς στο οποίο ίσως βάλω στίχο.
Θα γράψεις ο ίδιος;
Μπα, μάλλον θα ζητήσω βοήθεια, αλλά στα αγγλικά.
Τι λείπει από το σημερινό τραγούδι;
Μου λείπει να ακούσω νέα δημοτικά τραγούδια με βαρύ κοινωνικοπολιτικό στίχο. Έχω βαρεθεί τα χαζοχαρούμενα, σαν συνθέσεις. Καλά τα ρεμπέτικα και τα παλιά γενικά και είναι και εν μέρει επίκαιρα ακόμα σε κάποια θέματα, αλλά παρατηρώ πληθώρα αναπαραγωγής κάποιων στιλ μουσικής που ωραία είναι για να κάνουμε το κέφι μας, αλλά πολλοί μουσικοί έχουν κολλήσει εκεί και δεν πάνε παραπέρα. Λείπει η τόλμη. Παρ’ όλα αυτά, νομίζω ότι τώρα είναι πιο εύκολο να κάνει κάποιος ένα δικό του project, απ’ ότι ήταν τα παλιά χρόνια. Είναι πιο δίκαια τα πράγματα γιατί δεν υπάρχει μονοπώλιο. Λείπουν όμως και οι κυνηγοί ταλέντων, οι σωστοί παραγωγοί, όπως ήταν ο Τάσος Φαληρέας, ή ο ηγέτης Μάνος Χατζιδάκις, που ήταν πολύ προοδευτικός άνθρωπος και βοήθησε πολύ κόσμο. Ο δάσκαλός μου, ο Θεμιστοκλής Ρούσσος που συνεργάστηκε μαζί του στην «Οδό Ονείρων» πάντα μίλαγε με τα καλύτερα λόγια για το Μάνο Χατζιδάκι. Αυτό που τόνιζε ήταν η αγάπη με την οποία τους συμπεριφερόταν και πόσο αγωνίστηκε για να πληρώνονται οι μουσικοί στα στούντιο και γενικά για τα εργατικά τους δικαιώματα.
Μάνο, ευχαριστώ πολύ!
