Κάθε φορά που ανταμώνω με καλλιτέχνες του εξωτερικού για μια συνέντευξη, γοητεύομαι από την ευθύτητα των λόγων τους και την απλότητα της συμπεριφοράς τους, όσο «φτασμένοι» κι αν θεωρούνται. Και πάντοτε βλέπω στα μάτια τους ότι η καλλιτεχνία τους «πυροδοτείται» από την αγάπη για τη μουσική.
Κάτι τέτοιο αντιμετώπισα και με την Kovacs στη δεύτερη συνέντευξη που κάναμε, πριν από μερικές μέρες, εδώ στην Αθήνα. Αφορμή η privé εμφάνισή της στην Αγγλικανική εκκλησία του Αγίου Παύλου στο πλαίσιο των Church Sessions του Pepper και ο καινούργιος της δίσκος με τίτλο «Cheap Smell».
Κρατώ στη μνήμη και την καρδιά μου την όμορφη κουβέντα μας και τον αποχαιρετιστήριο εναγκαλισμό μας. Απολαύστε την.
Ταξιδεύεις τον κόσμο, τραγουδώντας, παίζοντας μουσική - τώρα βρίσκεσαι στην Ελλάδα: είναι όλο αυτό η εκπλήρωση ενός ονείρου που έχει την αφετηρία του πίσω στο Αϊντχόβεν όταν ξεκινούσες μαθήματα φωνητικής και τραγουδιού;
Ναι, αυτό είχα στο μυαλό μου. Ήθελα να τραγουδήσω. Και ήθελα να καταφέρω να βγω και έξω από την Ολλανδία με το τραγούδι. Δεν ήθελα απλώς να γίνω επιτυχημένη στην πατρίδα μου. Δεν ξέρω, ωστόσο, αν αυτό είναι η εκπλήρωση ενός ονείρου. Νομίζω ότι αυτό είναι ένα μόνο κομμάτι του ονείρου. Για μένα, εκπλήρωση του ονείρου είναι να είμαι ευτυχισμένη και ισορροπημένη. Σε αυτό στοχεύω. Το να ταξιδεύω με τη μουσική, να βιώνω νέες εμπειρίες και να εμπνέομαι, ωστόσο, είναι οπωσδήποτε ένα κομμάτι αυτού του στόχου.
Είναι τα μαθήματα μουσικής και φωνητικής σημαντικά για έναν τραγουδιστή;
Όχι. Σίγουρα υπάρχουν πράγματα που πρέπει να μάθεις, μερικές τεχνικές για τις ανάσες και την υποστήριξη των φωνητικών χορδών, αλλά για μένα -καθώς είμαι πολύ συναισθηματική τραγουδίστρια- αυτό που έχει σημασία δεν είναι η θεωρία. Αν γνωρίζεις τη θεωρία του τραγουδιού, υπάρχουν πράγματα που είναι αντικειμενικά σωστά και άλλα που είναι λάθος. Αν έχεις λάθη στο τραγούδισμά σου με βάση τη θεωρία, ενδεχομένως να μην το κάνεις. Και έχω την εντύπωση ότι το συναίσθημα, σε τεχνικό επίπεδο, περιλαμβάνεται στα λάθη.
Αυτή είναι πολύ ενδιαφέρουσα προσέγγιση.
Έτσι νομίζω κι εγώ.
Τραγουδάς σε ανοιχτά μεγάλα venues το καλοκαίρι και σε κλειστά θέατρα -ή και εκκλησίες, όπως προχθές- το χειμώνα. Προτιμάς κάποια από τις δυο περιστάσεις;
Μου αρέσουν όλες οι περιστάσεις. Αλλά περισσότερο αγαπώ τις εμφανίσεις εκείνες που «σημαίνουν κάτι» για τους ανθρώπους. Για παράδειγμα, μια συναυλία για τους άστεγους την ημέρα των Χριστουγέννων ή ένα live ανάλογο. Μικρές συναυλίες, μικρά gigs, που είναι πολύ ενδιαφέρουσες. Και οι μεγάλες συναυλίες βέβαια έχουν τεράστια σημασία και ενδιαφέρον. Για να είμαι ειλικρινείς, βέβαια, τα πολύ μεγάλα live δεν μου αρέσουν και τόσο γιατί είναι απρόσωπα και «μπελαλίδικα» (σ.σ. messy ο χαρακτηρισμός της) και νιώθω λίγο περίεργα. Όλα έχουν τη γοητεία τους, αλλά προτιμώ να τραγουδώ για κάποιο σκοπό. Για ανθρώπους που έχουν ανάγκη.
Κάτι σαν κοινωνικό έργο, σαν κοινωνική προσφορά;
Ναι, αυτό. Και αυτό. Για παράδειγμα, κάτι που ετοιμάζω: εμφανίσεις για παιδιά με αυτισμό για να τα βοηθήσουμε μέσα από τη μουσική να «κρατηθούν» από κάπου. Αυτές οι δράσεις είναι για μένα πιο σημαντικές από μια απλή συναυλία. Μου δίνουν μεγαλύτερη ευχαρίστηση και ένα κίνητρο παραπάνω.
Υπάρχει, ούτως ή άλλως, και η επιστήμη της μουσικοθεραπείας.
Ναι. Είναι αλήθεια. Πιστεύω πραγματικά πως η μουσική είναι θεραπευτική. Μπορείς να περάσεις τόσα πράγματα μέσα από τη μουσική.
Μόλις κυκλοφόρησες καινούργιο δίσκο (σ.σ. τίτλος: Cheap Smell). Τι απολαμβάνεις περισσότερο στη διαδικασία δημιουργίας ενός άλμπουμ;
Απολαμβάνω το ότι πρέπει να «σκάψω» βαθιά στον εαυτό μου. Έρχομαι αντιμέτωπη με τον εαυτό μου και μερικές φορές είναι τρομακτικό αυτό. Όταν, όμως, περάσει αυτή η περίοδος και βγεις αλώβητος, νιώθεις ότι εξελίχθηκες, ότι μεγάλωσες λίγο ακόμα. Για μένα η διαδικασία δημιουργίας ενός δίσκου είναι επίσης θεραπευτική. Κάθε φορά που ολοκληρώνω ένα δίσκο αισθάνομαι πραγματικά υπερήφανη για το «ταξίδι». Και είμαι διαρκώς πιο κοντά στο να βρω τον εαυτό μου και να είμαι ο εαυτός μου και να με αποδεχτώ.
Μα η μουσική δεν είναι θεραπευτική μόνο για τους ακροατές, είναι και για εκείνον που τη δημιουργεί.
Ακριβώς. Νομίζω ότι ξεκινά από εκείνον που τη φτιάχνει, βάζοντας την αλήθεια του, και οι άνθρωποι συνδέονται μαζί με του και με την ιστορία του. Για μένα τουλάχιστον, αυτή η σύνδεση είναι που κάνει τη μουσική ενδιαφέρουσα. Νιώθω, δηλαδή, ότι μπορώ να συνδεθώ με άλλους ανθρώπους και αυτό μου αρέσει πολύ.
Έχεις κερδίσει αρκετά βραβεία στην έως τώρα πορεία σου. Πόσο σημαντικά είναι τα βραβεία για έναν τραγουδιστή, πρωτοεμφανιζόμενο ή μη;
Σημαντικά δεν είναι. Είναι ωραίο να κερδίζεις βραβεία, σε ποιον δεν αρέσει; Στον κόσμο που ζούμε, άλλωστε, θέλουμε να βροντοφωνάζουμε τι έχουμε πετύχει (σ.σ. με ελαφρά ειρωνεία στον τόνο της φωνής της). Ωστόσο, η μουσική είναι ένα συναίσθημα και όχι κάποιο σπορ ή κάποιο παιχνίδι, οπότε καταλαβαίνεις. Είναι δύσκολη ερώτηση αυτή. Από τη μια, χαίρεσαι με ένα βραβείο, από την άλλη το να μην κερδίζεις βραβεία καθόλου δεν σημαίνει ότι είσαι κακός καλλιτέχνης.
Όπως και να ‘χει, το κοινό αποφασίζει. Είτε κερδίζεις βραβεία, είτε όχι, το κοινό θα σε αναδείξει.
Ναι. Αυτό μετράει. Ακόμα και αν κερδίσεις ένα βραβείο, δεν σημαίνει κάτι αν ο κόσμος δεν σε αποδέχεται.
Μουσική βιομηχανία και μουσική. Ποια η σχέση τους; Η μουσική υπήρχε και πριν τη βιομηχανία της. Μπορεί η μουσική να υπάρξει σήμερα χωρίς τη βιομηχανία που την περιβάλει;
Στη σημερινή εποχή, ο καλλιτέχνης μπορεί να υπάρξει χωρίς τη μουσική βιομηχανία. Υπάρχουν τόσες πλατφόρμες που μπορείς να χρησιμοποιήσεις χωρίς κάποιο label από πίσω σου. Μπορείς να φτάσεις στον κόσμο έξω από τα συνηθισμένα κανάλια μέσα από το facebook, το YouTube, και όλες αυτές τις social media πλατφόρμες. Είναι παράξενη η σχέση μουσικής και μουσικής βιομηχανίας σήμερα. Είναι μια σχέση αγάπης και μίσους. Η μουσική είναι πάντοτε συναισθηματική, ενώ η βιομηχανία είναι business, μόνο business. Και h business δεν έχει καμία σχέση με το συναίσθημα. Είναι δύο ολότελα διαφορετικά πράγματα που συχνά - πυκνά συγκρούονται. Για παράδειγμα, γράφεις ένα τραγούδι που αγαπάς τόσο πολύ. Βάζεις μέσα όλη σου την ενέργεια και όλο σου το πάθος και όλο σου το συναίσθημα και μετά έρχεται κάποιος από την εταιρεία και λέει: «νομίζω ότι είναι χάλια».
Δύσκολη στιγμή αυτή, ε;
Ναι. Πολύ δύσκολη στιγμή. Αλλά, μαθαίνεις να αντιμετωπίζεις και αυτά. Πρέπει να βρίσκεις την ισορροπία κάθε φορά. Να έχεις ευχαριστημένους και εκείνους, να έχεις οπωσδήποτε και τον εαυτό σου ευχαριστημένο. Είναι μια πρόκληση.
Υπάρχει μια «φήμη» που σε θέλει να επιστρέφεις για ένα live στην Αθήνα. Ισχύει;
Ναι! Θα βρίσκομαι και πάλι στην Αθήνα, το Φεβρουάριο. Στις 16 του μήνα για την ακρίβεια!
Καλώς να σε δεχτούμε, λοιπόν, και πάλι.
Ευχαριστώ πολύ.
Κάτι τέτοιο αντιμετώπισα και με την Kovacs στη δεύτερη συνέντευξη που κάναμε, πριν από μερικές μέρες, εδώ στην Αθήνα. Αφορμή η privé εμφάνισή της στην Αγγλικανική εκκλησία του Αγίου Παύλου στο πλαίσιο των Church Sessions του Pepper και ο καινούργιος της δίσκος με τίτλο «Cheap Smell».
Κρατώ στη μνήμη και την καρδιά μου την όμορφη κουβέντα μας και τον αποχαιρετιστήριο εναγκαλισμό μας. Απολαύστε την.
Ταξιδεύεις τον κόσμο, τραγουδώντας, παίζοντας μουσική - τώρα βρίσκεσαι στην Ελλάδα: είναι όλο αυτό η εκπλήρωση ενός ονείρου που έχει την αφετηρία του πίσω στο Αϊντχόβεν όταν ξεκινούσες μαθήματα φωνητικής και τραγουδιού;
Ναι, αυτό είχα στο μυαλό μου. Ήθελα να τραγουδήσω. Και ήθελα να καταφέρω να βγω και έξω από την Ολλανδία με το τραγούδι. Δεν ήθελα απλώς να γίνω επιτυχημένη στην πατρίδα μου. Δεν ξέρω, ωστόσο, αν αυτό είναι η εκπλήρωση ενός ονείρου. Νομίζω ότι αυτό είναι ένα μόνο κομμάτι του ονείρου. Για μένα, εκπλήρωση του ονείρου είναι να είμαι ευτυχισμένη και ισορροπημένη. Σε αυτό στοχεύω. Το να ταξιδεύω με τη μουσική, να βιώνω νέες εμπειρίες και να εμπνέομαι, ωστόσο, είναι οπωσδήποτε ένα κομμάτι αυτού του στόχου.
Είναι τα μαθήματα μουσικής και φωνητικής σημαντικά για έναν τραγουδιστή;
Όχι. Σίγουρα υπάρχουν πράγματα που πρέπει να μάθεις, μερικές τεχνικές για τις ανάσες και την υποστήριξη των φωνητικών χορδών, αλλά για μένα -καθώς είμαι πολύ συναισθηματική τραγουδίστρια- αυτό που έχει σημασία δεν είναι η θεωρία. Αν γνωρίζεις τη θεωρία του τραγουδιού, υπάρχουν πράγματα που είναι αντικειμενικά σωστά και άλλα που είναι λάθος. Αν έχεις λάθη στο τραγούδισμά σου με βάση τη θεωρία, ενδεχομένως να μην το κάνεις. Και έχω την εντύπωση ότι το συναίσθημα, σε τεχνικό επίπεδο, περιλαμβάνεται στα λάθη.
Αυτή είναι πολύ ενδιαφέρουσα προσέγγιση.
Έτσι νομίζω κι εγώ.
Τραγουδάς σε ανοιχτά μεγάλα venues το καλοκαίρι και σε κλειστά θέατρα -ή και εκκλησίες, όπως προχθές- το χειμώνα. Προτιμάς κάποια από τις δυο περιστάσεις;
Μου αρέσουν όλες οι περιστάσεις. Αλλά περισσότερο αγαπώ τις εμφανίσεις εκείνες που «σημαίνουν κάτι» για τους ανθρώπους. Για παράδειγμα, μια συναυλία για τους άστεγους την ημέρα των Χριστουγέννων ή ένα live ανάλογο. Μικρές συναυλίες, μικρά gigs, που είναι πολύ ενδιαφέρουσες. Και οι μεγάλες συναυλίες βέβαια έχουν τεράστια σημασία και ενδιαφέρον. Για να είμαι ειλικρινείς, βέβαια, τα πολύ μεγάλα live δεν μου αρέσουν και τόσο γιατί είναι απρόσωπα και «μπελαλίδικα» (σ.σ. messy ο χαρακτηρισμός της) και νιώθω λίγο περίεργα. Όλα έχουν τη γοητεία τους, αλλά προτιμώ να τραγουδώ για κάποιο σκοπό. Για ανθρώπους που έχουν ανάγκη.
Κάτι σαν κοινωνικό έργο, σαν κοινωνική προσφορά;
Ναι, αυτό. Και αυτό. Για παράδειγμα, κάτι που ετοιμάζω: εμφανίσεις για παιδιά με αυτισμό για να τα βοηθήσουμε μέσα από τη μουσική να «κρατηθούν» από κάπου. Αυτές οι δράσεις είναι για μένα πιο σημαντικές από μια απλή συναυλία. Μου δίνουν μεγαλύτερη ευχαρίστηση και ένα κίνητρο παραπάνω.
Υπάρχει, ούτως ή άλλως, και η επιστήμη της μουσικοθεραπείας.
Ναι. Είναι αλήθεια. Πιστεύω πραγματικά πως η μουσική είναι θεραπευτική. Μπορείς να περάσεις τόσα πράγματα μέσα από τη μουσική.
Μόλις κυκλοφόρησες καινούργιο δίσκο (σ.σ. τίτλος: Cheap Smell). Τι απολαμβάνεις περισσότερο στη διαδικασία δημιουργίας ενός άλμπουμ;
Απολαμβάνω το ότι πρέπει να «σκάψω» βαθιά στον εαυτό μου. Έρχομαι αντιμέτωπη με τον εαυτό μου και μερικές φορές είναι τρομακτικό αυτό. Όταν, όμως, περάσει αυτή η περίοδος και βγεις αλώβητος, νιώθεις ότι εξελίχθηκες, ότι μεγάλωσες λίγο ακόμα. Για μένα η διαδικασία δημιουργίας ενός δίσκου είναι επίσης θεραπευτική. Κάθε φορά που ολοκληρώνω ένα δίσκο αισθάνομαι πραγματικά υπερήφανη για το «ταξίδι». Και είμαι διαρκώς πιο κοντά στο να βρω τον εαυτό μου και να είμαι ο εαυτός μου και να με αποδεχτώ.
Μα η μουσική δεν είναι θεραπευτική μόνο για τους ακροατές, είναι και για εκείνον που τη δημιουργεί.
Ακριβώς. Νομίζω ότι ξεκινά από εκείνον που τη φτιάχνει, βάζοντας την αλήθεια του, και οι άνθρωποι συνδέονται μαζί με του και με την ιστορία του. Για μένα τουλάχιστον, αυτή η σύνδεση είναι που κάνει τη μουσική ενδιαφέρουσα. Νιώθω, δηλαδή, ότι μπορώ να συνδεθώ με άλλους ανθρώπους και αυτό μου αρέσει πολύ.
Έχεις κερδίσει αρκετά βραβεία στην έως τώρα πορεία σου. Πόσο σημαντικά είναι τα βραβεία για έναν τραγουδιστή, πρωτοεμφανιζόμενο ή μη;
Σημαντικά δεν είναι. Είναι ωραίο να κερδίζεις βραβεία, σε ποιον δεν αρέσει; Στον κόσμο που ζούμε, άλλωστε, θέλουμε να βροντοφωνάζουμε τι έχουμε πετύχει (σ.σ. με ελαφρά ειρωνεία στον τόνο της φωνής της). Ωστόσο, η μουσική είναι ένα συναίσθημα και όχι κάποιο σπορ ή κάποιο παιχνίδι, οπότε καταλαβαίνεις. Είναι δύσκολη ερώτηση αυτή. Από τη μια, χαίρεσαι με ένα βραβείο, από την άλλη το να μην κερδίζεις βραβεία καθόλου δεν σημαίνει ότι είσαι κακός καλλιτέχνης.
Όπως και να ‘χει, το κοινό αποφασίζει. Είτε κερδίζεις βραβεία, είτε όχι, το κοινό θα σε αναδείξει.
Ναι. Αυτό μετράει. Ακόμα και αν κερδίσεις ένα βραβείο, δεν σημαίνει κάτι αν ο κόσμος δεν σε αποδέχεται.
Μουσική βιομηχανία και μουσική. Ποια η σχέση τους; Η μουσική υπήρχε και πριν τη βιομηχανία της. Μπορεί η μουσική να υπάρξει σήμερα χωρίς τη βιομηχανία που την περιβάλει;
Στη σημερινή εποχή, ο καλλιτέχνης μπορεί να υπάρξει χωρίς τη μουσική βιομηχανία. Υπάρχουν τόσες πλατφόρμες που μπορείς να χρησιμοποιήσεις χωρίς κάποιο label από πίσω σου. Μπορείς να φτάσεις στον κόσμο έξω από τα συνηθισμένα κανάλια μέσα από το facebook, το YouTube, και όλες αυτές τις social media πλατφόρμες. Είναι παράξενη η σχέση μουσικής και μουσικής βιομηχανίας σήμερα. Είναι μια σχέση αγάπης και μίσους. Η μουσική είναι πάντοτε συναισθηματική, ενώ η βιομηχανία είναι business, μόνο business. Και h business δεν έχει καμία σχέση με το συναίσθημα. Είναι δύο ολότελα διαφορετικά πράγματα που συχνά - πυκνά συγκρούονται. Για παράδειγμα, γράφεις ένα τραγούδι που αγαπάς τόσο πολύ. Βάζεις μέσα όλη σου την ενέργεια και όλο σου το πάθος και όλο σου το συναίσθημα και μετά έρχεται κάποιος από την εταιρεία και λέει: «νομίζω ότι είναι χάλια».
Δύσκολη στιγμή αυτή, ε;
Ναι. Πολύ δύσκολη στιγμή. Αλλά, μαθαίνεις να αντιμετωπίζεις και αυτά. Πρέπει να βρίσκεις την ισορροπία κάθε φορά. Να έχεις ευχαριστημένους και εκείνους, να έχεις οπωσδήποτε και τον εαυτό σου ευχαριστημένο. Είναι μια πρόκληση.
Υπάρχει μια «φήμη» που σε θέλει να επιστρέφεις για ένα live στην Αθήνα. Ισχύει;
Ναι! Θα βρίσκομαι και πάλι στην Αθήνα, το Φεβρουάριο. Στις 16 του μήνα για την ακρίβεια!
Καλώς να σε δεχτούμε, λοιπόν, και πάλι.
Ευχαριστώ πολύ.
