χώρο του έντεχνου τραγουδιού, πρόσφατα παρουσίασε τη νέα δισκογραφική δουλειά της με τίτλο «Κλείσε τα σκούρα». Έντεκα συνθέσεις του ξεχωριστού, νέου τραγουδοποιού Αλέξανδρου Εμμανουηλίδη σε στίχους του Μάνου Ελευθερίου και των πρωτοεμφανιζόμενων στη δισκογραφία, Σπύρου Αραβανή και Χρήστου A. Μιχαήλ, καθώς και μια σύνθεσή της στο ποίημα της Κατερίνας Αγγελάκη Ρουκ, «Η ευλογία της έλλειψης». Με αυτή την αφορμή, συναντηθήκαμε στα γραφεία του Ogdoo Music Group για μια κουβέντα εφ’ όλης της ύλης.
Με τον Αλέξανδρο Εμμανουηλίδη έχετε συνεργαστεί στο τραγούδι «Μου φτάνει ένα παράθυρο» που υπήρχε στη πρώτη σας δισκογραφική δουλειά «Σαν Προσευχή στην πιο Βαθιά Εμπιστοσύνη». Πείτε μας λίγα πράγματα για τη δουλειά αυτή.
Ο πρώτος μου δίσκος ήταν πολυσυλλεκτικός. Κομμάτια διαφόρων αγαπημένων φίλων. Έγινε με το ζόρι σχεδόν, γιατί βλέπανε ότι εγώ δεν πρόκειται να σηκωθώ να τον κάνω (γελάει). Αποφάσισε ο Λαυρέντης Μαχαιρίτσας μαζί με το Σταύρο Παπαθανασίου να μου κάνουν δίσκο! Στην πορεία ανέλαβαν τα Κίτρινα Ποδήλατα την ενορχήστρωση και την παραγωγή κι έτσι περιλαμβάνει κομμάτια διαφόρων καλλιτεχνών. Ξεχώρισε αυτό του Αλέξανδρου, που έγινε ντουέτο με το Μίλτο Πασχαλίδη και το «Καληνύχτα» του Μάλαμα που είναι μια δική μου διασκευή. Όλοι οι συντελεστές είναι άνθρωποι που με γνωρίζουν, με αγαπούν και ήθελαν πολύ να κάνω κάτι.
Κι έτσι ήρθε τώρα, σε μουσική του Αλέξανδρου Εμμανουηλίδη, ο δεύτερος προσωπικός δίσκος «Κλείσε Τα Σκούρα».
Εφ’ όσον το πείραμα με τον Αλέξανδρο πέτυχε σε στίχους του Μάνου - μεγάλη τιμή κι ευτυχία να έχεις το Μάνο Ελευθερίου και στη ζωή σου και στη δουλειά σου - ο δεύτερος δίσκος είπαμε να γίνει καθ’ ολοκληρίαν με τον Αλέξανδρο. Θέλαμε να γίνει και όλος με το Μάνο, αλλά δεν είχε 10 – 12 κομμάτια. Μας έδωσε, λοιπόν, όσα είχε και θεωρούσε πως ταιριάζουν και σε μένα και στον Αλέξανδρο που θα τα μελοποιούσε. Στην παρέα εμφανίστηκε ο Σπύρος Αραβανής, εξαιρετικός ποιητής και ο Χρήστος Μιχαήλ, επίσης εξαιρετικός ποιητής, οπότε η δομή του δίσκου φάνηκε ποια θα είναι. Πρωτεύουσας σημασίας ο λόγος! Αυτόν, λοιπόν, υπηρετεί πρώτα. Επειδή αγαπώ πολύ την ποίηση, είχα τρελαθεί με την ποίηση της Κατερίνας Αγγελάκη Ρουκ. Σε κάποια βραδιά ποίησης στον Ιανό όπου είχα κληθεί να τραγουδήσω, τη συνάντησα κι από κοντά – ένα εξαιρετικό πλάσμα. Της αφιέρωσα τα τραγούδια και της είπα πως θα ήθελα να τη μελοποιήσω εγώ, όσο μπορώ, αν μπορώ. Μου έδωσε το ελεύθερο κι ευτύχησα να μελοποιήσω ένα ποίημά της που μου άρεσε πολύ, την «Ευλογία της έλλειψης», με την ίδια μέσα να απαγγέλει κι έτσι κλείνει αυτή η πολύ σημαντική δουλειά, κατά τη γνώμη μου, όπου πρωτοστατεί ο λόγος, ακολουθεί η μουσική και η φωνή υπηρετεί και τα δύο.
Κυκλοφορεί ήδη ο δίσκος, σωστά;
Ο δίσκος κυκλοφορεί ήδη από το Μετρονόμο. Είναι ενός μήνα και κάτι ημερών! Ενορχήστρωση έκανε μαζί με τον Αλέξανδρο ο Νίκος Αγλούπας, που είναι κι ο ενορχηστρωτής της Μόνικα, εξαιρετικά ταλαντούχος. Έδωσε μια πολύ σύγχρονη προσέγγιση χωρίς να φτάνει σε ακραία στάδια και υποστηρίζει πολύ καλά και τη μουσική και το λόγο. Έχουν παίξει εξαιρετικοί μουσική, συμμετέχει και το Μαράκι μου μέσα, η μαθήτριά μου Μαρία Παπαγεωργίου. Είναι μια πολύ αγαπησιάρικη δουλειά και χαίρομαι πάρα πολύ, φαίνεται ε; Γελάνε μέχρι και τα’ αυτιά μου! (γελάει)
Ασχολείστε και ως καθηγήτρια μουσικής. Πώς έγινε και κινηθήκατε προς αυτή την κατεύθυνση;
Ούτε το είχα σκεφτεί ποτέ, ούτε το είχα ονειρευτεί. Πήγα σε αρκετά μεγάλη ηλικία, δηλαδή επαγγελματίας τραγουδίστρια ούσα, να κάνω μαθήματα φωνητικής και η εκπληκτική δασκάλα μου Δέσποινα Κάτσαρη μόλις με άκουσε, επέμεινε και αποφάσισε μόνη της να μου δώσει το δίπλωμα στο κλασσικό τραγούδι. Ευτυχώς που το έκανε, οπότε σπούδασα και κλασσικό τραγούδι από το πουθενά. Ήμουν μια έντεχνη τραγουδίστρια που τραγούδαγε ροκ, τζαζ… Δε σκεφτόμουν ποτέ να ασχοληθώ με το κλασσικό. Δε μπορούσα να δω τι θα συμβεί, αυτό που έβλεπε εκείνη ως δασκάλα, όταν μου έλεγε πως κάποια στιγμή θα γίνω δασκάλα και μάλιστα καλή. Τώρα βλέπω σε μαθητές ποιοι μπορούν να γίνουν δάσκαλοι. Ο φόβος μου ήταν μην τυχόν δε μπορώ να αντιληφθώ τους κάλλους στη φωνή, γιατί οι χορδές δεν είναι ένα όργανο που βλέπεις. Αφού, λοιπόν, έκανα μια πολύ σωστή διάγνωση κατά προτροπή της, ξεκίνησα τη διδασκαλία. Το θεωρώ ένα δώρο απ’ τα μεγαλύτερα στη ζωή μου. Μετά το παιδί μου είναι η διδασκαλία! Εξαιρετικοί ορίζοντες, εξαιρετική προσφορά, εξαιρετική αγάπη, δε μπορώ να σου περιγράψω.
Αν χρειαζόταν να διαλέξετε μεταξύ τραγουδιού & διδασκαλίας;
Δε διαλέγεις γιατί η διδασκαλία εμπεριέχει πιο πολύ την προσφορά. Αυτό είναι το πρώτο της κίνητρο. Η ερμηνεία έχει να κάνει με μια εσωτερική, ψυχική διαδικασία δική σου, ασυνείδητη ή συνειδητή. Έχει να κάνει με την ισορροπία σου. Γι’ αυτό δε συγκρίνονται, καθένα καλύπτει διαφορετικές ανάγκες. Έτσι κι αλλιώς κάνω μόνο επιλεγμένες παραστάσεις, δεν έχω «καεί», γι’ αυτό δε με θεωρώ επαγγελματία τραγουδίστρια. Ακόμα και οι συμμετοχές που έχω κάνει, δεν ήταν επαγγελματικού τύπου, μου αρέσανε τα τραγούδια και οι καλλιτέχνες και πήγαινα! Ακόμα και τους μαθητές τους επιλέγω.
Για ποιο λόγο κάνετε την επιλογή αυτή;
Χωρίς να φανεί εγωιστικό, εγωκεντρικό ή περίεργο, επειδή για μένα η μουσική είναι πάρα πολύ σοβαρή υπόθεση και το τραγούδι είναι μια θεραπεία, δεν έχει να κάνει με μια απλή έκφραση ενός στίχου ή με το ναρκισσισμό και τον εγωισμό κάθε πιτσιρικά – καλλιτέχνη. Έχει να κάνει με βαθύτερη προσφορά κι αγάπη. Πρέπει να ξέρεις τι θέλει να κάνει κάθε μαθητής! Ο δικός μου στόχος, είναι όχι μόνο να τον κάνω καλύτερο τραγουδιστή από μένα, αλλά να τον κάνω και καλύτερο δάσκαλο. Άρα πρέπει να γίνεται επιλογή των μαθητών, γι’ αυτό και τα παιδιά μου ξεχωρίζουν. Οπότε, λοιπόν, είναι όντως πολύ σοβαρή υπόθεση. Πώς να την υποβιβάσεις για τα χρήματα; Ίσως να είναι ακραία, αλλά αυτή είναι η δική μου θέση.
Η αρχική πρόθεση των παιδιών που έρχονται σε σας είναι να γίνουν δάσκαλοι ή τραγουδιστές;
Κοίταξε, δάσκαλος γίνεσαι και χωρίς να θες να το εξασκήσεις επαγγελματικά διδάσκοντας φωνητική μετά. Ακόμα και μια βοήθεια που μπορείς να προσφέρεις σε έναν άλλο συνάδερφό σου, όχι τόσο σε τεχνικό επίπεδο, να ανοίξει τη φωνή του, όσο σε εκφραστικό, αν μπορείς να τον βοηθήσεις να καταλάβει το συναίσθημα που κρύβει μια λέξη και να μπορέσει να την ερμηνεύσει, εκεί είναι όλο το ζουμί. Δεν είναι τόσο στην έκταση της φωνής. Δε μας ενδιαφέρει το πόσο μεγάλη φωνή έχει.
Η έκταση φωνής είναι κάτι που μπορεί και να καλλιεργηθεί, έτσι;
Με τη φωνητική, η οποία είναι γυμναστική, μπορείς να το πετύχεις. Η φωνή μπορεί να πάρει και ψηλές και χαμηλές. Η καλύτερη σχολή είναι του κλασικού τραγουδιού. Όταν έχεις εκπαιδευτεί να τραγουδάς το πιο δύσκολο είδος, όλα τα υπόλοιπα είναι πολύ πιο βατά. Αλλά, δεν είναι το ζητούμενο αυτό. Το ζητούμενο είναι να μπορέσει ο τραγουδιστής να έρθει σε επαφή με τη ψυχή του, το πνεύμα να ενωθεί με τη ψυχή και να μπορέσει να το εκδηλώσει, να το προσφέρει. Κάθε λέξη έχει συναίσθημα και το συναίσθημα είναι ενέργεια. Αυτό λοιπόν που εκλύεται την ώρα που τραγουδάς, είναι ενέργεια. Αυτό εισπράττει ο ακροατής και του αρέσει και χειροκροτεί ευχαριστημένος. Όλο αυτό, εμπεριέχει τη θεραπεία. Την εκτόνωση κι εκείνου που τραγουδάει κι εκείνου που ακούει. Αυτή είναι η μαγεία.
Ποια είναι τα χαρακτηριστικά που διακρίνετε σε κάποια παιδιά, που μπορεί να τα κάνουν να ξεχωρίσουν;
Πλέον, με τα χρόνια, από τη φωνή που ακούω στο τηλέφωνο καταλαβαίνω τι θέλει κάθε παιδί και τι μπορεί να κάνει. Είναι απίστευτο! Γιατί ξέρεις, η φωνή είναι η ψυχή! Αν ξέρεις να την αποκωδικοποιείς, μπορείς εύκολα να καταλάβεις κάποια πράγματα. Ένα σκιαγράφημα προσωπικότητας μπορείς να το κάνεις. Αγάπη να δώσουν πρέπει να έχουν. Να προσφέρουν, όχι να πάρουν. Δηλαδή, δεν έχει να κάνει με το «να γίνω φίρμα». Αυτό δε μας αφορά. Αν είναι να έρθει, καλώς να ‘ρθει. Αλλά, δεν είναι το ζητούμενο. Τι μπορώ να δώσω εγώ στο ελληνικό τραγούδι; Γιατί να αφορώ εγώ το ελληνικό τραγούδι; Τι σημαίνει έχω μια πολύ καλή φωνή; Ε, και; Καλή φωνή μπορεί να έχουν πολλοί, εγώ τι μπορώ να δώσω; Τι χνάρι να αφήσω ούτως ώστε αυτό το τραγούδι να φέρνει χαρά στον κόσμο που το ακούει και να μείνει;
Υπάρχουν παιδιά που θα ξεχωρίσουν;
Ναι, ναι, είμαι αισιόδοξη. Νομίζω ότι ο Αλέξανδρος Εμμανουηλίδης είναι ένας απ’ αυτούς. Και μικρούς Χατζιδάκιδες βλέπω. Υπάρχουν πάρα πολλοί ταλαντούχοι άνθρωποι. Κάθε γενιά ακυρώνει την καινούρια και κρατά τους δικούς της… Δεν είναι έτσι, όμως.
Δε λέει κανείς πως δεν υπάρχουν ταλέντα, αλλά είναι δύσκολο να γίνουν πλέον γνωστοί, κατ’ αρχήν γιατί βγαίνουν πολλοί περισσότεροι απ’ ότι παλιά.
Κοίταξε όμως πώς κάποιοι γίνονται γνωστοί! Αυτό που πρέπει να μαθευτεί και να «φτάσει» θα τα καταφέρει. Κάποιος που θέλει πραγματικά να κάνει κάτι, το πετυχαίνει. Και στο μέτρο που το θέλει! Έχω δει πολλούς ανθρώπους να θέλουν να γίνουν και πλησιάζοντας να μην αντέχουν την επιτυχία! Να κάνουν βήματα πίσω! Είναι πολύ περίεργο και πολυποίκιλο, δεν είναι απλό.
Απαιτεί και μια συγκεκριμένη προσωπικότητα όλο αυτό…
Βέβαια! Πλέον φεύγεις από το επίπεδο του αθλητή και πας για πρωταθλητής. Πόσοι μπορούν να είναι πρωταθλητές με ότι συνεπάγεται αυτό; Να αντέξουν τη γλώσσα του συστήματος; Να μπορούν να βάλουν νερό στο κρασί τους χωρίς να γίνουν άλλοι; Εξαρτάται από το τι θέλεις ακριβώς. Κάποιοι ξεκινάνε από τραγουδιστές και καταλήγουν κάτι άλλο.
Αυτή την τάση που έχουν οι ηθοποιοί να τραγουδήσουν, πώς την εξηγείτε;
Όλοι οι ηθοποιοί θα θέλανε να είναι τραγουδιστές, ακόμα και πολύ γνωστοί και πολύ καλοί ηθοποιοί! Ξέρεις γιατί; Γιατί το τραγούδι κρύβει θεραπεία, ενώ η υποκριτική όχι. Στην υποκριτική είσαι πάντα έμμεσα εμπλεκόμενος. Είσαι ένας άλλος. Ναι μεν δίνεις στοιχεία του εαυτού σου, αλλά δεν είσαι εσύ. Είσαι θωρακισμένος πίσω από μια άλλη προσωπικότητα. Ενώ στο τραγούδι είσαι εσύ! Βγαίνεις στο υπέροχο αυτό ιερό σανίδι, είσαι ολόγυμνος και δεν κρύβεται τίποτα.
Από πλευράς εμφανίσεων τι ετοιμάζετε;
Κάναμε δύο πολύ πετυχημένες παραστάσεις στο Σταυρό του Νότου και ουσιαστικά πήραμε παράταση, αλλά θέλω η μέρα να είναι Κυριακή, και δεν υπάρχουν διαθέσιμες αυτή τη στιγμή. Οπότε, περιμένω από κάποιους χώρους που έχω ξαναπαίξει. Σίγουρα θα γίνουν κάποιες παραστάσεις τον Απρίλη & το Μάη, απλά ακόμα δεν έχω καταλήξει στο χώρο.
Για κλείσιμο, τι θα λέγατε στους αναγνώστες μας;
Αγάπη να έχουμε! Αγάπη για ό,τι κάνουμε & σκεφτόμαστε. Να είμαστε συντροφικοί και αλληλέγγυοι. Να σκεφτόμαστε και τον διπλανό.
