Κύριε Απέργη, για να το πάρουμε απ’ την αρχή, πείτε μας πώς ξεκίνησε η δημιουργία του δίσκου.
Αντώνης Απέργης: Έχω ένα μαθητή, ο οποίος ήρθε μια μέρα και με ρώτησε: «Αν υπάρξει χρηματοδότηση, έχεις διάθεση να μπεις στο στούντιο, να κάνεις ό, τι θες και να μη σε νοιάζει τίποτα άλλο; Υπάρχει κάποιος που δε μπορώ να σου πω το όνομά του, ο οποίος σου κάνει την παραγωγή!». Όταν κατάλαβα ότι σοβαρολογεί, ξεκίνησα να κάνω αυτή τη δουλειά, στο στούντιο Sierra. Μάζεψα ό, τι έχω αφήσει ανηχογράφητο, το ενορχήστρωσα όπως το φανταζόμουν, βρέθηκαν εθελοντές να παίξουν βιολιά, που είναι το αγαπημένο μου όργανο κι έτσι ξεκίνησα να γράφω! Πήρα τηλέφωνο τους τραγουδιστές που ήθελα, δέχτηκαν κι έτσι άρχισε να δημιουργείται αυτή η δουλειά, που είναι όλη μια ανώνυμη, ευγενική χορηγία.
Δηλαδή, ούτε εσείς ο ίδιος γνωρίζετε ποιος είναι ο χρηματοδότης;
Αντώνης Απέργης: Ούτε εγώ κι ενδεχομένως δε θα μάθω ποτέ!
Ποιοι συμμετέχουν στο τραγουδιστικό κομμάτι;
Αντώνης Απέργης: Οι τραγουδιστές είναι ο Νεκτάριος Μαλλάς, ο οποίος είναι και μουσικός, παίζει πλήκτρα, αλλά στο δίσκο μόνο τραγουδάει δύο τραγούδια, η Μάρθα Μαυροειδή που παίζει σάζι στο δίσκο και διεύθυνε ένα κομμάτι όπου τα βιολιά χρειάζονταν διεύθυνση, η Αρετή Κετιμέ που λέει δύο τραγούδια και παίζει στο ένα και η Μαρία Σπυροπούλου. Αυτοί για την ώρα, όμως δε ξέρω πότε θα σταματήσω την ηχογράφηση! Είμαι ήδη στο δεύτερο CD, πάει για διπλός ο δίσκος!
Γιατί αυτή η αδυναμία στα βιολιά; Γιατί σας αρέσουν τόσο;
Αντώνης Απέργης: Δε ξέρω! Είναι πολύ ευέλικτα σαν όργανα, μπορούν να κάνουν τα πάντα και μπορούν να δώσουν σε ένα κομμάτι διαφορετικό ύφος, άλλοτε σαν να είναι κλασσικό, άλλοτε σαν να είναι αραβικό, ή αραμπέσκ – σαν να λέμε τούρκικο «σκυλάδικο» - ή μπορείς να του βάλεις μια ωραία γραμμή και να γίνει ποπ, ας πούμε, του ’60! Ότι θες το κάνεις, βιολιά είναι, σβήνεις ένα σημαδάκι κι αλλάζει η πορεία τους! Και στην προκειμένη περίπτωση, έτσι όπως το φαντάστηκα εγώ, ήταν πολύ πιο ταιριαστά τα βιολιά, απ’ το να δώσεις την αρμονία σε έναν πληκτρά να την παίξει. Υπήρξαν μέρες που έπαιξαν και δεκαπέντε βιολιά μαζί.
Την Αρετή, που είναι μαζί μας, γιατί την επιλέξατε να τραγουδήσει τα κομμάτια;
Αντώνης Απέργης: Γιατί είναι φωνάρα! Κι αν φανταζόμουν κάποια φωνή γι’ αυτά τα κομμάτια, ήταν της Αρετής.
Τι σας συγκινεί στη φωνή της;
Αντώνης Απέργης: Είναι κάποια πράγματα που δύσκολα γίνονται λόγια. Η αισθητική της γενικότερα. Τα κομμάτια που της έχουν αρέσει κι έχει αφομοιώσει και μ’ αυτόν τον τρόπο τραγουδάει ταίριαζαν απόλυτα με αυτό που έχω στο μυαλό μου και γράφω. Αυτό που μου αρέσει, λοιπόν, είναι ότι και δεξιοτεχνικά την αισθητική της τη βγάζει πάρα πολύ καλά. Γιατί κάποιος μπορεί να έχει πολύ καλή φωνή, αλλά να μην ταιριάζουν οι αισθητικές μας. Η Αρετή μου δίνει αυτά που ακούω μέσα μου.
Αρετή, είχατε συνεργαστεί ξανά στο παρελθόν με τον Αντώνη;
Αρετή Κετιμέ: Όχι, είχαμε συναντηθεί τυχαία σ’ ένα φιλικό σπίτι, του Μιχάλη του Μπακάλη, ενός πολύ καλού κρουστού, τον οποίο και πραγματικά ευχαριστώ που με γνώρισε στον Αντώνη. Σκέφτομαι πως ήταν απλά θέμα χρόνου να συνεργαστώ μ’ αυτόν τον άνθρωπο σε οποιοδήποτε επίπεδο.
Τα τραγούδια του σου αρέσανε; Γνώριζες το προηγούμενο έργο του;
Αρετή Κετιμέ: Γνώριζα τα κομμάτια του, αλλά ομολογώ πως δεν είχα κάτσει να μελετήσω τη γραφή του, την αισθητική του, τις μελωδίες που δημιουργεί, καθώς και τους στίχους, βέβαια. Όταν τον εντόπισα, κατάλαβα πως είναι ένας πολύ σοβαρός συνθέτης, που τον ακούω άνετα, ως ακροάτρια κατ’ αρχήν.
Τα κομμάτια που σου έδωσε ήταν γραμμένα «πάνω σου»;
Αρετή Κετιμέ: Και οι δύο μελωδίες ήταν, ναι. Αλλά και από στιχουργικής άποψης. Τα τραγούδησα μονοκοπανιά, ήταν σαν να τα ήξερα και δε χρειάστηκε να κάνω μεγάλο κόπο για να τα μάθω.
Τι είναι αυτό που σου αρέσει στον Αντώνη Απέργη ως δημιουργό;
Αρετή Κετιμέ: Μέσα στα τραγούδια του βρίσκω στοιχεία τα οποία αποζητάω μουσικά. Ένα απ’ αυτά, είναι αυτό που προανέφερε με τα βιολιά. Μου βγάζει μια μεγαλοπρέπεια η μουσική του. Ταυτόχρονα, μου βγάζει πολλές διάχυτες πληροφορίες, από ένα τραγούδι της Ουμ Καλσούμ ας πούμε, μέχρι Βυζαντινή που μελετάω. Με κάτι jazz, ή ethnic ή funky μέσα σε όλο αυτό. Αν και δεν τον γνώριζα, όπως είπα, έχουμε κοινά ακούσματα και επιρροές. Αλλά και σε ανθρώπινο επίπεδο, μπορώ να κάνω μόνο με ανθρώπους σαν τον Αντώνη!
Έχει τύχει να σου προταθεί μια συνεργασία την οποία αρνήθηκες για λόγους πέραν των καλλιτεχνικών;
Αρετή Κετιμέ: Έχει τύχει, ναι. Όταν η μουσική δε σε κάνει καλύτερο άνθρωπο τι νόημα έχει να είσαι δημοφιλής ή να βγάζεις χρήματα. Τα χρήματα είναι ένα μέσο, δεν είναι αυτοσκοπός. Κι απ’ την άλλη, θεωρώ πως η μουσική εμπεριέχει ένα είδος θρησκευτικότητας. Μπορεί να σε μετατρέψει σε ήρεμο αρνάκι ή και δεινόσαυρο (γελάει)! Εγώ, λοιπόν, προτιμώ να είμαι ήρεμο αρνάκι. Γι’ αυτό το λόγο επιλέγω να συνεργάζομαι με καλλιτέχνες & δημιουργούς που είναι καλοί και σαν άνθρωποι, πράγμα που βγαίνει και στη μουσική τους. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Αντώνης ηχογραφεί και όλη η ορχήστρα είναι μια γροθιά και το αποτέλεσμα δεν είναι κονσέρβα. Προφανώς και δε δίνεται πάντα η δυνατότητα να ηχογραφήσουμε ζωντανά κατ’ αυτόν τον τρόπο, αλλά όχι ότι δεν το θέλουμε…
Έχετε κοινά ως δημιουργοί; Γιατί κι εσύ γράφεις.
Αρετή Κετιμέ: (γελάει) Σ’ αυτό δε νομίζω να έχουμε πολλά κοινά, θέλω πολλή δουλειά ακόμα! Σαφώς υπάρχει επηρεασμός και μ’ αρέσει. Γενικά με τους ανθρώπους που συνεργάζομαι, έχω την αίσθηση ότι είναι δάσκαλοί μου σε πολλά πράγματα. Πιστεύω ότι απέκτησα έναν ακόμα δάσκαλο, πιο έμπρακτο αυτή τη φορά.
Κ. Απέργη μας είπατε πριν ξεκινήσουμε πως προτιμάτε να ηχογραφείτε ζωντανά. Γιατί;
Αντώνης Απέργης: Η μουσική είναι φτιαγμένη για να παίζεται, χωρίς αυτό να σημαίνει πως είναι κακό να ηχογραφείται. Φαντάσου να παίζω κιθάρα σε ένα άδειο στούντιο. Αν δεν ακούω τα άλλα όργανα ή τον τραγουδιστή να μου «επιβάλουν» με την ερμηνεία τους να παίξω λίγο πιο σιγά ή το αντίθετο... Είναι σαν να οδηγώ με κλειστά μάτια! Γι’ αυτό το λόγο οι ηχογραφήσεις που γίνονται κατ’ αυτόν τον τρόπο είναι τετράγωνες, μονολιθικές. Τις ακούς και δεν υπάρχει δυναμισμός. Αδυναμία του παίχτη δεν ακούς. Ακούς μόνο τον σούπερ παίχτη, με τον σούπερ ήχο, τη σούπερ κιθάρα, ο ρυθμός, δηλαδή η ταχύτητα δε μεταβάλλεται, είναι διαρκώς ας πούμε στο 120… Δεν υπάρχει περίπτωση να πάει λίγο πιο αργά και μετά να ξανατρέξει το κομμάτι. Λες και το συναντάμε αυτό στη φύση… Ποτέ! Τα πράγματα είναι πολύ πιο καμπύλα και ρευστά. Και στη μουσική, δεν υπάρχει ούτε μία μεγάλη ηχογράφηση – μεγάλη με τη σωστή έννοια – που να μην έχει λάθη μέσα, ενώ υπάρχουνε πάρα πολλές ηχογραφήσεις κάτω του μετρίου, που είναι αλάνθαστες! Τα χαλιά της μηχανής είναι αλάνθαστα. Τα χειροποίητα έχουνε εκατοντάδες λάθη. Ποια είναι πιο ωραία;
Πότε περίπου προσδιορίζετε το χρόνο κυκλοφορίας του δίσκου;
Αντώνης Απέργης: Πιστεύω πως αρχές του χειμώνα που έρχεται θα έχει βγει. Ούτως ή άλλως οι ηχογραφήσεις είναι γρήγορη υπόθεση, φαντάσου σε δύο τριήμερα γράφτηκαν 65 λεπτά μουσικής!
Υπάρχει συγκεκριμένη θεματολογία στο δίσκο;
Αντώνης Απέργης: Πέραν της μοιραίας σχέσης τους, ότι είναι γραμμένα όλα σε στίχους και μουσική του ίδιου ανθρώπου, θεματολογία ειδική δεν έχουν τα τραγούδια. Έχω καταλάβει όμως, ότι όλα μου τα τραγούδια για ένα πράγμα μιλάνε. Προσπαθώ να πραγματευτώ το τι είναι αλήθεια.
Κι από πού παίρνετε την έμπνευση για να γράψετε;
Αντώνης Απέργης: Από τη δική μου αναζήτηση της αλήθειας.
Πέραν του δίσκου, τι άλλο κάνετε καλλιτεχνικά;
Αντώνης Απέργης: Έχω μια μπάντα με τη Μάρθα Μαυροειδή, το Γιώργο Βεντουρή, το Λευτέρη Χαβουτσά, το Μιχάλη Μπακάλη και το Νίκο Παραουλάκη και παίζουμε σε διάφορα μέρη. Επίσης διδάσκω σε δύο ωδεία, στο Ωδείο Ριζοπούλου κιθάρα και στην «Ψαλτική» που είναι Σχολή Βυζαντινής Μουσικής διδάσκω ούτι. Έχω και μια πειραματική τάξη, σεμιναριακού χαρακτήρα. Έχω μαθητές που είναι επαγγελματίες και απλά θέλουν να διευρύνουν τις γνώσεις τους.
Αρετή Κετιμέ: Έχω ξεκινήσει κάποιες θερινές εξορμήσεις, όπως κάθε χρόνο. Έχω ήδη παίξει στα Γιάννενα, θα παίξω στην Πρέβεζα, στην Κοζάνη και σε άλλα μέρη. Θα παίξουμε στη Βέροια με τον Κωνσταντίνο & τον Ματθαίο Τσαχουρίδη που είναι εξαιρετικοί μουσικοί, με τους αδερφούς Παπαεμμανουήλ στη Δράμα, όπου παίζουμε αρκετά χρόνια τώρα, έπειτα με το Γιώργο Κωτσίνη που είναι επίσης πολύ καλός μουσικός. Κάνω παρέα με όλους τους μουσικούς που παίζουμε και τους θεωρώ πολύ σημαντικούς. Είναι φίλοι, είναι συνεργάτες, είναι δάσκαλοι… Θεωρώ πως είμαι τυχερός άνθρωπος γιατί, μέσα στη μουσική, που προφανώς μαθαίνεις πολλά πράγματα, αλλά και προσφέρεις – κυρίως συναισθήματα – στον κόσμο, μαθαίνεις και γεωγραφία! (γελάει)
Φωτογραφίες: Γιώργος Κοσμάς
