Αρχικό μέλος της ορχήστρας υπήρξε και ο βιολιστής Έκτορας Κοσμάς, ο οποίος όμως έφυγε από τη ζωή το Μάρτιο του 2012. Το συγκρότημα, παρ’ όλο που ασχολείται αποκλειστικά και μόνο με το Ελληνικό τραγούδι και μάλιστα το ρεμπέτικο, δραστηριοποιείται, έκτοτε, συστηματικά στην Ευρώπη, έχοντας κατακτήσει την 5η θέση στην ευρωπαϊκή κατάταξη ethnic μουσικής, με τον πρώτο τους δίσκο. Με αφορμή την κυκλοφορία του δεύτερου, μιλήσαμε με το Σωτήρη Παπατραγιάννη, μουσικό και ιδρυτικό στέλεχος της ομάδας, ο οποίος απάντησε με ειλικρίνεια σε όλες τις ερωτήσεις μας και μοιράστηκε μαζί μας φωτογραφικό υλικό από στιγμές δημιουργίας…
Σωτήρη, μίλησε μας για τις δισκογραφικές δουλειές της ομάδας σας.
Το «Μετ’ επιστροφής» είναι ο δεύτερος δίσκος που βγάζουμε με την KOMPANÍA, μετά τον πρώτο που πήγε ανέλπιστα καλά ακόμα και για μας. Ο πρώτος, το «KOMPANÍA Live» με ζωντανές ηχογραφήσεις, προέκυψε εντελώς κατά τύχη. Ξεκινήσαμε να πάμε για μια σειρά συναυλιών στην Ολλανδία και το Βέλγιο και μια απ’ αυτές είπαμε να τη γράψουμε, έτσι για να υπάρχει. Και μάλιστα, φαντάσου, δεν έγινε καν πολυκάναλη η ηχογράφηση! Είχε στήσει ο ηχολήπτης – που ήταν ειδικευμένος σε θεατρικές παραστάσεις – ένα περίπου θεατρικό σύστημα και το έγραψε stereo. Όταν μετά πήγαμε στο στούντιο της Margot Schenk, της μάνατζέρ μας που είναι Ολλανδή και στο σπίτι τους, όπου και μένουμε, έχουν στούντιο και κάνουν παραγωγές, το βάλαμε να το ακούσουμε και μας άρεσε πάρα πολύ. Και μια που μας ζητούσαν διάφοροι φίλοι να ακούσουν τι κάνουμε στην Ολλανδία, σκεφτήκαμε πως θα ήταν κρίμα να μην το μοιραστούμε. Οι Ολλανδοί ήταν ήδη ενθουσιασμένοι με τα προσωπικά μας CD, της Κατερίνας και το δικό μου, γιατί μόνο αυτά είχαμε τότε, οπότε είπαμε ας το βγάλουμε σαν ενθύμιο. Πήγε καλύτερα απ’ ότι θα μπορούσαμε να φανταστούμε.
Ναι, αυτή, σε μια Λουθηριανή εκκλησία κι έφτασε το Φλεβάρη στο νούμερο 5 του WMCE, που είναι τα charts της ethnic μουσικής στην Ευρώπη. Ψηφίζουν δημοσιογράφοι από κρατικά ραδιόφωνα και μέσα όλης της Ευρώπης. Παίρνουν στα χέρια τους σχεδόν το σύνολο των CD της παγκόσμιας, ethnic μουσικής.
Πώς φτάνουν στα χέρια τους αυτά;
Φροντίζουν να τους τα στέλνουν οι εταιρείες παραγωγής. Δε ξέρω πόσοι είναι οι δημοσιογράφοι που ψηφίζουν, 60 -70; Στέλνουν σε όλους δείγματα και ψηφίζουν κάθε μήνα ποια τους άρεσαν περισσότερο, ποια έχουν παίξει στο ραδιόφωνό τους… Και κάποια στιγμή χτύπησε το τηλέφωνο κι ήταν ο Γιώργος Μακράκης, ο οποίος είναι μεταξύ αυτών που ψηφίζουν και μας ενημέρωσε για την 5η θέση. Δεν το πιστεύαμε! Οπότε μετά σκεφτήκαμε πως, εφ’ όσον άρεσε αυτό, έπρεπε να δείξουμε κι ένα στουντιακό δείγμα της δουλειάς μας, μια καταγραφή της δουλειάς των KOMPANÍA. Έτσι μπήκαμε σ’ αυτό το στούντιο στην Ολλανδία της μάνατζέρ μας και του άντρα της, που είναι και οι δυο τους μέλη του συγκροτήματος «Palio-Paréa». Η Margot Schenk ήταν η τραγουδίστρια και ο Loek Schrievers ο μπουζουξής.
Το συγκρότημα αυτό δεν υφίσταται πια, έτσι;
Ναι δεν παίζουν πια. Μάλλον φτάσανε σε μια ηλικία που θέλουν πλέον να υποστηρίξουν άλλα γκρουπ…
Έχει ενδιαφέρον πάντως, το γεγονός ότι Ολλανδοί είχαν φτιάξει ένα συγκρότημα που παίζει ελληνική μουσική κι έχει και ελληνικό όνομα.
Βέβαια, μάλλον ήταν το πρώτο τέτοιο συγκρότημα, γιατί τώρα υπάρχουν κι άλλα. Τουλάχιστον δύο ξέρω εγώ. Τους Ano Kato και τους Kompanía Sigá.
Ναι, ναι, όλοι! Ο Michiel Koperdraat, ο επικεφαλής των Ano Kato που είναι και φίλος, έρχεται στην Ελλάδα συχνά, κάνει σεμινάρια, έχει μαθητές στο εξωτερικό, γενικά είναι πολύ δραστήριος. Όλοι αγαπάνε την ελληνική μουσική πολύ! Το εντυπωσιακό είναι πως κι εμείς, όταν παίζουμε έξω, το 95% του κοινού είναι ξένοι. Δεν είναι Έλληνες, παρ’ όλο που υπάρχει πολύ ελληνικό στοιχείο σ’ αυτές τις χώρες. Αλλά υπάρχει και πολύ μεγάλο ενδιαφέρον από τους ξένους. Το αντιμετωπίζουν ως ethnic μουσική, όπως θα αντιμετωπίζαμε εμείς εδώ μια παράσταση tango, μια παράσταση fado, κάτι τέτοιο. Έρχονται, λοιπόν, και παθαίνουν πλάκα με την ελληνική μουσική. Είναι πολύ δύσκολο κι εμείς προσπαθούμε, γιατί δεν είναι και κάποιο είδος μουσικής το οποίο τραγουδιέται και σε αγγλικό στίχο για να μπορέσουν να καταλάβουν. Ελληνικά δε μιλάει σχεδόν κανείς τους κι είναι μεγάλο στοίχημα να τους περάσεις το συναίσθημα κάθε τραγουδιού. Ακόμα και το τι θέλει να πει καταλαβαίνουν πολλές φορές, μέσα από το συναίσθημα, μέσα από τη μουσική και την ερμηνεία.
Αυτό είναι επίτευγμα…
Ναι, κι εμένα προσωπικά μ’ αρέσει πάρα πολύ. Με προκαλεί και με ιντριγκάρει και προσπαθώ σε κάθε συναυλία να το πετυχαίνω.
Κρίμα που δεν ακούγονται αυτά τα πράγματα περισσότερο στην Ελλάδα.
Κοίταξε, δε θέλω να βγάλω την κλασσική γκρίνια… Το ξέρουμε ότι τα μεγάλα μέσα και κανάλια δεν τα παίζουν αυτά. Ποτέ δεν τα παίζανε κι ούτε θα τα παίξουν, εκτός αν συγκυριακά κάποια στιγμή τους εξυπηρετήσει κάτι, ή μπει «στα χωράφια τους», όπως ο Αγάθωνας, τον οποίο τόσα χρόνια δεν τον φιλοξενούσαν, αλλά λόγω της Eurovision, αποφάσισαν να τον φιλοξενήσουν και να τους ανοίξουν τις πόρτες τους. Όμως, τα μέσα που μας αφορούν, που είναι πιο ποιοτικά, που είναι «του χώρου μας», το έχουν φιλοξενήσει και το έχουν αγκαλιάσει όλο αυτό το πράγμα. Όπως το Όγδοο, όπως το Κόκκινο, όπως ο 902 όσο λειτουργούσε, η ΕΡΑ όσο λειτουργούσε… Εκεί που πραγματικά περιμέναμε να μας στηρίξουν, μας στηρίξανε, δε μπορώ να πω. Από κανάλια, τώρα, που έχουν την αισθητική του Πρετεντέρη, ας πούμε, δεν περιμένω τίποτα.
Έτσι, λοιπόν, έγινε κι ο δεύτερος δίσκος…
Έγινε, σε αυτό το πάρα πολύ ωραίο στούντιο που βλέπεις και στις φωτογραφίες (γέλια). Εκεί κοιμόμαστε το βράδυ, στρώνουμε κάτω. Άλλος ηχογραφεί, παίζει, άλλος περνάει με την πετσέτα στο κεφάλι και τέτοια! Περάσαμε έναν καταπληκτικό μήνα στην Ολλανδία, στην περασμένη μας περιοδεία, όπου παράλληλα με τις συναυλίες μας ηχογραφούσαμε. Και βγήκε ο καινούριος δίσκος με 13 τραγούδια. Γράψαμε 16, αλλά αποφασίσαμε να το μικρύνουμε λίγο, γιατί δεν είχαμε σταματημό! Είπαμε να μην το κάνουμε υπερβολικό, νομίζω είναι ελληνικό χαρακτηριστικό οι δίσκοι να βγαίνουν με 18 – 19 τραγούδια. Στο εξωτερικό τους φαίνεται υπερβολή αυτό και τα στάνταρτ είναι λίγο μικρότερα, να μη ξεπερνάει ο δίσκος τη μία ώρα διάρκεια.
Είναι διασκευές, ναι, από ρεμπέτικα και νιώθουμε πολύ καλά, δε ξέρω τι άλλο να πω, νιώθουμε ότι κάναμε αυτό που έπρεπε στο στούντιο, απέναντι στους εαυτούς μας και απέναντι στα τραγούδια. Παίξαμε με τον παλιό, παραδοσιακό τρόπο. Μπαίναμε και γράφαμε όλοι μαζί, εκτός αν χρειαζόταν μετά κάποιο όργανο που κάποιος έπαιζε διπλό. Για παράδειγμα, επειδή σε κάποια κομμάτια υπάρχουν και κρουστά, μπορεί να έπαιζε ο Κρανίδας το μπουζούκι και μετά να έμπαινε να γράψει κι ένα κρουστό. Κατά τα άλλα, γράψαμε live, όλοι μαζί.
Έπαιξε κι ένας Τούρκος κρουστά, απ’ ότι διάβασα, τον οποίο δεν ήξερα…
Έπαιξε ο Ulas Aksunger. Κι εμείς τον γνωρίσαμε λόγω του δίσκου, αλλά είναι εξαιρετικός κρουστός, ζει κι εργάζεται στην Ολλανδία κι έπαιξε και ο ίδιος ο Loek Schrievers που λέγαμε πριν, ο οποίος είναι καταπληκτικός blues κιθαρίστας με καριέρα αρκετά σοβαρή και στην Αμερική και θα μπορούσε κι ακόμα περισσότερα. Έχει παίξει slide κιθάρες.
Πού τον βρίσκει το δίσκο αυτό, λοιπόν, κάποιος που ενδιαφέρεται;
Προς το παρόν, εκτός από το site μας, όπου στο e-shop μπορεί να βρει κανείς όλους τους δίσκους μας, στην Αθήνα το βρίσκει στα κλασικά «σεσημασμένα» στέκια του ρεμπέτικου Music Corner της Πανεπιστημίου και στο Music Factory στο Μοναστηράκι, ενώ σύντομα πιστεύω θα πάει και στον Ξυλούρη, στο Reload στο Musical της Πάτρας και αλλού. Και φυσικά πάντα αναζητούμε συνεργάτες και για την υπόλοιπη Ελλάδα. Στο εξωτερικό έχουμε εταιρεία διανομής, εδώ το ψάχνουμε μόνοι μας. Κάτω από το e-shop του site μας, πάντα έχουμε μια λίστα με τα συνεργαζόμενα σημεία πώλησης.
Σε ενοχλεί το φαινόμενο της πειρατείας στο διαδίκτυο;
Ένας λόγος που εγώ δε στεναχωριέμαι για το ιντερνέτ και την πειρατεία, είναι ότι καλώς ή κακώς, υπάρχει μια μεγαλύτερη δημοκρατία στη μουσική, ή για να το πω πιο σωστά, υπάρχουν ίσες ευκαιρίες προβολής. Δηλαδή, και η νέα μπάντα που δεν έχει τη δυνατότητα να φτάσει σε μια δισκογραφική εταιρεία, δε θα της άνοιγε την πόρτα, έχει τη δυνατότητα τώρα, με ένα σχετικά χαμηλό προϋπολογισμό να γράψει τη δουλειά της και να την επικοινωνήσει σε κόσμο. Αυτό είναι σημαντικό ως προς το κομμάτι της μουσικής. Ότι θα βγουν περισσότερες δουλειές και θα εκφραστούν περισσότερα πράγματα τα οποία μπορεί να πηγαίνανε χαμένα κι αυτό με παρηγορεί στο κομμάτι ότι χάσαμε τις πωλήσεις κτλ. Είναι πολύ σημαντικές οι πωλήσεις βέβαια, γιατί τίθεται θέμα βιοπορισμού, όμως με παρηγορεί ότι μπορεί να βγουν έστω και δυο συγκροτήματα παραπάνω που έχουν κάτι να πουν και σε άλλη περίπτωση θα πηγαίνανε χαμένα.
Φαντάζομαι πως υπάρχει σοβαρή δυσκολία στο βιοποριστικό κομμάτι, γιατί και τα Live δεν κλείνονται εύκολα…
Πολύ μεγάλη δυσκολία. Ξέρω πολλούς συναδέρφους που αλλάζουν δουλειά, ή κάνουν παράλληλα δεύτερη δουλειά για να επιβιώσουν και ασχολούνται με κάτι που τελικά δεν τους αρέσει.
Δεν είναι κακό να παίζει κανείς στις ταβέρνες, ειδικά το ρεμπέτικο από εκεί ξεκίνησε, απ’ τις Τζιτζιφιές κι εκεί είναι και ο φυσικός του χώρος. Το κακό είναι ότι δεν υπάρχει το κοινό που υπήρχε σ’ εκείνες τις ταβέρνες, δηλαδή το εκπαιδευμένο αυτί, που ήταν εξοικειωμένο μ’ αυτή τη μουσική, με αποτέλεσμα να μην τους ενδιαφέρει τι ακούνε, να μην ακούνε καν. Έχω δει πάρα πολλές φορές παρέες ολόκληρες να επιλέγουν ταβέρνες με μουσική για να κάτσουν να κουβεντιάσουν όλη τη νύχτα. Και μένω με την απορία γιατί δεν επέλεξαν μια άλλη ταβέρνα, να κουβεντιάσουν πιο ήσυχα, να μην τους ενοχλούν οι μουσικοί και να μην ενοχλούν κι αυτοί τους μουσικούς. Μ’ αυτό το σκεπτικό, οι μαγαζάτορες έχουν φτάσει να μην τους νοιάζει ποιοι θα είναι οι μουσικοί που παίρνουνε. Αν θα είναι μουσικοί που παίζουνε 30 χρόνια κι έχουνε φάει τα χέρια τους πάνω στο πατάρι ή αν θα είναι νέα παιδιά που πιάσανε κιθάρα ή μπουζούκι πριν έξι μήνες και παίζουν δέκα τραγούδια. Γι’ αυτούς είναι το ίδιο, αρκεί να είναι πιο χαμηλό το μεροκάματο. Κι έχουν φτάσει τα μεροκάματα να είναι εξευτελιστικά. Σε πολλές απ’ αυτές τις ταβέρνες, σε συμφέρει καλύτερα να είσαι ο σερβιτόρος, παρά ο μουσικός! Μ’ αυτή την έννοια, εγώ προσωπικά αρνούμαι να πάω να παίξω και να ρίξω τα μεροκάματα, το θεωρώ και χρέος μου προς τους παλιότερους συναδέρφους. Έχω δει συνάδερφο να παίζει για 5 και για 10 ευρώ, αυτό κάποια στιγμή πρέπει να το σταματήσουμε μόνοι μας. Αν δεν το περιφρουρήσουμε εμείς τα πράγματα θα χειροτερεύουν.
Εδώ χρειάζεται αλληλεγγύη μεταξύ σας…
Εννοείται! Θεωρώ πολύ πιο τίμιο να πας σε ένα μαγαζί και να δουλέψεις με ποσοστά και να πεις ότι είναι ένα είδος συνεταιρισμού. Τα βάζουμε κάτω, τι βγάλαμε, αυτά, πάρε εσύ τα μισά, ξέρω ‘γω πώς θα τα συνεννοηθούμε..; Αυτό το θεωρώ πολύ πιο τίμιο κι ας πάρω λιγότερα. Ας πάρω 5 ευρώ, αλλά θα γίνει αυτό γιατί δεν ήρθε άνθρωπος και εν μέρει φέρω κι εγώ ευθύνη. Έτσι γινόταν και παλιά, μαζί τα βγάζανε, μαζί τα τρώγανε.
Εσείς πώς ήρθατε κοντά και σχηματίσατε την KOMPANÍA;
Η KOMPANÍA είναι μια ομάδα φίλων. Ήμασταν φίλοι από πριν, απ’ τα πάλκα. Με κάποιος ανθρώπους, ξέρεις, ταιριάζουν και τα χνώτα σου και γίνεσαι, εκτός από συνάδερφος, και φίλος πραγματικός. Λέμε ότι είμαστε οικογένεια, αλλά οικογένεια κανονική! Κατ’ αρχήν η Κατερίνα Τσιρίδου με το Νίκο Πρωτόπαπα που παίζει κιθάρα είναι αντρόγυνο. Εγώ είμαι κουμπάρος τους, τους έχω βαφτίσει το παιδί. Οπότε καταβαίνεις, όλο αυτό είναι μια οικογένεια κανονική με τους καυγάδες της, με τις παρεξηγήσεις της, αλλά και με τα γέλια της και με τα όλα της. Όχι απ’ αυτές τις οικογένειες που απλώνουν το βιτάμ το πρωί, που δεν υπάρχουνε, απ’ αυτές που υπάρχουνε! (γέλια) Πάντα υπάρχει, κοινός παρονομαστής, η αγάπη μέσα στην ομάδα. Δόθηκε η ευκαιρία, λοιπόν, σε κάποιες περιπτώσεις να παίξουμε μαζί και στην Ελλάδα – θα θέλαμε να παίζουμε πάντα μαζί, αλλά για λόγους βιοπορισμού αναγκαζόμαστε να το «σπάμε» κάποιες φορές – μας είδανε οι άνθρωποι αυτοί, η Margot και ο Loek που βρέθηκαν στην Ελλάδα, τους αρέσαμε και μας ζήτησαν να πάμε στο εξωτερικό. Έτσι πήγαμε την πρώτη περιοδεία κι αποφασίσαμε να του δώσουμε και όνομα, καθώς ήμασταν μια παρέα που ποτέ δεν είχε όνομα! Κι έτσι πήραμε μια τελική μορφή, ας το πούμε έτσι. Το «τελική» δεν αφορά στη σύνθεση, όμως, γιατί στο νου μας είναι να περνάνε διάφοροι φίλοι, κατά καιρούς.
Όπως είχατε κάνει και στο Badminton με το Σπύρο τον Πατρά & την Εύη την Κανέλλου. (Δείτε ΕΔΩ)
Ναι! Σε άλλη περίπτωση ήταν ο Γιώργος Ρόκας, κάπως έτσι. Γι’ αυτό και στο δίσκο τώρα συμμετείχαν τα παιδιά που αναφέραμε. Υπάρχουν σχέδια για να γίνονται συνεργασίες. Αυτή η ομάδα είναι ένας ζωντανός οργανισμός που θα φέρνει κοντά φίλους και θα συμπράττει. Έτσι κι αλλιώς, KOMPANÍA σημαίνει παρέα!
Ποια είναι, λοιπόν, τα επόμενα σχέδια που μπορούμε να αναφέρουμε;
Υπάρχουν διάφορες προτάσεις υπό συζήτηση, όλες για το εξωτερικό συν κάποιες δισκογραφικές για την Ελλάδα. Αυτά που έχουν κλείσει και δεν αλλάζουν, είναι κάποια ταξίδια το Μάρτιο στην Ολλανδία, το Βέλγιο, την Αυστρία και τη Γερμανία. Όλο το Μάρτιο θα είμαστε με μια βαλίτσα στο χέρι.
Δεν είναι παράδοξο να παίζετε στο εξωτερικό αντί για την Ελλάδα;
Ναι, ναι, είναι! Δε με πειράζει, όμως!
Όχι βέβαια, για σας είναι πολύ καλό, όπως το αντιλαμβάνομαι, και τιμητικό για τη χώρα μας.
Μου αρέσει και ο τρόπος που γίνονται, μπορώ να σου πω εν τω μεταξύ, οι παραστάσεις στο εξωτερικό. Εντάξει, το ελληνικό γλέντι είναι αυτό που ξέρουμε, αλλά και η παράσταση μου αρέσει γιατί γίνεται με εντελώς άλλους όρους. Φαντάσου ότι εκεί παίζουμε δύο 45λεπτα. Καμία σχέση με τα 5ωρα – 6ωρα που χτυπάμε στα πάλκα εδώ στην Ελλάδα. Όταν παίζεις δύο 45λεπτα και είσαι από πριν σκληραγωγημένος από άλλες συνθήκες, καταλαβαίνεις ότι έχεις την απόλυτη συγκέντρωση, δίνεις τον καλύτερό σου εαυτό, το 100% στην ερμηνεία, στο παίξιμο, σε όλα και τελικά το ευχαριστιέσαι κι εσύ και ο κόσμος περισσότερο. Τα δίνεις όλα, δεν έχεις περιθώριο και δεν έχεις και δικαιολογία. Οπότε, απ’ αυτή την άποψη, μ’ αρέσει πάρα πολύ αυτό το πράγμα.
Εδώ στην Αθήνα έχουμε κάτι να περιμένουμε;
Δεν είμαστε σταθερά κάπου όλοι μαζί. Θα κάνουμε σίγουρα εμφανίσεις μέσα στο χειμώνα, ενώ σύντομα θα ανακοινώσουμε και το μέρος που θα κάνουμε την παρουσίαση του δίσκου, μάλλον στις αρχές Δεκέμβρη. Από κει κι έπειτα, καθένας από την ορχήστρα δουλεύει ξεχωριστά. Η Κατερίνα και ο Νίκος θα είναι με τον Αγάθωνα και μια πολύ ωραία ομάδα, σ’ ένα νέο χώρο στο Γκάζι, ο Γιάννης Καλαφατέλης που παίζει ακορντεόν είναι εδώ και 10-15 χρόνια στον Κάβουρα και παραμένει εκεί, ο Δημήτρης Κρανίδας είναι στο Τζιβαέρι, εγώ κάνω διάφορες παραστάσεις, κάναμε ήδη κάποιες στο Χαμάμ, στις 1002 Νύχτες κ.α. Φέτος το θετικό είναι ότι παίζω με διάφορους συνεργάτες, πάντα φίλους και το ευχαριστιέμαι πολύ. Έπαιξα με το Λάκη Ορφανίδη, το Νίκο Τατασόπουλο, με τον Αντώνη και το Θοδωρή Ξηντάρη… Έχει βέβαια, λιγότερη δουλειά και περισσότερο τρέξιμο, αλλά αξίζει τον κόπο. Είμαι κι άνθρωπος που αν μπορούσα θα το έκανα αυτό όλη μου τη ζωή, δηλαδή να μην είμαι σταθερά κάπου.
