Τα 45άρια του Γιάννη Καλατζή (Μέρος Πρώτο)

(ΣΠΑΝΙΟ VIDEO) Ασφαλώς δεν υπάρχει δεύτερος τραγουδιστής που να γνώρισε τέτοια «πυραυλική» άνοδο μέσα σε τόσο λίγο διάστημα όσο ο Γιάννης Καλατζής.
logo radio
Ogdoo web radio
Live
 
26/04/2012

ΣΥΝΤΑΚΤΗΣ

Θανάσης Γιώγλου
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Άγνωστος σχεδόν στο πλατύ κοινό μέχρι το 1967 ο Γιάννης Καλατζής ή πιο απλά ο Γιαννάκης, όπως τον αποκαλούν όσοι τον γνωρίζουν, βρήκε τον περασμένο Οκτώβριο τον δρόμο του χάρις τη συνεργασία του με τον Γιώργο Μητσάκη, καθιερώθηκε με το σουξέ «Πού ‘σαι καημένε Περικλή» και με «Τα χρυσά κλειδιά» του Θόδωρου Δερβενιώτη και Κώστα Βίρβου άνοιξε διάπλατα την χρυσή πόρτα που τον έφερε κατ’ ευθείαν στην φήμη και στην επιτυχία.
Σ.Σ. (1)

Το ξεκίνημα και ο Μητσάκης


Ο Γιάννης Καλατζής γεννήθηκε στις 29 Απριλίου του 1943 στη Θεσσαλονίκη, όπου μαζί με δυο φίλους του, στις αρχές της δεκαετίας του ’60 δημιουργούν το Τρίο Μορένο. Το 1962 εμφανίζονται με το Νίκο Σταυρίδη και τον Μίμη Φωτόπουλο, να τραγουδούν τη σύνθεση του Γιώργου Κατσαρού «Ο Γρηγόρης κι ο Σταμάτης» στην κινηματογραφική ταινία «Ο Σταμάτης κι ο Γρηγόρης». Το τραγούδι θα συμπεριληφθεί αρκετά χρόνια μετά σε συλλογές με κινηματογραφικά τραγούδια του Κατσαρού. Ηχογραφούν επίσης κάποια τραγούδια των Κατσαρού, Γιώργου Μουζάκη, Γιώργου Μητσάκη κ.α., άλλοτε μόνοι τους και άλλοτε στο πλευρό τραγουδιστών όπως η Λάουρα και ο Τώνης Μαρούδας, ο οποίος ακούγοντας την ιδιαίτερη φωνή του Καλατζή, του προτείνει να κατέβει στην Αθήνα το 1965. Το Τρίο Μορένο διαλύεται αλλά στη γιορτή κρασιού στο Δαφνί το 1967 ο Γιώργος Μητσάκης του προτείνει συνεργασία. Ξεκινούν μαζί στα «Χρυσά κλειδιά» στην Πλάκα, ενώ λίγο μετά του δίνει τα πρώτα του τραγούδια σε δίσκους 45 στροφών στην Οdeon-Parlophone, μετέπειτα Minos, εταιρεία που θα υπηρετήσει πιστά μέχρι το 1985… Πρώτη του ηχογράφηση το «Δάκρυ, δάκρυ Μανωλάκη» και ακολουθούν τα «Στην αμυγδαλιά από κάτω», τα ανέκδοτα μέχρι σήμερα σε lp ή cd «Ένα κορίτσι κι ένα παιδί» και «Μια θέση και για μένα» και φυσικά το «Πού ’σαι καημένε Περικλή» το 1968, η επιτυχία του οποίου βαφτίζει και το κέντρο που εμφανίζεται ο Γιώργος Μητσάκης την επόμενη χρονιά με το όνομα «Περικλής». Με τα «Δάκρυ, δάκρυ Μανωλάκη» και «Μια θέση και για μένα» ο Καλατζής εμφανίζεται να τραγουδά στο πλευρό του Μητσάκη στην ταινία «Ψυχραιμία Ναπολέων». Παράλληλα, με την προτροπή της εταιρείας του, που τον προβάλλει σαν το «αντίπαλο δέος» του Σταμάτη Κόκοτα, που ήταν ήδη ένα από τα λαμπερότερα ονόματα της Columbia, ηχογραφεί σε β’ εκτέλεση και με ενορχήστρωση του νέου τότε συνθέτη Άγγελου Σέμπου, δυο τραγούδια του Δήμου Μούτση, τα «Μη μου χτυπάς τα μεσάνυχτα την πόρτα» και «Στου Προφήτη ηλία», τα οποία μέχρι σήμερα δεν έχουν επανεκδοθεί. Αντίθετα με τις επανεκτελέσεις των τραγουδιών του Απόστολου Καλδάρα «Όνειρο απατηλό» και «Λες κι οργώνω μες στα βράχια» στο οποίο συνοδεύει την Καίτη Αμπάβη, που ηχογραφούνται τότε, αλλά επανεκδίδονται το 1998 στο cd «Απόστολος Καλδάρας-Τραγούδια από τις 45 στροφές Νο 2». Εκεί θα μπει κι ένα τραγούδι του 1971 με τίτλο «Το μηδενικό» («Το άγραφο χαρτί»).
 

Ο Δερβενιώτης και οι λαϊκοί συνθέτες


«Το 1968 βγάζω στην Παρλοφόν «Τα χρυσά κλειδιά» σε στίχους του Κώστα Βίρβου και με αυτό το τραγούδι καθιέρωσα τον Γιάννη Καλατζή (ήταν το πρώτο τραγούδι που είπε σε πρώτη εκτέλεση). Τα «Χρυσά κλειδιά» γίνανε σουξέ, γίνανε τίτλος κέντρου, γίναν μπρελόκ που τα έβγαζε η εταιρεία κτλ, κτλ.»

Θόδωρος Δερβενιώτης (2)


Τη διετία 1968-69 θα συνεργαστεί στις ηχογραφήσεις με τους βετεράνους λαϊκούς συνθέτες Θόδωρο Δερβενιώτη, Κώστα Καπλάνη, Μπάμπη Μπακάλη αλλά και τον Απόστολο Καλδάρα, οι οποίοι μετά την άνοδο του «έντεχνου» και την πτώση του λαϊκού τραγουδιού στη δεκαετία του ’60, επιχειρούν μια στροφή σε πιο έντεχνους δρόμους. «Τα χρυσά κλειδιά» των Δερβενιώτη-Βίρβου ξεχωρίζουν αμέσως ενώ αρκετά θα ακουστεί και το «Με πήρε η νύχτα αγκαλιά» του Καλδάρα… Τόσο με τον Δερβενιώτη, πολύ περισσότερο με τον Καλδάρα, ο Καλατζής θα γράψει μερικά τραγούδια ακόμη, τα οποία εντάσσονται στους προσωπικούς δίσκους του ή στη συλλογή «Τραγούδια από τις 45 στροφές» το 1996. «Πόσο δίκιο έχουν τα παιδιά», «Τι γίνεται στο σπίτι σου» και «Έρχονται καράβια» σε στίχους Βίρβου, «Ο καυγατζής» του Πυθαγόρα, «Η φιλοσοφία του μπαγλαμά» της Ευτυχίας Παπαγιαννοπούλου, που αν και στη συνέχεια θα γνωρίσει δυο ακόμα εκτελέσεις με τον Δημήτρη Κοντολάζο και με τον Λάκη Χαλκιά, δεν θα γίνει ευρέως γνωστό, είναι ενδεικτικά κάποιες από τις επιτυχίες σε μουσική του Καλδάρα.

Τα δυο από τα πέντε τραγούδια του Καπλάνη που γράφει, «Τελευταία καληνύχτα» και «Σπουργιτάκι ορφανό» δεν θα επανεκδοθούν μέχρι σήμερα σε lp ή cd ενώ τα «Όνειρα δεν ξανακάνω», «Ποια μοίρα σ’ έστειλε χρυσή» και «Η τελευταία ώρα» θα βρουν θέση στον πρώτο προσωπικό δίσκο του, με τίτλο το όνομά του, που κυκλοφορεί εκείνη τη χρονιά, με ηχογραφήσεις, κυρίως, από τις 45 στροφές. Δίσκος ανέκδοτος σε cd και ιδιαίτερα δυσεύρετος. Eκεί θα συμπεριληφθεί και το «Πήρα απ’ τις γειτονιές καημούς» των Μπακάλη-Γκούτη, σε αντίθεση με το «Ο κήπος της αγάπης μας» που θα παραμείνει κλεισμένο στις 45 στροφές.

Ο «Σταθμός» του Μάνου και του Λευτέρη


«Ο Μάνος αγαπάει τον Καλατζή, γιατί τον θεωρεί λαϊκό τραγουδιστή-“σα χαμίνι του δρόμου”»
Λευτέρης Παπαδόπουλος (3)

«Σταθμός» κυριολεκτικά στην καριέρα του τραγουδιστή ο ομώνυμος δίσκος του Μάνου Λοΐζου σε στίχους Λευτέρη Παπαδόπουλου που κυκλοφορεί το 1968, εγκαινιάζοντας το νέο σήμα της Minos. Ο Καλατζής συμμετέχει με τέσσερα τραγούδια, που κυκλοφορούν παράλληλα σε 45άρια, σημειώνοντας τεράστια επιτυχία και πωλήσεις… Δεν υπάρχει καταλληλότερος για να μας θυμίσει πώς γράφτηκαν τα τραγούδια, από τον «Πρόεδρο» Λευτέρη Παπαδόπουλο, αρχίζοντας με το «Παλιό ρολόι»:

Το έγραψα στη δικτατορία, με πρόθεση να βγουν από το τραγούδι οι υπαινιγμοί κάποιων «μηνυμάτων». Η μουσική είναι από ένα παλιό γρήγορο τραγούδι του Μάνου, το «Κρητικό σταφύλι». Του είπα να το κάνει αργό, το έκανε και μετά προσθέσαμε κι ένα ρεφρέν. Στον τελευταίο στίχο, για τη λογοκρισία, το «μα οι άνθρωποί μας» έγινε «μα τα χελιδόνια». (4)

Και στη συνέχεια το «Πίσω απ’ την πόρτα» το οποίο κρύβει μια πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία που σχετίζεται με τη λογοκρισία της εποχής:

Οι πρώτες σοβαρές κόντρες με την κρατική λογοκρισία άρχισαν το 1968, όταν βγάλαμε με τον Λοΐζο το δίσκο Ο ΣΤΑΘΜΟΣ. Σε ένα τραγούδι που το λέγαμε «Το καρφί» περιέγραφα το εσωτερικό ενός φτωχόσπιτου. Στα σπίτια αυτά δεν υπάρχουν κρεμάστρες. Για κρεμάστρες χρησιμοποιούνται καρφιά καρφωμένα πίσω απ' την πόρτα. Έγραφα λοιπόν: «Πίσω απ ’την πόρτα το καρφί /και στο καρφί σακάκι». Οι ηλίθιοι λογοκριτές, όμως, θεώρησαν ότι με τη λέξη «καρφί» αναφερόμουν σε κάποιον χαφιέ («καρφιά» λέμε τους σπιούνους, τους χαφιέδες κλπ) και ζήτησαν αλλαγή. Δεν ήταν δύσκολο, έγραψα: «Πίσω απ’ την πόρτα την κλειστή / ένα παλιό σακάκι». Άλλαξα και τον τίτλο του τραγουδιού: «Πίσω απ’ την πόρτα» το έκανα. Εκεί όμως που βρήκα τον μπελά μου ήταν στην τελευταία στροφή. Έγραφα: «Δίπλα στα πλίθινα σκαλιά/ μια λεύκα απάνου ως κάτου/ είναι απ’τα χέρια εκεινού/ πού’χε το μπόι τ’ ουρανού/ το μπόι του θανάτου». Οι λογοκριτές φρυάξανε! Ζήτησαν άμεση αποκατάσταση αυτής της στροφής. Συνεμορφώθην προς τας υποδείξεις. Και η στροφή έγινε: «Μες στην καρδιά μου την πικρή/ ήρθε το πρώτο χιόνι/ μες στην καρδιά που ράγισες/ τη νύχτα που με άφησες/ χαμένο χελιδόνι». Τα μισά λόγια σ’ αυτήν τη στροφή είναι του Λοΐζου. (4)

Το «Μελαχρινάκι» γράφεται πάνω στη μελωδία ενός παλιότερου τραγουδιού των ίδιων δημιουργών για τη θεατρική παράσταση της Άλκηστης Γάσπαρη «Ρέστια, το νησί των σφουγγαράδων» ενώ η μεγάλη επιτυχία του δίσκου «Δελφίνι δελφινάκι», εκτός από τα juke-box της εποχής, ακούγεται στην ταινία «Ο Σταύρος είναι πονηρός». Η συνεργασία του Καλατζή με Λοΐζο και Παπαδόπουλο θα συνεχιστεί σταδιακά μέχρι το 1976. Στην ταινία «Το λεβεντόπαιδο» με τον Γιάννη Παπαμιχαήλ το 1969, τραγουδά το ομώνυμο τραγούδι, που βγαίνει και σε 45άρι έχοντας στην άλλη πλευρά ένα ακόμη κινηματογραφικό τραγούδι, από την ταινία «Ο Σταύρος είναι πονηρός», την διάσημη «Γοργόνα», για το οποίο ο Παπαδόπουλος παρότρυνε το Λοΐζο να γράψει μια μελωδία σαν το «Μάρε γιε μου κανακάρη»… Το 1970 θα ξαναηχογραφηθεί με την προσθήκη χορωδίας για τις «Θαλασσογραφίες». Σ’ αυτό το δίσκο θα μπουν ακόμα τα 45άρια «Σ’ αγαπώ, σ’ αγαπώ» και το «Κόκκινο γλυκό μου στόμα», που ακούγεται και στην ερωτική ταινία του Όμηρου Ευστρατιάδη «Πρόκλησις». Το 1971 η εισαγωγή από το τραγούδι «Του βαρκάρη γιος» που ακούγεται από τον Δημήτρη Παπαμιχαήλ στην ταινία το «Λεβεντόπαιδο», συμπληρώνεται με νέα μελωδία και το 45άρι με το «Παραμυθάκι» γίνεται μεγάλη επιτυχία, ακούγεται στην ταινία «Η ιδιωτική μου ζωή» και αργότερα μπαίνει και στο φιλμ «Ο εξορκιστής». Ο Λευτέρης Παπαδόπουλος θυμάται:

Μεγάλη πλάκα! Το γράψαμε ένα πρωϊνό με τον Λοΐζο, για μια ταινία, γιατί ο Μάνος δεν είχε φράγκο για να πληρώσει το νοίκι του. Του έλεγα τους στίχους, έψαχνε τη μελωδία. Έψαχνα κι εγώ για τους παρακάτω στίχους. Άγχος… Και όμως: το τραγούδι αυτό ακούγεται και στον ΕΞΟΡΚΙΣΤΗ! Μια θρυλική ταινία, αμερικάνικη…

O Καλατζής συμμετέχει με τέσσερα τραγούδια και στην τρίτη δουλειά των δυο δημιουργών «Να ’χαμε τι να ’χαμε» που κυκλοφορεί σχεδόν ταυτόχρονα σε δυο εκδόσεις με μικροδιαφορές στο εξώφυλλο αλλά και στο ομώνυμο τραγούδι του δίσκου, στην πρώτη έκδοση του οποίου μαζί με τον Καλατζή και την παρέα, ακούγεται να τραγουδά και ο Γιώργος Νταλάρας, κάτι που άλλαξε στη δεύτερη έκδοση, όπου ο Καλατζής τραγουδά και το μέρος του Νταλάρα. Από το δίσκο ξεχωρίζουν αρχικά δυο τραγούδια που γράφονται παράλληλα και σε 45άρι. Ο Λευτέρης Παπαδόπουλος και πάλι, θυμάται συζητώντας με τον Γιώργο Τσάμπρα, για τον «Κουταλιανό»:

Η καλύτερη περίοδος στην πορεία του Λοΐζου για μένα… Τότε υπήρχαν οι περιλάλητες εκπομπές των εταιρειών δίσκων που διαφήμιζαν αυτό το υλικό και κάποια απ’ αυτά τα τραγούδια «έσκασαν» κατ’ ευθείαν, έγινε χαλασμός κόσμου. Κάνουν αμέσως μεγάλη επιτυχία. O «Κουταλιανός» - για μένα ήταν δεδομένη η αντιστοιχία με τον Παπαδόπουλο που μας τρομοκρατούσε όλους, και τη γυναίκα του τη Δέσποινα, που τον έκανε ότι ήθελε, αλλά βέβαια δεν το ήξερε κανείς τότε - και το «Παποράκι του Μπουρνόβα», αυτά που λέει δηλαδή ο Καλατζής. (5)

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει και μια ιστορία για το «Παποράκι του Μπουρνόβα» όπως την αφηγείται και πάλι ο «Πρόεδρος»:

Το τραγούδι «Παποράκι του Μπουρνόβα» αρχίζει με το τετράστιχο «Παποράκι του Μπουρνόβα/ και καρότσα της στεριάς/πόσα τάλιρα γυρεύεις στον Περαία να με πας». Αυτό το τετράστιχο το άκουσα για πρώτη φορά, από τον στιχουργό Νίκο Μάθεση η «Τρελάκια» (έχει γράψει το περίφημο «Έδιωξα κι εγώ μια γάτα»). Μου μίλαγε σε μια συνέντευξη που του είχα πάρει, για τη μικρασιατική καταστροφή –ήταν φαντάρι το ‘22-και, κάποια στιγμή μου τόνισε ότι αυτό το τραγούδι το έλεγαν οι Έλληνες στρατιώτες που λιποταχτούσαν. Πρόσθετε ,επίσης, και ένα δίστιχο: «Στον Περαία έχω σπίτι και στο Πέραμα κυρά». Όλο αυτό το πράγμα μου άρεσε. Κράτησα αυτούς τους στίχους και πρόσθεσα κι εγώ άλλους έξι: «κάθε νύχτα στ’ όνειρό μου σεργιανάω/Άγιο-Νείλο, Κερατσίνι, Κοκκινιά/καπετάνιο χρόνια ξέρεις πως πονάω/μα δεν άνοιξες πανιά ή Καπετάνιο Αρβανίτη/καροτσέρη φουκαρά» (στο δίσκο τα έγραψα αυτά). Όταν το μελοποίησε ο Λοΐζος και το συνυπογράψαμε, καλέσαμε το Νταλάρα, στο σπίτι του Μάνου στο Χολαργό, να ‘ρθει να το ακούσει και να το κάνει πρόβα. Μόλις το ‘παιξε ο Λοΐζος στο πιάνο (εγώ τραγουδούσα Παποράκι του Μπουρνόβα),ο Νταλάρας άρχισε να τραγουδάει τους στίχους με άλλη ,πολύ βαριά μελωδία, θέλοντας να μας δείξει ότι το τραγούδι αυτό το γνωρίζει (μάλλον από τον πατέρα του) από…αρχαιοτάτων χρόνων.Ο Λοΐζος τσαντίσθηκε. Γύρισε και μου λέει «Δηλαδή ο Νταλάρας ισχυρίζεται ότι το τραγούδι αυτό το κλέψαμε;» «Ναι»,του απάντησα γελώντας. Ο Νταλάρας θέλησε να διορθώσει τα πράγματα: «Δεν υπαινίχθηκα ότι το κλέψατε. Απλώς ότι υπήρχε ένα άλλο τραγούδι ,από παλιά ,με άλλη μουσική». Το αποτέλεσμα, όμως, είχε κριθεί. Το τραγούδι δόθηκε στον Γιάννη Καλατζή. (4)

Ο «Επιπόλαιος», η «Κυρά Γιώργαινα», ο Κατσαρός κι ο Πυθαγόρας


Ιδιαίτερα αποδοτική ήταν η συνεργασία του με τον Γιώργο Κατσαρό και τον Πυθαγόρα που απαριθμεί δυο μεγάλους δίσκους, τις «13 περιπτώσεις» το 1974 μαζί με τη Λίτσα Διαμάντη, η οποία του κάνει σεγόντο και σε πολλά άλλα τραγούδια, το «Και η ζωή συνεχίζεται» το 1975 (ανέκδοτος σε cd) και πολλά 45άρια. Ο «Επιπόλαιος» το 1969 γίνεται τεράστια επιτυχία, ακούγεται στην ταινία «Οι τέσσερις άσσοι» και δίνει τον τίτλο στο δεύτερο προσωπικό δίσκο του που κυκλοφορεί εκείνη τη χρονιά. O Kαλατζής είναι ένα από τα ισχυρά χαρτιά και τους στυλοβάτες της νεοσύστατης τότε Minos. Το όνομά του φιγουράρει στους τέσσερις πρώτους δίσκους της εταιρείας και σε πολλούς άλλους αργότερα. Με τον Κατσαρό ηχογραφούν πολλά τραγούδια άλλοτε με μεγαλύτερη κι άλλοτε με μικρότερη επιτυχία. Το «Η αγάπη μας χωρίζει» ακούγεται και στην ταινία «Τι κάνει ο άνθρωπος για να ζήσει» το 1971. Το 45άρι αυτό συμπληρώνεται στην πρώτη του έκδοση από την «Αγιά Λεούσα», που κάνει αίσθηση, αλλά που το 1970 αντικαθίσταται από την «Κυρά-Γιώργαινα», τραγούδι-σλόγκαν της εποχής, που ακούγεται στην ταινία «Ο τρελός της πλατείας αγάμων» και βαφτίζει τον τρίτο προσωπικό δίσκο του Καλατζή με ηχογραφήσεις από 45άρια της εποχής. Δεν έχει εντοπισθεί δισκογραφημένο ένα χασάπικο του Κατσαρού που αναφέρεται σε μια άλλη γοργόνα, από την ταινία του 1969 «Ένας άφραγκος Ωνάσης». Η συνεργασία τους θα συνεχιστεί μέχρι το 1975 και με τραγούδια όπως «Ο Σταμούλης ο λοχίας», «Παραμυθάκια λέγαμε», «Άσπρα θα φορέσω», «Έτσι ειν’ η ζωή παππούλη» κ.α. Όλα αυτά βρίσκουν θέση στους δίσκους «Ο Σταμούλης ο λοχίας», «13 περιπτώσεις», «Παραμυθάκι μου», που κυκλοφορεί σε δυο εκδόσεις με τέσσερα κοινά και οκτώ διαφορετικά τραγούδια το 1971 αλλά και στο Lp «Ένα ταξίδι» το 1973. Οι δυο τελευταίοι δίσκοι παραμένουν ανέκδοτοι σε cd. Η επιτυχία των τραγουδιών αυτών θα οδηγήσει τις «αντίπαλες» εταιρείες να προχωρήσουν σε απανωτές επανεκτελέσεις, μεταξύ των οποίων κι αυτή του «Σταμούλη» από τον Βασίλη Παπακωνσταντίνου, σε μια από τις πρώτες του ηχογραφήσεις για το δίσκο «Ελληνική χώρα» της εταιρείας Lindos το 1972.

Το «Ξενάκι» και τα άλλα του Σταύρου Κουγιουμτζή


«…ο Γιάννης δεν υπήρχε μόνον καλός συνεργάτης αλλά και πολύ καλός φίλος. Δεθήκαμε οικογενειακά και κάναμε πολύ παρέα. Το κάθε ένα τραγούδι μου θυμίζει και κάποιο περιστατικό…»
Aιμιλία Κουγιουμτζή (6)

Η συνεργασία του με το Σταύρο Κουγιουμτζή, που απαριθμεί δεκαεννέα τραγούδια αποτελεί αναμφισβήτητα ένα από τα μεγαλύτερα κεφάλαια της πορείας του Καλατζή. Ξεκινά με τα «Αν βαρέθηκες κυρία» & «Ένα βράδυ στην Ομόνοια» σε στίχους Σώτιας Τσώτου το 1970 και ολοκληρώνεται με τρία τραγούδια σε στίχους Μάνου Ελευθερίου («Δεν κοιτάς που ξενυχτάω», «Έχει καρφιά η υπομονή» και «Τα γράμματα για σένα») που μπαίνουν το 1976 στον πολυσυλλεκτικό δίσκο «Μην περιμένεις». Ενδιάμεσα θα προκύψουν μεγάλες επιτυχίες, όπως τα «Ξενάκι είμαι και θα ’ρθω», «Ήθελα να ’μουνα πουλί» σε στίχους του συνθέτη, «Γεια χαρά καλή» του Κώστα Βάρναλη ,«Μέθυσα κι απόψε» της Τσώτου, «Ήσουν ωραία» του Άκου Δασκαλόπουλου, «Με τους καημούς δεν βρίσκεις άκρη» του Λευτέρη Παπαδόπουλου (η μουσική του οποίου είχε ακουστεί με άλλους στίχους του Βάρναλη στο τραγούδι «Ο μπαρμπα-Θάνος» το 1968 με τον Χριστόφορο Ζησούλη), «Ρεμπέτικα τραγούδια» της Τσώτου κ.α. Στο «Πώς να μ ’ακούσεις να με δεις» οι στίχοι φέρουν την υπογραφή «Γ.Χαρίση» το οποίο είναι ψευδώνυμο της Σώτιας Τσώτου. Αυτό που ξεχωρίζει στα τραγούδια του Κουγιουμτζή και μέχρις ενός σημείου και σε αυτά του Λοΐζου, σε σχέση με των άλλων συνθετών, είναι η ηχητική τους πολυμορφία. Ο Κουγιουμτζής ξεφεύγει από τα απλά χασάπικα ή ζεϊμπέκικα και γράφει τραγούδια σαφώς επηρεασμένα από την παράδοση ή το ρεμπέτικο, όπως το «Ξενάκι» ή τα «Ρεμπέτικα τραγούδια», κάποια σε πιο έντεχνες φόρμες, όπως το «Ήσουν ωραία» αλλά και το τελείως διαφορετικό «Ένα βράδυ στην Ομόνοια» με ηχοχρώματα που παραπέμπουν στην ποπ-ροκ των αρχών της δεκαετίας του ’70. Το 2007 τα δεκαπέντε από τα τραγούδια τους θα αποτελέσουν το υλικό της συλλογής «Τραγούδια του Σταύρου Κουγιουμτζή με τον Γιάννη Καλατζή», αφού μέχρι τότε ήταν σκορπισμένα στους δίσκους του Καλατζή ή στο «Όταν ανθίζουν πασχαλιές». Εκτός συλλογής θα μείνουν το «Ένα βράδυ στην Ομόνοια» που είχε μπει στο δίσκο «Κυρά-Γιώργαινα», το «Να ’σουνα μπαξές στη Νάξο» από το Lp «Ένα ταξίδι» (υπάρχει και στη συλλογή «Το παλιό ρολόι-40 ηχογραφήσεις» του 2008), το «Στη γειτονιά σου» που βρίσκεται στη δεύτερη έκδοση του δίσκου «Παραμυθάκι μου» και το «Έχει καρφιά η υπομονή» από το δίσκο «Μην περιμένεις». To τελευταίο μπήκε και στην κασετίνα «Μάνος Ελευθερίου-Λόγια και χρόνια 1970-2005» που διανεμήθηκε με την εφημερίδα «Τα Νέα».

Εκτός από τις παραπάνω συνεργασίες, από το 1968 ως το 1976 ο Καλατζής θα ηχογραφήσει για τις 45 στροφές δυο τραγούδια του Μίμη Πλέσσα και του Λευτέρη Παπαδόπουλου, τα «Σε πίκρανα» και «Ο φίλος μου ο Παναγής», το οποίο ηχογραφείται κι από το Νίκο Δημητράτο για το δίσκο «Καημοί της αυλής» το 1971. Επίσης, κάποια του Χάρη Λυμπερόπουλου σε στίχους Διονύση Τζεφρώνη, ένα του Γιώργου Ποταμιάνου για τον «Πειραιά και το Πασαλιμάνι» και συνθέσεις των Βασίλη Βασιλειάδη, Λυκούργου Μαρκέα και Γιάννη Σπανού σε στίχους του Πυθαγόρα. Ο Πυθαγόρας μαζί με το Λευτέρη Παπαδόπουλο είναι οι στιχουργοί τους οποίους έχει τραγουδήσει περισσότερο. Παράλληλα συμμετέχει σε μεγάλους δίσκους συνθετών όπως η «Συνάντηση» των Άγγελου Σέμπου-Κώστα Κινδύνη το 1969 και το ιστορικό «Ζει;» των Μίμη Πλέσσα-Κώστα Βίρβου το 1971, βασισμένο στους ήρωες της χάρτινης πολιτείας του Καραγκιόζη, που αντιμετώπισε πολλές περιπέτειες με τη λογοκρισία της χούντας και επί σειρά ετών βρισκόταν εκτός κυκλοφορίας. Σύμφωνα με αφηγήσεις του Μίμη Πλέσσα, το τηλεοπτικό γύρισμα που επρόκειτο να γίνει στα Γιάννενα για το τραγούδι «Κυρά-Φροσύνη», μετά από σήμα που ήρθε από την Αθήνα σταμάτησε, ενώ μετά την απαγόρευση του δίσκου εγκαταλείφθηκε και η προσπάθεια να γίνει θεατρική παράσταση.

Το 1974 ο Καλατζής συμμετέχει στην «Οδό Αριστοτέλους» των Σπανού-Παπαδόπουλου ενώ το τραγούδι «Ω! τι κόσμος μπαμπά» του Βασίλη Δημητρίου σε στίχους Κώστα Μουρσελά, από την ομώνυμη θεατρική παράσταση, δίνει το γενικό τίτλο στο μεγάλο δίσκο που κυκλοφορεί την ίδια χρονιά. Στο 45άρι το «Ω! τι κόσμος μπαμπά» ακούγεται σε διαφορετική εκτέλεση από το Lp, ενώ το «Λέγοντας και κλαίγοντας» σε στίχους Μάνου Ελευθερίου, που βρίσκεται στην άλλη όψη, επανεκδίδεται στην κασετίνα «Μάνος Ελευθερίου-Λόγια και χρόνια 1970-2005» της εφημερίδας «Τα Νέα».

Aρκετά από τα τραγούδια των 45 στροφών κυκλοφόρησαν στις αρχές της δεκαετίας του ’70 και σε 45άρια extended play-Odeon, κυρίως για τουριστικούς λόγους.

Τελευταίο 45άρι το 1977 με δυο τραγούδια από το Lp «Μην περιμένεις» του 1976, που είχε αρκετά ενδιαφέροντα τραγούδια των Κουγιουμτζή, Λοΐζου, Σπανού αλλά και σουξέ του τύπου «Τώρα πλάκα μου κάνεις ή σοβαρολογείς» του Νίκου Καρβέλα. Από το 1978 και μετά η παρουσία του στη δισκογραφία γίνεται μάλλον αμήχανα και αραιότερα… Το 1978 ταξιδεύει μέχρι τη «Χονολουλού» μέσα από τα τραγούδια του δίσκου «Κάποιος πάντα λέει αντίο» των Νίκου Καρβέλα και Βαρβάρας Τσιμπούλη. Ίδιοι οι συντελεστές και στο «Πάλι κοντά σου» το 1979 (ανέκδοτος σε cd) ενώ το 1981 οι Τόλης Βοσκόπουλος και Νίκος Λαβράνος γράφουν για τον Καλατζή δώδεκα τραγούδια σε στίχους και πάλι της Βαρβάρας Τσιμπούλη και του Μίμη Θειόπουλου στο δίσκο «Για όλους», που θα περάσουν σχεδόν απαρατήρητα. Κάτι που θα ’θελα να σημειώσω είναι το πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε συχνά με την μη αναγραφή των β’ φωνών στους παλιούς δίσκους Σε αρκετά από τα τραγούδια των δίσκων του Καλατζή της περιόδου 1975-1979 ακούγεται, εκτός των άλλων, μια γυναικεία φωνή που κατά πάσα πιθανότητα είναι της Χαρούλας Αλεξίου, ενώ στο «Για όλους» η β’ φωνή στα περισσότερα τραγούδια, είμαι βέβαιος πως είναι της Μαρινέλλας…

Ο Γιώργος Νταλάρας, με τον οποίον συνυπήρξαν σε εννέα μεγάλους δίσκους, λέει για τον Γιάννη Καλατζή:

Είναι η εποχή που μοιράζομαι μια σειρά δίσκων με τον Γιάννη Καλατζή. Αυτός βέβαια τότε ήταν ήδη πετυχημένος. Ένα περίεργο πράγμα… Ελπίζω να μη με παρεξηγήσουν μετά από τόσα χρόνια, αλλά έχω την αίσθηση ότι η ομήγυρις, ενώ ήταν καλό παιδί, καλός άνθρωπος, επειδή ήταν ήδη φίρμα μπορεί και να τον ψιλοαντιπαθούσε, να τον ψιλοζήλευε. Δεν παίρνω όρκο, αλλά ποτέ δεν ήταν τόσο ζεστός μαζί μας. Εμείς ήμασταν η αλητεία. Λέγαμε τα πάντα, πειράζαμε ο ένας τον άλλο, κοιμόταν ο ένας στο σπίτι του άλλου… Ο Καλατζής δεν ήταν στην παρέα. Δεν μπορούσε να ’ναι κιόλας, γιατί αυτός είχε ήδη μεγαλύτερες ευθύνες, το μαγαζί του, μια στρωμένη καριέρα-κι ίσως αυτό δημιουργούσε αντιπάθεια. Νομίζω ότι τότε είδα τα πρώτα δείγματα ότι όποιος είναι πετυχημένος είναι… «απέναντι». Πού να φανταστώ ότι θα το ζήσω κι εγώ αυτό λίγο αργότερα, με πολύ μεγαλύτερη ένταση και από ανθρώπους ιδιαίτερα αγαπητούς; Η επιτυχία πάντα δημιουργεί φθόνο. Λίγο αργότερα όταν τα πράγματα αλλάξανε και ο Καλατζής οπισθοχώρησε λίγο εμπορικά, είχα ένα ακόμα πικρό μάθημα για το πώς τότε η ίδια του η εταιρεία, που τη στήριξε τόσο πολύ, τον αγνόησε τελείως. Απίστευτο. Τους κοιτούσα έκπληκτος με το πώς μπορούν να φέρονται έτσι στους ανθρώπους. Είναι μαθήματα αυτά που πρέπει να θυμόμαστε. (7)

Συνεχίζεται στο δεύτερο μέρος.

ΠΗΓΕΣ:

1: Σημείωμα από το οπισθόφυλλο του πρώτου προσωπικού του δίσκου το 1968
2: Νέαρχος Γεωργιάδης-Τάνια Ραχματούλινα «Ο Θόδωρος Δερβενιώτης και το μετεμφυλιακό τραγούδι» (Σύγχρονη εποχή-2003)
3: Λευτέρης Παπαδόπουλος «Μάνος Λοΐζος» (Κάκτος 1983)
4: Λευτέρης Παπαδόπουλος «Τα τραγούδια γράφουν την ιστορία τους» (Ιανός ο μελωδός-2006)
5: Ένθετα των remastered cd’s των Μ.Λοΐζου-Λ.Παπαδόπουλου «Ο σταθμός» & «Να ’χαμε τι να 'χαμε» (Επιμέλεια Γιώργου Τσάμπρα Minos-Emi 2002)
6: Από το ένθετο του cd «Τραγούδια του Σταύρου Κουγιουμτζή με τον Γιάννη Καλατζή» (Μinos-Emi 2007)
7: «Το Μουσικό Κουτί του Γιώργου Νταλάρα» (Επιμέλεια Γιώργου Τσάμπρα – Μinos-Emi 1997)
8: Kώστας Βίρβος «Λαϊκή στιχουργική ανθολογία» (Βιβλιοεκδοτική Αναστασάκη-1989)
9: Κ.Ματσούκας-Κ.Διαμαντής «Κατάλογοι 45 στροφών ελληνικής δισκογραφίας Odeon- Parlophone-Minos 2009»
10: Νίκος Οικονόμου «Γιώργος Μητσάκης-Αυτοβιογραφία» (Εκδόσεις του Εικοστού πρώτου 1995)
11: Συνέντευξη του Γιάννη Καλατζή στον Πάρη Μήτσου στο περιοδικό «Μετρονόμος» (τεύχος 12 2004)
12: Μάκης Δελαπόρτας «Μίμης Πλέσσας -Ένας δρόμος χίλιες νότες»
13: Επίσημη ιστοσελίδα του Γιάννη Καλατζή στο facebook

Υ.Γ: Πρωτοδημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Όασις» (τεύχος 14-Δεκέμβριος 2009). Εδώ παρουσιάζεται συμπληρωμένο.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: - Γιάννης Καλατζής - Αποκλειστική Συνέντευξη & Ηχητικό Ντοκουμέντo

Video

ΤΟ OGDOO.GR ΠΡΟΤΕΙΝΕΙ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Το τραγούδι αλλιώς, στο email σας!

Ενημερωθείτε πρώτοι για τα τελευταία νέα στο χώρο της καλής μουσικής!