Οι «κρυφές» ηχογραφήσεις του Γρηγόρη Μπιθικώτση

(ΑΚΟΥΣΤΕ) Επτά ηχογραφήσεις με τη φωνή του Μπιθικώτση, τραγουδισμένες… «αλλιώς».
logo radio
Ogdoo web radio
Live
 

Στις 11 Δεκεμβρίου 1922 γεννήθηκε στο Περιστέρι ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης. Μπήκε στη δισκογραφία το 1949 αρχικά σαν συνθέτης, με «Το καντήλι τρεμοσβήνει», σε στίχους Χαράλαμπου Βασιλειάδη ή «Τσάντα» με την Σούλα Καλφοπούλου, τον Στελλάκη Περπινιάδη και τον Μάρκο Βαμβακάρη. Μετά από μια σειρά τραγουδιών που ηχογραφεί σαν συνθέτης, το 1955 ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης κάνει το «ντεμπούτο» του σαν τραγουδιστής, με το «Τρελοκόριτσο» σε στίχους Γιάννη Παπαδόπουλου και δεύτερη φωνή την Ελένη Κώτσογλου… Από κει και πέρα η συνέχεια είναι λίγο, πολύ γνωστή…


Οι «κρυφές» ηχογραφήσεις…


Την εποχή των ηχογραφήσεων για τους δίσκους 45 στροφών ο συνθέτης ή ο τραγουδιστής δοκίμαζαν ένα τραγούδι και το ηχογραφούσαν με την ίδια ορχήστρα, την ίδια μέρα ίσως, για παραπάνω από μία φορές. Συχνά κυκλοφορούσε στην αγορά με δυο μορφές. Με τον ίδιο κωδικό δίσκου όμως. Άλλες φορές έβγαινε η μια ηχογράφηση και η άλλη έμενε στα αρχεία της εταιρείας και έμπαινε σε δίσκο ή cd πολλά χρόνια μετά. Βέβαια, στους καταλόγους δισκογραφιών που έχουν κατά καιρούς δημοσιευθεί, το τραγούδι υπήρχε καταγεγραμμένο μόνο με ένα κωδικό. Έχει τύχει αρκετές φορές να ακούσω ένα τραγούδι και μια αλλαγή σε κάποιο γύρισμα ή μια κορώνα του τραγουδιστή ή ένα διαφορετικό παίξιμο της ορχήστρας να μου αποδείξει πως πρόκειται για άλλη εγγραφή.

Διάλεξα λοιπόν για σήμερα να ακούσουμε αυτές τις ηχογραφήσεις του Γρηγόρη Μπιθικώτση. Όσο βέβαια είναι εφικτό. Η καταγραφή έγινε καθαρά «με το αυτί»… Ακούγοντας δηλαδή και συγκρίνοντας νότα-νότα τα τραγούδια και χωρίς κανένα άλλο στοιχείο. Και τυχαία, γιατί ούτε έχουμε τη δυνατότητα να ακούσουμε όλες τις ηχογραφήσεις που έχουν πραγματοποιηθεί, ούτε έχουμε όλα τα πρωτότυπα 45άρια στη διάθεσή μας, έτσι ώστε να έχουμε μια πλήρη εικόνα. Είναι σχεδόν βέβαιο πως υπάρχουν κι άλλα…

Δεν συμπεριέλαβα σ’ αυτή την κατηγορία τα τραγούδια «Είχα φυτέψει μια καρδιά» των Μίκη Θεοδωράκη - Νίκου Γκάτσου και «Τι να την κάνω τη χαρά» των Μίκη Θεοδωράκη - Νότη Περγιάλη, που πρωτογράφτηκαν σε 45άρια το 1960 και 1963 αντίστοιχα και ξαναηχογραφήθηκαν με νέα ενορχήστρωση και χορωδία το 1963 σε 45άρι His master’s voice (7PG 3353). Ούτε βέβαια τις τρεις διαφορετικές εκτελέσεις με τα «ηλεκτρικά» μπουζούκια από τα τραγούδια «Στα περβόλια», «Το όνειρο» και «Δοξαστικό» από το «Τραγούδι του νεκρού αδελφού» του Μίκη Θεοδωράκη που μπήκαν το 1988 στην κασετίνα 10 δίσκων «Μίκης Θεοδωράκης» και διαφέρουν τελείως με τις πρωτότυπες.

Υπάρχουν επίσης κάποια τραγούδια που ακούστηκαν σε διαφορετικές εκτελέσεις στις κινηματογραφικές ταινίες, όπως η «Δροσούλα» του Βασίλη Τσιτσάνη και «Του Βοτανικού ο μάγκας» των Μπιθικώτση και Λάκη Τσώλη, που δεν δισκογραφήθηκαν.

«Χελιδονάκι»


Το 1964 γυρίστηκε, με μουσική επένδυση του Μίκη Θεοδωράκη, η ταινία-ντοκιμαντέρ «Το Νησί Της Αφροδίτης», από  το Ραδιοφωνικό Ίδρυμα Κύπρου, μέσα στα πλαίσια των προσπαθειών του για την προβολή της Κύπρου, τόσο μέσα στον ελληνικό χώρο όσο και στο εξωτερικό (όπως αναγράφεται στο οπισθόφυλλο του δίσκου), που κυκλοφόρησε από την Columbia το 1965. Συμμετέχουν τραγουδώντας η Μαρία Φαραντούρη με το «Ματωμένο φεγγάρι», μια χορωδία με τον «Ύμνο της εθνοφρουράς» και ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης, που τραγουδά το «Μανούλα μου ο γιόκας σου», το «Χελιδονάκι», καθώς  και το ομώνυμο τραγούδι που έγινε «σήμα κατατεθέν» του αγώνα του κυπριακού λαού για ελευθερία και  ανεξαρτησία.

Στην ηχογράφηση έπαιξαν μπουζούκια ο Λάκης Καρνέζης με τον Κώστα Παπαδόπουλο, πιάνο ο Γιάννης Διδίλης και μπάσο ο Βαγγέλης Παπαγγελίδης. Το «Χρυσοπράσινο φύλλο» με το «Χελιδονάκι» κυκλοφόρησαν και σε δίσκο 45 στροφών.

Τον Νοέμβρη του ’64, το «Χελιδονάκι» είχε ηχογραφηθεί και πάλι από τον Γρηγόρη Μπιθικώτση, αυτή τη φορά με διαφορετικούς στίχους του Θεοδωράκη και διαφορές στην ορχήστρα. Η εκτέλεση αυτή είδε για πρώτη φορά το φως της έκδοσης στην κασετίνα 10 δίσκων «Θεοδωράκης» που κυκλοφόρησε από την ΕΜΙ το 1988.

«Το χάρο τον αντάμωσα»


Ένα ακόμη τραγούδι του Μίκη Θεοδωράκη που ηχογραφήθηκε σε δυο εκτελέσεις το 1962 είναι το «Το χάρο τον αντάμωσα» σε στίχους Ερρίκου Θαλασσινού. Στην εκτέλεση του δίσκου με τα τραγούδια από την επιθεώρηση «Όμορφη πόλη» ο Μπιθικώτσης τραγουδά μαζί με χορωδία…

Το τραγούδι ηχογραφήθηκε παράλληλα χωρίς τη χορωδία και κυκλοφόρησε σε δίσκο 45 στροφών. Το 1983 συμπεριλήφθηκε στη συλλογή «30 χρυσές επιτυχίες 1959-1979, Νο 2». (Μια τρίτη εκτέλεση ακούστηκε και στην ταινία του Ερρίκου Θαλασσινού «Προδομένη αγάπη» το 1962).

«Επίσημη αγαπημένη»


Στο σπίτι μας, όποτε έπαιζε ο μεγάλος δίσκος με την «Επίσημη αγαπημένη» του Γρηγόρη Μπιθικώτση και της Ελένης Λιάκου, άκουγα τον πατέρα μου να λέει: «Αυτό υπάρχει και σε άλλη εκτέλεση με ηλεκτρικά μπουζούκια…» «Είσαι σίγουρος;» του έλεγα…

«Απόλυτα… άμα σου λέω κάτι γι’ αυτά, να μ’ ακούς… Το θυμάμαι πολύ καλά… Βγήκε σε πολύ λίγα κομμάτια και μετά έβγαλαν το άλλο, το γνωστό…»

Έχοντας λοιπόν στο μυαλό μου τη μαρτυρία του πατέρα μου, μια μέρα έψαχνα τα 45άρια του Μπιθικώτση σε δισκάδικο της Θεσσαλονίκης. Κάποια στιγμή έπεσε στα χέρια μου το 45άρι με την «Επίσημη αγαπημένη» (7PG 3768) του 1968. Tίποτα στην ετικέτα του δεν πρόδιδε κάτι διαφορετικό. Παρακάλεσα τον μαγαζάτορα να βάλει το δίσκο στο πικ-απ. Από τις πρώτες νότες κατάλαβα πως ο πατέρας μου είχε επαληθευθεί. Και δεν ήταν απλά μια άλλη εκτέλεση με μικροδιαφορές. Όλο το τραγούδι ήταν ενορχηστρωμένο με ηλεκτρικά μπουζούκια και ερμηνευμένο διαφορετικά από τον Μπιθικώτση. Φυσικά δεν είπα τίποτα στον καταστηματάρχη, που με κοιτούσε απορημένος, για να μην φουσκώσει την τιμή, πήρα τον δίσκο και εξαφανίστηκα… Κι έτρεξα στο σπίτι γεμάτος περηφάνια για να δείξω στον πατέρα μου το απόκτημά μου… Και δεν θα ξεχάσω την απάντησή του: «Μπράβο… Αλλά αν έδειχνες τέτοιο ζήλο και στα μαθήματα, σήμερα θα ’σουν επιστήμονας…»

Η γνωστή εκτέλεση του τραγουδιού….

Και η σπάνια εκτέλεση με τα «ηλεκτρικά» μπουζούκια…

«Στου Μπελαμή το ουζερί»


Επιστήμονας δεν έγινα, αλλά όταν αργότερα έπεσε στα χέρια μου η συλλογή «Η Ελλάδα του Γρηγόρη», που κυκλοφόρησε το 1994, ακούγοντας το τραγούδι «Στου Μπελαμή το ουζερί» του Μπιθικώτση και του Κώστα Βίρβου, κατάλαβα πως κι εδώ έχουμε κάτι διαφορετικό απ’ αυτό που ήξερα από το μεγάλο δίσκο «Μαζί με τον Γρηγόρη» του 1970.

Και οι δυο εκτελέσεις κυκλοφόρησαν το 1969 σε δίσκους 45 στροφών. Ακούμε και τη δεύτερη εκτέλεση που πρωτοσυμπεριλήφθηκε σε μεγάλο δίσκο (και cd) στη συλλογή «Η Ελλάδα του Γρηγόρη».

«Ο κυρ - Θάνος»


Όταν μετά από λίγο καιρό βρήκα και το 45άρι (7PG 3943) του 1969 με «Του Μπελαμή το ουζερί», στο οποίο υπήρχε η εκτέλεση της «Ελλάδας του Γρηγόρη», διαπίστωσα πως και το τραγούδι της άλλης πλευράς, των ίδιων δημιουργών «Ο κυρ-Θάνος» δηλαδή, ήταν διαφορετικό απ’ αυτό που βρισκόταν στο Lp «Μαζί με τον Γρηγόρη». Εδώ οι διαφορές είναι ελάχιστες. Στις δεύτερες φωνές η Βούλα Γκίκα.

Ακούμε και τη διαφορετική εκτέλεση του «Κυρ - Θάνου», που εντάχθηκε τα νεώτερα χρόνια σε διάφορες συλλογές. 

«Να ‘τανε το ‘21»


Τρία τραγούδια του Σταύρου Κουγιουμτζή είχε ηχογραφήσει όλα κι όλα ο Μπιθικώτσης. Το «Που 'ναι τα χρόνια», το «Πήρες απ’τα μάτια μου» και το θρυλικό «Να ’τανε το ‘21» σε στίχους της Σώτιας Τσώτου, τραγούδι που ηχογραφήθηκε για πρώτη φορά το 1969, με τον Γιώργο Νταλάρα και μάλιστα σε δυο εκτελέσεις. Πρώτα με τη λέξη «τουρκοπούλα» και λίγο αργότερα, μετά τη διαμαρτυρία του τούρκικου προξενείου, με την «ομορφούλα».

Το ίδιο συνέβη και με τον Μπιθικώτση, ο οποίος ηχογράφησε το τραγούδι, αμέσως μετά τον Νταλάρα, με τη λέξη «Τουρκοπούλα», αλλά μετά τη διαμαρτυρία, αναγκάστηκε κι αυτός να τροποποιήσει ανάλογα τους στίχους. Στις δεύτερες φωνές κι εδώ η Βούλα Γκίκα.

Έτσι λοιπόν η «Τουρκοπούλα» έγινε «ομορφούλα» αλλά δεν χώρεσε  ποτέ στα αυλάκια ενός δίσκου 33 στροφών. Σε αντίθεση με τη λογοκριμένη εκτέλεση που μπήκε το 1970 στη συλλογή της Regal «Επιτυχίες του πάλκου» και αργότερα και σε άλλες συλλογές τραγουδιών του Μπιθικώτση.  

«Μέσα στο παλιό μου σπίτι»


Η τελευταία «κρυφή» στιγμή του Μπιθικώτση, φανερώθηκε στην κασετίνα των 10 cd’s «Γρηγόρης Μπιθικώτσης - 50 χρόνια» που κυκλοφόρησε με την επιμέλεια του Γιώργου Τσάμπρα το 2005. Πρόκειται για το πρώτο τραγούδι του Δήμου Μούτση «Μέσα στο παλιό μου σπίτι» (ή «Μέσα απ’το παλιό μου σπίτι») σε στίχους του Γιάννη Πουλόπουλου ή, σύμφωνα με μαρτυρία του συνθέτη, σε στίχους του Μάνου Χατζιδάκι, ο οποίος τους έκανε δώρο στον Πουλόπουλο. Ο Μπιθικώτσης το ηχογράφησε το 1966 αλλά κυκλοφόρησε το 1968 σε 45άρι (SCDG 3744) και στο Lp «Επίσημη αγαπημένη».

Στην κασετίνα «50 χρόνια Μπιθικώτσης» το ακούμε σε μια αρκετά διαφορετική εκδοχή.

Είναι άραγε τόσο σημαντικές όλες αυτές οι λεπτομέρειες, ώστε να θεωρείται διαφορετική η εκτέλεση ενός τραγουδιού με τους ίδιους τραγουδιστές, την ίδια ενορχήστρωση και μικρές, ανεπαίσθητες συχνά, αλλαγές σε κάποια σημεία του; Ή έχει τόση σημασία ότι σε λίγα τραγούδια από κάποιες εκδόσεις λείπουν μερικές νότες; Κατά τη γνώμη μου ΝΑΙ! Η κάθε στιγμή του συνθέτη, του τραγουδιστή ή του σολίστα, πόσο περισσότερο όταν μιλάμε για μεγέθη των καλλιτεχνών που αναφέραμε, είναι διαφορετική και εξίσου σημαντική. Άλλωστε, όπως λέει κι ο τραγουδιστής λαός μας «η λεπτομέρεια πάντα κάνει τη διαφορά…» 

Πηγές: «Γρηγόρης Μπιθικώτσης - Εγώ ο Σερ» Επιμέλεια Πάνου Γεραμάνη («Κοχλίας» 2002)

ΤΟ OGDOO.GR ΠΡΟΤΕΙΝΕΙ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Το τραγούδι αλλιώς, στο email σας!

Ενημερωθείτε πρώτοι για τα τελευταία νέα στο χώρο της καλής μουσικής!