Επίσης και στο μύθο, που από μαρτυρίες και ντοκουμέντα, πλανάται πάνω από την ιστορία του λαϊκού τραγουδιού σε σχέση με την πραγματική πατρότητα εκατοντάδων τραγουδιών.
«Μεγάλος συνθέτης ήταν κι ο Καραπατάκης… Κι εδώ θέλω να δηλώσω υπεύθυνα ότι η μουσική στο Δυο πόρτες έχει η ζωή είναι δική του…»
Κώστας Βίρβος
«Μεγάλος συνθέτης ήταν κι ο Καραπατάκης… Κι εδώ θέλω να δηλώσω υπεύθυνα ότι η μουσική στο Δυο πόρτες έχει η ζωή είναι δική του…»
Κώστας Βίρβος
Γεννήθηκε το 1922 στην Καρδίτσα. Το πραγματικό του επώνυμο ήταν Καψάλης. Μεγάλωσε σε καλλιτεχνικό περιβάλλον, αφού, πατέρας, θείοι, αδέλφια και ξαδέλφια ήταν όλοι μουσικοί. Ο αδελφός του Ηλίας έπαιζε βιολί, και συμμετείχε σε ηχογραφήσεις λαϊκών και δημοτικών τραγουδιών. Ο Λουκάς και ο Ευάγγελος Νταράλας ήταν πρώτα του ξαδέλφια. Εκείνος πρωτόπαιξε λαούτο και αργότερα ξεχώρισε για τις δεξιοτεχνίες του στο μπουζούκι. Εμπειρικός οργανοπαίκτης, έπαιζε ακόμη, κιθάρα, κλαρίνο, πιάνο και σαντούρι. Τo 1945 παντρεύτηκε την κόρη του μεγάλου κλαρινίστα Καρακώστα, με την οποία απόκτησε δύο κόρες.
Στην Αθήνα, κατέβηκε το 1949, οπότε, και ηχογράφησε, στην Odeon, το πρώτο του τραγούδι: Του ανάπηρου η μάνα με ερμηνευτές τη Σούλα Καλφοπούλου, τον Μάρκο Βαμβακάρη και τον Στελλάκη Περπινιάδη. Το 1950-51 εργάστηκε στο κέντρο «Ζούγκλα» μαζί με τον Γρηγόρη Μπιθικώτση, τον Γιάννη Κυριαζή και τη Σεβάς Χανούμ. Τότε έγραψε και την πρώτη μεγάλη επιτυχία του Όταν κοιμάται ο δυστυχής με τον Τάκη Μπίνη και την Ευαγγελία Μαρκοπούλου σε στίχους Χαράλαμπου Βασιλειάδη, που τον καθιέρωσε.
Το 1952 έπαιξε στα «Κουνέλια» του Στελλάκη Περπινιάδη και ξεκίνησε τη συνεργασία του με την Columbia, η οποία κράτησε μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 60, ηχογραφώντας με τον Πρόδρομο Τσαουσάκη, τον Στελλάκη Περπινιάδη, την Καίτη Γκρέυ, τη Γιώτα Λύδια, την Πόλυ Πάνου, τον Στράτο Διονυσίου, τον Μιχάλη Μενιδιάτη κ.α. Ήταν εκείνος που ανακάλυψε τον Μανώλη Αγγελόπουλο, και τον στήριξε με τραγούδια που ταίριαζαν απόλυτα στο εξωτικό ύφος της φωνής του. Την περίοδο 1955-1960 συνδέθηκε, όσο κανένας άλλος, με το ρεπερτόριο του Στέλιου Καζαντζίδη γράφοντας μαζί με τον Χρήστο Κολοκοτρώνη πολλά από τα χαρακτηριστικότερα τραγούδια του. Ακόμη, συνεργάστηκε με την Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου, τον Κώστα Βίρβο, το Νίκο Μουρκάκο, τον Κώστα Μάνεση, τον Κώστα Κοφινιώτη, τον Θάνο Σοφό κ.α. Είναι γνωστό ότι, πολλά, μεγάλα λαϊκά τραγούδια του υπογράφονται από άλλους.
Όπως η Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου πούλαγε τους στίχους της, έτσι κι ο Καραπατάκης πούλαγε τις μουσικές του. Παρά το γεγονός αυτό, υπάρχουν πάνω από 250 τραγούδια που φέρουν επισήμως την υπογραφή του. Ήταν πολυγραφότατος και εκτός από τα τραγούδια που χάρισε ή πούλησε, υπάρχουν και αρκετά που έμειναν στα συρτάρια.
Η φήμη του ως συνθέτη και οργανοπαίκτη ήταν μεγάλη. Οι συνθέσεις του ξεχώριζαν για την πολυπλοκότητα των εισαγωγών τους για τη μελωδικότητά τους και για την πλούσια ρυθμική γκάμα τους. Έγραψε από αριστοτεχνικά ζεϊμπέκικα, καρσιλαμάδες και εξωτικά οριεντάλ μέχρι μελωδικά μπολέρο, μπαγιό, φοξάκια και τσα-τσα. Είχε μεγάλη φαντασία και ευχέρεια στο να μετακινείται από το μοντέρνο και το ελαφρότερο ύφος στο καθαρό και το βαρύ λαϊκό, παίζοντας με την ποικιλία των ανατολικών και δυτικών ρυθμών, καλύτερα, ίσως, από τον καθένα. Εκτός από τις Columbia-His Master’s Voice και Odeon-Parlophone, τραγούδια του κυκλοφόρησαν με τις ετικέτες των: Philips-Fidelity-Polydisc, R.C.A Victor, Hellas, Nina, Βιολέτα, Βεντέττα, Sonata, Φαντασία κ.α.
Δημιούργησε δικά του κέντρα και σχολή τραγουδιού τα χρόνια του ’60 στο Αιγάλεω, ενώ, εργάστηκε και στην επαρχία, σε πανηγύρια και κέντρα. Το 1959 ήταν μια σημαντική χρονιά. Τότε γράφτηκε το θρυλικό Δυο πόρτες έχει η ζωή, ενώ, μαζί με το συγκρότημά του εμφανίστηκε στην ταινία «Χίλιες παρά μία νύχτες», δούλεψε στο κέντρο «Κολοκοτρώνης» στην Ιερά οδό με τον Γιώργο Ζαμπέτα, τον Πέτρο Αναγνωστάκη και άλλους, ενώ, την ίδια χρονιά, εμφανίστηκε και στη Θεσσαλονίκη στο κέντρο «Καλαμάκι» στο Καραμπουρνάκι μαζί με τον Αντώνη Μουστάκα, τη Μαίρη Τζάνετ και τη Στέλλα Γκρέκα. Την περίοδο 1960-61 έπαιξε με δικό του συγκρότημα στο «Σκοπευτήριο» της Καισαριανής έχοντας μαζί του τη νεοεμφανιζόμενη Ρίτα Σακελλαρίου. Αργότερα στα «Αραπάκια» και στη «Βεδουίνα» στην Λεωφόρο Καβάλας και γύρω στο ’67 στη «Νήσο Ύδρα» με τη Σωτηρία Μπέλλου. Στη δεκαετία του ’50 συνδέθηκε με την τραγουδίστρια Μάτα Λώρη (Νταλαγιάννη) με την οποία απόκτησε μια κόρη και μαζί τους έζησε ως το τέλος της ζωής του. Πέθανε από καρκίνο του λάρυγγα στις 27 Μαρτίου του 1974.
Tα πιο ωραία λαϊκά και η συνεργασία με τον Χρήστο Κολοκοτρώνη
Η πρώτη, επίσημη, συνεργασία του Χρήστου Κολοκοτρώνη με τον Βασίλη Καραπατάκη έγινε το 1955 με το τραγούδι Η κοινωνία με κατακρίνει. Στην ετικέτα του παλιού δίσκου υπήρχε το ψευδώνυμο, Μ. Θεσσαλού. Το όνομα, δηλαδή, της συζύγου του Κολοκοτρώνη, Μέλπως. Ηχογραφήθηκε τον Μάρτιο του 1955 με την επιμέλεια του Μανώλη Χιώτη. Από επίσημα στοιχεία, το τραγούδι ανήκει στον Χρήστο Κολοκοτρώνη και τον Βασίλη Καραπατάκη και αποτέλεσε την πρώτη μεγάλη επιτυχία του Στέλιου Καζαντζίδη, στην εποχή της φωνητικής μετάλλαξης και αναζήτησης του. Δεν είναι τυχαίο ότι αυτό τον τρόπο ερμηνείας ο Καζαντζίδης τον είχε κυρίως σε τραγούδια του Χιώτη και του Καραπατάκη.
Τα χρόνια που ακολούθησαν οι Καζαντζίδης, Κολοκοτρώνης και Καραπατάκης αποτέλεσαν μια από τις ιστορικές παρέες του λαϊκού τραγουδιού, που γέννησε ορισμένα από «τα πιο ωραία λαϊκά». Είναι σαφής η αναφορά του Καζαντζίδη στην περίοδο αυτή:
«Τα μεροκάματα ήταν πολύ μικρά και δεν φτάνανε τα λεφτά. Είχαμε πέσει με τα μούτρα στο δίσκο. Να πάρουμε κάποια ποσοστά παραπάνω. Τα ποσοστά μας σαν τραγουδιστές ήταν αστεία. Δε φτάνανε ούτε για το ταξί που παίρναμε να πάμε για πρόβες ή για ηχογράφηση. Τα δικαιώματα τα πνευματικά, τα συνθετικά ήταν κάποιες δεκαρούλες που μας χρειάζονταν. Καθόμασταν τότε ο Κολοκοτρώνης, ο Βασίλης ο Καραπατάκης, ο Βίρβος, άλλοι που δεν είναι αναγνωρισμένοι στιχουργοί, κάθε βράδυ και φτιάχναμε τραγούδια. Όλοι μαζί. Τότε οι σχέσεις μας ήταν περίεργες. Δεν ξέραμε ποια από αυτά τα τραγούδια θα γίνουν επιτυχίες και θα ζήσουν για πάντα και ποια θα χαθούν. Άλλα μπαίναν στο δικό μου όνομα, άλλα στου Καραπατάκη…» (Από συνέντευξη στον Γιώργο Τσάμπρα).
Μέσα σε αυτό το πνεύμα συνεργασίας δημιουργήθηκαν τραγούδια όπως τα: Δεν σε λησμονώ, Κοινωνία ένοχη, Σαν την δική μου την καρδιά, Στα ξένα δίχως μάνα, Το πονεμένο τραγούδι, Εγώ με την αξία μου, Το καλλίτερο παιδί, Το τσιγγάνικο τραγούδι, Έχω μάνα έχω αδέλφια, Αράπικα κορμιά κ.α.
Εκτός Columbia
Η συνεργασία του Καραπατάκη με τον Καζαντζίδη ολοκληρώθηκε, επισήμως, το 1960, παρ’ ότι, από μαρτυρίες, υπήρξε φιλική και «επαγγελματική» επαφή για κάποια χρόνια ακόμη. Όταν ο Καζαντζίδης, έφυγε από την Columbia και ηχογράφησε τα τέσσερα δισκάκια, οκτώ τραγούδια, στην R.C.A Victor, είχε μαζί του και τον Καραπατάκη με τον Κολοκοτρώνη. Εκείνη ακριβώς την εποχή, η Columbia, πειραγμένη, απ’ το γεγονός αυτό, έκοψε μια σειρά ηχογραφημένων τραγουδιών του Καραπατάκη, που ήταν να κυκλοφορήσουν με την Πόλυ Πάνου, τον Μανώλη Αγγελόπουλο, τη Δούκισσα, τον Γιάννη Κουλουκάκη, τον Σταύρο Καμπάνη, τον Αντώνη Μουστάκα, τον Δημήτρη Ρουμελιώτη. Αυτή την περίοδο του 1960-1961 ο Βασίλης Καραπατάκης και ο Χρήστος Κολοκοτρώνης έγραψαν μια σειρά από τραγούδια με τα αστέρια της Odeon: Πάνο Γαβαλά, Βαγγέλη Περπινιάδη και Σπύρο Ζαγοραίο, καθώς, και με τους τραγουδιστές της R.C.A και της Philips: Γιώργο Ταλιούρη, Άννα Χρυσάφη, Μάγια Μελάγια, Γιάννη Κυριαζή, Ανθούλα Αλιφραγκή, Θόδωρο Σιναϊδη, Μάκη Κουρτίδη κ.α. Στα 1961 έγραψαν και την μεγάλη επιτυχία Κόκκινα τριαντάφυλλα, που αρχικά προορίζονταν για τον Τώνη Μαρούδα, αλλά, τελικά, τραγούδησε ο Γιάννης Κατσιμίχας.
Ο Κατσιμίχας ήταν ένα αμφιλεγόμενο πρόσωπο του χώρου, που, όμως, είχε το ψώνιο του τραγουδιού. Όταν στις αρχές του ’60 άνοιξε η δισκογραφική εταιρεία Hellas με βασικούς δημιουργούς τον Βασίλη Καραπατάκη και τον Χρήστο Κολοκοτρώνη και μπουζούκι, μαζί με τον Καραπατάκη, τον Γιώργο Ζαμπέτα, ο Κατσιμίχας έκανε ορισμένες επιτυχίες: Της μάνας η ευχή και κυρίως τα Κόκκινα τριαντάφυλλα, ένα τραγούδι, που, για τα δεδομένα της μικρής εταιρείας και του άγνωστου τραγουδιστή, έκανε τρομερή επιτυχία. Η συνεργασία του Κολοκοτρώνη με τον Καραπατάκη, εκ πρώτης όψεως, ολοκληρώθηκε στις αρχές του ’60, με κάποια από τα τελευταία, πάντως, επίσημα, δείγματα να εντοπίζονται στα τέλη της δεκαετίας.
Ο Αλήτης της Βομβάης και ο Μανώλης Αγγελόπουλος
«Τη Μαγκάλα είχε γράψει ο Καραπατάκης… Δεν υπήρξε μονάχα η αφετηρία της καριέρας μου, αλλά στάθηκε μια επιτυχία εκπληκτική. Έκανε θόρυβο σαν να ’σκασε βόμβα με πυροτεχνήματα. Πετάχτηκε η επιτυχία της ψηλά, ψηλά, τόσο που δεν πίστευα στα μάτια μου, δεν πίστευα στ’ αυτιά μου που ακουγόταν αυτό το τραγούδι απ’ όπου κι αν περνούσα. Κάθε σπίτι, κάθε ραδιόφωνο, κάθε πιτσιρίκος στο δρόμο όπως κάθε χτίστης σκαρφαλωμένος στη σκαλωσιά, τη Μαγκάλα τραγουδούσε!»
Μανώλης Αγγελόπουλος
Ο Καραπατάκης με τον Κολοκοτρώνη ήταν οι πρώτοι που εκμαίευσαν από τον Αγγελόπουλο την απροσδιόριστη μαγεία και γοητεία της ανατολής του με την αναφορά στον Αλήτη της Βομβάης: Μες στα χαρέμια μακριά μες στη Βομβάη, έλμπι-έλμπι-έλμπι, είναι εκείνη που χρόνια μ’ αγαπάει, έλμπι-έλμπι-έλμπι, Ινδιάνα μου γλυκιά, θα σε κλέψω μια βραδιά… και λίγο μετά με τη Μαγκάλα, που κυριολεκτικά έκανε πάταγο. Η Μαγκάλα ηχογραφήθηκε την 1η Φεβρουαρίου 1959. Να δούμε, όμως, ποιες ήταν οι πρώτες ιστορικές ηχογραφήσεις του θρυλικού τσιγγάνου. Στις 24 Ιουνίου 1958 ηχογράφησε το πρώτο τραγούδι του, Μάνα μου εγώ πεθαίνω, ένα πονεμένο ζεϊμπέκικο του Βασίλη Καραπατάκη σε στίχους του Χρήστου Κολοκοτρώνη στο Καζαντζίδικο ύφος της εποχής. Στις 3 Ιουλίου ηχογράφησε το ανατολίτικο Ινδιάνα μου γλυκιά (Έλμπι) και στις 5 Ιουλίου το επίσης ανατολίτικο Μια φελάχα αναστενάζει το οποίο δεν κυκλοφόρησε ποτέ σε δίσκο με τη φωνή του. Το 1960 ηχογραφήθηκε με τον Πάνο Γαβαλά και τον τίτλο Μια τσιγγάνα αναστενάζει. Από εκεί και πέρα ο Καραπατάκης έγραψε δεκάδες τραγούδια με τον Αγγελόπουλο, μέχρι και τα 1966-67, που έλυσαν τα συμβόλαιά τους με την Columbia.
Περί αποκατάστασης
Αν και για την περίπτωση του Καραπατάκη κατά καιρούς έχουν τοποθετηθεί απερίφραστα, πρόσωπα του χώρου, μιλώντας για την αξία του ως δημιουργού και οργανοπαίκτη και για την σύνδεσή του με πολλά αμφισβητούμενα, ως προς την πατρότητά τους, τραγούδια, που χάρισε ή πούλησε σε φίλους και συνεργάτες, εν τούτοις, δεν έχει διασωθεί, καμία μαρτυρία του ιδίου, και αυτό, σίγουρα, δυσκολεύει την υπόθεση της ιστορικής αποκατάστασης. Σε κάποιες περιπτώσεις ηχογραφήσεων γνωρίζουμε ότι συμμετείχε σαν εκτελεστής και αυτό μπορεί να αποτελεί ένα πρώτο στοιχείο σύνδεσης του με το τραγούδι, όχι, όμως αδιάσειστο, που, πάντως, σε συσχετισμό με το ύφος του τραγουδιού μπορεί να δημιουργεί την εικασία, και μόνο αυτήν, περί την πατρότητά του. Σε άλλες περιπτώσεις υπάρχουν κάποιες μαρτυρίες, που κι αυτές, όμως, δεν αποτελούν ατράνταχτο στοιχείο, έτσι, ώστε να επέλθει, άμεσα, η ιστορική αποκατάσταση. Εξ όσων γνωρίζω, σε πολλές περιπτώσεις, ο Καραπατάκης έδινε τα τραγούδια σε μπομπίνες, μη κρατώντας κάποιους δεσμούς με αυτά, τα οποία, κατά πάσα πιθανότητα, χάθηκαν για πάντα. Ίσως, κάποτε, αν και δεν υπάρχουν πολλά χρονικά περιθώρια, ορισμένοι από τους εμπλεκόμενους, ελάχιστους πια, ζώντες, μουσικούς, τραγουδιστές κλπ. εκείνης της γενιάς αποφασίσουν να μιλήσουν. Κάτι που φαντάζει δύσκολο... Από την άλλη, βεβαίως, πρέπει να λάβουμε υπόψη μας, πως, σχεδόν στο σύνολο των επισήμων (250 και πλέον) τραγουδιών του Καραπατάκη υπάρχει και συνδημιουργός, δηλαδή, στιχουργός. Κάτι που δεν ισχύει στην περίπτωση άλλων, οι οποίοι, σε πολλές περιπτώσεις, εξασφάλισαν το 100% του δικαιώματος του τραγουδιού, και που ενισχύει την άποψη ότι δεν θα μάθουμε ποτέ την, όποια, αλήθεια…
Φωτογραφίες:
Η κεντρική φωτογραφία του Καραπατάκη με το Στέλιο Καζαντζίδη είναι από το περιοδικό Λαϊκό Τραγούδι
2: Το συγκρότημα στη «Ζούγκλα» με τον Καραπατάκη και το Μπιθικώτση
