Η Ελευθερία Αρβανιτάκη είναι από τις ερμηνεύτριες που μου αρέσει χωρίς να είναι μέσα στα στάνταρ των φωνών που κανονικά προτιμώ. Φυσικά εδώ κανονικά θα έκανα μία παρένθεση για την κανονικότητα, αλλά θα έπαιρνε πολύτιμο χρόνο και χώρο από το αφιέρωμα στην εξαιρετική κυρία Αρβανιτάκη.
Το παράδοξο είναι ότι σχεδόν όλα τα τραγούδια που έχει ερμηνεύσει με αγγίζουν, λες και η μελωδία τους μου είναι οικεία, πριν καν να τα ακούσω για πρώτη φορά. Θα φταίει και που η συγκλονιστική μουσική του Σπανουδάκη στην Ακτή της, από τον πρώτο της προσωπικό δίσκο Κοντραμπάντο του 1986, ήταν κάτι σαν κατά λάθος σάουντρακ για μένα, αφού έπαιζε στα παιδικά μου αυτιά πιο πολύ και από το τραγούδι της Κάντυ Κάντυ.
Το κορίτσι που ξεκίνησε από την Οπισθοδρομική Κομπανία το 1979, σιγά - σιγά ξεχώρισε και άρχισε να συνεργάζεται με τον Διονύση Σαββόπουλο, τον Νίκο Πορτοκάλογλου και άλλους σημαντικούς καλλιτέχνες. Έφτασε μετά από χρόνια σπουδαίας πορείας, συμμετοχής σε διεθνή φεστιβάλ, συναυλιών στο εξωτερικό, βραβεύσεων και πολλών υπέροχων ερμηνειών, να έχει δημιουργήσει τη δική της ταυτότητα και το πιστό της κοινό, ούσα καταξιωμένη δικαίως, με ήθος και διακριτική παρουσία.
Φωνή που δεν είναι από τις αγαπημένες μου μπάσες, αλλά τόσο κρυστάλλινη και τόσο ψηλά ανεβασμένη από φυσικού της, που αναπόφευκτα με ανατριχιάζει. Δεν έχω ακόμη σιγουρευτεί αν υπάρχει κάποια που να μπορεί να συναγωνιστεί τις περίτεχνες κορώνες της. Επίσης, της βγάζω το καπέλο, αφού δεν νομίζω ότι είναι εύκολο μία τέτοια φωνή να είναι ταυτόχρονα και τόσο αισθαντική. Τόσο γήινη, ενώ είναι τόσο αέρινη, τόσο ανθρώπινη, ενώ μοιάζει να ανήκει σε ένα ξωτικό.
Το Της Καληνύχτας τα Φιλιά σε μουσική του Χρήστου Νικολόπουλου, με την έντονη παράκληση του εδώ να μείνεις, με την έντονη ανάγκη του εδώ και τώρα, είναι ίσως η πιο ειλικρινής εξομολόγηση ενός ερωτευμένου. Το εξαίσιο Παράπονο, σε στίχους του Οδυσσέα Ελύτη -και μουσική Δημήτρη Παπαδημητρίου- μας θυμίζει πως δεύτερη ζωή δεν έχει και μάλλον θα έπρεπε να τραγουδιέται συνεχώς για να εμπεδώνεται. Το Μηδέν σε μουσική Θάνου Μικρούτσικου είναι ό,τι πιο αισιόδοξο από πλευράς Ελευθερίας αλλά και από τα πιο χορευτικά από πλευράς Μικρούτσικου. Μηδενίζοντας, κάνεις πάντα μία καινούρια αρχή και αυτό είναι όλο το νόημα, σοφότατο.
Με το Ίδιο Μακό, Μέτρησα, Μένω Εκτός, Τα Κορμιά και τα Μαχαίρια, Καρδιά μου Εγώ, Πρόσωπο με Πρόσωπο. Φοβερές μουσικές, λόγια ερωτικά χωρίς να γίνονται φτηνά, εξαίσιες συνεργασίες με στιχουργούς όπως η Λίνα Νικολακοπούλου, ποίηση. Δεν ξέρω αλήθεια ποιο από όλα της αγαπώ πιο πολύ. Ακόμη και τα τσιφτετέλια της, το Δυνατά Δυνατά και το θρυλικό Κόκκινο Φουστάνι, αν εξαιρέσεις τις φορές που κακοποιήθηκαν ερμηνευτικά από διάφορους, είναι κλασικά στο είδος τους και όσο ποιοτικά χρειάζεται να είναι τα ωραία τσιφτετέλια. Η Ελευθερία Αρβανιτάκη, έτσι κι αλλιώς, εκτός του ότι είναι γνήσια εκπρόσωπος του εντέχνου, πρεσβεύει τη chic εκδοχή του ελληνικού λαϊκού τραγουδιού.
Ω, μα πώς πήγα να τα ξεχάσω; Tο Αναστασία και το Θέλω να σε Δω, ναι ίσως αυτά, με απειροελάχιστο προβάδισμα, να είναι από τα αγαπημένα μου. Όσο για το λιγότερο αναμενόμενο βήμα της, σίγουρα αυτό ήταν η συνεργασία - έκπληξη με τις Ρόδες στο Δεν Είναι ο Κόσμος σου Αυτός, με τους υπέροχα δυνατούς στίχους, το 2005. Γενικά, τα τραγούδια που έχει πει τα έχω χιλιοτραγουδήσει, όμως δεν έχω καταφέρει ποτέ να μην κλείσει η φωνή μου όταν προσπαθεί να ακουμπήσει τα τονικά της ύψη.
Μετά από τη συναυλία που έδωσε τον Φλεβάρη του 2014 στο Carnegie Hall της Νέας Υόρκης, μου έγινε πιο σαφές το γιατί θαυμάζω την Ελευθερία Αρβανιτάκη. Γιατί είναι μία μίξη πολλών στοιχείων. «Είναι μια σοπράνο που συνδυάζει την γλυκύτητα με τη θέρμη, την καθαρότητα και την ευαισθησία με μια αίσθηση θλίψης και μελαγχολίας». Οι New York Times τα είπαν, όχι εγώ.
*Πρώτη δημοσίευση, 12 Φλεβάρη 2017
Το παράδοξο είναι ότι σχεδόν όλα τα τραγούδια που έχει ερμηνεύσει με αγγίζουν, λες και η μελωδία τους μου είναι οικεία, πριν καν να τα ακούσω για πρώτη φορά. Θα φταίει και που η συγκλονιστική μουσική του Σπανουδάκη στην Ακτή της, από τον πρώτο της προσωπικό δίσκο Κοντραμπάντο του 1986, ήταν κάτι σαν κατά λάθος σάουντρακ για μένα, αφού έπαιζε στα παιδικά μου αυτιά πιο πολύ και από το τραγούδι της Κάντυ Κάντυ.
Το κορίτσι που ξεκίνησε από την Οπισθοδρομική Κομπανία το 1979, σιγά - σιγά ξεχώρισε και άρχισε να συνεργάζεται με τον Διονύση Σαββόπουλο, τον Νίκο Πορτοκάλογλου και άλλους σημαντικούς καλλιτέχνες. Έφτασε μετά από χρόνια σπουδαίας πορείας, συμμετοχής σε διεθνή φεστιβάλ, συναυλιών στο εξωτερικό, βραβεύσεων και πολλών υπέροχων ερμηνειών, να έχει δημιουργήσει τη δική της ταυτότητα και το πιστό της κοινό, ούσα καταξιωμένη δικαίως, με ήθος και διακριτική παρουσία.
Φωνή που δεν είναι από τις αγαπημένες μου μπάσες, αλλά τόσο κρυστάλλινη και τόσο ψηλά ανεβασμένη από φυσικού της, που αναπόφευκτα με ανατριχιάζει. Δεν έχω ακόμη σιγουρευτεί αν υπάρχει κάποια που να μπορεί να συναγωνιστεί τις περίτεχνες κορώνες της. Επίσης, της βγάζω το καπέλο, αφού δεν νομίζω ότι είναι εύκολο μία τέτοια φωνή να είναι ταυτόχρονα και τόσο αισθαντική. Τόσο γήινη, ενώ είναι τόσο αέρινη, τόσο ανθρώπινη, ενώ μοιάζει να ανήκει σε ένα ξωτικό.
Το Της Καληνύχτας τα Φιλιά σε μουσική του Χρήστου Νικολόπουλου, με την έντονη παράκληση του εδώ να μείνεις, με την έντονη ανάγκη του εδώ και τώρα, είναι ίσως η πιο ειλικρινής εξομολόγηση ενός ερωτευμένου. Το εξαίσιο Παράπονο, σε στίχους του Οδυσσέα Ελύτη -και μουσική Δημήτρη Παπαδημητρίου- μας θυμίζει πως δεύτερη ζωή δεν έχει και μάλλον θα έπρεπε να τραγουδιέται συνεχώς για να εμπεδώνεται. Το Μηδέν σε μουσική Θάνου Μικρούτσικου είναι ό,τι πιο αισιόδοξο από πλευράς Ελευθερίας αλλά και από τα πιο χορευτικά από πλευράς Μικρούτσικου. Μηδενίζοντας, κάνεις πάντα μία καινούρια αρχή και αυτό είναι όλο το νόημα, σοφότατο.
Με το Ίδιο Μακό, Μέτρησα, Μένω Εκτός, Τα Κορμιά και τα Μαχαίρια, Καρδιά μου Εγώ, Πρόσωπο με Πρόσωπο. Φοβερές μουσικές, λόγια ερωτικά χωρίς να γίνονται φτηνά, εξαίσιες συνεργασίες με στιχουργούς όπως η Λίνα Νικολακοπούλου, ποίηση. Δεν ξέρω αλήθεια ποιο από όλα της αγαπώ πιο πολύ. Ακόμη και τα τσιφτετέλια της, το Δυνατά Δυνατά και το θρυλικό Κόκκινο Φουστάνι, αν εξαιρέσεις τις φορές που κακοποιήθηκαν ερμηνευτικά από διάφορους, είναι κλασικά στο είδος τους και όσο ποιοτικά χρειάζεται να είναι τα ωραία τσιφτετέλια. Η Ελευθερία Αρβανιτάκη, έτσι κι αλλιώς, εκτός του ότι είναι γνήσια εκπρόσωπος του εντέχνου, πρεσβεύει τη chic εκδοχή του ελληνικού λαϊκού τραγουδιού.
Ω, μα πώς πήγα να τα ξεχάσω; Tο Αναστασία και το Θέλω να σε Δω, ναι ίσως αυτά, με απειροελάχιστο προβάδισμα, να είναι από τα αγαπημένα μου. Όσο για το λιγότερο αναμενόμενο βήμα της, σίγουρα αυτό ήταν η συνεργασία - έκπληξη με τις Ρόδες στο Δεν Είναι ο Κόσμος σου Αυτός, με τους υπέροχα δυνατούς στίχους, το 2005. Γενικά, τα τραγούδια που έχει πει τα έχω χιλιοτραγουδήσει, όμως δεν έχω καταφέρει ποτέ να μην κλείσει η φωνή μου όταν προσπαθεί να ακουμπήσει τα τονικά της ύψη.
Μετά από τη συναυλία που έδωσε τον Φλεβάρη του 2014 στο Carnegie Hall της Νέας Υόρκης, μου έγινε πιο σαφές το γιατί θαυμάζω την Ελευθερία Αρβανιτάκη. Γιατί είναι μία μίξη πολλών στοιχείων. «Είναι μια σοπράνο που συνδυάζει την γλυκύτητα με τη θέρμη, την καθαρότητα και την ευαισθησία με μια αίσθηση θλίψης και μελαγχολίας». Οι New York Times τα είπαν, όχι εγώ.
*Πρώτη δημοσίευση, 12 Φλεβάρη 2017
