Έφυγε η θρυλική Μάγια Μελάγια!

(ΜΕΓΑΛΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ) Έφυγε η αρχόντισσα του αρχοντορεμπέτικου! Η ζωή και η σπουδαία καριέρα της σε μια εκπληκτική μονογραφία του Όθωνα Τσουνάκου.
logo radio
Ogdoo web radio
Live
 
Σε ηλικία 86 το Σάββατο 27 Δεκεμβρίου άφησε την τελευταία της πνοή. Το κείμενο που ακολουθεί είναι ο «δημοσιογραφικός» φόρος τιμής που αρμόζει σε αυτήν την μεγάλη πρωταγωνίστρια. Το υπογράφει ένας σπάνιος «γνώστης» και ξεχωριστός φίλος.

ΓΟΗΣΣΑ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΙΚΑΝΗ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΔΑ

Είναι γεγονός ότι η δημοσιογραφική υπερβολή εντυπωσιάζει, ιδίως όταν χρησιμοποιείται ως μέσο εξύμνησης απόμαχων καλλιτεχνών, που κάποτε μεσουράνησαν στο μουσικό μας στερέωμα. Και είναι μάλλον κοινότοπες οι αξιολογήσεις του τύπου «ιερό τέρας», «μεγάλη κυρία» και άλλα συναφή, που διατυπώνονται πολύ εύκολα, έστω κι αν σπανίως αντιστοιχούν με το πραγματικό εκτόπισμα των εν λόγω καλλιτεχνών - στην εποχή τους. Άλλοτε πάλι, όταν πρόκειται για κυρίες, η δημοσιογραφική πένα λοξοδρομεί σε υπερτονισμένες υμνητικές αναφορές για τα παρελθόντα κάλλη τους -στην «ποδιά» των οποίων «σφάχτηκαν παλληκάρια»- και σπάνια εντοπίζεται στην όποια αξιόλογη ή και σημαντική παρέμβασή τους στα καλλιτεχνικά δρώμενα της εποχής τους. Θύματα της δεύτερης αυτής δημοσιογραφικής αποτίμησης πιστεύω υπήρξαν και δημοφιλείς καλλιτέχνιδες σαν την Σπεράντζα Βρανά, τη Ζωζώ Σαπουντζάκη και τη Μάγια Μελάγια, που υμνολογήθηκαν καθ’ υπερβολήν ως οι μεγάλες καρδιοκατακτήτριες και γόησσες των φίφτις και των σίξτις, γόησσες που -παρεμπιπτόντως- τραγουδούσαν ή και ερμήνευαν και κάποιους ρόλους στο σανίδι…

Το προφανώς άδικο τέτοιου είδους αποτιμήσεων δεν μπορεί, δυστυχώς, να γίνει αντιληπτό παρά μόνον από εκείνους που είτε έζησαν τις περί ων ο λόγος εποχές είτε από εκείνους που -ως νεότεροι- χρειάστηκε να αξιοποιήσουν τις γνώσεις και τις πηγές τους για να γνωρίσουν και να βιώσουν την τότε καλλιτεχνική πραγματικότητα, εκεί στην πρώτη και δύσκολη περίοδο μετά τον Εμφύλιο. Και η πραγματικότητα αυτή συνίσταται στο ότι η Σπεράντζα Βρανά, η Ζωζώ Σαπουντζάκη και η Μάγια Μελάγια υπήρξαν πριν απ’ όλα και πάνω απ’ όλα ικανές καλλιτέχνιδες, αφοσιωμένες στην τέχνη τους, μεταφέροντας έντιμα και χωρίς τα γνωστά «δήθεν» την ψυχή τους στην πίστα, στο σανίδι και στο πλατό.

ΔΕΝ ΚΑΤΑΛΑΒΕ ΠΟΤΕ ΤΗΝ ΑΞΙΑ ΤΗΣ

Όμως το θέμα μας εδώ είναι μόνο μία από τις κυρίες εκείνες - η Μάγια Μελάγια. Θα σταθώ λίγο στο ευανάγνωστο βιβλίο του Περικλή Ματαράγκα «Οι φίλοι από τα παλιά - Η Μάγια Μελάγια και οι άλλοι» (εκδόσεις «Σιγαρέτα»). Το πρώτο κεφάλαιο είναι αφιερωμένο στη Μάγια Μελάγια, και σ’ αυτό ο συγγραφέας αναφέρεται -με λόγια απλά αλλά και μετά λόγου γνώσεως- στη δημοσιογραφική γνωριμία του με την καλλιτέχνιδα και στα όσα πολύτιμα αποκόμισε από την προκύψασα φιλία του με αυτήν. Είναι ενδιαφέρον το σχετικό κείμενο, μια και σ’ αυτό ο Περικλής Ματαράγκας δεν διαλαλεί στο «παζάρι» τις πληροφορίες του, αλλά τις αφήνει επιδέξια να γλιστρήσουν και να φθάσουν στον αναγνώστη. Όπως επιδέξια φθάνει σ’ αυτόν και η εκτίμηση ότι η Μάγια Μελάγια «δεν κατάλαβε ποτέ την αξία της».
melagia12
Ποια είναι, όμως, η Μάγια Μελάγια που «δεν κατάλαβε ποτέ την αξία της», και τι μπορεί να σημαίνει το όνομά της στη δεύτερη δεκαετία του 21ου αιώνα - την εποχή τού «διαλιέχτε-διαλιέχτε» και των πιο απίθανων μουσικών cd μαζο-προσφορών. Ίσως όχι πολλά, μια και είναι πολύ λίγοι πια (και συνεχώς λιγοστεύουν) εκείνοι που μπορούν -μέσα στους εκκωφαντικούς ψηφιακούς θορύβους- να αφουγκραστούν τις ξεχασμένες μελωδίες και τα μουσικά μηνύματα που εκπέμπονται από την ασπρόμαυρη εποχή του Σουγιούλ, του Μουζάκη και του Μωράκη.

Γεννημένη στην Αθήνα -στην Πλάκα-, η Μελπομένη Τσιριγώτη αγάπησε από τα παιδικά της χρόνια το τραγούδι και περίπου 18άχρονη -στα 1946- έκανε την πρώτη της εμφάνιση στο κοινό, με μέντορα και καλλιτεχνικό της «νονό» τον Ορέστη Λάσκο (που την ονόμασε Μάγια Μελάγια). Κατά τα χρόνια που ακολούθησαν, χρόνια σκληρά από τα εμφύλια πάθη και τις έντονες κοινωνικές ζυμώσεις, αναδείχτηκε σε μεγάλη φίρμα της αθηναϊκής νύχτας και σε μια από τις χαρακτηριστικότερες ερμηνεύτριες τραγουδιών, τόσο του ελαφρού ρεπερτορίου όσο και του καινοφανούς αλλά και θνησιγενούς μουσικού ρεύματος που αποκλήθηκε αρχοντορεμπέτικο. Καθοριστική συμβολή στη μεγάλη αυτή επιτυχία είχε, βεβαίως, η σπάνιας πλαστικότητας ζεστή λαϊκή φωνή της, σημαντικός ωστόσο παράγων υπήρξε και η άριστη σκηνική της παρουσία, η οποία φαίνεται συγκινούσε υπέρ το δέον το ανδρικό φιλοθέαμον κοινό. Σε κάθε περίπτωση -και επειδή πολλά και ανόητα έχουν γραφεί- αυτό που κυρίως βάρυνε στην επιτυχία της (όπως άλλωστε και στην επιτυχία της Σπεράντζας Βρανά και της Ζωζώς Ζαπουντζάκη) δεν ήταν τα αναμφισβήτητα κάλλη της, αλλά η ικανότητά της να υπηρετεί με συνέπεια αυτό για το οποίο είχε ταχτεί, δηλαδή το τραγούδι, το γλέντι, τη λαϊκή διασκέδαση, το «έξω καρδιά». Κι ας μην προσπαθήσουν κάποιοι «επαΐοντες» να κάνουν μίζερες κοινωνικοπολιτικές αναγωγές για να ψέξουν ή να ειρωνευτούν τα όποια δημοφιλή μουσικά λαϊκά γούστα της σκληρής εκείνης εποχής (εν προκειμένω το ελαφρό και το αρχοντορεμπέτικο τραγούδι), γιατί -όπως συνήθως- θα αποδειχτούν άδικοι.

ΤΑ ΑΘΑΝΑΤΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ

Η Μάγια Μελάγια τραγούδησε τα πάντα, σε κάθε περίπτωση όμως το όνομά της συνδέεται κυρίως με τον αρχοντορεμπέτικο λαϊκό ήχο. Από την πλουσιότατη δισκογραφία της μόνο κάποια νύξη μπορεί να γίνει εδώ, και σ’ αυτήν απαραιτήτως περιλαμβάνονται οι τίτλοι Θα σε πάρω θα με πάρεις, των Κ. Γιαννίδη - Δ. Γιαννουκάκη (1950, από την επιθεώρηση «Ιπτάμενοι δίσκοι»), Της γυναίκας η καρδιά, των Γ. Μουζάκη - Γ. Ασημακόπουλου κ.ά. (1952, από την επιθεώρηση «Να τι θα πει Αθήνα»), Πού θα με πας, των Γ. Μουζάκη - Γ. Ασημακόπουλου κ.ά. (1953, από την επιθεώρηση «Κοντή φούστα»), Αντίο, των Γ. Μουζάκη - Γ. Ασημακόπουλου κ.ά. (1953, από την επιθεώρηση «30 το δολάριο»), Έφυγες και γλύτωσα, των Γ. Μουζάκη - Γ. Ασημακόπουλου κ.ά. (1953), Απόψε θέλω σαματά, των Β. Λυκιαρδόπουλου - Ν. Φατσέα (1954), Άλα, πασά μου, των Μ. Θεοφανίδη - Μ. Τραϊφόρου - Χ. Γιαννακόπουλου (1954, από την επιθεώρηση «Σουσουράδα»), Αδύνατον να κοιμηθώ, των Μ. Σουγιούλ - Τ. Μωράκη - Χ. Γιαννακόπουλου (1955), Όλα σπάσ’ τα και αγάπα με, των Τ. Μωράκη - Γ. Γιαννακόπουλου (1956), Χειμώνιασε-χειμώνιασε, των Γ. Μουζάκη - Κ. Κοφινιώτη (1956, από την επιθεώρηση «Τζώνηδες και καουμπόυ»).

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον, από τη δισκογραφία της εποχής, εμφανίζει το τραγούδι των Τ. Μωράκη - Χ. Γιαννακόπουλου Τ’ είναι αυτό που το λένε αγάπη, που κυκλοφόρησε από τη His Master’s Voice με τη φωνή της Καίτης Ντένις. Όπως γνωρίζουμε, το τραγούδι αυτό έγινε παγκόσμιo σουξέ από την ταινία «Το παιδί και το δελφίνι» («Boy on a dolphin», 1957) του Jean Negulesco, στο οποίο ερμηνεύτηκε από τη Σοφία Λόρεν και τον Τώνη Μαρούδα. Ο Ματαράγκας μάς πληροφορεί εδώ ότι το τραγούδι αυτό υπήρξε μεγάλη επιτυχία της Μάγιας Μελάγια στη «Σπηλιά του Παρασκευά» (στην Καστέλα), η οποία το «δίδαξε» στη διάσημη Ιταλίδα ηθοποιό. Ακόμα, πιστοποιεί ότι αυτή έκαμψε τις όποιες αντιρρήσεις του Μαρούδα και τον έπεισε να εμφανιστεί στην ταινία. Τέλος, μας μεταφέρει και μια πληροφορία η οποία, εφόσον ευσταθεί, αναδεικνύει το συναδελφικό ήθος της Μάγιας Μελάγια. Γράφει:

«(…) επειδή είχε την ίδια εποχή στη αγορά το σουξέ “Όλα σπάσ’ τα” το έδωσε να το πει σε δίσκους η Καίτη Ντένις η φίλη της, που την παρακάλεσε γιατί εκείνη δεν είχε επιτυχία καμμιά στη δισκογραφία. Δεν νομίζω να το έκανε άλλη επαγγελματίας τραγουδίστρια αυτό το “ρουσφέτι” σε κανέναν».

ΔΕΝ ΤΗΝ ΞΕΧΑΣΑΝ

Πιο γνωστό, πάντως, «ανέκδοτο», ενδεικτικό της τεράστιας δημοφιλίας της Μάγιας Μελάγια (με πάμπολλες εκδοχές και παραλλαγές) είναι αυτό που τη συνδέει με την Κατίνα Παξινού. Διηγούνται ότι κάποτε η μεγάλη μας ηθοποιός πήγε καθυστερημένη για μια παράσταση στην Επίδαυρο και, επιχειρώντας να περάσει βιαστικά στον χώρο των παρασκηνίων, βρέθηκε αντιμέτωπη με έναν απλοϊκό χωροφύλακα-φρουρό που δεν τη γνώριζε και δεν της επέτρεπε την είσοδο. Τότε αυτή δήλωσε με έντονη φωνή το όνομα και την ιδιότητά της, για να πάρει από τον ένστολο φύλακα του νόμου την απίθανη απάντηση-ατάκα:

- Μωρέ δεν έχεις να πας πουθενά! Και η Μάγια Μελάγια να ’σαι, δεν περνάς!

Κλείνοντας, ας υπενθυμίσουμε την εκτίμηση ότι η Μάγια Μελάγια «δεν κατάλαβε ποτέ την αξία της». Είναι μια εκτίμηση απόλυτα σωστή, αν σκεφτούμε ότι δεν φρόντισε ποτέ να καλλιεργήσει και να εκμεταλλευτεί τον μύθο της. Αντίθετα, απέρριψε ευκαιρίες ζωής (μεταξύ άλλων, αποποιήθηκε και πρόταση του Negulesco, που ήθελε να την πάρει στην Αμερική για διεθνή καριέρα) και -κάποια στιγμή- προτίμησε να αποσυρθεί σιωπηρά από το προσκήνιο της καλλιτεχνικής ζωής.

Κι όπως συμβαίνει πάντα, το μεγάλο πλήθος των θαυμαστών επέλεξε τα νέα του αναλώσιμα ινδάλματα και την ξέχασε. Όπως ξέχασε και τη Στέλλα Γκρέκα, τη Γιοβάννα, την Μπελίντα, την Άντζελα Ζήλεια, τη Νάντια Κωνσταντοπούλου, τη Μαίρη Λω και τόσες άλλες σπουδαίες φωνές -αλλά και καλλιτεχνικές μορφές- του μεταπολεμικού παρελθόντος…

Όμως δεν την ξέχασαν όλοι• κι αυτό είναι που μετράει. Από την άποψη αυτή, ο αναγνώστης πρέπει να δει το μικρό αυτό κείμενο-αφιέρωμα, όχι βεβαίως ως επαρκή πηγή πληροφόρησης για τη συνολική καλλιτεχνική παρουσία της Μάγιας Μελάγια, αλλά ως μια πολύ μικρή συμβολή προς αυτή την κατεύθυνση.

*Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Όασις τον Ιανουάριο του 2010

**Η κηδεία της Μάγιας Μελάγια, θα γίνει από το νεκροταφείο Ζωγράφου, την Τρίτη (30/12) στις 14:00

Οι φωτογραφίες προέρχονται από το βιβλίο του Π. Ματαράγκα «Οι φίλοι από τα παλιά - Η Μάγια Μελάγια και οι άλλοι» (εκδόσεις Σιγαρέτα).


Η Μάγια Μελάγια στη «Σπηλιά του Παρασκευά», με την κιθάρα του Τώνη Μαρούδα.
melagia01
Η Μάγια Μελάγια σε εμφάνισή της στη Θεσσαλονίκη.
melagia02
Η Μάγια Μελάγια με τη Μελίνα Μερκούρη και τον Ζυλ Ντασσέν στις ΗΠΑ.
melagia03
Η Μάγια Μελάγια στα παρασκήνια του θεάτρου «Περοκέ», με τον Μίμη Τραϊφόρο.
melagia04
Η Μάγια Μελάγια με τον Αμερικανό ηθοποιό Άλαν Λαντ. Στο πλάνο και οι ηθοποιοί Νίκος Ρίζος, Κώστας Χατζηχρήστος (;) και Κούλης Στολίγκας.
melagia05
Η Μάγια Μελάγια στην ταινία «Καπετάνιος για κλάματα».
melagia06
Η Μάγια Μελάγια σε κινηματογραφική της εμφάνιση, με τον Κώστα Χατζηχρήστο.
melagia09
Η Μάγια Μελάγια με τον Τώνη Μαρούδα και τη Σοφία Λόρεν.
melagia10
melagia11
Παρτιτούρα και ετικέτα δίσκου 78 στροφών του τραγουδιού Της γυναίκας η καρδιά, των Γ. Μουζάκη - Γ. Ασημακόπουλου κ.α., που τραγούδησε το 1952 η Μάγια Μελάγια. (Από την επιθεώρηση «Να τι θα πει Αθήνα», συλλογή του συντάκτη.) 
Παρτιτούρα του τραγουδιού Θα σε πάρω θα με πάρεις, των Κ. Γιαννίδη - Δ. Γιαννουκάκη, που τραγούδησε το 1950 η Μάγια Μελάγια. (Από την επιθεώρηση «Ιπτάμενοι δίσκοι», συλλογή του συντάκτη.)
melagia13
melagia14

ΤΟ OGDOO.GR ΠΡΟΤΕΙΝΕΙ

Το τραγούδι αλλιώς, στο email σας!

Ενημερωθείτε πρώτοι για τα τελευταία νέα στο χώρο της καλής μουσικής!