Σαν σήμερα...
Η Δήμητρα Γαλάνη γεννήθηκε στην Αθήνα στις 14 Νοεμβρίου 1952. Η είσοδός της στη δισκογραφία έγινε το 1969 με τέσσερα τραγούδια του Δήμου Μούτση σε στίχους Νίκου Γκάτσου. Τα δυο πρώτα ήταν το «Κάποιο τρένο» και το «Βράδιασε», που συμπεριλήφθηκαν στο μεγάλο δίσκο «Ένα χαμόγελο», ενώ τα άλλα δυο ήταν το «Ρήνα - Κατερίνα» με το «Μια Παρασκευή» που κυκλοφόρησαν σε δίσκο 45 στροφών...
Η Δήμητρα Γαλάνη «τα χώνει»...
Ήταν 26 του Δεκέμβρη του 2008, όταν συνάντησα την Δήμητρα Γαλάνη στο καμαρίνι της στο «Fix» της Θεσσαλονίκης, λίγο πριν ξεκινήσει μια από τις παραστάσεις της με την Ελευθερία Αρβανιτάκη... Με «χειμαρρώδη» λόγο, όπως πάντα, η ερμηνεύτρια σχολίασε τα κακώς κείμενα στο ελληνικό τραγούδι εκείνης της εποχής, στα μέσα μαζικής ενημέρωσης και γενικότερα στην ελληνική κοινωνία. Πιστεύοντας όμως παράλληλα, πως ακόμη δεν έχουν χαθεί όλα και βλέποντας πως η ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο έρχεται από ένα σημαντικό κομμάτι της νεολαίας… Όλα αυτά σε συνδυασμό με αναμνήσεις από τη μακρόχρονη διαδρομή της Δήμητρας Γαλάνη στο ελληνικό τραγούδι…
Eτοιμάζοντας ένα μικρό πλάνο για τη συζήτησή μας, είχα κατά νου, να κουβεντιάσουμε για την πορεία σας στο τραγούδι τα τελευταία 40 χρόνια. Σήμερα όμως, μπαίνοντας στην ιστοσελίδα σας www.galani.gr, διαπίστωσα πόσο ενημερωμένη είναι. Από τις πληρέστερες ιστοσελίδες καλλιτεχνών. Όλα τα στοιχεία που αφορούν την καριέρα σας, βρίσκονται εκεί και μάλιστα γραμμένα από σας την ίδια, συνοδευόμενα από μια εκτενέστατη αφήγηση στον Γιώργο Τσάμπρα…
Ναι και τώρα φτιάχνουμε και το e-shop και θα μπορώ να πουλάω και από εκεί τους δίσκους μου…
Δηλαδή;
Επιλογές μου. Όχι όλη την δισκογραφία μου, αλλά θα μπορεί όποιος θέλει ν’ αγοράζει από εκεί.
Θα αγοράζει τους δίσκους αυτούσιους ή τα τραγούδια σε μορφή mp3;
Ανάλογα, ότι θέλει. Μπορεί να στέλνεται ο δίσκος με αντικαταβολή αλλά και σε ηλεκτρονική μορφή. Αλλά αυτό είναι κάτι που θα το κουβεντιάσουμε περισσότερο, μόλις είναι έτοιμο…
Έχετε σκεφθεί να διαθέσετε μ’ αυτό τον τρόπο κάποιους δίσκους, που οι εταιρείες έχουν αποσύρει από την αγορά και δεν κυκλοφορούν πλέον;
Nα, κάτι τέτοια σκέφτομαι, αλλά ξέρετε τι γίνεται; Κακά τα ψέματα, αυτή είναι μια περιουσία των εταιρειών. Κάποια πράγματα βέβαια, που τα θεωρώ σημαντικά και δεν έχουν επανεκδοθεί, θα κοιτάξω να τα ‘χω είτε σε ψηφιακή μορφή είτε αυτούσια. Θα φροντίσω για κάποια τέτοια πράγματα. Τώρα βέβαια, το υλικό που έχουν στον κατάλογό τους οι εταιρείες, είναι υποχρεωμένες να το έχουν, έτσι ώστε να μπορεί να το αγοράσει ο καθένας. Απλά, τα μαγαζιά είναι αυτά, που δεν μπορούν να έχουν όλο αυτό τον κατάλογο. Αλλά πιστεύω πως, διαδικτυακά πλέον, εκεί που πάει όλη η αγορά, θα μπορείς να βρεις ότι θες.
Έχετε συνεργαστεί με τους μεγαλύτερους Έλληνες συνθέτες και στιχουργούς. Τι αποκομίσατε απ’ όλες αυτές τις συνεργασίες;
Αυτό το παρελθόν επιτρέπει σ’ έναν άνθρωπο που το έχει, να έχει ένα πολύ καλό παρόν κι ένα πολύ καλό μέλλον. Διότι, όταν έχεις ένα τέτοιο παρελθόν, ανάμεσα σε τόσο σημαντικούς ανθρώπους, δεν έχεις παρά να ακολουθήσεις ένα δρόμο από ένα επίπεδο και πάνω. Και να θέλεις, δεν μπορείς να πας πίσω, πρέπει να είσαι εσύ ο ίδιος πολύ χαμηλού επιπέδου, για να το αγνοήσεις. Αλλά, αν ήσουν πολύ χαμηλού επιπέδου, δεν θα σε είχαν επιλέξει αυτοί οι άνθρωποι.
Σας βρίσκουμε στη Θεσσαλονίκη, στο κλείσιμο του ιδιαίτερα επιτυχημένου κύκλου παραστάσεων με την Ελευθερία Αρβανιτάκη. Πείτε μας δυο λόγια γι’ αυτή τη συνεργασία.
Ναι, εδώ συμπληρώνεται αυτός ο κύκλος των παραστάσεων. Συνεργαστήκαμε πέρυσι το χειμώνα στην Αθήνα και κάναμε και 25 συναυλίες το καλοκαίρι. Ήταν μια πολύ όμορφη συνεργασία, την αγάπησε πολύ ο κόσμος αυτή τη συνάντηση κι είμαστε κι οι δυο πολύ περήφανες.
Υπάρχει η προοπτική να κυκλοφορήσει σε cd;
Όχι, όχι, δεν είναι απαραίτητο να κυκλοφορούν όλα…
Το καλοκαίρι του 2006 παρακολούθησα τις συναυλίες - αφιέρωμα στη Σοφία Βέμπο, που κάνατε με τη Χάρις Αλεξίου στο Ηρώδειο. Κι εκείνες έμειναν εκτός κυκλοφορίας. Και υπήρχε υλικό που, κατά τη γνώμη, μου άξιζε να εκδοθεί.
Γι’ αυτό έχετε δίκιο. Υπάρχει σαν αρχειακό υλικό στο αρχείο του Φεστιβάλ Αθηνών. Αυτό ίσως θα μπορούσε να έχει βγει αλλά, ξέρετε, οι συνθήκες δεν είναι πάντα αυτές που πρέπει να ’ναι… Υπάρχει όμως σαν αρχείο και ήχος και εικόνα.
Δεν το έχει δείξει καν η τηλεόραση. Έμεινε στη μνήμη όσων το είδαν στο Ηρώδειο…
Αυτό ήταν κάτι πάρα πολύ ειδικό, το οποίο βέβαια μπορεί να επαναληφθεί και πάλι, ακριβώς γιατί έχει αυτή τη μοναδικότητα… Ήταν ένα πολύ ειδικό πράγμα, το οποίο ήταν και μια πολύ ωραία αφορμή για να βρεθούμε με τη Χαρούλα…
Moυ δίνετε αφορμή να σας ρωτήσω, γιατί σήμερα δεν σας βλέπουμε πια μαζί... Αναφέρομαι στη γενιά του ’70. Εσάς, τον Νταλάρα, την Αλεξίου, τον Μητσιά, τον Πάριο κλπ…
Kοιτάξτε, δεν μπορούμε να είμαστε συνέχεια μαζί. Έχουμε κάνει μεταξύ μας εξαιρετικούς κύκλους συνεργασιών και μία και δύο και τρεις φορές. Δεν μπορείς να κάνεις αυτή τη δουλειά συνέχεια με τους ίδιους και τους ίδιους. Η μουσική θέλει εναλλαγές. Ο διάλογος δεν μπορεί να γίνεται με τον ίδιον άνθρωπο, πρέπει να εναλλάσεται. Κι ο καθένας από μας αναζητά καινούργιους τρόπους. Όσοι το είδαν αυτό το είδαν… Ήταν η κορύφωση μιας γενιάς. Όποτε υπάρχει λόγος συναντιόμαστε, όπως στο αφιέρωμα που αναφέρατε για τη Βέμπο.
Ή και παλαιότερα, το 1988, στη συναυλία με το Σταύρο Ξαρχάκο και τον Γιώργο Νταλάρα στο «Παλλάς».
Ακριβώς, όταν είχαμε κάνει το «Ρεμπέτικο» με το Σταύρο και τον Γιώργο τον Νταλάρα. Όποτε δηλαδή υπάρχει ένα ωραίο θέμα, γίνεται…
Με τον Ξαρχάκο κάνατε και ένα πολύ ωραίο αφιέρωμα στο Νίκο Γκάτσο στο Ηρώδειο το 2003, με τη σύμπραξη της Κρατικής Ορχήστρας Ελληνικής Μουσικής, που κυκλοφόρησε και σε cd.
Με τον Ξαρχάκο έχουμε συνεργαστεί πάρα πολλές φορές. Αυτό είναι εξαιρετικό. Κι αυτό που κυκλοφόρησε είναι Live, δεν έχει πειραχθεί καθόλου. Όπως ηχογραφήθηκε το μιξάραμε και βγήκε. Ήταν μια μαγική βραδιά για τον κύριο Γκάτσο.
Θέλω να σταθούμε σε μια από τις δουλειές, με νέο υλικό, που κάνατε το 1997 με τον Τάκη Σούκα. Αναφέρομαι στα «Χάρτινα», ένα δίσκο με λαϊκά τραγούδια, που ξάφνιασε κάπως εκείνη την εποχή.
Αυτός ήταν αυτό που λέμε «World» δίσκος. Τραγούδια του κόσμου, ας πούμε. Ήταν ο κύριος Σούκας, ο οποίος είναι μεγάλος δεξιοτέχνης και σημαντικός λαϊκός δημιουργός, που είχε τον βασικό πυρήνα των τραγουδιών, αλλά υπήρχαν και τραγούδια από την Αρμενία, από το Τουρκμενιστάν… Ήταν ένα ταξίδι μεταξύ Ανατολής και Μεσογείου. Είναι ένας δίσκος που έχω αγαπήσει πάρα πολύ. Έπαιξαν πολύ ωραίοι μουσικοί, από διάφορα μέρη της Ελλάδας και όχι μόνο. Ο Haig Yazdjian έπαιξε ούτι και ενορχήστρωσε… Βέβαια αυτό το είδος της παγκόσμιας μουσικής, της μουσικής του κόσμου που λέμε, γι’ αυτό τη λένε «World Music», ακόμα δεν είχε αναπτυχθεί στην Ελλάδα. Τώρα βέβαια, υπάρχουν και ραδιόφωνα που καλύπτουν αυτή τη μουσική. Τότε δεν το είχαν καταλάβει πάρα πολύ. Τα «Χάρτινα» βέβαια, αγαπήθηκαν πολύ σαν κομμάτι, αλλά είχε κι άλλα ωραία τραγούδια αυτή η δουλειά. Πολύ καλός δίσκος, είμαι πολύ περήφανη γι’ αυτόν.
Ήταν ολοκληρωμένη δουλειά. Έχετε σκεφτεί, χωρίς βέβαια να υποτιμώ τις άλλες δουλειές σας, να ξανακάνετε λαϊκά τραγούδια;
Μόνο αν βρω πάλι κάτι. Κοιτάξτε η δική μου επαφή με το λαϊκό τραγούδι, έγινε μέσα από έναν μεγάλο δάσκαλο, τον Βασίλη Τσιτσάνη.
Είχατε πάρει και τα εύσημα του Τσιτσάνη, ως λαϊκή τραγουδίστρια, το 1973 που συνεργαστήκατε για πρώτη φορά στο δίσκο «Τα ωραία του Τσιτσάνη».
Βέβαια. Μα μου το είχε ζητήσει ο ίδιος. Δεν ήταν κάτι που θα το τολμούσα ποτέ μόνη μου. Ο ίδιος με έβαλε και απαίτησε και έγραψε τραγούδια για μένα. Απ’ τη γενιά αυτή δηλαδή, ήμουν η μόνη η οποία είχε γράψει σε πρώτη εκτέλεση τραγούδια του, στο «Σκοπευτήριο». Στην επαφή μου με το λαϊκό τραγούδι λοιπόν, ακριβώς επειδή δεν έχω τον τίτλο της λαϊκής τραγουδίστριας, είμαι πάρα πολύ επιλεκτική και πάρα πολύ περίεργη. Δεν σημαίνει τίποτα για μένα, να πάρω και να κάνω δέκα τραγούδια λαϊκά, εκτός αν πέσω σε δέκα αριστουργήματα.
Πώς βλέπετε σήμερα την εικόνα του λαϊκού τραγουδιού;
Έχω την αίσθηση πως το λαϊκό τραγούδι έχει προδοθεί από τους ίδιους τους ανθρώπους του. Βλέπω δηλαδή καμιά φορά και μουσικά περιοδικά που ασχολούνται με το λαϊκό τραγούδι και λένε λαϊκούς τραγουδιστές, όλο αυτό το σκυλολόι, που έχει καταστρέψει το τραγούδι στην ουσία. Αυτό το σκυλολόι απ’ τις πίστες και τα μαγαζιά. Είναι τραγικό δηλαδή… Τη μεγαλύτερη προδοσία που έχει φάει το λαϊκό τραγούδι, είναι από τους ίδιους τους λαϊκούς ανθρώπους. Εγώ δεν είμαι λαϊκός άνθρωπος, είμαι ένα παιδί που μεγάλωσε σε μια πόλη, έρχομαι βέβαια από πολύ μεσοαστικό στρώμα. Δυο υπάλληλοι ήταν οι γονείς μου, άνθρωποι του μεροκάματου και της δουλειάς. Δεν μεγάλωσα ούτε στην περιφέρεια, μεγάλωσα κάτω από τις συνθήκες που μεγάλωσε όλη η Ελλάδα του ’50, γιατί ήμουν γεννημένη το ’52, στη μετεμφυλιακή Ελλάδα. Όλοι ήμασταν φτωχοί. Ούτε πολλά λεφτά είχαμε. Υπήρχε μια τάξη, η οποία ήταν εργαζόμενη πάρα πολύ σκληρά και υπήρχε και η εργατική τάξη. Δεν ανήκα στην εργατική τάξη, ανήκα στην εργαζόμενη, στη μεσοαστική τάξη. Αυτή που μαζί με την εργατική τάξη, ήταν το «ρολόι» όλης της κοινωνίας. Αυτό που έγινε στο λαϊκό τραγούδι λοιπόν, δηλαδή η επέλαση της κακογουστιάς και της έλλειψης αυθεντικότητας, που είναι το πιο σοβαρό, είναι αυτό που το έχει καταστρέψει. Κι όταν λέω «καταστρέψει» εννοώ το έχει πληγώσει, γιατί δεν θα πάθει τίποτα το λαϊκό τραγούδι. Θα μένει στους αιώνας των αιώνων, όπως οι λαϊκές μουσικές όλου του κόσμου. Αυτή τη στιγμή μιλώ για την ελληνική πλευρά και τον τρόπο αντιμετώπισής της. Βγήκε πολύ στα «καλάθια» το τραγούδι.
Και στα περίπτερα…
Στα καλάθια, στα περίπτερα, στα χασάπικα… Διασύρθηκε και διασύρεται από αυτοεπονομαζόμενους λαϊκούς τραγουδιστές, που κι ο κόσμος αναδεικνύει ως λαϊκά είδωλα. Διάφορους τύπους της νύχτας άθλιους και όχι καλούς, γιατί υπάρχουν και άνθρωποι της νύχτας οι οποίοι είναι και πάρα πολύ καλοί τραγουδιστές, έτσι; Μην μπερδευτούμε… Εγώ δεν θίγω τους καθαρούς λαϊκούς τραγουδιστές. Εγώ θίγω αυτή την «ντεμέκ» κατάσταση… Βάλανε γύφτικα μέσα στο τραγούδι και το βρωμίσανε πάρα πολύ. Kι αυτό δεν έγινε από τους «έντεχνους», έγινε από τους λαϊκούς. Κι όλα αυτά για να κονομήσουνε. Την κάνανε λοιπόν τη βλακεία και τώρα ο κόσμος το ‘χει «ξεράσει».
Έπαιξε μεγάλο ρόλο κι η ιδιωτική τηλεόραση, με το να προβάλλει όλη αυτή τη σαβούρα…
Τη σαβούρα σε όλα. Μα η τηλεόραση έχει κάνει τη μεγαλύτερη ζημιά στην κοινωνία, όχι μόνο στο τραγούδι. Έχει κάνει μια κτηνώδη ζημιά στην ελληνική κοινωνία, αλλά αυτό είναι μια άλλη συζήτηση. Επαναλαμβάνω πως το λαϊκό τραγούδι έχει δεινοπαθήσει από τους λαϊκούς ανθρώπους. Και αν σώζονται κάποια πράγματα από το λαϊκό τραγούδι, είναι από ανθρώπους οι οποίοι ασχολήθηκαν πολύ σοβαρά μ ’αυτό και από νεότερες γενιές ανθρώπων, όπως ο Σωκράτης ο Μάλαμας, ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου, ο Ορφέας Περίδης, που παίρνουν τα στοιχεία του λαϊκού και τα ενσωματώνουν μέσα στο δικό τους, με σεβασμό και αγάπη. Το υπόλοιπο σκυλολόι το οποίο ονομάστηκε «λαϊκός τραγουδιστής» και συμπεριφέρθηκε σαν λαϊκό είδωλο, δυστυχώς έχει κάνει πάρα πολύ μεγάλη ζημιά στο χώρο του λαϊκού τραγουδιού. Σε όλα τα επίπεδα βέβαια η αισθητική έχει μπουρδουκλωθεί, έχει γίνει μια «μαγιονέζα» και ο κόσμος κουράστηκε πολύ. Και στρέφεται βέβαια, ανάλογα με την παιδεία, του σε διάφορες λύσεις. Άλλος, που έχει πιο προχωρημένη μουσική παιδεία και περισσότερες απαιτήσεις, δεν ακούει καθόλου ελληνική μουσική, ακούει άλλα πράγματα. Άλλοι ή δεν ακούνε καθόλου ή ακούνε πάρα πολύ συγκεκριμένα πράγματα… Δεν το μπορούν… Όλο το υπόλοιπο περιφέρεται μεταξύ σαμπάνιας, λουλουδιού και «see through»… Βυζιά απ’ έξω και τέτοια… Η άλλη βγαίνει με ζαρτιέρες και τραγουδάει. Λαϊκή τραγουδίστρια είναι αυτή τώρα, έτσι; Έτσι ονομάζεται… Καταλαβαίνετε τι θέλω να πω; Ανοιχτή η πόρτα πολύ και μπήκε μέσα πολύ σκυλολόι… Έπρεπε να ’ναι λίγο πιο κλειστή η πόρτα. Απ’ την άλλη μεριά, αυτό που λέμε δημοτικό μας τραγούδι και λαϊκή μας παράδοση κι αυτή έχει περιοριστεί στην κονόμα. Δυστυχώς, λυπάμαι που το λέω. Πολύ σπάνια θα δεις να γίνει ένα πανηγύρι χωρίς μηχανήματα… Τέτοιες αθλιότητες και τέτοια ξεφτίλα γίνεται. Για να τα ακούσεις στη φύση, όπως ήταν τα πανηγύρια παλιά, πρέπει να πας πολύ μακριά. Εγώ τα πανηγύρια τα λατρεύω…Τα πανηγύρια, που ήταν η παράδοσή μας, όχι τα σκυλοπανηγύρια… Έχουν μείνει κάποιες κορωνίδες, όπως ο κύριος Χρόνης Αηδονίδης ή η Δόμνα Σαμίου, που είναι μεγάλοι άνθρωποι πια, κορώνες του δημοτικού τραγουδιού, που έκαναν τη φοβερή και σοβαρή δουλειά και πάλι πάει στο σκυλολόι το πράμα. Κονομάνε διάφοροι. Τι να σας πω τώρα; Εμένα μ’ αρέσει να μιλάω ανοιχτά, γι’ αυτό και γίνομαι δυσάρεστη πολλές φορές. Διότι στους Έλληνες δεν μας αρέσει να ακούμε την αλήθεια. Μας αρέσει να ακούμε «άλλα λόγια να αγαπιόμαστε. Τι ωραία, τι καλά…» Εγώ δεν το ‘λεγα ποτέ βέβαια, αλλά τώρα θα είμαι ακόμα πιο επιθετική. Απ’ αυτό το «τι ωραία, τι καλά, όλα είναι μια χαρά και δεν έχουμε κανένα πρόβλημα», έχει πάθει ζημιά η Ελλάδα, γενικά. Καιρός είναι λοιπόν, ότι μπορούμε να περισώσουμε, όσοι αντέχουν και έχουν τη δυνατότητα… Οι άσχετοι να πάνε στην άκρη, στη γωνία μήπως και τυχόν και ξαναφάνε αργότερα… Αλλά ν’ αφήσουν τους ανθρώπους που είναι σχετικοί και που είναι άνθρωποι οι οποίοι αντιλαμβάνονται τα πράγματα με σοβαρότητα, με πάθος, με αγάπη και βαθιά πίστη στην αυθεντικότητα των πραγμάτων, να κάνουν τη δουλειά τους. Είτε αυτοί είναι άνθρωποι οι οποίοι θα μαζέψουν και θα σώσουν υλικό, είτε αυτοί είναι άνθρωποι οι οποίοι θα το πάρουν, θα το επεξεργαστούν και θα το φέρουν σε μια καλύτερη μορφή, είτε αυτοί είναι άνθρωποι οι οποίοι θα το προεκτείνουνε και θα το κάνουνε μια σοβαρή δημιουργία. Αλλιώς δεν θα μείνει τίποτα όρθιο σ’ αυτή τη χώρα… Τίποτα…
Έτσι ακριβώς είναι… Αλλά μήπως και οι καλλιτέχνες που ανήκουν στην άλλη πλευρά, του καλού ελληνικού τραγουδιού, αποστασιοποιήθηκαν τόσο, ειδικά από τα ΜΜΕ, ώστε να ανοίξουν τις πόρτες σ’ όλο αυτό το συνοθύλευμα που αναφέρατε πριν;
Κοιτάξτε, δικτατορία δεν έχουμε, δημοκρατία έχουμε. Ο καθένας πάει και καταθέτει ότι θέλει. Ζούμε σε μια ελεύθερη κοινωνία. Μόνο που αυτό που εννοεί ο Έλληνας δημοκρατία, είναι πάλι λάθος. Δε σημαίνει όμως «δώσε θάρρος στο χωριάτη, να σ’ ανέβει στο κρεβάτι» που λέμε. Δε σημαίνει δηλαδή ότι επειδή είμαστε ανοιχτοί, θα έχουμε και το κάθε σκύβαλο να βγαίνει και να λέει ότι είναι μουσικός. Καταρχήν ζούμε σε μια χώρα που το 90% της, δηλώνουν δημιουργοί. Είτε στιχουργοί, είτε μουσικοί. Γράφουν μουσική… Το 99.99999% δηλώνουν τραγουδιστές. Όλοι… Τι ευκολία είναι αυτή; Ο καθένας, ο οποίος είναι κηφήνας στη ζωή του, θεωρεί ότι πρέπει να γίνει καλλιτέχνης. Ποιος το ‘πε αυτό; Και ποιος είπε ότι ο καλλιτέχνης, δεν είναι μια πολύ σκληρή εργασία, διότι έχει πάρα πολύ δουλειά για να ’σαι καλός. Δεν γίνεται να πεις «έχω μια φωνή ωραία στο μπάνιο μου και βγαίνω και τραγουδάω». Λοιπόν, σε συνδυασμό με τη βοήθεια αυτού του τέρατος που λέγεται τηλεόραση κι έχει δημιουργήσει αυτά τα «reality shows» και τα τέτοια, έχουμε πάρει σβάρνα τώρα και λέμε ότι θα γίνουμε τραγουδιστές, θα γίνουμε συνθέτες, στιχουργοί κλπ.
Και τι γίνεται μετά; Είναι ένα τρίμηνο, τετράμηνο στην επικαιρότητα και μετά εξαφανίζονται…
Τι να σας πω τώρα; Μαγαρίζουν το χώρο… «Μπάτε σκύλοι αλέστε κι αλεστικά μη δίνετε…» Ο καθένας δηλώνει ότι θέλει σ’ αυτή τη χώρα. Πρώτα πρώτα ο καθένας δηλώνει πρωθυπουργός. Πας σ’ ένα καφενείο κι είναι 800 πρωθυπουργοί μέσα. Έχουν άποψη…
Το γνωστό «εγώ αν ήμουν πρωθυπουργός» κλπ…
Ναι, ναι. «Εγώ αν ήμουν…» Λοιπόν τι θες από κει και πέρα; Δεν τρέχει τίποτα…
Κόντρα σε όλα αυτά, εσείς από την πλευρά σας βοηθήσατε πολλούς νέους και αξιόλογους ανθρώπους να γίνουν γνωστότεροι στο χώρο. Τον Αλκίνοο Ιωαννίδη, τον Γεράσιμο Ανδρεάτο και άλλους…
Εγώ από την πλευρά μου καταρχήν δεν βοηθάω… Φωτίζω, το ‘χω ξαναπεί αυτό, διότι το ταλέντο, το μόνο που μπορείς να κάνεις, είναι το δείξεις σ’ έναν προβολέα. Από κει κι έπειτα αυτό δεν υπάρχει περίπτωση να μείνει στη σκιά. Το πραγματικό ταλέντο. Έχω ανεβάσει πάρα πολύ ψηλά τον πήχη, με την παρουσία μου έχω «βοηθήσει» προσπάθειες για να αναδεικνύονται νέοι άνθρωποι, συνεχίζω να το κάνω αυτό, σ’ όλα τα είδη της μουσικής και θα συνεχίσω να το κάνω όσο ζω και αντέχουν τα ποδάρια μου. Είναι ένα πράγμα το οποίο το θεωρώ ιερό καθήκον και στοιχειώδη ανταπόδοση του δώρου που μού ‘χει δοθεί απ’ το Θεό. Να το γυρίσω πίσω…
Η τελευταία σας δισκογραφική δουλειά με τίτλο «Ντάμα Κούπα» κυκλοφόρησε το 2007. Θα ήθελα να μας πείτε δυο λόγια γι’ αυτήν...
Και βέβαια. Αυτά είναι τραγούδια πάλι του κόσμου αλλά πιο «ανοιχτού» κόσμου… Όχι μόνο από τη Μεσόγειο…
Και με ελληνικό λόγο…
Με ελληνικό λόγο της Λίνας Νικολακοπούλου που ήταν, ίσως, ο πιο ιδανικός άνθρωπος για να τα κάνει. Αυτά είναι πράγματα, πιο κοντά στην κουλτούρα τη δική μου, που ακούω μια παγκόσμια σκηνή. Και βέβαια έχει μέσα και ελληνικά τραγούδια εξαιρετικά. Και είναι ένας δίσκος που έγινε «αλα παλαιά». Μπήκαμε όλοι οι μουσικοί στο στούντιο και γράψαμε ζωντανά, όλοι μαζί. Αυτό είναι το καταπληκτικό του. Κάτσαμε δυο μήνες μέσα, γράφαμε κάθε μέρα, ψάχναμε τα κομμάτια εκεί και έγινε ζωντανά. Και μετά τραγούδησα εγώ από πάνω, κάποια πράγματα. Υπήρξαν ορισμένα που κρατηθήκανε. Ήτανε μια πολύ ζωντανή δουλειά, με εξαιρετικούς μουσικούς, με την επίβλεψη του Μάκη του Μουράτογλου που έκανε την παραγωγή και με πολύ σημαντικούς τεχνικούς από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Ήθελα πάρα πολύ να κάνω έναν τέτοιο δίσκο. Και πήγε και πολύ καλά. Αυτό είναι το ευχάριστο.
Το 2000 κυκλοφόρησε η κασετίνα «Εφ’ όλης της ύλης / 1969-1999». Μια πολύ προσεγμένη δουλειά με 10 cd κι ένα βιβλίο, σε επιμέλεια του Γιώργου Τσάμπρα, η οποία αργότερα βγήκε και σε νέα έκδοση, χωρίς το βιβλίο αλλά με ένα cd - rom, στο οποίο ουσιαστικά υπήρχε το υλικό του βιβλίου. Αυτή η έκδοση πώς πήγε, είχε αποδοχή;
Εκεί υπάρχει μια πολύ αναλυτική τοποθέτηση δική μου σχετικά με όλη την ιστορία των πραγμάτων. Αυτό πήγε πολύ καλά. Η πρώτη έκδοση με την μεγάλη κασετίνα ήταν και αριθμημένη. Είχε βγει μόνο σε 2.000 αντίτυπα. Είναι συλλεκτικό κομμάτι.
Μου άρεσε ιδιαίτερα που είχε αρκετό ανέκδοτο και πολύ ενδιαφέρον υλικό. Υπάρχει περίπτωση να ακολουθήσουν κι άλλες εκδόσεις με ανέκδοτα τραγούδια από το αρχείο σας;
Eπί του παρόντος όχι. Έχω πράγματα στο αρχείο μου που έχουν ενδιαφέρον, αλλά τώρα δεν θέλω να τα βγάλω. Υπάρχουν άλλα καινούργια πράγματα. Κάποιες εκδόσεις βέβαια που θα ’χουν ενδιαφέρον, νομίζω θα γίνονται, όσο βέβαια οι εταιρείες συνεργάζονται. Με τις εταιρείες που συνεργάζονται, φαίνεται αυτό. Η Universal δηλαδή είναι μια εταιρεία από την οποία πέρασα και έφυγα αλλά είναι ανοιχτή στη συνεργασία και την ενδιαφέρει να εκμεταλλευτεί το υλικό. Η Minos-Emi δεν έχει τέτοια διάθεση. Τα έχει πετάξει όλα σε καλάθια… Ανάλογα το πώς σέβεται και εκτιμάει ο κάθε ιδιοκτήτης το υλικό του… Δεν μπορώ να κάνω και τίποτα. Άλλωστε, τότε, σε κείνα τα χρόνια δεν είχα τη δυνατότητα να ’χω ένα συμβόλαιο που να μπορώ να ελέγχω το ρεπερτόριό μου. Τα τελευταία είκοσι χρόνια το έχω. Όσον αφορά την κασετίνα λοιπόν, ο λόγος για να γίνει αυτό ήταν για να μαζευτεί ένα υλικό και να τακτοποιηθεί κιόλας. Νομίζω πως με τον Γιώργο τον Τσάμπρα κάναμε μια εξαιρετική δουλειά. Πολύ σημαντικό παιδί. Να, αυτό που έλεγα πριν. Ας αφήσουν τους ανθρώπους που ξέρουνε και που αγαπάνε αυτό το πράγμα. Δεν έχει σημασία να είναι μουσικοί οι ίδιοι. Εσύ, ας πούμε, που το αγαπάς και το προσέχεις. Ας τους αφήσουν να μιλήσουν και να κάνουν δουλειά. Έχει μπει «κάθε καρυδιάς καρύδι» και κάνει ότι θέλει μέσα στους ραδιοφωνικούς σταθμούς κλπ. Είναι τραγικό…
Το κακό είναι, επειδή πριν αναφερθήκαμε στα ιδιωτικά μέσα ενημέρωσης, πως αυτό άρχισε και συμβαίνει πλέον και στην κρατική ραδιοφωνία. Αναφέρομαι στην περίπτωση του Γιώργου Τσάμπρα και τον περιορισμό των ωρών της εκπομπής του από έξι σε τέσσερις και τη μεταφορά τους από την καθημερινή ζώνη (7-8μμ) στο Σαββατοκύριακο (4-5μμ). Με εξαίρεση βέβαια το «ζωντανό» της Παρασκευής, το οποίο ενώ αρχικά κόπηκε, στη συνέχεια επανήλθε…
Μα δεν θέλουν τίποτα. Δεν βλέπετε τι γίνεται αυτή τη στιγμή; Πήγε αυτός ο κύριος εκεί πάνω, ο Παναγόπουλος και πήρε τη ΝΕΤ, ένα κανάλι που το παρακολουθούσαμε όλοι μας και το ‘χει κάνει αθλητικό κανάλι… Δε σας λέει τίποτα αυτό; Εμένα η τηλεοπτική πραγματικότητα σε σχέση με το ποδόσφαιρο μου θυμίζει χούντα. Στη χούντα ήταν έτσι το ποδόσφαιρο. Δεν απέχουμε πολύ. Χούντα είναι αυτά όλα…
Το κόψιμο της εκπομπής του Στέλιου Κούλουγλου, πάλι στην κρατική τηλεόραση, τι άλλο είναι;
Xoύντα είναι… Χούντα του κερατά… Πιο χούντα απ’ τη χούντα. Διότι εκείνοι ήταν και κωμικοί…
Ναι, εκείνοι ήταν «καραγκιόζηδες»…
Μες στη γελοιότητά τους ήταν «καραγκιόζηδες». Αυτοί τώρα, είναι πολύ σοβαρή χούντα οι οποίοι έχουν αποφασίσει να εγκατασταθούνε για πάρα πολύ. Όχι μόνο αυτοί οι τωρινοί που κυβερνάνε. Γενικά οι κυβερνήσεις είναι χούντες. Κι εκεί που πάει το πράγμα παγκόσμια είναι χούντα… Λοιπόν, ας αφήσουν τον κόσμο. Τους άντρες τους έχουν ακυρώσει, έχουν κάψει τους εγκεφάλους τους μέσα απ’ το ποδόσφαιρο και τις γυναίκες μέσα από το Life style… Και τι έχει βγει; Ένα απίστευτο συνοθύλευμα… Σήμερα, ας πούμε, πριν έρθω, έκανα ένα ζάπινγκ και πέρασα απ’ αυτές τις καταπληκτικές ειδήσεις του Star. Έχετε δει τις ειδήσεις του Star;
Όσο μπορώ το αποφεύγω…
Λοιπόν, «ο κόσμος χάνεται και τ’ απ’ αυτό χτενίζεται…» Έδειχνε την Αράχωβα… Ε, ρε γλέντια… Καίγεται, εν τω μεταξύ η Ελλάδα… Ε, ρε γλέντια να πούμε…Τι γλέντια είναι αυτά ρε παιδί μου…Τι χαρά είναι αυτή που ‘χουν αυτοί οι νέοι άνθρωποι στην Αράχωβα στα clubs, που λούζονται με βότκες και σφηνάκια… Τόσο χαρούμενοι είναι αυτοί να πούμε; Kι εμείς οι υπόλοιποι είμαστε «ματζίφληδες»; Τι λες ρε μεγάλε; Τόσο μεγάλη χαρά έχουν αυτοί οι άνθρωποι; Να τους μάθουμε, να τους ξέρουμε, να μας πουν πού χαίρονται τόσο, να πάμε κι εμείς… Σε ποιον ακατοίκητο πλανήτη του κεφαλιού τους χαίρονται έτσι; Κι αυτοί και τα κανάλια που τους προωθούνε. Λοιπόν, ας το καλύτερα, γιατί θα γίνω πολύ ενοχλητική. Αυτό είναι που ζούμε. Αυτή είναι μια πραγματικότητα… Όταν το είδα αυτό σήμερα…Έχει καεί όλη η Ελλάδα, είμαστε σε ύφεση οικονομικά, παγκόσμια…Δεν τραβάνε ζόρι για τίποτα. Και αν τους πεις και τίποτα θα σου πουν «έλα μη με χαλάς, μη με χαλάς. Ας το τώρα, θα “καντιφλιάσω”…» Έτσι λένε. Κι αυτά ήταν παιδιά 22, 23 και 25 χρονών. Σε club στην Αράχωβα. Μεγάλη χαρά σου λέω… Και οι τύπισσες και οι τύποι. Δεν μπορείς να διανοηθείς τι χαρά είχανε... «Ντίρλες» όλοι απ’ το αλκοόλ. Εάν θεωρούνε ότι η λύση, σ’ ένα κοινωνικό σκηνικό που καταρρέει καθημερινά, είναι να «ντιρλιάζουν» όλοι και να γίνονται «σκνίπες» στην ώρα της διασκέδασής τους και να ‘ναι όρθιες οι τύπισσες στα τραπέζια και οι τύποι από κάτω «ώπα, ώπα, γιούργια», εγώ αυτό δεν το αναγνωρίζω. Κι ας ακουστώ παλιά, ας ακουστώ βαριά, ας ακουστώ ότι και να ’ναι.
Την περίπτωση της κατεδάφισης του μεγαλύτερου μέρους του εργοστασίου της Columbia στη Ριζούπολη πώς θα την σχολιάζατε;
Να σας πω, αν και δεν έχω ανακατευτεί σ’ όλη αυτή την ιστορία, διότι έχω καταλάβει τι έχει γίνει. Πήγε και το πήρε ο κύριος Μάτσας και λέει τώρα ότι θα κάνει ένα μουσείο εκεί πέρα. Μακάρι να το δούμε. Πολλά λέμε, λίγα γίνονται αλλά εγώ θα χαρώ πάρα πολύ να γίνει κάτι εκεί και είμαι και διατεθειμένη να εργαστώ αμισθί γι’ αυτό.
Για το τραγούδι βλέπετε να υπάρχει κάποια ελπίδα; Κάποια νέα πρόσωπα που να ξεχωρίζουν;
Το τραγούδι είναι ένας καθρέφτης κοινωνικός, ο οποίος αντιστοιχεί πάντα σ’ αυτό που συμβαίνει στην κοινωνία. Το τραγούδι έχει πάντα σημαντικούς ανθρώπους που παράγουν και θα εξακολουθήσουν να παράγουν. Έχει νέο αίμα που βγαίνει, εξαιρετικά ενδιαφέρον είτε αυτό αφορά την στενά ελληνική σκηνή είτε αφορά και την διεθνή σκηνή. Υπάρχουν Έλληνες που γράφουν τραγούδια και σε άλλες γλώσσες και στα αγγλικά. Ένα παράδειγμα με μια κοπέλα που έκανε έναν εξαιρετικό δίσκο με πολύ ωραία μουσική, είναι η Μόνικα, η οποία τραγουδά στα αγγλικά. Ή οι Raining Pleasure, ας πούμε, οι οποίοι κάνανε τόσο αξιόλογη δουλειά. Έχει ανοίξει αυτή η πόρτα, ο Βασιλικός δηλαδή και οι Raining Pleasure, είναι όλοι άνθρωποι οι οποίοι αγαπούν και το ελληνικό τραγούδι και το ξένο τραγούδι, εκφράζονται στα αγγλικά και μπορούν να εκφρασθούν και στα ελληνικά. Προτιμούν αυτή τη στιγμή να εκφρασθούν στα αγγλικά. Εγώ πιστεύω και ελπίζω πάρα πολύ σε ένα κομμάτι, γιατί όλα αυτά που είπαμε πριν, εκπροσωπούν ένα 80% της ελληνικής κοινωνίας, δυστυχώς, αλλά υπάρχει κι ένα 20%, που είναι σε απόλυτη διαύγεια, σε απόλυτη εγρήγορση. Ξέρουν δηλαδή που παν τα πράγματα και κινούνται και σκέφτονται μέσα σε μια παγκόσμια σκέψη πιο συνειδητή και πιο ουσιαστική. Σ’ αυτό το κομμάτι της νεολαίας εγώ απευθύνομαι, το οποίο είναι υγιές, εξαιρετικό, ελπιδοφόρο και θα μας κάνει πάλι περήφανους στα μήκη και πλάτη της Γης. Αυτοί είναι για μένα οι Έλληνες και όχι όλος αυτός ο συρφετός των γυφτομεταπραττών οι οποίοι με δάνεια και με δανεικά κατάφεραν να κάνουν μια πλαστή ευμάρεια, ας πούμε, να πουλάνε το βρακί τους για να πάρουν «Cayenne» και να πηγαίνουν να χρεώνονται μέσα απ’ τις τράπεζες, που τώρα τους κυνηγάνε και αφήνουν χρέη σ’ όλο τον κόσμο. Να κάνουν, υποτίθεται, μεγάλες επιχειρήσεις και επενδύσεις τις οποίες τώρα να δούμε πού θα τις βάλουνε. Εγώ λοιπόν μιλώ γι’ αυτό το κομμάτι των Ελλήνων και απευθύνομαι σ’ αυτό το κομμάτι των Ελλήνων για το οποίο είμαι πολύ περήφανη που είμαι Ελληνίδα. Και αυτά τα παιδιά υπάρχουν. Και μπορεί να μη συσσωρεύονται στις «Αράχωβες» και στα clubs, αλλά έχουν τους δικούς τους χώρους, έχουν το δικό τους τρόπο έκφρασης, έχουν τη δική τους σοβαρότητα. Άλλωστε το σημαντικό ελληνικό τραγούδι σ’ αυτούς απευθύνεται. Δόξα τω Θεώ υπάρχουν αυτά τα παιδιά και μας κάνουν περήφανους…
Σας ευχαριστώ πολύ…
Κι εγώ… Να ‘στε καλά…
Φωτογραφίες
1: Πορτρέτο της Δήμητρας Γαλάνη από τον Γιώργο Σταθόπουλο.
2: Η Δήμητρα Γαλάνη με τον Θανάση Γιώγλου στο FIX της Θεσσαλονίκης στις 26 Δεκεμβρίου 2008.
