Υπάρχουν κάποιες φωνές που, αν και βρέθηκαν για σημαντικό χρονικό διάστημα στην επικαιρότητα, στη συνέχεια λόγω συγκυριών ή δικών τους επιλογών, χάθηκαν από το προσκήνιο. Μια από αυτές τις φωνές, που θυμάμαι από τα πρώτα μου μουσικά ακούσματα και συνεχίζει μέχρι σήμερα να υπάρχει στις, προς ακρόαση, επιλογές μου, είναι η Αλεξάνδρα… Θυμάμαι πόση εντύπωση μου έκανε, γύρω στα 1977-78, εκείνο το επιφώνημα «α! α!» στην εισαγωγή του «Μην ξαναπερνάς» του Τσιτσάνη, αλλά και αρκετά από τα τραγούδια που άκουγα τότε από την ξεχωριστή φωνή της… Μια φωνή, ολόσωστη, χωρίς πολλά «τσαλίμια», αλλά με σταθερά «πατήματα» και προσεγμένες ερμηνείες.
Ανατρέχοντας σε έντυπες και διαδικτυακές πηγές, βρήκα ελάχιστα πράγματα για την περίπτωσή της. Πολύτιμος οδηγός για τα πρώτα χρόνια της στο τραγούδι, ένα σημείωμα του δημοσιογράφου και ραδιοφωνικού παραγωγού Γιώργου Τσάμπρα σε κάποιες από τις επανεκδόσεις των δίσκων της σε cd, σύμφωνα με το οποίο: «Η Αλεξάνδρα Αλεξάνδρου Κυριακάκη, όπως της αρέσει να την αποκαλούν, ξεκίνησε την καριέρα της σαν ηθοποιός αλλά σύντομα πέρασε στο τραγούδι “για βιοποριστικούς λόγους”. Πρωτοεμφανίστηκε δίπλα στον Γιάννη Πουλόπουλο γύρω στα 1970, αλλά πιο γνωστή έγινε τα επόμενα χρόνια όταν βρέθηκε στο πάλκο δίπλα στον Βασίλη Τσιτσάνη και τον Γιάννη Παπαϊωάννου…».
Η πρώτη της δισκογραφική παρουσία- αν δεν μου διαφεύγουν ηχογραφήσεις της σε 45άρια, που ενδεχομένως να έχουν γίνει και να μην είναι γνωστές- πραγματοποιείται το 1970, με την ενορχήστρωση του Νάκη Πετρίδη, σε μια επανεκτέλεση του τραγουδιού «Η δουλειά κάνει τους άντρες» των Μάνου Λοΐζου-Λευτέρη Παπαδόπουλου, που συμπεριλαμβάνεται στη συλλογή τραγουδιών της Philips «Λαϊκή παρέλασις», με επανεκτελέσεις επιτυχιών της εποχής. (Το 1996 μπήκε και στη συλλογή της Universal «Τα παιδιά του Πειραιά», όπου σαν αρχική κυκλοφορία του τραγουδιού αναφέρεται ο δίσκος «Ήλιος και θάλασσα», για τον οποίο δεν βρήκα περισσότερα στοιχεία).
Το 1973 η Αλεξάνδρα, στο πλευρό του Βασίλη Τσιτσάνη πλέον, σιγοντάρει τον συνθέτη στα «Μούρα», το τραγούδι που αποτελεί την άλλη όψη του 45άρη δίσκου Columbia, που περιέχει «Το τραγούδι του Γιάννη» με την Πόλυ Πάνου, το οποίο έγραψε ο Τσιτσάνης μετά το θάνατο του λαϊκού συνθέτη Γιάννη Παπαϊωάννου. «Τα μούρα» συμπεριλαμβάνονται το 1977 στο μεγάλο δίσκο «Ο Βασίλης Τσιτσάνης τραγουδά μεγάλες επιτυχίες του 1966-1977».
Στο πλευρό του Τσιτσάνη καταγράφεται και η επόμενη συμμετοχή της. Στο μεγάλο δίσκο «Τα ωραία του Τσιτσάνη», που κυκλοφορεί το 1973 από την Columbia, με επανεκτελέσεις τραγουδιών του, από τους Γρηγόρη Μπιθικώτση, Σταμάτη Κόκοτα, Δήμητρα Γαλάνη, η Αλεξάνδρα ερμηνεύει ένα κλασικό χασάπικο του Τσιτσάνη, που είχε πρωτοτραγουδήσει η Μαρίκα Νίνου το 1950, με τίτλο «Κάθε βράδυ λυπημένη». Σιγοντάρει ο ίδιος ο Τσιτσάνης.
Το 1975 κυκλοφορεί από την Columbia ο δίσκος του Γιάννη Μαρκόπουλου «Ανεξάρτητα». Τραγουδούν η Βίκυ Μοσχολιού, ο Νίκος Ξυλούρης, ο Λάκης Χαλκιάς, ο Χαράλαμπος Γαργανουράκης, η Λιζέτα Νικολάου, ο Παύλος Σιδηρόπουλος, ο ίδιος ο συνθέτης και η Αλεξάνδρα που τραγουδά την «Ρομπινσόνα» σε στίχους του Μιχάλη Κατσαρού. Και ενώ στην πρώτη έκδοση του δίσκου σε cd, υπάρχουν όλα τα τραγούδια του βινυλίου, σε μεταγενέστερη επανέκδοσή του (που διανεμήθηκε το 2011 από την «Καθημερινή της Κυριακής»), άγνωστο γιατί, η «Ρομπινσόνα» αφαιρέθηκε…
Το 1976 η Αλεξάνδρα παρουσιάζει στη Λύρα τον πρώτο προσωπικό της δίσκο, με τίτλο «Στο σταυροδρόμι», με δώδεκα επανεκτελέσεις ρεμπέτικων και παλιών λαϊκών τραγουδιών, αλλά και κάποιων από την τελευταία περίοδο του σμυρνέικου, με ενορχήστρωση και διεύθυνση ορχήστρας του Χρήστου Νικολόπουλου.
1) Άλλον αγαπώ (Στέλιου Χρυσίνη - Σταύρου Παντελίδη)
2) Το χασαπάκι (Δημήτρη Μπαρούση ή Λορέντζου)
3) Ένας διαβάτης (Σταύρου Τζουανάκου - Κώστα Κοφινιώτη)
4) Μανάκι μου (Παραδοσιακό - Διασκευή: Χρήστου Νικολόπουλου)
5) Απόψε μ’ εγκατέλειψες (Στέλιου Χρυσίνη - Χαράλαμπου Βασιλειάδη)
6) Το σταυροδρόμι της ζωής (Ιωάννας Γεωργακοπούλου)
7) Τρεις θα ‘ναι οι ώρες σου (Βασίλη Τσιτσάνη - Πέτρου Γιαννακού)
8) Μόρτισσα (Αντώνη Διαμαντίδη ή Νταλγκά)
9) Δώδεκα χρονών κορίτσι (Σωτήρη Γαβαλά)
10) Θ’ αλλάξω την καρδιά σου (Βασίλη Τσιτσάνη)
11) Όμορφο κουκλί της Κοκκινιάς (Παναγιώτη Τούντα)
12) Καλογριά (Βαγγέλη Παπάζογλου)
Δεύτερη φωνή στα 3,5 και 7 κάνει ο Χρήστος Νικολόπουλος.
Τόσο τα τραγούδια αυτού του δίσκου, όσο και του επόμενου με ρεμπέτικα, που κυκλοφορεί ένα χρόνο μετά, ακούγονται ιδιαίτερα τότε με τη φωνή της. Την ίδια εποχή εμφανίζεται στις θρυλικές εκπομπές του Γιώργου Παπαστεφάνου, πότε στο πλευρό του Τσιτσάνη, πότε δίπλα στον Στελλάκη Περπινιάδη (τραγουδώντας μαζί του την «Μποέμισσα» του Τσιτσάνη), αλλά και στον Πρόδρομο Τσαουσάκη (σιγοντάροντας στο «Ρημαγμένο σπίτι», του Τσιτσάνη επίσης), στις μοναδικές τηλεοπτικές εμφανίσεις των «θρύλων» του λαϊκού τραγουδιού, λίγο πριν φύγουν από τη ζωή…
Το 1976 επίσης, κρατά το κύριο τραγουδιστικό μέρος, ερμηνεύοντας καινούργιες δημιουργίες, σε μια ιδιαίτερη εργασία του Νότη Μαυρουδή και του Άκου Δασκαλόπουλου, τις «Ζωγραφιές απ' τον Θεόφιλο», με 12 τραγούδια εμπνευσμένα από τις εικόνες του κορυφαίου ζωγράφου. Εκτός της Αλεξάνδρας τραγουδούν ο Γιώργος Μουφλουζέλης και ο Χάρης Γαλανός.
1) Η ωραία Αδριάνα (Αλεξάνδρα)
2) Ο Παναής Κουταλιανός (Γιώργος Μουφλουζέλης)
3) Αφροδίτη, θεά της θάλασσας (Αλεξάνδρα)
4) Τα παιδιά πειράζοντα τον αλήτη (Χάρης Γαλανός)
5) Το τραγούδι του ήλιου (Αλεξάνδρα)
6) Ο Ιορδάνης ποταμός (Αλεξάνδρα)
7) Ο Μεγαλέξαντρος (Χάρης Γαλανός)
8) Η ερωτευμένη απελπισθείσα (Αλεξάνδρα)
9) Σέρβικος χορός «Τα ντουνεράκια» (Αλεξάνδρα)
10) Ο Ιώβ ελέγχει (Χάρης Γαλανός)
10) Ρωτόκριτος και Αρετούσα (Αλεξάνδρα)
11) Ο Παράδεισος (Αλεξάνδρα)
Η ενορχήστρωση και διεύθυνση της ορχήστρας έγινε από το Νότη Μαυρουδή. Το κομμάτι που ακούστηκε περισσότερο και ακούγεται μέχρι σήμερα είναι «Η ωραία Αδριάνα», ενώ ο δίσκος αφιερώθηκε από τους δημιουργούς του στο Μάνο Χατζιδάκι. Πιστεύω πως η δουλειά αυτή «χρωστάει» πολλά ακόμα…
Όπως αναφέρει το 1995, στο ένθετο της επανέκδοσης του δίσκου σε cd ο Νότης Μαυρουδής: «Το πείραμα να “περιγραφούν” οι λαϊκές ζωγραφιές του Θεόφιλου υπό τη μορφή τραγουδιού, ήταν μια ιδέα του Άκου Δασκαλόπουλου που αποδέχτηκε αμέσως ο ευφάνταστος και αείμνηστος Αλέξανδρος Πατσιφάς, ο οποίος, όντας πνευματικός άνθρωπος, κατάλαβε αυτή τη σκέψη, να “παντρευτεί” δηλαδή η λαϊκή εικαστική τέχνη με τη λαϊκή σκέψη στη μουσική».
Στο ίδιο μήκος κύματος με το «Σταυροδρόμι», το 1977 κυκλοφορεί ο δεύτερος δίσκος της Αλεξάνδρας, με τίτλο «Αλεξάνδρα 2 - Κάθε βράδυ» με επανεκτελέσεις ρεμπέτικων και παλιών λαϊκών και πάλι με την επιμέλεια του Χρήστου Νικολόπουλου.
1) Το μινόρε της ταβέρνας (Τα βλαμάκια) (Πάνου Τούντα)
2) Γκελ, γκελ (Άγνωστου συνθέτη)
3) Θα σπάσω κούπες (Άγνωστου συνθέτη)
4) Ρίξε τσιγγάνα τα χαρτιά (Μάρκου Βαμβακάρη)
5) Μαρίτσα (Άγνωστου συνθέτη)
6) Κάθε βράδυ (Μάρκου Βαμβακάρη)
7) Ελενάκι (Άγνωστου συνθέτη)
8) Μη μου λες γιατί ξεχνάω (Κώστα Σκαρβέλη)
9) Πώς θα περάσει η βραδιά (Γιάννη Παπαϊωάννου - Αλέκου Αγγελόπουλου)
10) Πες μου καρδούλα μου (Μάρκου Βαμβακάρη)
11) Μην ξαναπερνάς (Βασίλη Τσιτσάνη)
12) Τι σε μέλει εσένανε (Μάρκου Βαμβακάρη)
Στο οπισθόφυλλο υπάρχει μια φράση από τα Απομνημονεύματα του Γιάννη Παπαϊωάννου: «Αυτή η Αλεξάνδρα είναι μεγάλη τραγουδίστρια και με λίγη δουλειά θ’ αφήση εποχή».
Πολλά χρόνια μετά την κυκλοφορία του, ανακάλυψα τον εξαιρετικό δίσκο του Γιώργου Ζαμπέτα με τη φωνή της Αλεξάνδρας, που βγήκε το 1978 και πέρασε εντελώς απαρατήρητος, με τίτλο «Η δική μας η αγάπη». Περιέχει δώδεκα πολύ ωραία λαϊκά τραγούδια, τα περισσότερα με ερωτικούς στίχους. Δυο απ’ αυτά ερμηνεύει με το χαρακτηριστικό του τρόπο ο ίδιος ο Ζαμπέτας, ενώ σε όλα δεσπόζει ο χαρακτηριστικός και αμίμητος ήχος του μπουζουκιού του.
1) Η δική μας η αγάπη (στίχοι Αλέκου Καγιάντα)
2) Ένα ταξίδι ειν' η ζωή (Αλέκου Καγιάντα)
3) Φεύγει και τούτο το καράβι (Ξενοφώντα Φιλέρη)
4) Φεύγεις και μ’ αφήνεις μόνη (Αλέκου Καγιάντα)
5) Να με ξεχάσεις δεν μπορείς (Αλέκου Καγιάντα)
6) Ο Σάββας (Αλέκου Καγιάντα) τραγουδά ο Γιώργος Ζαμπέτας
7) Μια θάλασσα τα μάτια σου (Αλέκου Καγιάντα)
8) Και σε γυρεύω (Αλέκου Καγιάντα)
9) Φωτιά είναι τα χείλη σου (Γιάννη Παπανικολόπουλου)
10) Ο Θεατρίνος (Ξενοφώντα Φιλέρη)
11) Πόσο σ' αγάπησα (Αλέκου Καγιάντα)
12) Μπράβο φίλε (Γ.Βραδυνού) τραγουδά ο Γιώργος Ζαμπέτας
Η διεύθυνση της ορχήστρας έγινε από τον Ζαμπέτα. Είναι η εποχή που, για μια επταετία σχεδόν, ο λαϊκός συνθέτης ηχογραφεί δίσκους, αναλαμβάνοντας ο ίδιος το ρόλο του τραγουδιστή, πολύ συχνά με μεγάλη επιτυχία. Εδώ λοιπόν κάνει την εξαίρεση και δίνει τα δέκα από τα δώδεκα τραγούδια, σε μια ερμηνεύτρια που τότε γνώριζε ιδιαίτερη επιτυχία. Ακούγοντας λοιπόν αυτό τον δίσκο, φαίνεται για μια ακόμη φορά πόσο αδικημένος συνθέτης υπήρξε. Κι αυτό γιατί το μεγάλο κοινό τον ξέρει κυρίως από τα κινηματογραφικά και διασκεδαστικά του τραγούδια, όπως ο «Μαθητής», ο «Αράπης» ή το «Σήκω χόρεψε συρτάκι», αγνοώντας πολλές σημαντικές στιγμές του, όπως αυτή η δουλειά με την Αλεξάνδρα, με κομμάτια, όπως το ομώνυμο, το ζεϊμπέκικο «Ένα ταξίδι είν’η ζωή», το «Μια θάλασσα τα μάτια σου» αλλά και αρκετά ακόμα, τα οποία, είναι ν’ απορεί κανείς, γιατί έμειναν παντελώς άγνωστα. Ο δίσκος αυτός, μαζί με το «Κάθε βράδυ» κυκλοφόρησαν πριν από λίγα χρόνια σε ένα διπλό cd.
Σχεδόν ένα χρόνο μετά, στις 9 Ιουνίου 1979, κυκλοφορεί, σε επιμέλεια Κώστα Χατζηδουλή, ο δίσκος «Μια βραδιά με την Αλεξάνδρα», από ζωντανή ηχογράφηση στη μπουάτ «Θεμέλιο» της οδού «Κυδαθηναίων» τον Μάιο του 1979, όπου εμφανίσθηκε για 20 μέρες ο Βασίλης Τσιτσάνης με την ορχήστρα του, μαζί με την Αλεξάνδρα. Έπαιξαν η Βαγγελιώ Μαργαρώνη (πιάνο), Γιάννης Μωραΐτης (μπουζούκι), Γιάννης Δέδες (κιθάρα), Τάκης Καλλέργης (ντραμς), Γιώργος Κουλαξίζης (ακορντεόν). (1)
1) Το μονοπάτι (Γιώργου Μουζάκη - Γιώργου & Χρήστου Γιαννακόπουλου - Αλέκου Σακελλάριου)
2) Είμαστε αλάνια (Βασίλη Τσιτσάνη)
3) Η νυχτερίδα (Δημήτρη Γκόγκου ή Μπαγιαντέρα)
4) α) Όμορφη Θεσσαλονίκη (Βασίλη Τσιτσάνη) β) Απόψε κάνεις μπαμ (Βασίλη Τσιτσάνη - Νίκου Ρούτσου) γ) Έλα όπως είσαι (Βασίλη Τσιτσάνη) δ) Ξημερώνει και βραδιάζει (Βασίλη Τσιτσάνη)
5) Αλεξανδριανή (Μάρκου Βαμβακάρη)
6) Φραγκοσυριανή (Μάρκου Βαμβακάρη)
7) Κρίμα τέτοιο παλικάρι (Σταύρου Τζουανάκου - Κώστα Κοφινιώτη)
8) α) Σβήσε το φως (Γιάννη Παπαϊωάννου - Χαράλαμπου Βασιλειάδη) β) Η μοδιστρούλα (Γιάννη Παπαϊωάννου - Κώστα Μάνεση) γ) Της Ζέας το λιμάνι (Γιάννη Παπαϊωάννου - Χαράλαμπου Βασιλειάδη) δ) Βαγγελίτσα μου (Γιάννη Παπαϊωάννου)
Το 1980 η Αλεξάνδρα έρχεται σε επαφή με το υλικό του Μάνου Χατζιδάκι, ηχογραφώντας δεκατρείς δημιουργίες του, σε ένα δίσκο που τιτλοφορείται «Η Αλεξάνδρα στα λαϊκά του Μάνου Χατζιδάκι». Πέντε από τα τραγούδια σε στίχους Μιχάλη Μπουρμπούλη, είχαν ακουστεί, σε πρώτη εκτέλεση, από τον Στέλιο Μαρκετάκη, στον κύκλο «Για την Ελένη» το 1978. Η ενορχήστρωση και διεύθυνση της ορχήστρας έγινε από τον Τάσο Καρακατσάνη. Δεν είναι τυχαίο πως, αν και τα περισσότερα τραγούδια έχουν γνωρίσει πολλές επανεκτελέσεις, αρκετά από αυτά ακούγονται στα ραδιόφωνα (σε αυτά με σοβαρούς παραγωγούς, όχι στους «αυτόματους πιλότους») με τις δικές της εκτελέσεις.
1) Εφτά τραγούδια θα σου πω (στίχοι Μιχάλη Κακογιάννη)
2) Μάγκας (Μιχάλη Μπουρμπούλη)
3) Μυρίζει ο κόσμος γιασεμί (Μιχάλη Μπουρμπούλη)
4) Στην πύλη του Αδριανού (Μιχάλη Μπουρμπούλη)
5) Το μαντολίνο (Μάνου Χατζιδάκι)
6) Μην τον ρωτάς τον ουρανό (Γιάννη Ιωαννίδη) Παίζει πιάνο ο Τάσος Καρακατσάνης
7) Ο μήνας έχει δεκατρείς (Μιχάλη Κακογιάννη)
8) Τραγούδια στο ηλεκτρόφωνο (Μιχάλη Μπουρμπούλη)
9) Κάνε το δάκρυ σου χαρά (Νίκου Γκάτσου)
10) Η προδοσία (Μάνου Χατζιδάκι)
11) Από Σαββάτο Κυριακή (Μιχάλη Μπουρμπούλη)
12) Έλα πάρε μου τη λύπη (Ν. Καρύδη. Ψευδώνυμο του Νίκου Γκάτσου)
13) Το τρένο (Νίκου Γκάτσου)
Η τελευταία παρουσία της στη δισκογραφία γίνεται τον Φλεβάρη του 1983 με το δίσκο «Η Αλεξάνδρα τραγουδά Μάνο Χατζιδάκι-Βασίλη Τσιτσάνη». Καταθέτοντας μια μικρή προσωπική εμπειρία, θυμάμαι πως αυτός ήταν ένας από τους τρεις δίσκους, δώρο του πατέρα μου, όταν αποφοίτησα από το δημοτικό σχολείο, με καλή βαθμολογία. (Οι άλλοι δυο ήταν η «Οδός Αριστοτέλους» των Σπανού-Παπαδόπουλου και ο δίσκος του Σπανού «Σάββατο κι απόβραδο- 14 μελωδίες για πιάνο»). Η ενορχήστρωση και διεύθυνση ορχήστρας ήταν κι εδώ του Τάσου Καρακατσάνη. Και σε αυτό το δίσκο η Αλεξάνδρα τραγουδά τέσσερα κομμάτια του Μιχάλη Μπουρμπούλη από τον κύκλο «Για την Ελένη». Συμμετέχει παίζοντας μπουζούκι και τραγουδώντας ο ίδιος ο Βασίλης Τσιτσάνης, σε μια από τις τελευταίες ηχογραφήσεις του για τη δισκογραφία.
Πλευρά Μάνου Χατζιδάκι
1) Το πέλαγο είναι βαθύ (στίχοι Νίκου Γκάτσου - στο οπισθόφυλλο αναγράφεται ο Μάνος Χατζιδάκις)
2) Καημός τη χαραυγή (Μιχάλη Μπουρμπούλη)
3) Ελένη (Μάνου Χατζιδάκι)
4) Ακροκόρινθος (Μιχάλη Μπουρμπούλη)
5) Που το πάνε το παιδί (Νίκου Γκάτσου)
6) Νυχτερινός άγγελος (Μιχάλη Μπουρμπούλη)
Πλευρά Βασίλη Τσιτσάνη
1) Το καράβι (στίχοι Κώστα Βίρβου) β’ φωνή: Βασίλης Τσιτσάνης
2) Ακρογιαλιές δειλινά (Βασίλη Τσιτσάνη)
3) Τα ξένα χέρια (Βασίλη Τσιτσάνη) β’ φωνή: Βασίλης Τσιτσάνης
4) Πολιορκία (Βασίλη Τσιτσάνη) β’ φωνή: Βασίλης Τσιτσάνης
5) Πού να πω τα βάσανά μου (Βασίλη Τσιτσάνη)
6) Νοσταλγία (Βασίλη Τσιτσάνη)
Μια πολύ σημαντική δουλειά με τις ενορχηστρώσεις του Καρακατσάνη, να «φρεσκάρουν» τα τραγούδια, χωρίς να τα αλλοιώνουν, μένοντας πάντα στο πνεύμα των δημιουργών τους. Είναι επίσης χαρακτηριστικό πως, ειδικά στην πλευρά-Τσιτσάνη, επαναφέρονται στην επικαιρότητα σπουδαία τραγούδια που, τουλάχιστον τότε, πριν «σαρώσουν» την αγορά οι συλλογές, τα cd και το διαδίκτυο, δεν ήταν ιδιαίτερα γνωστά, όπως η «Πολιορκία», «Το καράβι» και η «Νοσταλγία». Ένα λάθος που υπάρχει στην πρώτη έκδοση και αναπαράχθηκε και σε όλες τις επόμενες, είναι πως ο Τσιτσάνης σιγοντάρει στο «Ακρογιαλιές δειλινά», κάτι που δεν ισχύει, αφού η χαρακτηριστική φωνή του ακούγεται στα κομμάτια που σημείωσα παραπάνω.
Όπως γράφει το 2008 ο δημοσιογράφος, σκηνοθέτης και ραδιοφωνικός παραγωγός Αντώνης Μποσκοΐτης για την Αλεξάνδρα: «Μελέτησε πολύ τον ταμπουρά ώστε σήμερα να θεωρείται άριστη τεχνίτρα του εν λόγω σπάνιου μουσικού οργάνου. Λίγο προτού ο Χατζιδάκις εγκαταλείψει τον κόσμο τούτο, αρχές του ΄90, της είχε προτείνει να γίνει ένας δίσκος στον Σείριο του με την ίδια να τραγουδά και να παίζει μόνο ταμπουρά. Η Αλεξάνδρα αρνήθηκε, θεωρώντας ότι δεν το κατείχε καλά ακόμη το όργανο. Ας γίνει σήμερα αυτός ο δίσκος!» (2)
Όλοι οι δίσκοι της από το 1976 και μετά κυκλοφόρησαν από τη Lyra (όλοι, πλην του τελευταίου, είχαν το label της Zodiac). Τελευταία τηλεοπτική παρουσία της, θυμάμαι πως ήταν σε ένα αφιέρωμα για τον Βασίλη Τσιτσάνη στον ΑΝΤ1, κάπου στα μέσα της δεκαετίας του ’90, όπου τραγούδησε και έπαιξε ταμπουρά. (Παρόλη την αναζήτησή μου, δεν κατάφερα να βρω την κασέτα, στην οποία μαγνητοσκόπησα την εκπομπή. Η αναζήτηση θα συνεχιστεί, ελπίζω, με καλύτερα αποτελέσματα).
Το 2011 κυκλοφόρησε και διανεμήθηκε μέσω της εφημερίδας «Ο κόσμος του Επενδυτή», μια κασετίνα με 10 cd με τις «Αυθεντικές φωνές του λαϊκού τραγουδιού», όπως ήταν ο τίτλος της. Το 6οcd της συλλογής ήταν αφιερωμένο στην Αλεξάνδρα.
1. Ακρογιαλιές δειλινά
2. Θα σπάσω κούπες
3. Το καράβι
4. Το κουκλί της Κοκκινιάς
5. Ένας διαβάτης
6. Τα ξένα χέρια
7. Ρίξε τσιγγάνα τα χαρτιά
8. Μην ξαναπερνάς
9. Τι σε μέλλει εσένανε
10. Πολιορκία
11. Μανάκι μου
12. Καλογριά
13. Πώς θα περάσει η βραδιά
14. Νοσταλγία
15. Η δική μας η αγάπη
16. Το μονοπάτι
Τα τελευταία χρόνια η Αλεξάνδρα ήταν κυριολεκτικά εξαφανισμένη. Είχα ρωτήσει αρκετούς ομοτέχνους της και κανείς δεν ήξερε πού βρισκόταν και τι κάνει. Έφυγε από τη ζωή στις 24 Ιουλίου 2015.
*Η ρίζα και ο κορμός του άρθρου προέρχονται από την πρώτη δημοσίευσή του στις 22/8/2014.
Πηγές:
1)Σημείωμα του Γιώργου Τσάμπρα στο ένθετο του cd «Μια βραδιά με την Αλεξάνδρα» (Lyra 1995)
2) http://bosko-hippydippy.blogspot.gr/2008/01/blog-post_19.html
Ανατρέχοντας σε έντυπες και διαδικτυακές πηγές, βρήκα ελάχιστα πράγματα για την περίπτωσή της. Πολύτιμος οδηγός για τα πρώτα χρόνια της στο τραγούδι, ένα σημείωμα του δημοσιογράφου και ραδιοφωνικού παραγωγού Γιώργου Τσάμπρα σε κάποιες από τις επανεκδόσεις των δίσκων της σε cd, σύμφωνα με το οποίο: «Η Αλεξάνδρα Αλεξάνδρου Κυριακάκη, όπως της αρέσει να την αποκαλούν, ξεκίνησε την καριέρα της σαν ηθοποιός αλλά σύντομα πέρασε στο τραγούδι “για βιοποριστικούς λόγους”. Πρωτοεμφανίστηκε δίπλα στον Γιάννη Πουλόπουλο γύρω στα 1970, αλλά πιο γνωστή έγινε τα επόμενα χρόνια όταν βρέθηκε στο πάλκο δίπλα στον Βασίλη Τσιτσάνη και τον Γιάννη Παπαϊωάννου…».
Η πρώτη της δισκογραφική παρουσία- αν δεν μου διαφεύγουν ηχογραφήσεις της σε 45άρια, που ενδεχομένως να έχουν γίνει και να μην είναι γνωστές- πραγματοποιείται το 1970, με την ενορχήστρωση του Νάκη Πετρίδη, σε μια επανεκτέλεση του τραγουδιού «Η δουλειά κάνει τους άντρες» των Μάνου Λοΐζου-Λευτέρη Παπαδόπουλου, που συμπεριλαμβάνεται στη συλλογή τραγουδιών της Philips «Λαϊκή παρέλασις», με επανεκτελέσεις επιτυχιών της εποχής. (Το 1996 μπήκε και στη συλλογή της Universal «Τα παιδιά του Πειραιά», όπου σαν αρχική κυκλοφορία του τραγουδιού αναφέρεται ο δίσκος «Ήλιος και θάλασσα», για τον οποίο δεν βρήκα περισσότερα στοιχεία).
Το 1973 η Αλεξάνδρα, στο πλευρό του Βασίλη Τσιτσάνη πλέον, σιγοντάρει τον συνθέτη στα «Μούρα», το τραγούδι που αποτελεί την άλλη όψη του 45άρη δίσκου Columbia, που περιέχει «Το τραγούδι του Γιάννη» με την Πόλυ Πάνου, το οποίο έγραψε ο Τσιτσάνης μετά το θάνατο του λαϊκού συνθέτη Γιάννη Παπαϊωάννου. «Τα μούρα» συμπεριλαμβάνονται το 1977 στο μεγάλο δίσκο «Ο Βασίλης Τσιτσάνης τραγουδά μεγάλες επιτυχίες του 1966-1977».
Στο πλευρό του Τσιτσάνη καταγράφεται και η επόμενη συμμετοχή της. Στο μεγάλο δίσκο «Τα ωραία του Τσιτσάνη», που κυκλοφορεί το 1973 από την Columbia, με επανεκτελέσεις τραγουδιών του, από τους Γρηγόρη Μπιθικώτση, Σταμάτη Κόκοτα, Δήμητρα Γαλάνη, η Αλεξάνδρα ερμηνεύει ένα κλασικό χασάπικο του Τσιτσάνη, που είχε πρωτοτραγουδήσει η Μαρίκα Νίνου το 1950, με τίτλο «Κάθε βράδυ λυπημένη». Σιγοντάρει ο ίδιος ο Τσιτσάνης.
Το 1975 κυκλοφορεί από την Columbia ο δίσκος του Γιάννη Μαρκόπουλου «Ανεξάρτητα». Τραγουδούν η Βίκυ Μοσχολιού, ο Νίκος Ξυλούρης, ο Λάκης Χαλκιάς, ο Χαράλαμπος Γαργανουράκης, η Λιζέτα Νικολάου, ο Παύλος Σιδηρόπουλος, ο ίδιος ο συνθέτης και η Αλεξάνδρα που τραγουδά την «Ρομπινσόνα» σε στίχους του Μιχάλη Κατσαρού. Και ενώ στην πρώτη έκδοση του δίσκου σε cd, υπάρχουν όλα τα τραγούδια του βινυλίου, σε μεταγενέστερη επανέκδοσή του (που διανεμήθηκε το 2011 από την «Καθημερινή της Κυριακής»), άγνωστο γιατί, η «Ρομπινσόνα» αφαιρέθηκε…
Το 1976 η Αλεξάνδρα παρουσιάζει στη Λύρα τον πρώτο προσωπικό της δίσκο, με τίτλο «Στο σταυροδρόμι», με δώδεκα επανεκτελέσεις ρεμπέτικων και παλιών λαϊκών τραγουδιών, αλλά και κάποιων από την τελευταία περίοδο του σμυρνέικου, με ενορχήστρωση και διεύθυνση ορχήστρας του Χρήστου Νικολόπουλου.
1) Άλλον αγαπώ (Στέλιου Χρυσίνη - Σταύρου Παντελίδη)
2) Το χασαπάκι (Δημήτρη Μπαρούση ή Λορέντζου)
3) Ένας διαβάτης (Σταύρου Τζουανάκου - Κώστα Κοφινιώτη)
4) Μανάκι μου (Παραδοσιακό - Διασκευή: Χρήστου Νικολόπουλου)
5) Απόψε μ’ εγκατέλειψες (Στέλιου Χρυσίνη - Χαράλαμπου Βασιλειάδη)
6) Το σταυροδρόμι της ζωής (Ιωάννας Γεωργακοπούλου)
7) Τρεις θα ‘ναι οι ώρες σου (Βασίλη Τσιτσάνη - Πέτρου Γιαννακού)
8) Μόρτισσα (Αντώνη Διαμαντίδη ή Νταλγκά)
9) Δώδεκα χρονών κορίτσι (Σωτήρη Γαβαλά)
10) Θ’ αλλάξω την καρδιά σου (Βασίλη Τσιτσάνη)
11) Όμορφο κουκλί της Κοκκινιάς (Παναγιώτη Τούντα)
12) Καλογριά (Βαγγέλη Παπάζογλου)
Δεύτερη φωνή στα 3,5 και 7 κάνει ο Χρήστος Νικολόπουλος.
Τόσο τα τραγούδια αυτού του δίσκου, όσο και του επόμενου με ρεμπέτικα, που κυκλοφορεί ένα χρόνο μετά, ακούγονται ιδιαίτερα τότε με τη φωνή της. Την ίδια εποχή εμφανίζεται στις θρυλικές εκπομπές του Γιώργου Παπαστεφάνου, πότε στο πλευρό του Τσιτσάνη, πότε δίπλα στον Στελλάκη Περπινιάδη (τραγουδώντας μαζί του την «Μποέμισσα» του Τσιτσάνη), αλλά και στον Πρόδρομο Τσαουσάκη (σιγοντάροντας στο «Ρημαγμένο σπίτι», του Τσιτσάνη επίσης), στις μοναδικές τηλεοπτικές εμφανίσεις των «θρύλων» του λαϊκού τραγουδιού, λίγο πριν φύγουν από τη ζωή…
Το 1976 επίσης, κρατά το κύριο τραγουδιστικό μέρος, ερμηνεύοντας καινούργιες δημιουργίες, σε μια ιδιαίτερη εργασία του Νότη Μαυρουδή και του Άκου Δασκαλόπουλου, τις «Ζωγραφιές απ' τον Θεόφιλο», με 12 τραγούδια εμπνευσμένα από τις εικόνες του κορυφαίου ζωγράφου. Εκτός της Αλεξάνδρας τραγουδούν ο Γιώργος Μουφλουζέλης και ο Χάρης Γαλανός.
1) Η ωραία Αδριάνα (Αλεξάνδρα)
2) Ο Παναής Κουταλιανός (Γιώργος Μουφλουζέλης)
3) Αφροδίτη, θεά της θάλασσας (Αλεξάνδρα)
4) Τα παιδιά πειράζοντα τον αλήτη (Χάρης Γαλανός)
5) Το τραγούδι του ήλιου (Αλεξάνδρα)
6) Ο Ιορδάνης ποταμός (Αλεξάνδρα)
7) Ο Μεγαλέξαντρος (Χάρης Γαλανός)
8) Η ερωτευμένη απελπισθείσα (Αλεξάνδρα)
9) Σέρβικος χορός «Τα ντουνεράκια» (Αλεξάνδρα)
10) Ο Ιώβ ελέγχει (Χάρης Γαλανός)
10) Ρωτόκριτος και Αρετούσα (Αλεξάνδρα)
11) Ο Παράδεισος (Αλεξάνδρα)
Η ενορχήστρωση και διεύθυνση της ορχήστρας έγινε από το Νότη Μαυρουδή. Το κομμάτι που ακούστηκε περισσότερο και ακούγεται μέχρι σήμερα είναι «Η ωραία Αδριάνα», ενώ ο δίσκος αφιερώθηκε από τους δημιουργούς του στο Μάνο Χατζιδάκι. Πιστεύω πως η δουλειά αυτή «χρωστάει» πολλά ακόμα…
Όπως αναφέρει το 1995, στο ένθετο της επανέκδοσης του δίσκου σε cd ο Νότης Μαυρουδής: «Το πείραμα να “περιγραφούν” οι λαϊκές ζωγραφιές του Θεόφιλου υπό τη μορφή τραγουδιού, ήταν μια ιδέα του Άκου Δασκαλόπουλου που αποδέχτηκε αμέσως ο ευφάνταστος και αείμνηστος Αλέξανδρος Πατσιφάς, ο οποίος, όντας πνευματικός άνθρωπος, κατάλαβε αυτή τη σκέψη, να “παντρευτεί” δηλαδή η λαϊκή εικαστική τέχνη με τη λαϊκή σκέψη στη μουσική».
Στο ίδιο μήκος κύματος με το «Σταυροδρόμι», το 1977 κυκλοφορεί ο δεύτερος δίσκος της Αλεξάνδρας, με τίτλο «Αλεξάνδρα 2 - Κάθε βράδυ» με επανεκτελέσεις ρεμπέτικων και παλιών λαϊκών και πάλι με την επιμέλεια του Χρήστου Νικολόπουλου.
1) Το μινόρε της ταβέρνας (Τα βλαμάκια) (Πάνου Τούντα)
2) Γκελ, γκελ (Άγνωστου συνθέτη)
3) Θα σπάσω κούπες (Άγνωστου συνθέτη)
4) Ρίξε τσιγγάνα τα χαρτιά (Μάρκου Βαμβακάρη)
5) Μαρίτσα (Άγνωστου συνθέτη)
6) Κάθε βράδυ (Μάρκου Βαμβακάρη)
7) Ελενάκι (Άγνωστου συνθέτη)
8) Μη μου λες γιατί ξεχνάω (Κώστα Σκαρβέλη)
9) Πώς θα περάσει η βραδιά (Γιάννη Παπαϊωάννου - Αλέκου Αγγελόπουλου)
10) Πες μου καρδούλα μου (Μάρκου Βαμβακάρη)
11) Μην ξαναπερνάς (Βασίλη Τσιτσάνη)
12) Τι σε μέλει εσένανε (Μάρκου Βαμβακάρη)
Στο οπισθόφυλλο υπάρχει μια φράση από τα Απομνημονεύματα του Γιάννη Παπαϊωάννου: «Αυτή η Αλεξάνδρα είναι μεγάλη τραγουδίστρια και με λίγη δουλειά θ’ αφήση εποχή».
Πολλά χρόνια μετά την κυκλοφορία του, ανακάλυψα τον εξαιρετικό δίσκο του Γιώργου Ζαμπέτα με τη φωνή της Αλεξάνδρας, που βγήκε το 1978 και πέρασε εντελώς απαρατήρητος, με τίτλο «Η δική μας η αγάπη». Περιέχει δώδεκα πολύ ωραία λαϊκά τραγούδια, τα περισσότερα με ερωτικούς στίχους. Δυο απ’ αυτά ερμηνεύει με το χαρακτηριστικό του τρόπο ο ίδιος ο Ζαμπέτας, ενώ σε όλα δεσπόζει ο χαρακτηριστικός και αμίμητος ήχος του μπουζουκιού του.
1) Η δική μας η αγάπη (στίχοι Αλέκου Καγιάντα)
2) Ένα ταξίδι ειν' η ζωή (Αλέκου Καγιάντα)
3) Φεύγει και τούτο το καράβι (Ξενοφώντα Φιλέρη)
4) Φεύγεις και μ’ αφήνεις μόνη (Αλέκου Καγιάντα)
5) Να με ξεχάσεις δεν μπορείς (Αλέκου Καγιάντα)
6) Ο Σάββας (Αλέκου Καγιάντα) τραγουδά ο Γιώργος Ζαμπέτας
7) Μια θάλασσα τα μάτια σου (Αλέκου Καγιάντα)
8) Και σε γυρεύω (Αλέκου Καγιάντα)
9) Φωτιά είναι τα χείλη σου (Γιάννη Παπανικολόπουλου)
10) Ο Θεατρίνος (Ξενοφώντα Φιλέρη)
11) Πόσο σ' αγάπησα (Αλέκου Καγιάντα)
12) Μπράβο φίλε (Γ.Βραδυνού) τραγουδά ο Γιώργος Ζαμπέτας
Η διεύθυνση της ορχήστρας έγινε από τον Ζαμπέτα. Είναι η εποχή που, για μια επταετία σχεδόν, ο λαϊκός συνθέτης ηχογραφεί δίσκους, αναλαμβάνοντας ο ίδιος το ρόλο του τραγουδιστή, πολύ συχνά με μεγάλη επιτυχία. Εδώ λοιπόν κάνει την εξαίρεση και δίνει τα δέκα από τα δώδεκα τραγούδια, σε μια ερμηνεύτρια που τότε γνώριζε ιδιαίτερη επιτυχία. Ακούγοντας λοιπόν αυτό τον δίσκο, φαίνεται για μια ακόμη φορά πόσο αδικημένος συνθέτης υπήρξε. Κι αυτό γιατί το μεγάλο κοινό τον ξέρει κυρίως από τα κινηματογραφικά και διασκεδαστικά του τραγούδια, όπως ο «Μαθητής», ο «Αράπης» ή το «Σήκω χόρεψε συρτάκι», αγνοώντας πολλές σημαντικές στιγμές του, όπως αυτή η δουλειά με την Αλεξάνδρα, με κομμάτια, όπως το ομώνυμο, το ζεϊμπέκικο «Ένα ταξίδι είν’η ζωή», το «Μια θάλασσα τα μάτια σου» αλλά και αρκετά ακόμα, τα οποία, είναι ν’ απορεί κανείς, γιατί έμειναν παντελώς άγνωστα. Ο δίσκος αυτός, μαζί με το «Κάθε βράδυ» κυκλοφόρησαν πριν από λίγα χρόνια σε ένα διπλό cd.
Σχεδόν ένα χρόνο μετά, στις 9 Ιουνίου 1979, κυκλοφορεί, σε επιμέλεια Κώστα Χατζηδουλή, ο δίσκος «Μια βραδιά με την Αλεξάνδρα», από ζωντανή ηχογράφηση στη μπουάτ «Θεμέλιο» της οδού «Κυδαθηναίων» τον Μάιο του 1979, όπου εμφανίσθηκε για 20 μέρες ο Βασίλης Τσιτσάνης με την ορχήστρα του, μαζί με την Αλεξάνδρα. Έπαιξαν η Βαγγελιώ Μαργαρώνη (πιάνο), Γιάννης Μωραΐτης (μπουζούκι), Γιάννης Δέδες (κιθάρα), Τάκης Καλλέργης (ντραμς), Γιώργος Κουλαξίζης (ακορντεόν). (1)
1) Το μονοπάτι (Γιώργου Μουζάκη - Γιώργου & Χρήστου Γιαννακόπουλου - Αλέκου Σακελλάριου)
2) Είμαστε αλάνια (Βασίλη Τσιτσάνη)
3) Η νυχτερίδα (Δημήτρη Γκόγκου ή Μπαγιαντέρα)
4) α) Όμορφη Θεσσαλονίκη (Βασίλη Τσιτσάνη) β) Απόψε κάνεις μπαμ (Βασίλη Τσιτσάνη - Νίκου Ρούτσου) γ) Έλα όπως είσαι (Βασίλη Τσιτσάνη) δ) Ξημερώνει και βραδιάζει (Βασίλη Τσιτσάνη)
5) Αλεξανδριανή (Μάρκου Βαμβακάρη)
6) Φραγκοσυριανή (Μάρκου Βαμβακάρη)
7) Κρίμα τέτοιο παλικάρι (Σταύρου Τζουανάκου - Κώστα Κοφινιώτη)
8) α) Σβήσε το φως (Γιάννη Παπαϊωάννου - Χαράλαμπου Βασιλειάδη) β) Η μοδιστρούλα (Γιάννη Παπαϊωάννου - Κώστα Μάνεση) γ) Της Ζέας το λιμάνι (Γιάννη Παπαϊωάννου - Χαράλαμπου Βασιλειάδη) δ) Βαγγελίτσα μου (Γιάννη Παπαϊωάννου)
Το 1980 η Αλεξάνδρα έρχεται σε επαφή με το υλικό του Μάνου Χατζιδάκι, ηχογραφώντας δεκατρείς δημιουργίες του, σε ένα δίσκο που τιτλοφορείται «Η Αλεξάνδρα στα λαϊκά του Μάνου Χατζιδάκι». Πέντε από τα τραγούδια σε στίχους Μιχάλη Μπουρμπούλη, είχαν ακουστεί, σε πρώτη εκτέλεση, από τον Στέλιο Μαρκετάκη, στον κύκλο «Για την Ελένη» το 1978. Η ενορχήστρωση και διεύθυνση της ορχήστρας έγινε από τον Τάσο Καρακατσάνη. Δεν είναι τυχαίο πως, αν και τα περισσότερα τραγούδια έχουν γνωρίσει πολλές επανεκτελέσεις, αρκετά από αυτά ακούγονται στα ραδιόφωνα (σε αυτά με σοβαρούς παραγωγούς, όχι στους «αυτόματους πιλότους») με τις δικές της εκτελέσεις.
1) Εφτά τραγούδια θα σου πω (στίχοι Μιχάλη Κακογιάννη)
2) Μάγκας (Μιχάλη Μπουρμπούλη)
3) Μυρίζει ο κόσμος γιασεμί (Μιχάλη Μπουρμπούλη)
4) Στην πύλη του Αδριανού (Μιχάλη Μπουρμπούλη)
5) Το μαντολίνο (Μάνου Χατζιδάκι)
6) Μην τον ρωτάς τον ουρανό (Γιάννη Ιωαννίδη) Παίζει πιάνο ο Τάσος Καρακατσάνης
7) Ο μήνας έχει δεκατρείς (Μιχάλη Κακογιάννη)
8) Τραγούδια στο ηλεκτρόφωνο (Μιχάλη Μπουρμπούλη)
9) Κάνε το δάκρυ σου χαρά (Νίκου Γκάτσου)
10) Η προδοσία (Μάνου Χατζιδάκι)
11) Από Σαββάτο Κυριακή (Μιχάλη Μπουρμπούλη)
12) Έλα πάρε μου τη λύπη (Ν. Καρύδη. Ψευδώνυμο του Νίκου Γκάτσου)
13) Το τρένο (Νίκου Γκάτσου)
Η τελευταία παρουσία της στη δισκογραφία γίνεται τον Φλεβάρη του 1983 με το δίσκο «Η Αλεξάνδρα τραγουδά Μάνο Χατζιδάκι-Βασίλη Τσιτσάνη». Καταθέτοντας μια μικρή προσωπική εμπειρία, θυμάμαι πως αυτός ήταν ένας από τους τρεις δίσκους, δώρο του πατέρα μου, όταν αποφοίτησα από το δημοτικό σχολείο, με καλή βαθμολογία. (Οι άλλοι δυο ήταν η «Οδός Αριστοτέλους» των Σπανού-Παπαδόπουλου και ο δίσκος του Σπανού «Σάββατο κι απόβραδο- 14 μελωδίες για πιάνο»). Η ενορχήστρωση και διεύθυνση ορχήστρας ήταν κι εδώ του Τάσου Καρακατσάνη. Και σε αυτό το δίσκο η Αλεξάνδρα τραγουδά τέσσερα κομμάτια του Μιχάλη Μπουρμπούλη από τον κύκλο «Για την Ελένη». Συμμετέχει παίζοντας μπουζούκι και τραγουδώντας ο ίδιος ο Βασίλης Τσιτσάνης, σε μια από τις τελευταίες ηχογραφήσεις του για τη δισκογραφία.
Πλευρά Μάνου Χατζιδάκι
1) Το πέλαγο είναι βαθύ (στίχοι Νίκου Γκάτσου - στο οπισθόφυλλο αναγράφεται ο Μάνος Χατζιδάκις)
2) Καημός τη χαραυγή (Μιχάλη Μπουρμπούλη)
3) Ελένη (Μάνου Χατζιδάκι)
4) Ακροκόρινθος (Μιχάλη Μπουρμπούλη)
5) Που το πάνε το παιδί (Νίκου Γκάτσου)
6) Νυχτερινός άγγελος (Μιχάλη Μπουρμπούλη)
Πλευρά Βασίλη Τσιτσάνη
1) Το καράβι (στίχοι Κώστα Βίρβου) β’ φωνή: Βασίλης Τσιτσάνης
2) Ακρογιαλιές δειλινά (Βασίλη Τσιτσάνη)
3) Τα ξένα χέρια (Βασίλη Τσιτσάνη) β’ φωνή: Βασίλης Τσιτσάνης
4) Πολιορκία (Βασίλη Τσιτσάνη) β’ φωνή: Βασίλης Τσιτσάνης
5) Πού να πω τα βάσανά μου (Βασίλη Τσιτσάνη)
6) Νοσταλγία (Βασίλη Τσιτσάνη)
Μια πολύ σημαντική δουλειά με τις ενορχηστρώσεις του Καρακατσάνη, να «φρεσκάρουν» τα τραγούδια, χωρίς να τα αλλοιώνουν, μένοντας πάντα στο πνεύμα των δημιουργών τους. Είναι επίσης χαρακτηριστικό πως, ειδικά στην πλευρά-Τσιτσάνη, επαναφέρονται στην επικαιρότητα σπουδαία τραγούδια που, τουλάχιστον τότε, πριν «σαρώσουν» την αγορά οι συλλογές, τα cd και το διαδίκτυο, δεν ήταν ιδιαίτερα γνωστά, όπως η «Πολιορκία», «Το καράβι» και η «Νοσταλγία». Ένα λάθος που υπάρχει στην πρώτη έκδοση και αναπαράχθηκε και σε όλες τις επόμενες, είναι πως ο Τσιτσάνης σιγοντάρει στο «Ακρογιαλιές δειλινά», κάτι που δεν ισχύει, αφού η χαρακτηριστική φωνή του ακούγεται στα κομμάτια που σημείωσα παραπάνω.
Όπως γράφει το 2008 ο δημοσιογράφος, σκηνοθέτης και ραδιοφωνικός παραγωγός Αντώνης Μποσκοΐτης για την Αλεξάνδρα: «Μελέτησε πολύ τον ταμπουρά ώστε σήμερα να θεωρείται άριστη τεχνίτρα του εν λόγω σπάνιου μουσικού οργάνου. Λίγο προτού ο Χατζιδάκις εγκαταλείψει τον κόσμο τούτο, αρχές του ΄90, της είχε προτείνει να γίνει ένας δίσκος στον Σείριο του με την ίδια να τραγουδά και να παίζει μόνο ταμπουρά. Η Αλεξάνδρα αρνήθηκε, θεωρώντας ότι δεν το κατείχε καλά ακόμη το όργανο. Ας γίνει σήμερα αυτός ο δίσκος!» (2)
Όλοι οι δίσκοι της από το 1976 και μετά κυκλοφόρησαν από τη Lyra (όλοι, πλην του τελευταίου, είχαν το label της Zodiac). Τελευταία τηλεοπτική παρουσία της, θυμάμαι πως ήταν σε ένα αφιέρωμα για τον Βασίλη Τσιτσάνη στον ΑΝΤ1, κάπου στα μέσα της δεκαετίας του ’90, όπου τραγούδησε και έπαιξε ταμπουρά. (Παρόλη την αναζήτησή μου, δεν κατάφερα να βρω την κασέτα, στην οποία μαγνητοσκόπησα την εκπομπή. Η αναζήτηση θα συνεχιστεί, ελπίζω, με καλύτερα αποτελέσματα).
Το 2011 κυκλοφόρησε και διανεμήθηκε μέσω της εφημερίδας «Ο κόσμος του Επενδυτή», μια κασετίνα με 10 cd με τις «Αυθεντικές φωνές του λαϊκού τραγουδιού», όπως ήταν ο τίτλος της. Το 6οcd της συλλογής ήταν αφιερωμένο στην Αλεξάνδρα.
1. Ακρογιαλιές δειλινά
2. Θα σπάσω κούπες
3. Το καράβι
4. Το κουκλί της Κοκκινιάς
5. Ένας διαβάτης
6. Τα ξένα χέρια
7. Ρίξε τσιγγάνα τα χαρτιά
8. Μην ξαναπερνάς
9. Τι σε μέλλει εσένανε
10. Πολιορκία
11. Μανάκι μου
12. Καλογριά
13. Πώς θα περάσει η βραδιά
14. Νοσταλγία
15. Η δική μας η αγάπη
16. Το μονοπάτι
Τα τελευταία χρόνια η Αλεξάνδρα ήταν κυριολεκτικά εξαφανισμένη. Είχα ρωτήσει αρκετούς ομοτέχνους της και κανείς δεν ήξερε πού βρισκόταν και τι κάνει. Έφυγε από τη ζωή στις 24 Ιουλίου 2015.
*Η ρίζα και ο κορμός του άρθρου προέρχονται από την πρώτη δημοσίευσή του στις 22/8/2014.
Πηγές:
1)Σημείωμα του Γιώργου Τσάμπρα στο ένθετο του cd «Μια βραδιά με την Αλεξάνδρα» (Lyra 1995)
2) http://bosko-hippydippy.blogspot.gr/2008/01/blog-post_19.html
