έρχεται να αποδώσει την οφειλόμενη τιμή του Μουσείου Μπενάκη στο συνθέτη. Οφειλόμενη τιμή στον ίδιον για τη μεγάλη του προσφορά στον πολιτισμό αυτής της χώρας, αλλά και απόδοση ευχαριστιών στην οικογένειά του, η οποία κατέθεσε το Αρχείο του στο Τμήμα των Ιστορικών Αρχείων του Ιδρύματος, το 2007.
Το Μουσείο Μπενάκη έχει έμπρακτα αποδείξει το ενδιαφέρον του για τα μουσικά μας πράγματα, και στο αρχειακό, και στο εκθεσιακό, και στο εκδοτικό επίπεδο. Θυμίζω πρόχειρα τις περιπτώσεις του Νίκου Σκαλκώτα, του Γιώργου Σισιλιάνου, του Γιάννη Παπαϊωάννου, του Παύλου Καρρέρ, του Σπύρου Σαμάρα κ.ά. Η έντονη παρουσία, άλλωστε, των ανθρώπων της μουσικής στο πανόραμα που συνιστά η Πινακοθήκη Νίκου Χατζηκυριάκου-Γκίκα αποδεικνύει τα παραπάνω με έναν επιπλέον τρόπο.
Η έκδοση που σήμερα παρουσιάζουμε προμηθεύει τον αναγνώστη με ένα σημαντικό υλικό για να γνωρίσει καλύτερα τον άνθρωπο που έγραψε τη «Συμφωνία της Αντίστασης», τους «Πρώτους αντάρτες» (σύνθεση αφιερωμένη στον Λάκη Σάντα και τον Μανώλη Γλέζο) και τον «Ύμνο της ΠΕΕΑ», τον άνθρωπο που ξεκίνησε από τις φτωχικές συνοικίες της Ζακύνθου το 1912 και έφτασε να σχετιστεί με τον Βάρναλη, τον Βρεττάκο, τον Σικελιανό, τον Μητρόπουλο, τον Σοστακόβιτς...
Το Χρονολόγιο (συνταγμένο από τον Διονύση Σέρρα), ο Κατάλογος του Αρχείου του (από τη Βαλεντίνη Τσελίκα), ο Κατάλογος των έργων και η δισκογραφία του (από τον Διονύση Μπουκουβάλα και τον Θωμά Ταμβάκο), καθώς και ένα σημείωμα για τα συμφωνικά του έργα (από τον Νίκια Λούντζη), βοηθούν τον αναγνώστη να ψηλαφίσει τη μορφή του Ξένου, αλλά και τον ερευνητή να αντλήσει στοιχεία για να εμβαθύνει στον τομέα των αναζητήσεών του.
Εκτός από τα προηγούμενα, η έκδοση πλουτίζεται από το κείμενο της «Αυτοβιογραφίας» του συνθέτη, φροντισμένο από τον επιμελητή του βιβλίου, τον Αλέξανδρο Χαρκιολάκη. Ένα συναρπαστικό κείμενο, αποσπασματικό, μία άσκηση μνήμης μάλλον, παρά μία αφήγηση. Μέσα από τα κενά και τις ενδιάμεσες ηθελημένες ανάσες του χρόνου, αναδύονται για μια στιγμή στα μάτια του αναγνώστη μικρές αστραπές από το βίο ενός ανθρώπου που αναθυμάται την ιστορία του.
Μικρές αστραπές, σκόρπιες, που ωστόσο συγκροτούν το «συνεχές» ενός βίου· αστραπές που σκίζουν, φωτίζουν δηλαδή, το σκοτάδι της μεγάλης ιστορίας. Ο Ξένος γνωρίζει ότι άλλο η «ιστορία» και άλλο η «εμπειρία», το «βίωμα». Αλλά γνωρίζει επίσης πώς τα δύο αυτά συμπλέκονται και γιατί το ένα δεν μπορεί να υποκαταστήσει το άλλο. Όταν, για παράδειγμα, κάτω από το μολύβι του βρίσκονται οι καυτές μέρες των Δεκεμβριανών, ειδοποιεί τον αναγνώστη:
«Τα γεγονότα του Δεκέμβρη, με την επέμβαση των Άγγλων ιμπεριαλιστών, είναι γνωστά. Γράφω μόνο προσωπικές θύμησες». Δεν υποκρίνεται πως γράφει ιστορία, αλλά ούτε και μία δομημένη και περίκλειστη αφήγηση «χρόνου». Αφορμές και εικόνες που υποφωτίζονται από τη διαρκή του μέριμνα.
Όταν μιλάει για το συμφωνικό ποίημα-μπαλέτο «Σπάρτακος», γράφει: «Μέσα απ' αυτό εξέφραζα την πεποίθησή μου για την πραγματοποίηση του οράματος της Πολιτείας του Ήλιου. Την πίστη ότι, παρά τις θυσίες, οι αγώνες μας θα δικαιώνονταν. Και μαζί με τους άλλους λαούς θα βαδίσουμε σ' ένα ευτυχισμένο ειρηνικό μέλλον». Και όταν θέλει να αφήσει το αποτύπωμά του στην Ιστορία, τα λόγια του είναι πολύ καθαρά: «Ήμουν ένας καλλιτέχνης και λαχταρούσα να εκφράσω με την τέχνη μου τα οράματα της ψυχής μου, τους παλμούς της εποχής μας, τους πόθους του εργαζόμενου λαού μας».
Του ΔΗΜΗΤΡΗ ΑΡΒΑΝΙΤΑΚΗ ιστορικού, υπεύθυνου εκδόσεων Μουσείου Μπενάκη
Πηγή: www.enet.gr
Το Μουσείο Μπενάκη έχει έμπρακτα αποδείξει το ενδιαφέρον του για τα μουσικά μας πράγματα, και στο αρχειακό, και στο εκθεσιακό, και στο εκδοτικό επίπεδο. Θυμίζω πρόχειρα τις περιπτώσεις του Νίκου Σκαλκώτα, του Γιώργου Σισιλιάνου, του Γιάννη Παπαϊωάννου, του Παύλου Καρρέρ, του Σπύρου Σαμάρα κ.ά. Η έντονη παρουσία, άλλωστε, των ανθρώπων της μουσικής στο πανόραμα που συνιστά η Πινακοθήκη Νίκου Χατζηκυριάκου-Γκίκα αποδεικνύει τα παραπάνω με έναν επιπλέον τρόπο.
Η έκδοση που σήμερα παρουσιάζουμε προμηθεύει τον αναγνώστη με ένα σημαντικό υλικό για να γνωρίσει καλύτερα τον άνθρωπο που έγραψε τη «Συμφωνία της Αντίστασης», τους «Πρώτους αντάρτες» (σύνθεση αφιερωμένη στον Λάκη Σάντα και τον Μανώλη Γλέζο) και τον «Ύμνο της ΠΕΕΑ», τον άνθρωπο που ξεκίνησε από τις φτωχικές συνοικίες της Ζακύνθου το 1912 και έφτασε να σχετιστεί με τον Βάρναλη, τον Βρεττάκο, τον Σικελιανό, τον Μητρόπουλο, τον Σοστακόβιτς...
Το Χρονολόγιο (συνταγμένο από τον Διονύση Σέρρα), ο Κατάλογος του Αρχείου του (από τη Βαλεντίνη Τσελίκα), ο Κατάλογος των έργων και η δισκογραφία του (από τον Διονύση Μπουκουβάλα και τον Θωμά Ταμβάκο), καθώς και ένα σημείωμα για τα συμφωνικά του έργα (από τον Νίκια Λούντζη), βοηθούν τον αναγνώστη να ψηλαφίσει τη μορφή του Ξένου, αλλά και τον ερευνητή να αντλήσει στοιχεία για να εμβαθύνει στον τομέα των αναζητήσεών του.
Εκτός από τα προηγούμενα, η έκδοση πλουτίζεται από το κείμενο της «Αυτοβιογραφίας» του συνθέτη, φροντισμένο από τον επιμελητή του βιβλίου, τον Αλέξανδρο Χαρκιολάκη. Ένα συναρπαστικό κείμενο, αποσπασματικό, μία άσκηση μνήμης μάλλον, παρά μία αφήγηση. Μέσα από τα κενά και τις ενδιάμεσες ηθελημένες ανάσες του χρόνου, αναδύονται για μια στιγμή στα μάτια του αναγνώστη μικρές αστραπές από το βίο ενός ανθρώπου που αναθυμάται την ιστορία του.
Μικρές αστραπές, σκόρπιες, που ωστόσο συγκροτούν το «συνεχές» ενός βίου· αστραπές που σκίζουν, φωτίζουν δηλαδή, το σκοτάδι της μεγάλης ιστορίας. Ο Ξένος γνωρίζει ότι άλλο η «ιστορία» και άλλο η «εμπειρία», το «βίωμα». Αλλά γνωρίζει επίσης πώς τα δύο αυτά συμπλέκονται και γιατί το ένα δεν μπορεί να υποκαταστήσει το άλλο. Όταν, για παράδειγμα, κάτω από το μολύβι του βρίσκονται οι καυτές μέρες των Δεκεμβριανών, ειδοποιεί τον αναγνώστη:
«Τα γεγονότα του Δεκέμβρη, με την επέμβαση των Άγγλων ιμπεριαλιστών, είναι γνωστά. Γράφω μόνο προσωπικές θύμησες». Δεν υποκρίνεται πως γράφει ιστορία, αλλά ούτε και μία δομημένη και περίκλειστη αφήγηση «χρόνου». Αφορμές και εικόνες που υποφωτίζονται από τη διαρκή του μέριμνα.
Όταν μιλάει για το συμφωνικό ποίημα-μπαλέτο «Σπάρτακος», γράφει: «Μέσα απ' αυτό εξέφραζα την πεποίθησή μου για την πραγματοποίηση του οράματος της Πολιτείας του Ήλιου. Την πίστη ότι, παρά τις θυσίες, οι αγώνες μας θα δικαιώνονταν. Και μαζί με τους άλλους λαούς θα βαδίσουμε σ' ένα ευτυχισμένο ειρηνικό μέλλον». Και όταν θέλει να αφήσει το αποτύπωμά του στην Ιστορία, τα λόγια του είναι πολύ καθαρά: «Ήμουν ένας καλλιτέχνης και λαχταρούσα να εκφράσω με την τέχνη μου τα οράματα της ψυχής μου, τους παλμούς της εποχής μας, τους πόθους του εργαζόμενου λαού μας».
Του ΔΗΜΗΤΡΗ ΑΡΒΑΝΙΤΑΚΗ ιστορικού, υπεύθυνου εκδόσεων Μουσείου Μπενάκη
Πηγή: www.enet.gr
